🔰 پرونده نقشه راه؛ آسیبهای سطح اجرای سند تحول بنیادین
✍️ شهرام رامشت
🔹در یادداشت قبل به آسیبهای #سطح_تدوین اسناد تحولی اشاره شد. در این یادداشت به برخی از آسیبهای #سطح_اجرا میپردازم. این سطح از آسیب، ناظر به لایه اجرای #اسناد_تحولی توسط وزارت آموزش و پرورش است. این آسیبها را میتوان در دو بخش #برونسازمانی و #درونسازمانی صورتبندی کرد.
الف) عوامل برونسازمانی
1️⃣ نگاه مصرفی به آموزش و پرورش
متأسفانه آموزش و پرورش در مجموعه #مسائل_کشور همچنان از جایگاه و منزلت بالایی برخوردار نیست و عموم #مسئولین کشور به این نهاد به مثابه یک #دستگاه_مصرفی نگاه میکنند. این امر موجب گردیده که #عزم_ملی برای تحول در مدرسه شکل نگیرد که خود را در سطوح مختلفی از جمله تخصیص منابع مالی، نیروی انسانی و فضا و تجهیزات نشان داده است.
2️⃣ بیثباتی مدیریتی
میانگین #عمر_وزارت در آموزش و پرورش در دهههای اخیر کمتر از 2 سال است. این تغییر مکرر مدیران آموزش و پرورش، به طور طبیعی به چرخش در #روش_اجرای_سند و همچنین تغییر برنامهها منجر میشود. زیرا پیش از اینکه برنامههای یک وزیر به مرحلۀ عملیاتی برسد، وزیر دیگری باید جای او را پر کند. از طرف دیگر، هر یک از وزرا، #شیوه_خاص خود را برای اجرای سند دارند که این مسأله نیز منجر به ناتمامماندن بسیاری از #طرحهای_اجرایی سند تحول شده است.
ب) عوامل درونسازمانی
1️⃣ ناکارآمدی نظام برنامهریزی
وزارت آموزش و پرورش فاقد نظام برنامهریزی کارآمدی است که #برنامههای_متکثر را اولویتبندی، مسئول اجرای هر یک را مشخص، اجرای آن را پیجویی، و در نهایت پس از ارائه برنامه بهبود، گزارش اجرای سند را در هر سال گزارش کند. از طرف دیگر، مسئولین و مدیران آموزش و پرورش نیز توجه چندانی به #نظام_برنامهریزی نداشته، چرا که باعث کاهش آزادی عمل و افزایش پاسخگویی ایشان میشود.
2️⃣ صورتگرایی و ضعف کارشناسی
بخشهای از #سند_تحول که توفیق اجرا مییابند، #اثربخش نیستند. این مسأله ریشه در نگرش سطحی و ظاهری به راهکارها و برنامههای سند تحول دارد. در واقع #مجری بهجای اینکه بهدنبال #تحقق باطن راهکارها و برنامهها باشند، تنها به #صورت آن توجه میکنند. این چنین است که #گزارش اجرای سند تحول داده میشود، اما #اثر تحول را در کف میدان مشاهده نمیکنیم. از طرف دیگر، #ضعف_کارشناسی در طراحی گامهای اجرایی برنامهها نیز علت دیگر عدم اثربخشبودن راهکارها و برنامههایی هستند که اجرا شدهاند.
3️⃣ ناکارآمدی نظارت بر اجرا
#سند_تحول سطوح مختلفی دارد که #تحقق اهداف هر سطح، نیازمند #نظارت است. بر اساس فصل هشتم سند تحول، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی آموزش و پرورش، و وزارت آموزش و پرورش از جمله نهادهایی هستند که مسئولیت نظارت را بر عهده دارند. از #استلزامات نظارت صحیح بر اجرا، وجود #شاخصهای متناسب با هر سطح است. متأسفانه #فقدان_شاخص در کلیه سطوح، از سطح راهبردی و کلان گرفته تا برنامههای زیرنظام، اصلیترین مسأله نظارت بر اجرا و تحقق اهداف سند تحول است که طی 13 سال گذشته این مسأله بدیهی حل نشده است.
