شوک اقتصادی پس از شوک کودتا 🔸پس از کودتای پینوشه در شیلی در ۱۹۷۳، بچه‌های شیکاگو طرح پیشنهادی خود را که شباهت زیادی به مباحث کتاب "سرمایه‌داری و آزادی" میلتون فریدمن داشت، اجرا کردند: 🔸طی یک سال و نیم نخست برخی از شرکت‌های دولتی از جمله چند بانک خصوصی‌سازی شد، انواع جدیدی از فعالیت‌های مالی سوداگرانه زیان‌بار به حال جامعه مجاز شد، مرزها به طور کامل به روی واردات گشوده و موانع تجاری که حامی تولید‌کنندگان شیلیایی بود، برداشته شد، خدمات رفاهی و اجتماعی دولت ده درصد کاهش یافت و کنترل دولت بر قیمت‌ها لغو شد. 🔸در سال ۱۹۷۴ به رغم قطع یکباره دخالت‌های دولت در بازار، تورم به ۳۷۵ درصد رسید که بالاترین نرخ تورم در جهان بود. 🔸 از آنجایی که آزمایش "تجارت آزاد" پینوشه کشور را از واردات ارزان قیمت لبریز کرده بود، کارگران شیلیایی از کار بیکار و واحدهای اقتصادی محلی یکی پس از دیگری بسته می شدند، زیرا قادر به رقابت با کالاهای ارزان‌قیمت وارداتی نبودند. میزان بیکاری رکورد شکست و گرسنگی پدیده‌ای فراگیر شد. 🔸بچه‌های شیکاگو دقیقا به سبک مکتب اقتصادی شیکاگو استدلال می کردند که نظریه آنها خالی از ایراد است و اِشکال کار در این است که نظریه آنان با جدیت کافی اعمال نشده است! #دکترین_شوک ۲۷ @haad1442

سیاست‌های بنیان برافکن 🔸پینوشه با اجرای سیاست‌های بازار آزاد عامداً کشورش را دچار رکودی عمیق کرد و مردم در فقری جمعی فرو رفتند. بحران بیکاری شیلی ماه‌ها نَه، که سال‌ها به درازا کشید. 🔸تحت حکومت پینوشه، ۷۴ درصد درآمد خانوار فقط صرف خرید نان می شد، خانواده مجبور بود از اقلامی همچون شیر و کرایه اتوبوس برای رفتن به محل کار صرف‌نظر کند، در حالی که هزینه نان و شیر و کرایه اتوبوس ۱۷ درصد حقوق یک کارمند دولتی در حکومت آلنده بود. 🔸 مدارس چارتر و کوپنی جایگزین نظام مدارس دولتی شد، نظام بهداشت و درمان پولی شد، مهدکودک‌ها و قبرستان‌ها خصوصی‌سازی شدند و حتی نظام تامین اجتماعی شیلی هم خصوصی سازی شد. 🔸شورای نظامی کودتاچیان که به استعاره‌های فریدمن درباره "بیماری" کذایی دلبسته بود، از مردم پوزش نمی خواست، بلکه توضیح می‌داد که "علت برگزیدن این راه این است که تنها راهی است که منشاء بیماری را مستقیما هدف می گیرد" و فریدمن موافق بود. #دکترین_شوک ۳۰ @haad1442

