.
1️⃣ «وَ لَحْمِ طَیرٍ مِمَّا یشْتَهُونَ»
علاوه بر شرابهای بهشتی و میوهها، از بهشتیان با گوشت پرنده، هر آنچه که اشتهایش را داشته باشند؛ پذیرایی میشود.
با اینکه در آیات زیادی از قرآن کریم از پذیرایی بهشتیان با شراب و یا میوههای بهشتی سخن به میان آمده بود (که در بحث از آیات قبل به آن موارد اشاره شد) این تنها آیهای است که از پذیرایی بهشتیان با «گوشت پرنده» سخن به میان آمده؛ و البته در خصوص پذیرایی با «گوشت» در آیه «وَ أَمْدَدْناهُمْ بِفاكِهَةٍ وَ لَحْمٍ مِمَّا یشْتَهُونَ» (طور/22) نیز اشارهای شده است.
نکته جالب توجه این است که در هر دو مورد از تعبیر «آنچه که مورد اشتهای آنان باشد»، استفاده شده است؛ که نشان از این دارد که نوعی از اشتهاء و میل هم در بهشت وجود دارد. (لازم به ذکر است تعبیر اشتهاء در خصوص نعمتهای بهشتی، یک بار هم درباره میوهها (وَ فَواكِهَ مِمَّا یشْتَهُونَ؛ مرسلات/۴۲) و سه بار هم به طور مطلق درباره هرآنچه هرکس دلش میخواهد (هُمْ فی مَا اشْتَهَتْ أَنْفُسُهُمْ خالِدُونَ، انبیاء/۱۰۲؛ لَكُمْ فیها ما تَشْتَهی أَنْفُسُكُمْ، فصلت/۳۱؛ فیها ما تَشْتَهیهِ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْینُ، زخرف/۷۱) به کار رفته است.)
📝بحث تخصصی #انسانشناسی:
ماهیت اشتهاء در دنیا و آخرت
آن مقدار که میدانیم اشتهایی که بشر در دنیا دارد، ناشی از یک دستگاه نفسانی است که در کنار دستگاه طبیعت امکان ادامه بقا برای موجودات حیوانی را مهیا میکند.
💢توضیح مطلب اینکه
همه موجودات زنده برای ادامه بقایشان نیازمند تغذیهاند با این تفاوت که موجودات زنده ردههای پایین مانند گیاهان، برای دستیابی به نیازهای طبیعیشان برای رشد حرکت چندانی لازم نیست؛ یک گیاه در همانجا که ایستاده است ریشههایش از آب و مواد معدنیای که در پیرامونش در زمین وجود دارد تغذیه میکند؛ اما نیازهای موجودات رده بالاتر بسیار متنوع شده، و از این رو برای ادامه حیاتش باید این سو و آن سو برود و مواد مختلفی را تغذیه نماید.
خداوند برای اینکه این امر در حیوان انجام شود علاوه بر دستگاه طبیعت در حیوان (که کار جذب و هضم و گوارش غذا و رساندن آن به تمامی سلولهای بدن در همه موجودات زنده را برعهده دارد)، دستگاه نفسانیای نیز در او قرار داده که هیجانی آمیخته با لذت در حیوان ایجاد میكند و حیوان براى ارضای آن میل به جانب غذا حركت میكند و آن را در اختیار دستگاه هضم قرار میدهد.
به تعبیر دیگر، به موازات احتیاجات طبیعت حیوانى، یك سلسله تمایلات و غرایز مخصوص در وجود حیوان است كه وجود آن احتیاجات را اعلام، و حیوان را به تكاپو وادار میکند و او را به طرف اعمالی كه نتیجتا آن منظور را میدهد هدایت میكند.
در عین اینكه هدفى كه طبیعتِ حیوان آن را طلب میکند (در این مثال: رفع نیاز بدن) مغایر است با هدفى كه حیوان به حسب احساس و تمایل خود در نظر میگیرد و براى آن فعالیت میكند (مثلا احساس گرسنگی و درصدد سیری برآمدن) اما بین این دو دستگاه طبیعت و نفسانیات همكارى و همآهنگى كامل برقرار است و همان چیزى تمایل حیوان را ارضاء مینماید كه طبیعت را به سوى مقصد خویش كمك میكند.
📚(برای توضیح بیشتر؛ ر.ک: پاورقیهای شهید مطهری بر اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج۲، ص171-180)
پس اشتهاء در دنیا عاملی است که خداوند قرار داده تا نیاز طبیعی بدن مرتفع گردد؛
یعنی ما انسانها، بیش از اینکه نیاز طبیعی سیستم بدنیمان ما را به غذا خوردن وادار کند، تحت تاثیر این سیستم نفسانی (که گرسنه میشویم و اشتها به غذا داریم و از خوردن غذا لذت میبریم) غذا می خوریم. چنانکه اگر کسی دچار اختلالی شود که اصلا اشتها و میل به غذا خوردن نداشته باشد و از خوردن هیچ لذتی نبرد، خطر اینکه از غذا نخوردن بمیرد برایش جدی است.
🤔اما در آخرت چطور؟
🔹آیا اشتهای در آخرت صرفا برای لذت بردن است؟
🔹یا آن اشتها نیز همراه است با یک نیاز در عمق وجود آدم (که در این صورت سوال این است که آن نیاز درونی چیست که این اشتها بهانهای برای رفع آن قرار داده شده است)؟
🔹یا اساسا آن اشتها صرفا تجسم برخی از خواسته ها و اقدامات انسانها در دنیاست که در بهشت به صورت اشتها و رفع آن اشتها جلوهگر میشود؟
🔹یا ...؟
🔹و یا همه اینها؟
.