4️⃣ کمتوجهی به گفتمانسازی
تحول در نظامات اجتماعی، مستلزم شکلگیری #اراده_جمعی پیرامون یک مقصد مشخص و مورد وفاق است و این وفاق و اراده جمعی در گرو #باورهای_مشترک است. آموزش و پرورش نیز از این قاعده مستثنی نیست و نمیتوان در آن صرفاً با تغییر قوانین و مقررات به مقصد تحول دست یافت. یکی از دلایل #عدم_اجرای_کامل سند تحول، غفلت از #گفتمانسازی_تحول است، بهنحوی که در حال حاضر، عموم #کنشگران میدان آموزش و پرورش از سطح شورای معاونین وزارت تا معلمان میدان مدرسه، #تفسیر_یکسانی از ضرورت تحول، مقصد تحول، چگونگی تحول و اهداف سند تحول ندارند.
🔺در این دو یادداشت به آسیبهای #سطح_تدوین و #اجرای سند تحول پرداخته شد. هر یک از این آسیبها بهنوبه خود نقشی در #عدم_توفیق ایجاد تحول بر اساس #سند_تحول بنیادین آموزش و پرورش دارند. برای #رفع این آسیبها و البته اجرای بهتر #سند_تحول ، تدوین #نقشه_راه پیشنهاد شده است که در یادداشت بعد به آن میپردازم. إنشاءالله.
🌱 #پرونده_نقشه_راه #سند_تحول #آسیب_شناسی #اجرا_پژوهی
🧭 @education_policy
🔰 پرونده نقشه راه؛ نقشه راه اجرا به مثابه نسخه شفابخش
✍️شهرام رامشت
🔹برای #رفع آسیبهایی که وزارت آموزش و پرورش در مقام اجرای #سند_تحول با آنها مواجه بود، تدوین #نقشه_راه اجرای سند یکی از موارد توصیه شده بود که از سال 1391 مورد تأکید #رهبری نیز است: «باید قدم به قدم این سند تحول برنامهریزی شود. باید یک #نقشه_راه وجود داشته باشد. اینجور نباشد که امروز یک مسئولی، یک وزیری، یک مدیری در بخشی تصمیمی بگیرد، بعد فردا یکی بیاید طبق سلیقه، آن را عوض کند. این، هدردادن وقت و نیروی کشور خواهد بود.» (1)
🔸البته باید توجه کرد که مطالبه ایشان تنها به سال 1391 محدود نمانده و در سالهای پس از آن نیز به اشکال مختلف، ویژگیهایی برای #چگونگی اجرای سند تحول و نگارش #نقشه_راه اجرا، بیان نمودند. برخی از این بیانات اشاره به لزوم حفظ انسجام #کل_سند و پرهیز از #اجرای_جزئی از آن (1394)، ارائه #زمانبندی و بیان #زمان_اتمام اجرای سند تحول (1397)، لزوم زمانبندی و #شاخص_پیشرفت اجرای سند تحول (1399)، لزوم برنامهریزی برای اجرای #کل_سند تحول (1399) و لزوم تهیه #نقشه_راه و برنامهریزی #کامل برای اجرا (1402) دارند.
🔹پس از تصویب #سند_تحول بنیادین، دو مرتبه در سالهای 1393 و 1397 #نقشهراه اجرای این سند تدوین شده که هر یک از آنها بهنوبه خود نقش مثبتی در #اجرای_سند تحول داشتند. از مهمترین #نقاط_قوت نقشه راه سال 1393 میتوان به تعیین واحد ستادی مسئول اجرای برنامه، فصل و سال انجام برنامهها، رعایت تقدم پیشنیازی برنامهها نسبت به هم اشاره کرد. برخی از #نقاط_ضعف این نقشه نیز عبارت است از نگارش برنامههایی برای اجرا که مصوب نیستند (2)، عدم توجه به نقش سایر دستگاهها در اجرای سند تحول، فقدان شاخصهای اجرا، اولویتگذارینکردن برنامهها و عدم تصویب در مراجع ذیصلاح بالادستی برای مشروعیتبخشی به آن.
