پالائو گوئل؛ نمودی از قدرت تخیل بینظیر در معماری یک کاخ
پالائو گوئل یا با تلفظ اسپانیایی «پالائو گوئی»، عمارتی باشکوه به سبک مدرنیسم در شهر بارسلون است و در لیست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.
«پالائو گوئل» (Palau Güell) یا همان «کاخ گوئل»، یکی از اولین کارهای «آنتونی گائودی» (Antoni Gaudí) در شهر بارسلون است و یکی از باشکوهترین بناهای سبک مدرنیسم یا همان نوگرایی به حساب میآید. این عمارت در محلهی «ال راوال» (El Raval) واقع شده و فقط چند متر با خیابان رامبلا فاصله دارد که یکی از خیابان های معروف بارسلون محسوب میشود. عمارت پالائو گوئل، یکی از شاهکارهای معماری اروپا در زمان خود به شمار میرفت و معمار مشهور اسپانیایی آن، تجربهی شخصی و قدرت تخیل و هر آنچه که در چنته داشته را برای طراحی این بنا به کار برده است.
«اوزبی گوئل» (Eusebi Güell)، کارآفرین و کارخانهداری اسپانیایی بود و آنتونی گائودی را در سال 1885 میلادی انتخاب کرد تا عمارتی تماشایی را به عنوان اقامتگاه او در بارسلون برپا کند. پروژهی ساخت این کاخ، یک سال بعد کلید خورد و افتتاحیهی آن به مناسبت نمایشگاه جهانی سال 1888 انجام شد که آن را در بارسلونا برگزار کردند. البته ساخت این بنا هنوز به طور کامل به پایان نرسیده بود و همچنان ادامه داشت. دودکشهای منحصر به فرد این ساختمان در سال 1895 میلادی به پشت بام آن اضافه شدند که تعدادشان به 20 مورد میرسد و علاوه بر زیبایی، به تهویهی این عمارت نیز کمک میکنند. این دودکشها با تکههای کوچک سرامیک پوشانده شده و در واقع تزئین اشیای گوناگون با تکههای شکستهی سرامیک، تکنیک مخصوص گائودی است و آن را در بسیاری از شاهکارهای دیگر او در اسپانیا همچون پارک گوئل، کازا میلا و کازا باتیو نیز میتوان مشاهده کرد.
قرار بود جلسات و گردهماییهای طبقهی بورژوا در عمارت پالائو گوئل انجام بگیرد و همچنین مرکز فرهنگی و اجتماعی و محل اقامت خانوادهی اوزبی گوئل باشد. گوئل که تحت تأثیر کارهای پیشین گائودی قرار داشت، او را برای طراحی این کاخ انتخاب کرد و گائودی نیز سنگ تمام گذاشت و بخشهایی از نمای بیرونی این بنا، بازدیدکنندگان را به یاد کاخهای ونیزی میاندازد. در واقع این عمارت، نقطهی اوج دوران جوانی آنتونی گائودی را به نمایش میگذارد. محلهی ال راوال تا محلهی قدیمی و خانهی پدری که اوزبی گوئل به ارث برده بود، فاصلهی چندانی نداشت و به همین دلیل، این مکان را برای ساخت عمارتش انتخاب کرد. همچنین قرار بود کاخ گوئل را به شکل عمارتی چند منظوره و به همراه آپارتمان بنا کنند؛ اما فضایی که برای این کار در اختیار داشتند، فقط 22*18 متر بود و آنتونی گائودی، این مشکل را به بهترین شکل ممکن حل کرد و به دلیل خلاقیتی که در استفاده از فضا و نور در این مکان به کار گرفته شده، میتوان آن را یکی از پیشگامان سبک آرت نووُ یا همان هنر نو به حساب آورد.
او همچنین برای دکور این کاخ از پنجرههای رنگی، سرامیک، کارهای چوبی و آهنی و سنگکاریهای زیبایی استفاده کرد. این بنا، 2 دروازهی بیضی شکل بزرگ آهنی را نیز در برمیگیرد که مهمانان میتوانستند با کالسکه مستقیماً از آن رد شوند و در زمان خودش، سیستمی خلاقانه به حساب میآمد. آنتونی گائودی از بهترین مصالح و متخصصان آن دوره کمک گرفت و از آن زمان، تغییر چندانی بر روی این کاخ ایجاد نکردهاند. به همین دلیل است که در مقایسه با سایر آثار گائودی، از پالائو گوئل به خوبی محافظت شده و توانسته شکل اولیهاش را حفظ کند. خاندان گوئل تا سال 1910 میلادی در عمارت گوئل سکونت داشتند و بعد از آن به یکی از خانههای تماشایی واقع در پارک گوئل نقل مکان کردند. در طبقهی پایین کاخ گوئل، اصطبل اسبها و خوابگاه خدمتکاران قرار داشت و اتاقهای شخصی اعضای خانواده در طبقهی دوم آن واقع شدهاند. آشپزخانه، حمام و اتاقهای کارکنان خانه نیز در بخش شیروانی این عمارت قرار گرفتهاند.
