#بهداشت_روان ۳۰
♦️ *علائم عدم بهداشت روان* ۳
✳️ *عدم قناعت در مادیات* (ادامه)
📘 در فراز هفتم دعای هشتم صحیفه سجادیه آمده است:
🔆 «اللهم نَعُوذُ بِكَ... وَ مِنْ فِقْدَانِ الْكَفَافِ»
🔆 «پروردگارا از نبود روزی به اندازه، به تو پناه میبریم!»
🔹 گفته شد کفاف به معنای مقداری از روزیست که مهمات زندگی انسان با آن تأمین شده و او را بینیازی از خلق مینماید.
✅ آنكس كه از نعمت سلامت روان برخوردار باشد؛ توانمندیهایی که خدای سبحان در وجود او نهاده؛ *باور داشته و استفاده از آنها را برای حل معضلات و مشکلات وارده مؤثر میداند.*
✅ همچنین او بر این باور است که *هر مشکلی قابل مرتفع شدن است؛ به همین دلیل در سختیها و تلخیهای روزگار نیز امید خود را از دست نخواهد داد و با توکل و توسل به سوی آیندهای بهتر حرکت میکند.*
💢 اما آنكس كه گرفتار خودکمبینی باشد درباره تواناییهای خویش دچار تردید می شود و خود را ناکارامد و ناتوان می بيند.
📚 «برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
🌐 emamraoof.com
#بهداشت_روان ۳۱
♦️ *علائم عدم بهداشت روان* ۴
✳️ *خودکمبینی*
📘 در فراز هفتم دعای هشتم صحیفه سجادیه آمده است:
🔆 «اللهم نَعُوذُ بِكَ... وَ مِنْ فِقْدَانِ الْكَفَافِ»
🔆 «پروردگارا از نبود روزی به اندازه، به تو پناه میبریم!»
🔸 کفاف به معنای مقداری از روزیست که مهمات زندگی انسان با آن تأمین شده و او را بینیازی از درخواست از دیگران مینماید. در حقیقت در بطن مسئله کفاف، قناعت و مناعت طبع نهفته است که این دو خصلت موجب میشود انسان به موجودی مادی خویش اکتفا کرده و خود را از اظهار نیاز نزد دیگران باز دارد. شاید بتوان گفت که این معنا منحصر در بحث مادیات نباشد و توانمندیهای فردی را نیز در برگیرد.
☘️ گاه افراد توانمندیهای خویش را اندک و ناچیز دانسته و در عرصههای گوناگون خود را نیازمند دیگران میدانند.
✍️ به عنوان مثال، به هنگام بروز مشکلی، فرد احساس ناتوانی فکری کرده و خود را عاجز از تصمیمگیری درست میداند.
🔰 اگر انسان توانایی خود را در عرصههای گوناگون ناچیز و ناکافی بداند؛ به نوعی از بیماری «خودکمبینی» رنج برده و در حقیقت از سلامت روان بیبهره است.
💢 *خودکمبینی حالتیست که فرد در مورد تواناییهای خویش دچار تردید بوده و در خیال خود احساس ناکارا بودن و ناتوان بودن دارد.*
✅ در حالی که فردی که از سلامت روان برخوردار باشد؛ به توانمندیهایی را که خدای سبحان در وجود او نهاده؛ باور داشته و استفاده از آنها را برای حل معضلات و مشکلات وارده مؤثر میداند.
💠 *همچنین او بر این باور است که هر مشکلی قابل رفع بوده؛ به همین دلیل در سختیها و تلخیهای روزگار نیز امید خود را از دست نخواهد داد و با توکل و توسل به سوی آیندهای بهتر حرکت میکند.*
📚 «برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
🌐 emamraoof.com
#بهداشت_روان ۳۲
♦️ *علائم عدم بهداشت روان* ۵
✳️ *شخصیت وابسته*
📗 در فراز هشتم دعای هشتم صحیفه سجادیه آمده است:
🔆 «اللهم نَعُوذُ بِكَ... وَ مِنَ الْفَقْرِ إِلَى الْأَكْفَاءِ»
🔆 «پروردگارا از نیازمندی به امثالِ خود به تو پناه میبریم»
🔰 أکفاء جمع کفو، به معنای همنوع، همسان و مانند.