🔸نقشه راه اجرایی که در سال 1397 تدوین شد، با توجه به وجود تجربه سال 1393 طبیعتاً دارای نقاط قوت بیشتر و ضعف کمتری است. همچنین باید توجه داشت که برخی از #زیرنظامها تا آن سال به تصویب رسیده و برنامههای #مصوبی برای #اجرا وجود دارد. برخی از #نقاط_قوت نقشه راه سال 1397 عبارت است از استفاده از برنامههای مصوب، تعیین واحد مسئول و همکار در اجرا، تعیین سال اجرا (تا پایان 1400)، و اشاره به برخی نهادهای دیگر به عنوان همکار اجرا. از #نقاط_ضعف این نقشه نیز میتوان به فقدان شاخصهای اجرا، عدم تصویب در مراجع ذیصلاح بالادستی برای مشروعیتبخشی به آن، عدم توجه به رابطه همنیازی برنامهها و اولویتگذارینکردن برنامهها اشاره کرد.
🔺هر چند این دو نقشه راه در زمان خود کمک شایانی به #اجرای_سند تحول داشتند، لیکن همانطور که اشاره شد، نقاط ضعف بسیاری در آنها وجود داشت که باعث شد در مجموع #اجرای_سند تحول و #تحقق_اهداف آن در وضعیت #مطلوب قرار نداشته باشد. با توجه به اتمام زمان آخرین نقشه راه اجرای سند تحول در سال 1400 لزوم تدوین نقشه راه جدیدی برای #اجرای_سند تحول در دولت جدید (سیزدهم) احساس میشد. در یادداشت بعد، به تلاش صورتگرفته در راستای تدوین سومین #نقشه_راه اشاره خواهم کرد. إنشاءالله.
پینوشت:
(1) این مطالبه رهبری، تنها چند ماه پس از تصویب سند در حالی که هنوز بسیاری از آسیبهای فقدان نقشه راه اجرای سند تحول نمایان شود، قابل توجه است!
(2) برنامههای عملیاتی زیرنظامها در سالهای پس از این نقشه راه مصوب شدند. در نتیجه، با تصویب هر یک از زیرنظامها، برنامههای نوشته برای اجرا در نقشه راه زیر سؤال میرفت.
🌱 #پرونده_نقشه_راه #سند_تحول #اجرا_پژوهی
🧭 @education_policy
🔰 پرونده نقشه راه؛ نقشه راه جدید
✍️ شهرام رامشت
🔹پس از آغاز کار دولت سیزدهم، قرارگاه اجراییسازی سند تحول در وزارت آموزش و پرورش بهمنظور پیجویی #اجرای_سند تحول تأسیس شد. با توجه به پایان زمان آخرین #نقشه_راه (1400) و #عدم_توفیق وزارت آموزش و پرورش در اجراییسازی سند تحول بنیادین، تدوین #نقشه_راه و تغییر نظام #برنامهریزی وزارتخانه در دستور کار این قرارگاه قرار گرفت.
🔸پس از دیدار #فرهنگیان با #رهبری در سال 1402 و تأکید ایشان بر لزوم داشتن نقشه راهی برای #اجرای_سند تحول، فرآیندهای نگارش نقشه راه سرعت گرفت. بر همین اساس قرارگاه مذکور مأموریت پیجویی تدوین این نقشه را از وزیر دریافت کرد. از اینرو، سفارش پژوهشی به پژوهشگاه آموزش و پرورش در این راستا داده شد و این پژوهشگاه با توجه به مؤلفههای نقشه راه، مصوب در شورای هماهنگی و اجرایی سند تحول بنیادین، با برگزاری جلسات کارشناسی و تشکیل گروههای کانونی، پژوهش خود را به انجام رساند. قرارگاه اجراییسازی سند تحول پس از تحویل گرفتن این پژوهش با برگزاری جلسات متعدد با عالیترین #مقام_مسئول هر واحد ستادی، خروجیهای نهایی را تنظیم و تدقیق کرد.