دیزاین داخلی این ساختمان 6 طبقه، بسیار باشکوه و مجلل است و سلیقهی بینظیر طراحش را به نمایش میگذارد. سالن مرکزی، 3 طبقه و گنبدی شبیه به کاسه دارد و آنتونی گائودی، سایر اتاقهای این کاخ را در اطراف این سالن و به گونهای کاملاً کاربردی بنا کرده است. همین موضوع باعث شده تا عمارت گوئل از بیرون، به شکل مجتمعی بزرگ به نظر برسد؛ در حالی که اینطور نیست و این کاخ، فضای کوچکی را اشغال میکند. بعد از بازسازی سالن مرکزی، قطعات موسیقی مورد علاقهی خانوادهی گوئل هر نیم ساعت در این مکان پخش میشود و ویژگی آکوستیک و انعکاس صدای فوقالعادهی آن را نشان میدهد. ایوان یا همان تراس پشتبام کاخ گوئل، 481 متر مربع وسعت دارد و بین 4 طبقه تقسیم شده است. بزرگترین آن بالای ساختمان مرکزی عمارت قرار گرفته و یک بادگیر، 14 دودکش، 4 پنجرهی شیروانی و چندین نورگیر را در برمیگیرد.
بررسی رابطه بین معماری و نقاشی
رابطه معماری و نقاشی از دریچه مفهوم انتقال معانی از هنر نقاشی به معماری
نقاشی را از اصیلترین هنرهای تجسمی میدانند و احتمالاً قدمت آن، هم از نوشتار و هم از هنرهای دیگر، مانند معماری بسیار بیشتر است. به همین دلیل است که هنر نقاشی و تاثیر آن بر هنرهای دیگر همواره مورد توجه بوده است. یقیناً نمود نقاشی در معماری جنبههای مختلف دارد و شکلهای مختلفی به خود گرفته است.
اصلیترین رسالت هنر در واقع به پرواز درآوردن تخیل و خلاقیت است و به این صورت است که معنا در ذهن مخاطب خلق میشود. انتقال معنی خاصی که یک اثر هنری در صدد القای آن است، در قالب شکلهای دیگر هنری، قطعاً با سختیهایی همراه است اما غیر ممکن نیست و چه بسا که غایت هنرمندان همین باشد که معانی را از شکلی به شکل دیگر انتقال دهند و هنر را شکوفا کنند. این مورد برای معماری هم صدق میکند اما معماری، تفاوتی اساسی با نقاشی دارد. در حالی که هنر نقاشی دارای یک بعد نمادین و زیبایی شناختی است، معماری هنری است که علاوه بر بعد نمادین بعدی عملی و کاربردی نیز دارد. معماران با انتقال معانی از نقاشی به معماری، آثار معماریشان را به اثری هنری تبدیل میکنند اما برای این کار باید میان دو بعد اصلی معماری، تعادلی هنرمندانه بیافرینند. نقاشی، هنری با یک بعد نمادین است. آیا رابطه نقاشی و معماری به معنای وارد کردن هرچه بیشتر این بعد نمادین به معماری است؟ لزوماً نهخیر. رابطه بین هنر نقاشی و هنر معماری یعنی ایجاد تعادلی هنرمندانه بین دو بعد اصلی معماری که به واسطه وارد کردن معانی و مفاهیم نقاشی حاصل میشود. ممکن است این تعادل بسته به مکان و زمان تغییر کند که آن بستگی به تلقی مردم از هنر دارد. معماری هنری متاثر از نقاشی است و این تاثیر علاوه بر بعد نمادین در بهبود بعد کاربردی هم راهگشا خواهد بود.
«کازا میلا» (کاسا میلا) ساختمانی سحرانگیز در قلب بارسلونا است که آن را موفقترین ساختهی غیر مذهبی گائودی (معمار) میدانند. سالانه صدها هزار نفر از این جاذبه گردشگری در اسپانیا بازدید میکنند.