💠 در این فراز بنده از آن که خود را محتاج همنوعان خود بداند به خدای سبحان پناه میبرد؛ زیرا *یکی از اختلالات روانی «شخصیت وابسته» است بدان معنا که فرد خود را به شدت نیازمند حمایت و محبت دیگران دانسته تا جایی که این امر منجر به سلطهپذیری، وابستگی نامعقول و ترس از جدایی میشود.*
🔹 او بدون راهنمایی دیگران، هرگز توانایی تصمیمگیری نداشته و نیاز دارد که دیگران مسئولیتهای زندگی او را بپذیرند.
🌀 *همه انسانها از آن جهت که همگی ممکن الوجود و مخلوق خداوند هستند*؛ با یکدیگر همسان و همانند بوده و همگی در تک تک امورات خود محتاج خالق خویش میباشند:
🔆 «یا أَیهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللَّه»
🔆 «ای مردم شما (همگی) نیازمند به خدائید»
📔 سوره مبارکه فاطر، آیه ۱۵
📚 «برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
🌐 emamraoof.com
#بهداشت_روان ۳۳
✳️ *نمایش صحیح احساسات*
📘 در فراز نوزدهم از دعای شانزدهم صحیفه سجادیه آمده است:
🔆 «قَدْ تَرَى یا إِلَهِی، فَیضَ دَمْعِی مِنْ خِیفَتِكَ وَ وَجِیبَ قَلْبِی مِنْ خَشْیتِكَ وَ انْتِقَاضَ جَوَارِحِی مِنْ هَیبَتِك كُلُّ ذَلِكَ حَیاءٌ مِنْكَ لِسُوءِ عَمَلِی...»
🔆 «پروردگارا! به راستی که تو جوشش اشک مرا از خوف خود و نگرانی قلبم را از بیم عظمتت و لرزش اعضایم را از هیبتت میبینی، همه اینها از شرمندگی از توست به خاطر بد رفتاریام...»
🔸 بنده در این فراز، به جهت عملکرد نامناسب خود، در محضر پروردگار شرمگین است و این شرمساری درونی، در اشک چشم و لرزش اعضاء به نمایش درمیآید.
✅ *یکی از شاخصههای بهداشت روان، نمایشِ احساساتِ درونی در زمانِ مناسب است؛*
✍️ به عنوان مثال فرد بتواند اندوه درونی خود را با اشک و رضایت باطنی خود را با لبخند نشان دهد.
♦️ بنده در پیشگاه الهی، با مشاهده قبح و نقصان عملکرد خویش و نیز درک هیبت و عظمت الهی، خجلت زده و پشیمان است و توانایی آن را دارد که در ظاهر نیز این احساس را به
نمایش گذاشته و عکسالعمل مناسبی مانند ریزش اشک داشته باشد.
💠 به بیان دیگر، بنده در این موقعیت از امتیاز *«واقع نگری»* برخوردار است:
✅ او بر کوتاهی خویش در انجام وظایف بندگی واقف بوده و بدون هیچ توجیهی، خطای خود را میپذیرد و به جهت آن متأسف است.
✅ *«پذیرش خطا و عدم توجیه آن» نیز یکی دیگر از شئون سلامت روان است.*
💢 بنابراین، فردی که از سلامتروان برخوردار نیست؛ ضمن آن که توانایی به نمایش گذاشتن احساسات خویش را ندارد؛ از پذیرش خطای خود سرباز زده، نه تنها احساس شرم و حیا از
طرف مقابل ندارد بلکه گستاخانه آن را توجیه مینماید.
📚 «برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
🌐 emamraoof.com
#بهداشت_روان ۳۴
🔰 روش صحیح مقابله با مشکلات
دعای هفدهم دعاییست که حضرت هنگام استعاذه به خدای سبحان از شر شیطان میخواندند. در فراز اول این دعا آمده است:
🔆 «اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِكَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ وَ كَیدِهِ وَ مَكَایدِهِ...»