🔹این نقشه با توجه به آسیبشناسی تدوین و اجرای #سند_تحول و بررسی دقیق نقاط قوت و ضعف نقشههای راه پیشین، رویکردی متفاوت را برای اجراییسازی #سند_تحول اتخاذ کرده است. بدین ترتیب تلاش شده است تا 131 راهکار و 458 برنامه زیرنظام در قالب 147 پروژه تدوین شوند. همچنین پروژهها نیز در دستههای موضوعی به اسم #خوشه ، ذیل شش زیرنظام صورتبندی شدهاند.
🔸هر یک از پروژهها دارای ویژگیهایی مانند مسئول پروژه، مسئول پروژه بروندستگاهی (در صورت نیاز)، شاخص، میزان هدف شاخص، وضعیت فعلی شاخص، اولویت پروژه (در سه سطح)، زمان آغاز، زمان پایان، نوع پروژه (استمراری، مقطعی و ترکیبی)، رابطه همنیازی (بینیاز، همنیاز، و پیشنیاز) و سطح اجرا (ستاد، استان، منطقه و استان) میشوند. این نقشه در جلسه شماره 899 در تاریخ 1403/02/11، و ماده واحده آن در جلسه 900 در تاریخ 1403/03/08 شورای عالی انقلاب فرهنگی #مصوب شده تا مسأله عدم تصویب نقشه در #مراجع_ذیصلاح نیز برطرف شود.
🔺در یادداشتهای بعد، چگونگی برطرفشدن برخی از آسیبهای سطح تدوین و اجرا توسط #نقشه_راه جدید را مورد بررسی قرار خواهم داد. إنشاءالله.
🌱 #پرونده_نقشه_راه #سند_تحول #مولفههای_نقشه_راه #تصویب #شورای_عالی_انقلاب_فرهنگی
🧭 @education_policy
🔰 پرونده نقشه راه؛ حل آسیبهای سطح تدوین
✍️ شهرام رامشت
🔹در یادداشتهای قبل اشاره شد که دلایل عدم اجرای کامل سند تحول را میتوان در دو سطح #تدوین و #اجرا دستهبندی کرد. یکی از مواردی که از #نقشه راه جدید انتظار میرود، حل مسائل این دو سطح و تسهیل #اجرای_سند تحول است. در این یادداشت به #چگونگی رفع برخی مسائل #سطح_ تدوین توسط نقشه راه جدید میپردازم. هرچند باید توجه داشت که حل مسائل تدوین نباید به گونهای باشد که جایگزین فرآیند #ترمیم_سند شود. چراکه در #ترمیم است که اجازه حذف، اضافه یا اصلاح #مفاد وجود دارد. همانطور که پیشتر اشاره شد، عمدهترین مسائل این سطح عبارت است از الگوی سلسله مراتبی سند، جامع و مانع نبودن هر سطح برای سطح بالاتر خود، تفسیرپذیری متن، و تکثر برنامههای عملیاتی که برای رفع آنها، موارد ذیل در #نقشه_راه انجام شده است.
🔸تغییر الگوی سلسله مراتبی سند بهطور کامل مستلزم #بازنگری و #ترمیم سند تحول است. اما آنچه در #نقشه_راه اتفاق افتاده است، ادغام دولایه راهکار و برنامه در قالبی جدید به نام #پروژه است. در واقع پروژه، واحدی عملیاتی است که در بر گیرنده یک واحد کاری مشخص بوده و قابل واسپاری به بخشهای مختلف وزارت آموزش و پرورش است. با این کار، قدری مسیر سلسلهمراتب #کوتاهتر و در نتیجه اجرا #تسهیل میشود.