«کازا میلا» به عنوان یک مکان مسکونی به دستور «پدرو میلا» ساخته شد. او تاجر ثروتمند اسپانیایی بود که مسحور یکی از آخرین سازههای گائودی مهندس معمار اسپانیایی به نام «کازا باتیو» شد. این تاجر تصمیم گرفت یک ساختمان غیر معمولی بسازد، ساختمانی که خلاقیت گادی را یک گام فراتر برد. طرح گائودی برای این ساختمان به قدری نامتعارف بود که حتماً فرمانداری محلی هم به برخی از جنبههای طرح اعتراض کرد چون این طرح از قوانین ساختمانهای عادی تبعیت نمیکرد. در واقع کازا میلا با تمام قواعد معماری مرسوم در آن دوران فاصله داشت.
کازا میلا شاهکار هنر نو
این ساختمان عجیب و شگفتانگیز بین سالهای ۱۹۰۶ و ۱۹۱۰ ساخته شد که برههای حساس در تاریخ شهر بارسلونا محسوب میشود. در همین زمان بود که شهر درهای خود را به روی مدرنیته باز کرد. در واقع آغاز ساخت کازا میلا با دورهی اوج سبک معماری «هنر نو» همراه بود. این ساختمان آمیزهای از هنر و معماری است که اشکال تزئینی روشن و زیبا را در آغوش کشیده و انحنا را به استفاده از خطوط صاف ترجیح داده است. این جنبش در سراسر دنیا گسترش یافت و حتی به منطقهی کاتولیک نشین و نسبتاً قدیمی کاتالان هم وارد شد. یکی از پیشگامان این جنبش هم «آنتونیو گائودی» بود. این ساختمان نه تنها به عنوان خیرهکنندهترین و باشکوهترین سازهی این معمار، بلکه به عنوان نگینی بر تاج جنبش هنر مدرن شناخته میشود که تحسین هر بینندهای را برمیانگیزد؛ خواه افرادی که دستی بر آتش علم معماری دارند و خواه توریستهایی که فقط آن را از جنبهی زیباشناسی میبینند.
نام این ساختمان را کازا میلا گذاشتند که برگرفته از مؤسس این خانه بود اما بیشتر آن را با نام «لا پدررا»، به معنای معدن سنگ میشناسند. وقتی مردم شاهد ساخت این بنای عجیب سنگی شدند، نام مستعار معدن سنگ را در همان مراحل اولیهی ساخت بر روی این بنا گذاشتند.
طرح مبتکرانه کازا میلا
طرح گائودی برای این ساختمان هنجارهای حوزه بارسلونا را به طور کامل در هم شکست. او از ساختاری جدید و بیباکانه برای کازا میلا بهره جست که توسط ستونهایی از سنگ و آجر پشتیبانی میشد و به جای تکیه بر دیوارهای حمال، از یک شبکه فولادی برای تقویت بنا استفاده کرد. این روش آزادی عمل چشمگیری در گسترش هر طبقه به گائودی داد. او می توانست طرحهای کاملاً غیر منظمی برای هر طبقه ایجاد کند که حتی ارتفاع ستونها و سقف هم با طبقه بعدی متفاوت باشد. اگرچه تکنیک آثار گائودی کاملاً منحصر به فرد بود اما شهرت وی عمدتاً به دلیل استفاده از اشکال غیرعادی و شگفتانگیز است.
بازدید از کازا میلا
کازا میلا یکی از سحرانگیزترین ساختمانهای موجود در جهان و از جاذبههای گردشگری در بارسلون است. با نگاه به نمای افسون کنندهی این ساختمان، حجمی تأثیرگذار، متفاوت، زیبا و موزون از سنگهای مواج را میبینید که عملاً هیچ خط صاف و مستقیمی در آن به کار نرفته است. گفته میشود که گائودی نمای ساختمان را به صورت یک موج سنگ شده تصور میکرده و آن را عیناً در طرح خود پیاده کرده است. بسیاری از افراد اعتقاد دارند که تقابل سختی و صلابت مواد به کار در رفته در نما و حس حرکت موجود در این امواج که به بیننده القا میشود، باعث شده است تا نمای کازا میلا تا این حد باشکوه باشد.