🔆 «پروردگار! به راستی ما از وساوس شیطان رانده شده و مکر و نیرنگ او به تو پناه میبریم...»
🔹 بنده در این فراز، با تمام وجود، از وسوسه و کید شیطان به خدای سبحان پناه میبرد.
💢 شیطان، نماد «عامل نابودی آرامش و خوبیها» و مقابله با وساوس و کیدهای او یکی از مهمترین معضلات انسان است.
✳️ *واقعنگری، پله اول برای حل مشکلات با تأمل در این دعا اولین نکتهای که به دست میآید آن است که فردی که از سلامت روان برخوردار است «واقع نگر» است*:
♦️ او از یک سو «وجود شیطان و خطراتِ صادر شده از جانب او» را باور داشته و از سوی دیگر به وجود خدایی توانا برای پناهندگی ایمان دارد.
🌀 بنده وجود شیطان و وساوس و نیرنگهای او را نادیده نگرفته، بلکه برای مقابله با آن اقدام مینماید و به وجود بسیار قدرتمند و با عظمت پناهنده میشود.
💠 به بیان دیگر، *او مشکلات را «میبیند»، جوانب آن را «بررسی میکند» و در عوضِ نگرانیِ صرف، برای رفع آن «راه حلی مییابد» زیرا مشکلات را گذرا و قابل حل کردن میداند.*
✍️ همچنین بنده پیش از مشاهده مشکل(شیطان)، نظارهگر وجود و قدرت خدای سبحان است (قبل از استفاده از کلمه «الشیطان»، با دو عبارت «اللّهم» و «بک» به وجود خداوند اشاره شده است)
☘️ *ایمان داشتن به وجود حامیِ توانا و پناهندگی به او، موجب رفع نگرانی و ایجاد آرامش فرد خواهد شد:*
🔆 «الهی! تو را دارم چه کم دارم؛ پس چه غم دارم؟!» (علامه حسن زاده آملی دامت برکاته)
✍️ به کار بردن ضمیر مخاطب در عبارت (بِکَ) نشان میدهد که بنده حضور در محضر الهی را درک کرده و این امر موجب ایجاد آرامش و شجاعت در وجود فرد برای مقابله با مشکلات خواهد شد.
📚 «برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
🌐 emamraoof.com
#بهداشت_روان ۳۵
💠 *روش صحیح مقابله با مشکلات*
📗 دعای هفدهم دعاییست که حضرت هنگام استعاذه به خدای سبحان از شر شیطان میخواندند. در فراز اول این دعا آمده است:
🔆«اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِكَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ وَ كَیدِهِ وَ مَكَایدِهِ...»
🔆 «پروردگار! به راستی ما از وساوس شیطان رانده شده و مکر و نیرنگ او به تو پناه میبریم...»
✍️ بنده در این فراز، با تمام وجود، از وسوسه و کید شیطان به خدای سبحان پناه میبرد.
💢 شیطان، «عامل نابودی آرامش و خوبیها» است، مقابله با وساوس و کیدهای او یکی از مهمترین معضلات انسان است.
💠 *مشکلات را آنگونه که «هست» ببینید*
🔸 این فراز از دعا نشان میدهد بنده، مشکل را آنگونه که «هست» نظاره میکند: نه بزرگتر و سختتر و نه کوچکتر و آسانتر از واقعیت!
✳️ *واقع نگری، یکی از شاخصههای سلامت روان بوده و «بزرگنمایی» و «کوچکنمایی» مشکلات، با سلامت روان منافات دارد.*
✍️ البته مشاهده واقعیتها، موجب ناامیدی و ضعف فرد نمیشود زیرا او به وجود «قدرت برتر=خدا» ایمان دارد.