فروپاشی اقتصاد شیلی 🔸اقتصاد شیلی در سال ۱۹۸۲ فروپاشید. میزان بدهی‌های شیلی به حد انفجار رسید، اقتصاد یک‌بار دیگر با تورم لجام‌گسیخته رو‌به‌رو شد و میزان بیکاری به ۳۰ درصد رسید. بنگاه‌های مالی که از قید هرگونه قانون و مقررات رها شده بودند، با گرفتن وام، دارایی‌های کشور را خریده بودند و بدهی سنگین در حد ۱۴ میلیارد دلار بالا آورده بودند. 🔸جمع کوچکی از خواص ظرف مدتی فوق‌العاده کوتاه از ثروتمند به فوق ثروتمند تبدیل شدند. بسیاری از شیلیایی‌ها اقدامات پینوشه را جنگ توانگران علیه تهی‌دستان و طبقه متوسط می دانند. 🔸تنها چیزی که مانع از سقوط کامل اقتصاد شیلی شد، این بود که شرکت دولتی مس که آلنده آن را ملی اعلام کرده بود، هیچ گاه مشمول خصوصی‌سازی نشده بود. اوضاع چنان متزلزل شد که پینوشه مجبور شد دقیقا همان کاری را بکند که آلنده کرده بود: او بسیاری از شرکت‌ها را دوباره ملی کرد. 🔸حتی در سال ۱۹۸۸ که اقتصاد نهایتا تثبیت شد و سریعا در حال رشد بود، ۴۵ درصد جمعیت شیلی به زیر خط فقر غلتیده بودند. در حالی که بالاترین دهک جامعه به لحاظ ثروت شاهد افزایش ۸۳ درصدی درآمد بود. حتی در سال ۲۰۰۷ شیلی همچنان یکی از نابرابرترین جوامع جهان بود. #دکترین_شوک ۳۱ @haad1442

قوانین چپاول به سبک بازار آزاد 🔸پل برمر (حاکم نظامی عراق که پس از اشغال از طرف آمریکا منصوب شد) مجموعه ای از قوانین را تصویب کرد که در مجموع، برنامه سنتی و کلاسیک شوک‌درمانیِ "مکتب اقتصادی شیکاگو" را تشکیل می‌دهد. 🔸اقتصاد عراق پیش از تهاجم آمریکا بر شرکت ملی نفت و ۲۰۰ شرکت دولتی اتکا داشت که مواد غذایی و مواد اولیه صنایع عراق_از سیمان تا کاغذ و روغن خوراکی_ را تولید می کردند. 🔸برمر اعلام کرد که ۲۰۰ شرکت دولتی باید بی‌درنگ خصوصی‌سازی شود. به گفته او: "برای احیای عراق، تسلیم بنگاه‌های دولتی ناکارآمد به بخش خصوصی اقدامی ضروری است" 🔸بعد نوبت به قوانین اقتصادی رسید. برمر برای نشان دادن درِ باغ سبز به سرمایه‌گذاران خارجی برای شرکت در حراج دارایی‌های دولتی عراق، یک سلسله قوانین ریشه‌ای تصویب کرد که مجله اکونومیست با عنوان "فهرست آرزوهای سرمایه‌گذاران خارجی در بازارهای نوظهور" از آنها یاد کرد. 🔸یکی از این قوانین که مستقیما برگرفته از کتاب میلتون فریدمن است، قانون کاهش مالیات بر شرکت‌های عراقی از ۴۵ درصد به نرخ ثابت ۱۵ درصد بود. قانون دیگر به شرکت‌های خارجی اجازه می‌داد که سهام شرکت‌های عراقی را تا سقف ۱۰۰ درصد تملیک کنند. این یعنی جلوگیری از تصاحب دارایی‌های دولت توسط بخش ثروتمند عراقی. 🔸بهتر از اینها قانونی بود که اجازه می‌داد سرمایه‌گذاران همه سود حاصل از عملیات خود را از عراق خارج کنند، بدون آنکه ملزم به سرمایه‌گذاری دوباره آن و یا پرداخت مالیات باشند. همچنین قید شده بود که سرمایه‌گذاران می توانند قراردادهای اجاره یا پیمان‌های چهل‌ساله‌ای منعقد کنند که بعد از این مدت هم تمدیدپذیر است. 🔸همه این اقدامات زمانی انجام می‌شد که ۵۰ درصد مردم عراق هنوز آب آشامیدنی نداشتند، چراغ‌های راهنمایی کار نمی‌کرد و جرم و جنایت فراگیر شده بود. #دکترین_شوک ۴۰ @haad1442

