باسمه تعالی #یادداشت_سه #متروپل_آبادان ظهر روز دوشنبه ۲ خرداد ۱۴۰۱ خبر ريزش ساختمان ۱۰ طبقه متروپل در خیابان امیری آبادان، ذهن‌ها را به صبح روز پنجشنبه ۳۰ دی ۱۳۹۵ در چهارراه استانبول تهران برد و خاطرات تلخ آن روزها را مجدد زنده کرد؛ تعداد کشته شده‌ها، زیرآوارمانده‌ها و زخمی‌شده‌ها و در نهایت غم سنگین آتشنشانان غیوری که در حین عملیات آواربرداری به شهادت رسیدند. اینک هم هر ساعت اخبار آبادان را پیگیری می‌کنیم... اما وقت آن است که یکبار برای همیشه به این مسئله ریشه‌ای بپردازیم که چرا با وجود اتفاقاتی از این قبیل، هنوز هیچگونه تردیدی در مورد مرتفع‌سازی مطرح نمی‌شود؟! سؤال اساسی این است که چرا با وجود مشاهده‌ی آثار زیان‌بار مرتفع‌سازی هنوز همان اشتباه را تکرار می‌کنیم؟! آیا وقت آن نرسیده است که یکبار دیگر اساس مدیریت شهری و مسکن سازی مبتنی بر آن را بررسی کنیم؟! ساختمان پلاسکو فروریخت امّا به سرعت جایگزین آن‌را ساختیم و قطعاً اگر هشدارمان را جدی طرح و پیگیری نکنیم برای متروپل هم جایگزین خواهند ساخت. چرا از این حوادث درس نمی‌گیریم و یکبار دیگر به علت ریشه‌ای این وقایع نمی‌اندیشیم؟! در بین اخبار این واقعه، دستور دادستان استان برای برخورد با مالک و پیمانکار و ناظران ساختمان رؤیت شد اما ای کاش دادستان کشور دستور ریشه‌یابی و بررسی اساس مرتفع‌سازی در کشور را صادر کنند. آیت الله مکارم شیرازی مرجع تقلید شیعیان بر ریشه یابی علل فاجعه ریزش ساختمان متروپل آبادان که موجب کشته و مجروح شدن عده ای شده است تاکید کرد. ایشان از زاویه‌ای این سؤال را مطرح فرمودند که "با وجود اینکه در ۴۰۰ سال قبل مسجد جامعی در اصفهان بنا شده که رنگ گنبد آن نیز تاکنون ثابت است، چرا یک بنای ده طبقه که هنوز مراحل ساختمانی آن تکمیل نشده، فرو می‌ریزد؟!" امّا زمان آن فرا رسیده است که این سؤال مطرح گردد که علت مرتفع‌سازی در ایران چیست؟ پدیده بلندمرتبه سازی از اواخر قرن نوزدهم در غرب شروع شد و از آن زمان تاکنون این پدیده به عنوان یکی از اشکال غالب، در صحنه‌های معماری و شهرسازی جهان چهره خود را به ثبت رسانده است. ایده بلند مرتبه سازی و رشد عمودی ساختمان‌ها، نخست به منظور بهره برداری از زمین های مرکز شهر و در پی توجه به اقتصاد شهر مطرح گردید. استفاده فراگیر از این روش، به تدریج افزون بر کاربری‌های اقتصادی مانند کاربری‌های صنعتی، اداری و تجاری دامن‌گیر کاربری‌های مسکونی نیز گشت و به مناطق پیرامونی شهر نیز گسترش یافت. از مهمترین دلایل توسعه‌ی این پدیده، مسائل شهری مانند کمبود زمین، مسکن، بهینه نمودن هزینه تأسیسات شهری، جلوگیری از رشد افقی شهرها و ... مطرح شد، اما خود پدید آورنده مشکلات و نارسائی‌هایی مانند افزایش تراکم جمعیتی و ساختمانی، اختلال درتأسیسات زیربنایی وخدمات شهری از جمله ترافیک شهری، تأثیرات نامطلوب کالبدی و فضایی، زیست محیطی و بسیاری ازمسائل دیگر در فضای شهری، دسترسی نامناسب سواره و پیاده، حمل و نقل نامناسب، ترافیک، آلودگی هوای ناشی از ترافیک، کمبود پارکینگ‌های شهری، سایه‌اندازی، عدم نورگیری، اشرافیت، مشکلات زیست محیطی، مسدود شدن مناظر شهری، ایجاد دید بصری نامناسب را از اثرات منفی بلندمرتبه‌سازی می‌دانند که با وجود اتفاقات ریزش ساختمان‌های ذکرشده، خطر تلفات انسانی نیز بر آن متصور است. آیا برای رفع این مشکلات نباید راهکارهایی متناسب با آنها طرح و اجرا کرد!؟ اما همه شواهد حاکم بر نظام تحولات ساخت و سازهای بلندمرتبه در ایران، گویای این است که نه‌تنها نیاز واقعی و منطقی اقتصادی برای رشد ارتفاعی برخی نواحی شهری وجود ندارد، بلکه اندیشه حاکم بر نظامات توسعه شهری نیز تعهدی نسبت به هدایت و تعدیل این جریان ندارد. گویا نه‌تنها جریانات واقعی توسعه شهری - اعم از جریان ثروت و سرمایه - بر اساس واقعیات ملموس و موجود، بلندمرتبه‌سازی را به‌عنوان یک نیاز واقعی به رسمیت نمی‌شناسد، بلکه نظام مدیریت شهری نیز تنها به‌عنوان بخشی از تزئینات نمادین به ساختن بناهای بلندمرتبه می‌اندیشد. حقیقت آن است که مرتفع‌سازی و آپارتمان‌سازی ام‌الفساد شهر و سبک زندگی است. ۱- منشأ بیماری‌های روحی؛ انواع افسردگی و... ۲- منشأ بیماری‌های فکری؛ وسواس فکری و... ۳- منشأ بیماری‌های جسمی؛ نرمی استخوان و... یکی از مهمترین علت‌های مرتفع سازی را کمبود زمین مطرح می‌کنند، اما طبق بررسی‌های انجام مشخص شده است که اگر به 24 میلیون خانواده‌ی ایرانی 1000متر زمین واگذار گردد در نهایت حدود 2% از کل مساحت ایران را دربرخواهد گرفت. بنابراین کبود زمین بهانه‌ای بیش برای انبوه‌سازان سرمایه‌دار نبوده است. بنابراین پیشنهاد اساسی نگارنده این است که اتفاق اخیر متروپل آبادان را نقطه‌ی عطفی برای پایان دادن به مرتفع‌سازی و نقطه‌ی آغازی برای برگشت به معماری غنی ایرانی- اسلامی قرار دهیم. ان‌شاءالله @daremtedadebidary