⁉️ راه حل چیست؟
💢 بنده فعالیتهای مداوم و پنهانی شیطان را برای گمراه کردن خود باور داشته لکن قدرت الهی را برتر از قدرت شیطان دانسته و به آن پناه میبرد؛ یعنی مشکلات را، نه با توانایی و تدبیر خود که به حول و قوه الهی قابل رفع میداند؛
🔹 زیرا وی این واقعیت را پذیرفته است که توانایی او برای مقابله با شیطان کافی نیست:
🔆 «خُلِقَ الْإِنْسانُ ضَعیفاً»؛ «انسان ناتوان خلق شده است»
📔 سوره مبارکه نساء، آیه ۲۸
💢 *هرچند کید و مکر شیطان ناپایدار و ضعیف است:*
🔆 «إِنَّ كَیدَ الشَّیطانِ كانَ ضَعیفاً»؛ «به راستی که نیرنگ شیطان همیشه ضعیف بوده است»
📔 سوره مبارکه نساء، آیه ۷۶
💠 در نتیجه او بر تدبیر، اعمال و... خود تکیه نکرده و بر این باور است *تنها عاملی که عامل مقابله با شیطان و دفع وساوس و کید اوست؛ پناهندگی به خدای سبحان(قدرت برتر) است.*
📚 «برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
🌐 emamraoof.com
#بهداشت_روان ۳۶
💠 *توجه به عظمت الهی، راه کسب سلامت روان*
📗 امام سجاد علیهالسلام در دعای پنجم، فراز ۱۴ فرمودند:
🔆 «وَ اجْعَلْ سَلَامَةَ قُلُوبِنَا فِی ذِكْرِ عَظَمَتِكَ وَ فَرَاغَ أَبْدَانِنَا فِی شُكْرِ نِعْمَتِكَ...»
🔆 «پروردگارا! سلامتی دلهای ما را در یاد عظمتت و آسودگی بدنهایمان را در شکر نعمتت و شیرینی زبان ما را در وصف بزرگی خود قرار بده!»
🔸 حضرت در این فراز از خدای سبحان درخواست میکنند که با یاد عظمت الهی، دل ایشان را از آفات و خطرات محفوظ نگاه دارد.
💚 قلب ریاست وجود انسان را بر عهده داشته و سایر ابعاد وجود او تحت تأثیر قلب هستند. *اگر قلب فرد از سلامت و عافیت برخوردار باشد؛ سلامتی تمام وجود او را دربرگرفته و هیچ آفتی از قبیل خودبرتربینی، غرور، ریا، خود کمبینی و... او را گرفتار نخواهد کرد.*
⁉️ توجه به عظمت الهی، چگونه موجب سلامت روان میشود؟
✳️ درک عظمت الهی به معنای درک گستردگی اوصاف و توجهات الهی میباشد. قلب سالم با ادراک عظمت الهی به خضوع وخشوع میرسد؛ به همین دلیل از ادعا و ارتکاب معصیت پرهیز نموده، مادیات در نظر او بیاهمیت شده و قدرتهای ظاهری موجب نگرانی و ترس او نمیشود.
🔸 به عبارت دیگر، فرد با مشاهده گستردگی رحمت، کرامت، قدرت و دیگر اوصاف الهی، از آفات اخلاقی و آسیبهای رفتاری در امان است.
✅ *بنابراین یکی از راههای رسیدن به سلامت روان توجه به عظمت الهی است.*
🌀 توجه هر بیشتر به عظمت الهی، موجب افزایش سلامت روان میشود؛ چرا که فرد به خودی خود از آفات و آسیبها فاصله میگیرد.
🌀 *پس اگر فردی خود را دارای عظمت استقلالی دانسته و یا در مقابل سایر مخلوقات تعظیم داشته باشد؛ از سلامت روان بیبهره است.*
📚 «برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
🌐 emamraoof.com
#بهداشت_روان ۳۸
💠 *انعطافپذیری و سازش در روابط اجتماعی*
🔆 «مَنْ لَانَ عُودُهُ كَثُفَتْ أَغْصَانُهُ»
🔆 «كسى كه درخت شخصیت او نرم باشد، شاخ و برگش فراوان است»
📘 نهج البلاغه (فیض الاسلام)، حکمت ۲۰۵
🔹 قدرت تطابق و سازگاری با اطرافیان یکی از مهمترین شاخصههای سلامت روان است تا آن جا که برخی در تعریف بهداشت روان نیز این موضوع را مطرح کردهاند.