دفاع از اقتصاد سرمایه‌داریِ نوینِ روسیه در برابر تهدید جدیِ دموکراسی 🔸سرانجام در صبح روز چهارم اکتبر ۱۹۹۳ یلتسین در کسوت پینوشه واقعیِ روسیه درآمد. اقدامات او زنجیره‌ای از رویداد‌های خشونت‌بار به راه انداخت که پژواک‌هایی روشن از کودتای ۲۰ سال پیشِ شیلی به همراه داشت. 🔸یلتسین دستور داد و ارتش به کاخ سفیدِ روسیه (ساختمان پارلمان) هجوم برد و آن را به آتش کشید و از ساختمانِ همان نهادی که فقط دو سالِ پیش با دفاع از آن به شهرت رسیده بود، تلّی از خاکستر باقی گذارد. 🔸کمونیسم شاید حتی بدون شلیک گلوله‌ای فرومی‌پاشید، اما سیرِ حوادث نشان داد که سرمایه‌داری به سبک "مکتب اقتصادی شیکاگو" برای دفاع از خود نیازمند آتشباریِ سنگینی است. 🔸در روسیه ثروت بسیار زیادی وجود داشت که بلاتکلیف مانده بود. حوزه‌های نفتی عظیم، حدود ۳۰ درصد ذخایر گاز طبیعی جهان، ۲۰ درصد منابع نیکل دنیا و کارخانه‌های اسلحه‌سازی و... 🔸اگر واشنگتن یا اتحادیه اروپا اشاره‌ای می‌کردند، یلتسین مجبور می‌شد با اعضای پارلمان وارد مذاکرات جدی شود اما او از بابت هر آنچه می‌کرد صرفا مورد تشویق واشنگتن و اروپا قرار می‌گرفت. 🔸یلتسین ۵ هزار سرباز همراه با ده‌ها تانک و نفربر مسلح، بالگرد و نیروهای ویژه شوک، مسلح به مسلسل‌های خودکار را به صحنه فراخواند و همه این خشونت‌ها برای دفاع از اقتصاد سرمایه‌داریِ نوینِ روسیه در برابر تهدید جدیِ دموکراسی بود! #دکترین_شوک ۹۸ @haad1442

استفاده صندوق بین‌المللی پول از بحران در کشورها به عنوان یک اهرم فشار 🔸صندوق بین‌المللی پول بعد از ماه‌ها بی‌عملی در مقابل بحران آسیا و وخیم‌تر شدن بحران، سرانجام با دولت‌های بی‌رمق آسیا وارد مذاکره شد. تایلند، فیلیپین، اندونزی و کره‌جنوبی بر سر میز مذاکره نشستند. تنها کشوری که در این دوره به لطف بدهی کمش در برابر صندوق مقاومت کرد مالزی بود. ماهاتیر محمد نخست‌وزیر مالزی گفت که معتقد نیستم که "باید اقتصاد را نابود کنم تا بهتر شود" همین گفته او کافی بود که به او انگ یک تندروی سرکش بزنند. 🔸اما سایر اقتصاد‌های بحران‌زده آسیا چنان نیازمند ارز خارجی بودند که از امکان دریافت ده‌ها میلیارد وام صندوق بین‌المللی پول نمی‌توانستند چشم بپوشند. نماینده صندوق می‌گفت: "شما نمی‌توانید کشورها را وادار کنید که کمک بخواهند، خودشان باید بخواهند. اما هنگامی که خزانه‌شان خالی است در اینکه از چه کسی تقاضای وام کنند گزینه‌های زیادی ندارند." 🔸چندین دولت آسیایی پیشنهاد کردند که چون این بحران ناشی از سهولت ورود و خروج زیاد پول از کشورهایشان بوده و عاملی برای کند کردن جریان سرمایه وجود نداشته، عاقلانه است که کنترل‌هایی در این زمینه گذاشته شود. 🔸 چین با نادیده گرفتن توصیه فریدمن در این زمینه کنترل‌های خود بر جریان ورود و خروج سرمایه را حفظ کرده بود و تنها کشور منطقه بود که در اثر این بحران غارت نشد. مالزی هم کنترل خود بر جریان سرمایه را مجددا برقرار کرد. 🔸 صندوق بین‌المللی پول بی‌درنگ اندیشه برقراری نظارت بر جریان‌های سرمایه‌ را رد کرد. صندوق علاقه‌ای به تعیین علل بروز بحران نداشت بلکه مانند یک بازجوی زندان، دنبال ضعف می‌گشت و تنها بر این امر تمرکز می‌کرد که چگونه می‌تواند از بحران مانند یک اهرم فشار استفاده کند. #دکترین_شوک ۱۱۸ @haad1442