🔵 پایان رضاشاه
رضاشاه سه هفته بعد از حمله نیروهای متفقین_۲۵ شهریور ۱۳۲۰_به نفع ولیعهد بیست و یک ساله اس ، محمدرضا ، از سلطنت کناره گیری کرد و به صورت تبعید ابتدا به جزیره انگلیسی موریس و سپس آفریقای جنوبی رفت و در آنجا در سال ۱۳۲۳/۱۹۴۴ در گذشت.
ارتش او که برای مقابله با مخالفان داخلی و نه هجوم خارجی تجهیز شده بود ، بیش تر از سه روز توان پایداری نداشت.
نیروهای اشغالگر افزون بر برکناری رضا شاه ، چند تقاضای دیگر نیز مطرح کردند. آنان بر تبعید اعضای خودرای و لجوج خانواده سلطنتی پافشاری و حدود دویست تن از افسران ، تکنسین های ایرانی و آلمانی های فعال در راه آهن ایران را نیز به عنوان ستون پنجم نازی ها دستگیر کردند.
علاوه بر این کنترل مستقیم راه های اصلی خلیج فارس به شوروی را در اختیار گرفتند و همانند جنگ اول جهانی ، ایران را به دو منطقه تقسیم کردند که بر اساس آن شوروی بر منطقه شمالی و انگلیسی ها بر بخش های جنوبی از جمله مناطق نفتی نظارت داشتند.
متفقین برای حفظ نیروهای مسلح ، سیاستمدارانه با فرماندهی مستقیم شاه جدید بر ارتش موافقت کردند.
شاه جدید با تبلیغات فراوان حدود ۶۰۰ میلیون ریال در اختیار دولت قرار داد.
وی همچنین بی سرو صدا برای روز مبادا ؛
یک میلیون دلار به #حساب_شخصی_اش در نیویورک منتقل کرد.
British Minister , 16 December 1943 , FO 371/Persia 1943/34-35077
📚منبع:تاریخ ایران مدرن،آبراهامیان،صفحات ۱۷۸ ، ۱۸۲ ، ۱۸۴
💢خلع رضاخان از سلطنت به روایت ملکه پهلوی
🔹همانطور که روی کار آمدن رضاخان به کمک انگلیسیها صورت گرفت، خلع او از سلطنت در 25 شهریور 1320 نیزبه دستور آنها بود. ملکه پهلوی همسر رضاخان در این رابطه میگوید: «وزیر دادگستری که گویا از طرف انگلیسی ها ماموریت داشته است، به رضا می گوید بهترین کار این است که دولت عوض شود و ذکاءالملک فروغی کابینه تشکیل دهد. رضا متوجه میشود که این پیشنهاد از طرف انگلیسیهاست. به نصرالله انتظام دستور میدهد فورری فروغی را مطلع کند.
🔹موقعی که انتظام سراغ فروغی میرود ، مشاهده میکند فروغی به حال نزار در بستر بیماری افتاده است و در همان حال با تلفن دارد با انگلیسیها صحبت میکند. تلفنش که تمام می شود به انتظام می گوید همین الساعه داشتم با سفیر انگلستان حرف میزدم کار اعلیحضرت شاه تمام شد. باید برود! انتظام می پرسد کجا برود؟ می گوید تبعید!
🔹فروغی همراه انتظام به کاخ آمد و با رضا ملاقات کرد و قبل از اینکه رضا حرفی بزند فروغی میگوید انگلیسیها قصد اخراج اعلیحضرت را دارند؛ بنابراین خوب است برای حفظ پرستیژ خود اعلیحضرت شاه به نفع فرزندشان از سلطنت کنارهگیری کنند و اینطور نباشد که انگلیسیها اقدام کنند! »
📚 برگرفته از کتاب " دربار به روایت دربار"
در نشست سه جانبه سران انگلیس، آمریکا و شوروی در تهران در سال 1322، چرچیل و روزولت گفتند:
خودمان رضاشاه را آوردیم و خودمان او را بیرون کردیم..
تبعید رضاخان از ایران علاوه بر اینکه وی را از خطر محاکمه در کشور می رهانید، از افشای بسیاری از اقدامات پنهان انگلستان در ایران نیز جلوگیری می نمود و برای همین مقامات انگلیسی در ایران مقدمات، مقصد و خرج سفر وی را فراهم کردند.