☘️ امیرالمؤمنین علیهالسلام در این عبارت صراحتا به این اصل اشاره مینمایند *فردی که از سلامت روان بهرهمند است انعطاف پذیر بوده و قابلیت سازش را دارد یعنی در شرایط مختلف و در ارتباط با افراد گوناگون برخورد متناسبی انجام میدهد و هیچ سماجتی در انجام عمل خاصی که مطلوب خودش است ندارد*. در نتیجه برکات زیادی از او به دیگران رسیده و تعاملات صحیحی با آنها دارد.
🔸 حضرت نیز در این عبارت، شخصیت انسان را به درختی تشبیه کردند که در عین استحکام در اصول و عقاید، از قدرت سازش نیز برخوردار است و این امر موجب میشود که شاخ و برگ ارتباطی او فراوان شود.
🔰 *البته قدرت انعطاف پذیری تنها در ارتباط با افراد اعمال نمیشود بلکه این توانایی در سازش با زمان و اوقات گوناگون زندگی نیز جلوهگر است.*
✍️ برای مثال فردی که از سلامت روان بهرهمند باشد؛ در دوران سالمندی خود را منطبق با شرایط و توانمندیهای فعلی خویش کرده و از زمان خود استفاده مینماید در غیر این صورت همواره حسرت ایام جوانی را بر دل داشته و به دلیل ناخرسندی از شرایط موجود با اطرافیان نیز تعامل صحیحی نخواهد داشت در نتیجه گرفتار کسالت و افسردگی میشود.
💠 *لازم به یادآوری است سازش و هماهنگی با اطرافیان تا آنجا صحیح است که منافاتی با عقل و شرع نداشته باشد.*
📚 «برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
🌐 emamraoof.com
#بهداشت_روان ۳۹
💠 *پیشگیری بهتر از درمان!*
☘️ امیرالمؤمنین علیهالسلام فرمودند:
🔆 «الِاسْتِغْنَاءُ عَنِ الْعُذْرِ أَعَزُّ مِنَ الصِّدْقِ بِهِ»
🔆 «بىنیازى از عذرخواهى، گرامىتر از عذر راستین است»
📘 نهج البلاغه(مرحوم فیض الاسلام)، حکمت ۳۲۱
✍️ یکی از خصوصیات فردی که از بهداشت روان بهرهمند میباشد؛ آن است که:
🔹 *فرد شخصیت خود را محترم دانسته و بدین سبب از انجام اموری که به ارزش او صدمه زده؛ پرهیز مینماید.*
🔸 حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام در این فرمایش یادآور میشوند که:
🔰 *اگر انسان به نحوی رفتار نماید که هیچگاه نیازمند به عذرخواهی نباشد؛ بسیار گرانقدرتر از آن است به سبب عملکرد خویش، صادقانه عذرخواهی نماید.*
💢 در سلامت روان، فرد ذلت را بر خویش ممنوع نموده و برای حفظ کرامت نفس خود، ملتزم به انجام قوانین، قواعد و آداب خاصی در این زمینه است. او به خوبی بر این مطلب واقف است که با بیمبالاتی و عدم توجه به اصول و آداب، احترام و ارزش او نزد دیگران محفوظ باقی نمیماند.
✳️ لذا به نحوی عمل مینماید که کمترین خطا از او صادر شده و نیازمند به عذرخواهی نباشد. لکن اگر با وجود همه آگاهیها، احتیاطها و توجه ها از او خطایی صادر شد از عذرخواهی دریغ ننموده و این عمل را صادقانه و با کمال میل انجام میدهد.