2️⃣ ) «وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْری وَ إِنْ تَدْعُ مُثْقَلَةٌ إِلی حِمْلِها لا يُحْمَلْ مِنْهُ شَيْءٌ وَ لَوْ كانَ ذا قُرْبی»
چرا در قیامت هیچکس حاضر نیست بار کس دیگری را برعهده بگیرد و به او کمک کند، هرچند از نزدیکترین خویشان و دوستانش باشد؟
آیا قیامت محل خودپسندی است‼️
آیا واقعا انسان ها در قیامت این اندازه خودخواه میشوند که حتی به کسانی که در حقشان خوبی کردهاند هم کمکی نمیکنند؟❗️
در پاسخ این سوال، دو نکته را باید مورد توجه قرار داد:
🔹یکی اینکه معنای اینکه هرکس به فکر خویش است، چیست؛
🔹دوم اینکه آیا واقعا به خوبیهایی که دیگران در حق ما کردهاند بی اعتنا خواهیم بود؟
اما توضیح مطلب:
🔹الف. هرکس چنان دلمشغول و نگران عاقبت خویش است که اهمیتی به دیگران نمیدهد.🔹
💠 نکته تخصصی #انسانشناسی 💠
در نگاه ابتدایی بسیاری از افراد گمان میکنند که فرق نیکی و ظلم به دیگران در این است که در اولی «خود»مان را در نظر نمیگیریم و در دومی همه چیز را برای خود میخواهیم و دیگران را فدای خود میکنیم.
در حالی که در نگاه عمیق، ما هر کاری انجام میدهیم تنها و تنها برای خودمان است؛
و تفاوت کار نیک و کار بد در این است که:
🔺در اولی به خود اصیل و حقیقیِ خویش توجه کردهایم
🔻و در دومی، خود حقیقیِ خویش را فراموش کرده، و «خود» را موجودی در افق دنیا و مادیات قلمداد نمودهایم.
🔴ما هر نیکیای که در حق دیگران انجام می دهیم و از آن قصد ریا و منت و ... نداریم، در واقع میکوشیم به هدفی متعالی دست یابیم، یعنی «خود» را از این وضعیت مادی و دنیوی ارتقا بخشیم و به حقیقتِ ملکوتی خود برسیم.
پس
🔳برای هر انسانی «خودِ» حقیقیاش از همه چیز و همه کس محبوبتر است؛
و
🔲 تمام کارهای خوبی که انسان در دنیا انجام میدهد برای «خودش» است.
در روز قیامت،
این خود حقیقی ظهور میکند؛
و دیگر در آن عرصه کمک به دیگران، معنایی ندارد.
انسان زمانی به دیگران کمک میکند که این کمک یک ارتقاء و معنویت و پیشرفتی در حقیقت برای او به همراه داشته باشد.
و اینها همگی اموری است که جایش در دنیاست؛
در قیامت ما صرفا با نتایج اعمالمان سر و کار داریم و از این رو، این گونه نیست که اگر در آنجا به کسی کمک کنیم، به همان معنایی که در دنیا کمک کرده ایم این کمک ارتقا و معنویت افزودهای در ما ایجاد کند.
♦️این مطلبی است که در ادامه آیه هم بر آن تاکید میشود: «وَ مَنْ تَزَكَّی فَإِنَّما يَتَزَكَّی لِنَفْسِهِ»
🔹ب. هر آنچه کسی در حق دیگری انجام میدهد در محاسبات خداوند حساب میشود و دیگر نوبت به اینکه از خود شخص بگیرد نمیماند.🔹
🌐 نکته تخصصی #آخرتشناسی 🌐
کارهای خیر ما از دو حال خارج نیست:
🔺یا در انجام آنها رضایت خدا را مد نظر داشتهایم
که حقیقتا کار خوب است
و در آخرت همه کارهای خوبی که هرکسی در حق دیگری انجام داده باشد، در نامه عمل خودش ثبت شده و در سرنوشت او موثر خواهد بود.
🔻یا هدف ما از انجام آن کار، غیر خدا بوده است:
▫️خواه برای ریا و کسب شهرت و ..،
▫️و یا صرفا تحت تاثیر احساسات و جوّ زدگی و ... .
این گونه امور، اگرچه در ظاهر کارهای خوباند،
اما روز قیامت هیچ ارزشی نخواهند داشت.
اینکه در آیات و روایات، بر اینکه هیچکس حتی به نزدیکترین کسانش که در حق او نیکی کردهاند هم اعتنایی نمیکند،
از این جهت است که:
🔺اگر او واقعا کارش را برای خدا انجام داده باشد، خداوند اجر او را در نامه عملش ثبت فرموده و دیگر طلبی از این شخص ندارد؛
🔻و اگر هم که آن کار برای خدا نبوده، واقعا کار خوبی نبوده است که وی بخواهد بابت آن طلبکار شود.
آن شخص به خاطر شهرت و تشفّی خاطر و جوزدگی و... آن کار را انجام داده و بهرهاش هم همان شهرت و ... در دنیا بوده است؛
و دیگر طلبی از این شخص ندارد.