وقتی شوروی اولین سفینه فضایی را از جو زمین گذراند، کنِدی رئیس جمهور آمریکا احساس کرد که باید در برنامه های آموزش و پرورش آمریکا تجدید نظر شود، ژنرال دوگل در فرانسه نیز وقتی به ریاست جمهوری رسید جمعی از دانشمندان را مامور تجدید نظر در برنامه های آموزشی کرد. وجه دیگری از دخالت حکومت و دولت در علم نیز وجود دارد و آن وقتی پیش می آید که دولت و موسسات دولتی و بخصوص مراکز نظامی و مالی پژوهش هایی را سفارش می دهند و با سفارش خود تا حدی جهت سیر پژوهش را تعیین می کنند، این وضع اگر تعادل و تناسب رشد و بسط علم را برهم زند ممکن است خطرناک باشد. درباره تعلیم و تربیت در ایران صفحه 11 و 12 🔻کانال دکتر داوری اردکانی ▪️ @davari_ir

شاید گفته شود که پژوهش به دانشگاه تعلق دارد و جهت سیر آن اگر اثری در برنامه آموزش بگذارد اثرش محدود به دانشگاه است. این اشکال در شرایطی که میان مدرسه و دانشگاه دیوارهای بلند وجود دارد بی وجه نیست اما در جامعه سیال هر تحولی در دانشگاه پدید آید در برنامه مدارس تأثیر می گذارد درباره تعلیم و تربیت در ایران صفحه 12 🔻کانال دکتر داوری اردکانی ▪️ @davari_ir

در جهان رو به توسعه و توسعه نیافته نیز که نظام و برنامه های آموزش و پرورش را از اروپا و آمریکا اخذ کرده اند، دولت ها کار تعلیم و تربیت را در دست دارند. اگر در اروپای غربی و آمریکای شمالی دولت و حکومت چشم به دهان صاحب نظران و مربیان داشتند و با نظر آنان سیاست علم و آموزش را تدوین و اجرا می کردند، در جهانِ متجدد مآب، کارِ حکومت به یک اعتبار آسان تر بود زیرا طرح سازمان مدرسه و نظام تعلیم و تربیت را از یک کشور اروپایی یا آمریکای شمالی می گرفت و معمولا در آن هیچ تصرفی نمی کرد و حتی به شرایط اجرای آن نمی اندیشید. درباره تعلیم و تربیت در ایران صفحه 12 🔻کانال دکتر داوری اردکانی ▪️ @davari_ir

وقتی در زمان وزارت فرهنگ محمد درخشش قرار ‌شد که طرحی برای تحول در نظام آموزش و پرورش تهیه شود هیئتی که بیشتر اعضای آن در اروپا و آمریکا درس تعلیم و تربیت خوانده بودند مامور تهیه طرح شدند، این هیئت بیشتر به نظام جدید آموزش فرانسه نظر داشت. جلال آل احمد اولین صورت کتاب غربزدگی خود را برای قرائت و طرح در آن شورا نوشت و با این که متضمن تعرض های آشکار به شخص شاه بود آن را برای اعضاء خواند. این سخنرانی بیشتر سیاسی تلقی شد و اعضای هیئت را به تأمل در نظامی که پیشنهاد شده بود برنینگیخت و مانع پذیرفتن طرح کوتاه شدن دوره دبستان و تأسیس دورهٔ راهنمایی نشد. اعضای هیئت نیندیشیدند که اولا فراهم آوردن امکانات راهنمایی تحصیلی بسیار دشوار است و ثانیا اگر قرار است دانش آموز استعداد و علاقه خود را با شناسد نباید ذهن او را با مطالب پراکنده پرکنند و مجال فکر و تشخیص را از او بگیرند. درباره تعلیم و تربیت در ایران صفحه 15 🔻کانال دکتر داوری اردکانی ▪️ @davari_ir

هرکس حرفی و سخنی دارد باید آن را در موقع و مقام مناسب ایراد کند، اما یافتن این جای مناسب برای کسانی که در شرایط دیگر آن را می شنوند و یاد می گیرند آسان نیست. سخن وقتی در جای مناسب قرار دارد که در گوش ها می گیرد و در اذهان قابل تأمل تلقی می شود. بسیاری از مطالب فلسفه و علوم انسانی و تعلیم و تربیت که در اوایلِ عهدِ تجدد مآبی به زبان فارسی ترجمه شد جایی در فهم اسلاف ما نداشت و به این جهت اصلا مورد اعتنا قرار نگرفت. اکنون وضع بسیار تغییر کرده است و با جهانی شدن علم و اقتصاد همه چیز را می توان در مدرسه تعلیم داد اما برای در امان ماندن از برخی آفات جهانی شدن، این پرسش همواره باید در نظر باشد که جهان کنونی به کجا می رود. در باب تعلیم و تربیت هم باید پرسید که مدرسه را چگونه باید سامان داد و در آن چه چیزها باید آموخت و آیا در هروقت و هرجا همه چیز را می توان آموخت؟ درباره تعلیم و تربیت در ایران صفحه 16 🔻کانال دکتر داوری اردکانی ▪️ @davari_ir