تم اقیانوسی ساختمان
تم اقیانوسی به کار رفته توسط گادی در این ساختمان وقتی مشهودتر میشود که به ایوانها نگاه کنید. ایوانها با صنایع دستی فلزی زیبا تزئین شدهاند که مجسم کننده گیاهان دریایی و زندگی گیاهی در زیر آب هستند. اگر به ایوانها دقیقتر توجه کنید، تقریباً میتوانید ببینید که این گیاهان دریایی چگونه همراه با موجها حرکت میکنند. یکی دیگر از بخشهای ساختمان که دارای تم اقیانوسی میباشد، پیادهرو کنار ساختمان است که با کاشی سرامیکهایی به شکل ستاره دریایی پوشیده شده است. نمای شگفتانگیز ساختمان و تزئینات دریایی داخل آن، منظرهی سحرانگیزی از زیر آب را برای بیننده فراهم میکند
پشت بام تماشایی کازا میلا
اگرچه نمای ساختمان و دکوراسیون داخلی آن بسیار شگفتانگیز است اما از پشت بام این سازه نیز نباید غافل شد. روی پشت بام کازا میلا، درست مانند هر ساختمان دیگری، دودکش و سیستم تهویه قرار دارد. اما این دودکشها توسط گادی و به سبک منحصر به فرد او طراحی شدهاند که دارای اشکال غیر طبیعی و تخیل روشن و زنده است. این سازههای منحصر به فرد از خرده موزاییکهای شکسته شده، سنگ، مرمر و سرامیک ساخته شدهاند. یک بخش غیر همسطح و چندین راهپله هم بر روی سپشت بام وجود دارد که آن را بیشتر به یک منظره تبدیل کرده است تا یک پشت بام واقعی!
راهپلهها و دودکشها بازدیدکنندههای زیادی را به خود جلب میکنند. از پشت بام و شمایلی که بر روی آن قرار دارد تفسیرهای گوناگونی شده است. بعضیها آن را به شکل اشکال وهمانگیز میبینند، برخی به شکل شوالیه و برخی دیگر فقط به عنوان یک منظره رؤیایی از آن یاد میکنند. شیب پلکانی پشت بام، منظرهی بینظیری از منطقه را برای بیننده فراهم میکند.
مالک فعلی کازا میلا (لا پدررا)، بانک کاتالانی «Caixa Catalunya» است که در اواسط دههی ۱۹۸۰، ساختمان را خریداری و مرمت کرده و درب آن را به روی توریستها گشود. امروزه کازا میلا دفتر اصلی بنیاد فرهنگی بانک است که سالانه میزبان نمایشگاهها و رویدادهای فرهنگی مختلف میباشد. ساختمان کازا میلا در فهرست «میراث جهانی یونسکو» قرار گرفته و آخرین نمونه از معماری شهری گادی میباشد. این ساختمان، یکی از خیالانگیزترین خانهها در تاریخ معماری در نظر گرفته میشود.
جایگاه رنگ در معماری و کاربرد آن
طراحان رنگ حرفهای و معماران معتقند که، آنها صرفاً، به “سطوح زیبا” و خلق زیبایی توجه ندارند. بلکه، مفاهیم رنگ و مواد را به طور هدفمند، ایجاد و اجرا میکنند. آنها از دانش گسترده اثر و تاریخچه رنگ، برای ایجاد مفاهیم رنگ در معماری، استفاده میکنند.
طراحان رنگ با همکاری سازندگان، معماران و صنعتگران، فضاهای زندگی جذابی، به لحاظ بصری ایجاد میکنند و از فرهنگ ساختمانی، با کیفیت بالایی حمایت میکنند.
رنگها بر زندگی ما تاثیر میگذارند، انرژی را منتقل میکنند و شخصیت دارند. ترکیب رنگهای طبیعی و هماهنگ در معماری چند رنگی، در ایجاد خلق و خوی خاص موثر هستند.
آنچه به ویژه در ترکیب رنگ در معماری، ضروری است، ترکیب هماهنگ و هارمونی رنگها است، زیرا رنگها به ندرت، به خودی خود ظاهر میشوند. بنابراین، شناخت رنگها و امکان ترکیب آنها، به ویژه از نظر مفهوم رنگ در طراحی داخلی و همچنین کاربرد و جایگاه رنگ در معماری، ضروری است.
رنگ به زمینه، فضا، کیفیت، تراکم، شدت، کمیت، ترکیب و نور بستگی دارد.
رنگ می تواند حال و هوای هر فضایی در خانه، به خصوص در اتاق نشیمن شما را تغییر دهد. کاربرد و جایگاه رنگ در معماری ساختمان، به ویژه اتاق نشیمن، به عنوان اتاقی که خانواده و مهمانان بیشتر در آن گرد هم میآیند، مهم است و باید طرح رنگ آن احساس خوشامدگویی و جرقه گفتگو را برانگیزد.