✍️ با درایت در این روایت نیز متوجه میشویم یکی از عواملی که عزت آدمی را خدشهدار میکند؛ انجام عملی است که انسان پس از آن، مجبور به عذرخواهی شود؛ هر چند عذرخواهی به هنگام خطا و اشتباه، عمل بسیار صحیحی میباشد.
💠 او با دقت نظر فراوان حافظ حرمت و ارزش خویش است و از بروز رفتاری که موجب ذلت او شود؛ پرهیز مینماید.
📚 «برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
🌐 emamraoof.com
#بهداشت_روان
💠 *توجه به اولویتها*
☘️ امیرالمؤمنین علیهالسلام فرمودند:
🔆 «إِذَا أَضَرَّتِ النَّوَافِلُ بِالْفَرَائِضِ فَارْفُضُوهَا»
🔆 «اگرمستحبات به واجبات زیان رساند آن را ترك كنید»
📗 نهج البلاغه(مرحوم فیض الاسلام)، حکمت ۲۷۱
🔸 با وجود آن که انجام مستحبات سرعت سیر انسان را افزایش میدهد لکن در صورتی که به کیفیت یا کمیت واجبات ضرر وارد کند؛ میبایست ترک شود؛
✳️ زیرا *آنچه انسان را در مسیر بندگی قرار داده و مطلوب اصلی خدای سبحان است؛ انجام واجبات میباشد.*
⁉️ اما چگونه این فرمایش حضرت با بهداشت روان مرتبط است؟
✅ *فردی که از سلامت روان بهرهمند است؛ با دید واقعگرایانه به امور نگریسته و از برخورد احساسی اجتناب مینماید. اولویتها برای او تبیین شده و قدرت تشخیص سود و زیان امور را دارد.*
🌀 بندهای که خواستار بالاترین میزان قرب به خدای سبحان است عمل مستحب را ترک مینماید هرچندانجام آن مستحب مورد پسند خودش باشد
🌀 چرا که یقین دارد قربی که از طریق فرائض نصیب او میگردد هرگز با قرب نوافل قابل قیاس نیست.
🔰 در این فرمایش بحث «تقلیل» و کم کردن نیست بلکه از فعل «رفض» به معنای رها کردن استفاده شده است؛ یعنی در بهداشت روان فرد آنچنان بر خود مدیریت دارد که میتواند به دلیل موجهی، بعضی از عادتها و علاقهمندیهای خویش را یکباره و به آسانی رها کند.
✅ *بنابراین بهداشت روان نه تنها در زندگی اجتماعی، بلکه در زندگی عبادی ما نیز جاری است.*
📚 «برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
🌐 emamraoof.com
#بهداشت_روان
💠 *توجه به اولویتها*
☘️ امیرالمؤمنین علیهالسلام فرمودند:
🔆 «إِذَا أَضَرَّتِ النَّوَافِلُ بِالْفَرَائِضِ فَارْفُضُوهَا»
🔆 «اگرمستحبات به واجبات زیان رساند آن را ترك كنید»
📗 نهج البلاغه(مرحوم فیض الاسلام)، حکمت ۲۷۱
🔸 با وجود آن که انجام مستحبات سرعت سیر انسان را افزایش میدهد لکن در صورتی که به کیفیت یا کمیت واجبات ضرر وارد کند؛ میبایست ترک شود؛
✳️ زیرا *آنچه انسان را در مسیر بندگی قرار داده و مطلوب اصلی خدای سبحان است؛ انجام واجبات میباشد.*
⁉️ اما چگونه این فرمایش حضرت با بهداشت روان مرتبط است؟
✅ *فردی که از سلامت روان بهرهمند است؛ با دید واقعگرایانه به امور نگریسته و از برخورد احساسی اجتناب مینماید. اولویتها برای او تبیین شده و قدرت تشخیص سود و زیان امور را دارد.*
🌀 بندهای که خواستار بالاترین میزان قرب به خدای سبحان است عمل مستحب را ترک مینماید هرچندانجام آن مستحب مورد پسند خودش باشد
🌀 چرا که یقین دارد قربی که از طریق فرائض نصیب او میگردد هرگز با قرب نوافل قابل قیاس نیست.