این گمان که با آموختن مطالب یک کتاب و افزودن یک درس به برنامه مدرسه، می توان رفتار مردمان را تغییر داد اولا بی اساس و بی نتیجه است و ثانیا زمینه دخالت سلیقه های شخصی در تعلیم و تربیت را فراهم می سازد. اگر در جهان توسعه یافته مقتضای تجدد این بوده است که حکومت تصدی امر آموزش و پرورش را به عهده بگیرد، این تصدی معمولا بدون اعمال سلیقه های شخصی صورت گرفته است. درباره تعلیم و تربیت در ایران صفحه 16 و 17 🔻کانال دکتر داوری اردکانی ▪️ @davari_ir

غربِ جدید در ابتدایِ بسطِ خود به برنامه ریزی نیاز نداشت و در راه علم و تکنولوژی به حکمِ نظامِ ارگانیک، بی برنامه پیش می رفت و موانع را هم غالبا از سر راه بر می داشت، بعدها که راه دشوار شد ناگزیر به برنامه ریزی رو کرد و در این راه هم ناتوان نبود. اما وقتی قدرتْ ساختن در جنبِ میلِ به مصرف و نابودسازی، برتری خود را از دست داد، برنامه ریزی در اقتصاد و جامعه و مخصوصا در آموزش و پرورش دشوار شد. درباره تعلیم و تربیت در ایران صفحه 20 🔻کانال دکتر داوری اردکانی ▪️ @davari_ir

زبان و شعر که پا پس می کشند، آدمیان از زمان و تاریخ بیرون می افتند و برای اینکه در غفلت نمانند، نادانسته به تکرار مشهوراتِ زمان یا مطالبِ گذشته می پردازند که اگر دیروز معنایی داشت اکنون که از دیروز گسیخته است و با فردایی هم نسبت ندارد، از معنای اصلی تهی شده است. درباره تعلیم و تربیت در ایران صفحه 19 🔻کانال دکتر داوری اردکانی ▪️ @davari_ir

در علم جدید، تفکر جایی ندارد و نباید این علم را با تفکر اشتباه کرد یا آن را یکی از انحاء تفکر دانست. تفکر به معنی سیر میان حق و باطل است و هیچ عالِمی از آن حیث که عالِم به علم تحصلی جدید است، به حق و باطل کاری ندارد بلکه با متابعت از روش و قواعد پژوهش به بیان احکام درست و یقینی در باب پدیدارهای طبیعت و تمدن می پردازد و همواره این پدیدارها را به عنوان کمّیت اعتبار می کند. وضع کنونی تفکر در ایران، صفحه 15 🔻کانال دکتر داوری اردکانی ▪️ @davari_ir

جهان توسعه نیافته در حقیقت گرچه نام جهان دارد از قوام تاریخی بی بهره است یا بهره کافی ندارد. جهان متجدد به صورتی که در اروپای غربی و آمریکای شمالی تحقق یافته است توسعه یافته نامیده می شود اما جهان قدیم را نمی توان توسعه نیافته خواند و کسی نگفته و نمی تواند بگوید که هخامنشیان یا ساسانیان توسعه نیافته بودند. اما اکنون بسیاری از کشورهای جهان که برخی از آن ها سابقه تاریخی هم دارند در ذیل توسعه نیافته یا در حال توسعه قرار دارند. خرد سیاسی در زمان توسعه نیافتگی صفحه 38 🔻کانال دکتر داوری اردکانی ▪️ @davari_ir

توسعه نیافتگی امری است که در قرون یا دهه های اخیر عارض چین، هند، ایران، مصر و... شده اگر این کشورها همان بودند که در گذشته تاریخی بودند به آن ها توسعه نیافته گفته نمی شد و اگر وضعی مثل نروژ و دانمارک و آلمان داشتند توسعه نیافته خوانده می شدند اما چه شده است که آن ها را توسعه نیافته می خوانند. این کشورها چیزی که سابقا بوده اند نیستند اما به مرحله توسعه هم نرسیده اند پس درواقع نه تعلق درست به گذشته تاریخی خود دارند و نه به مراحل پیشرفتی که در جهان توسعه یافته تحقق یافته است رسیده اند. خرد سیاسی در زمان توسعه نیافتگی صفحه 38 🔻کانال دکتر داوری اردکانی ▪️ @davari_ir