طرح رنگ اتاق نیز کل فرآیند طراحی را هدایت میکند. بنابراین انتخاب ترکیب رنگی که بیشتر به آن علاقه دارید، به شما کمک میکند که، تا چندین سال با طرح موجود، راحت زندگی کنید. با این حال، ممکن است بخواهید با یک طرح رنگ غیر منتظره، سایههای متضاد را به روشی انرژیبخش، با هم جفت کنید.
کاربرد رنگ شناسی در معماری
رنگهای ساختمان یا اتاق عمیقاً میتوانند بر احساس افرادی که از آن استفاده میکنند، تاثیر بگذارند. این اهمیت شناخت رنگ در معماری را نشان میدهد. رنگشناسی شکلی از روانشناسی رنگ است، که از رنگها برای تاثیرگذاری بر خلق و خو، عملکردهای فیزیکی و سلامتی افراد، استفاده میکند. بنابراین کاملاً منطقی است، که از کاربرد رنگ شناسی در معماری، برای دکوراسیون خانه خود بهره جویید.
هرچند، یک نما با توجه به رنگ آن، به روشهای گوناگونی درک میشود، اما در ادامه، تداعیهای احساسی هر رنگ در معماری را بطور خلاصه بیان میکنیم و اثرات متفاوت آنها را در فضای معماری ارزیابی خواهیم کرد.
قرمز: بسته به رنگ دقیقش میتواند به اشتیاق، هیجان یا گرما دلالت کند، اما همزمان میتواند، با ترس یا خطر نیز همراه باشد. رنگهای تیرهتر و مایل به قهوهای ممکن است تند و فریبنده باشند، در حالی که رنگهای قرمز روشن و نئون دوستانه و چشم نواز هستند. لمس رنگ قرمز در فضاهای با رنگ خنثیتر نیز میتواند، یک روش بسیار موثر ترکیب رنگ در معماری، برای جلب توجه افراد به اشیاء یا عناصر خاص، باشد
نارنجی: اگرچه غیرمعمول، استفادههای معماری از رنگ نارنجی میتواند فضاهای آرامشبخش، درخشان و دوستانه ایجاد کند. فضاهای نارنجی که نسبت به قرمز کمتر خودنمایی میکنند، آرامتر هستند، اما همچنان روشن و شاداب هستند. بنابراین، با کاربرد رنگ شناسی در معماری، علاوه بر خلق جلوه های بصری، میتوان از آن، در برانگیختن احساسات با مفهوم خاص، یاری جست.
از آنجایی که رنگ نارنجی، درک تهاجمی کمتری ایجاد میکند، برای استفاده زیاد نیز خطر کمتری دارد.
زرد: این رنگ، در ترکیب رنگ در معماری، نماد درخشندگی و شادابی است و میتواند، به گونهای در تمام فضا برای برجسته کردن عناصر خاص، استفاده شود، که به اندازه رنگ قرمز تحت تاثیر قرار نگیرد.
رنگ زرد، به دلیل ارتباطات دوستانه و عجیبی که دارد، معمولاً در فضاهای کودکانه، مانند مهدکودکها استفاده میشود و به دلیل درخشندگی آن، هر فضای خاکستری یا تاریک، سرزنده به نظر میرسد. همچنان، رنگهای کم رنگتر یا نارنجیتر زرد، ممکن است، آرامتر به نظر برسند.
سیاه: با الهام از کاربرد و جایگاه رنگ در معماری، ساختمانهای سیاه معمولاً سرد و متفکرانه به نظر میرسند، اگرچه ممکن است، در موقعیتهای خاص، شوم تلقی شوند.
نورپردازی متفکرانه در فضای مشکی داخلی و بیرونی باعث میشود در اتاقها و نماها کمتر، احساس تاریکی و ظلمت شود.
در حالی که معماری چوبی سیاه، ممکن است روستایی و درونگرا به نظر برسد، جزئیات فلزی سیاه، اغلب براق و مدرن به نظر میرسند.
سفید: دیوارهای سفید، به دلیل اینکه دلالت بر خلوص و تمیزی دارند، یکی از رایجترین ویژگیهای رنگ در معماری مدرن است. استفاده از آنها در نمای بیرونی، برای سایههای چشمگیر و نماهای صاف و بکر، مناسب است. در حالی که دیوارهای سفید داخلی میتوانند، احساس آرامش، اما هوشیاری را در کاربر ایجاد کنند. سقفها و دیوارهای سفید نیز به انتشار نور کمک میکنند و باعث میشوند فضاهای داخلی روشنتر به نظر برسند.