🔰 در این فرمایش بحث «تقلیل» و کم کردن نیست بلکه از فعل «رفض» به معنای رها کردن استفاده شده است؛ یعنی در بهداشت روان فرد آنچنان بر خود مدیریت دارد که میتواند به دلیل موجهی، بعضی از عادتها و علاقهمندیهای خویش را یکباره و به آسانی رها کند.
✅ *بنابراین بهداشت روان نه تنها در زندگی اجتماعی، بلکه در زندگی عبادی ما نیز جاری است.*
📚 «برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
🌐 emamraoof.com
#بهداشت_روان ۴۱
💠 *کنترل گفتار در بهداشت روان*
🔆 «الْكَلَامُ فِی وِثَاقِكَ مَا لَمْ تَتَكَلَّمْ بِهِ فَإِذَا تَكَلَّمْتَ بِهِ صِرْتَ فِی وِثَاقِهِ فَاخْزُنْ لِسَانَكَ كَمَا تَخْزُنُ ذَهَبَكَ ووَرِقَكَ فَرُبَّ كَلِمَةٍ سَلَبَتْ نِعْمَةً وَ جَلَبَتْ نِقْمَةً»
🔆 «سخن در بند توست تا آن را نگفته باشى و چون گفتى، تو در بند آنی! پس زبانت را نگهدار چنان كه طلا و نقره خود را نگه مىدارى؛ زیرا چه بسا سخنى كه نعمتى را طرد یا گرفتاری را جلب كرد»
📗 نهج البلاغه(فیض الاسلام)، حکمت ۳۷۳
🔹 در این فرمایش حضرت به اهمیت کنترل گفتار اشاره دارند. *تا زمانی که فرد سخنی را بر زبان نیاورده؛ اختیار آن کلام در دست اوست اما آن زمان که سخن را بیان میکند؛ اختیار و کنترل خویش را مانند اسیری به کلام خود سپرده است.*
🔰 بر این اساس لازم است افراد همانگونه که از داراییهای خود مراقبت کرده؛ از کلام خویش حفاظت نمایند.
💢 کلام، اثر بسیاری در زندگی دارد تا جایی که بیان یک جمله نعمتی را از بین برده و عامل ایجاد گرفتاری میشود.
🌀 *گاه عبارتی کوتاه، سراسر زندگی فرد را دچار مشکل کرده و نعمت ارزشمندی را از او میرباید و گاه سکوت، موجب حفظ نعمات شده و از بروز گرفتاری جلوگیری مینماید.*
✳️در بهداشت روان، فرد خود را صاحب توانمندیهای گوناگون دانسته و «توانایی کنترل بر گفتار» یکی از آن تواناییهاست.
🔸 شخص در هر شرایطی خود را ملزم میداند بر گفتار خویش تسلط داشته و کلام نابجایی بر زبان نیاورد. به عنوان مثال به هنگام عصبانیت و یا دلخوری اجازه بیان کلام ناشایست، تهمت، غیبت و… را به خود نمیدهد. فردی که از سلامت روان بهرهمند است خود را توانا بر «سکوت» و «نگفتن سخن ناروا» میداند.
♦️ گاه افراد به هنگام بروز مشکل، زبان به شکایت از خدای سبحان گشوده و طلبکارانه با او سخن میگویند و یا گاه بیان میکنند «از این بدتر نخواهد شد!»؛ در حالی که از عدم سلامت روان خود و میزان تأثیر کلام غافل هستند. *عدم کنترل کلام، نماد ناسلامتی روان است.*
✅ به عبارت دیگر، *فردی که از سلامت روان برخوردار است عامل سود و زیان را از خود و در خود میبیند نه از بیرون و در دیگران. او متوجه است که گفتار و رفتار او در میزان بهرهمندی او از نعمات و یا بروز مشکلات بسیار مؤثر است لذا مراقبت جدی بر اعمال و اقوال خود خواهد داشت*
📚 «برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
🌐 emamraoof.com