🔹برای پیشگیری از #تفسیرپذیری متنها سعیشده است با تشکیل گروههای کانونی و برگزاری جلسات کارشناسی، به کنه #مقصود سیاستگذار از هر راهکار یا برنامه پیبرده و آن را به شکلی که عاری از کژتابی باشد، بازنویسی کنیم. همانطور که پیشتر اشاره شده بود، همه برنامهها در یک سطح نبوده و برخی صرفاً #توصیه و #ملاحظاتی هستند و اساساً #واحد_عملیاتی به حساب نمیآیند. برای رفع این مسأله، هر #پروژه در نقشه راه، دارای دو بخش «عنوان پروژه» و «ملاحظات» است که #ملاحظات خود شامل دو زیرمجموعه «ملاحظات در طراحی» و «ملاحظات در اقدامات تجزیه پروژه» میشود. عنوان پروژه، همان عبارت عاری از #کژتابی است، و #ملاحظات شامل راهکارها و برنامههایی هستند که یا #ملاحظاتی در راستای طراحی پروژه هستند، مانند کاهش تمرکز و استفاده از ظرفیتهای مردمی (ملاحظات در طراحی) یا واحدهای عملیاتی کوچکی مانند بهروزآوری شاخصها هستند که ذیل #انجام_پروژه میبایست آنها را نیز #اجرا کرد (ملاحظات در اقدامات تجزیه پروژه).
🔸با توجه به #ترکیب راهکارها و برنامههای عملیاتی و ایجاد #واحد_عملیاتی جدیدی به نام #پروژه ، عملاً حجم زیادی از برنامههای همپوشان، غیرعملیاتی و نامربوط در ملاحظات #یکپارچه شدند. در نتیجه، 131 راهکار و 458 برنامه عمل زیرنظامها به 147 پروژه و ملاحظاتش #کاهش یافته و به نوعی مسأله #تکثر تا حد زیادی رفع شده است. باید در نظر داشت که با توجه به اینکه تعداد واحدهای ستادی آموزش و پرورش تقریباً سی واحد است، به هر واحد در طول اجرای ده ساله نقشه راه، بهطور #متوسط کمتر از 5 پروژه میرسد. همچنین با توجه به تغییر ادبیات برخی راهکارها و برنامهها در پروژهها و ادغام آنها در ملاحظات، کلیه راهکارها و برنامههایی که در هر پروژه نقشآفرین هستند در قسمت #مستندات قید شدهاند.
🔺به نظر میرسد با توجه به رویکرد #پروژهمحور در نقشه راه جدید، بخش زیادی از مسائلی که در #سطح_تدوین باعث عدم اجرای کامل سند تحول بود، حل شده است. هرچند پیشنهاد میشود برای رفع ریشهای مشکلات این سطح، #ترمیم_سند تحول با نگاه آسیبشناسانه به سطح تدوین، هم در قالب و هم در محتوا انجام شود. در یادداشت بعد به چگونگیهای حل برخی از آسیبهای #سطح_اجرا توسط #نقشه_راه جدید میپردازم. إنشاءالله.
🌱 #پرونده_نقشه_راه #سند_تحول #آسیب_شناسی #تدوین_پژوهی
🧭 @education_policy
🔰 پرونده نقشه راه؛ حل آسیبهای سطح اجرا
✍️ شهرام رامشت
🔹دسته دوم آسیبهای عدم اجرای کامل سند تحول، متوجه آسیبهای #سطح_اجرا است. رفع این دسته از آسیبها اگر چه مانند آسیبهای #سطح_تدوین ، دستوپاگیری فرآیندهایی مانند #ترمیم سند تحول را ندارد، اما برخی از آنها دلالت ساختاری دارند. بدین معنا که برای رفع آن آسیبها نیازمند به #تغییر_ساختار یا اصلاح مأموریتهای بخشی از ساختار هستیم. از اینرو، باید توجه داشت که در #نقشه_راه ، تا حد ممکن درگیر فرآیندهای اصلاح ساختار نشده و باید با ساختار موجود و صرفاً اصلاح مأموریتها کار را پیش برد تا در زمان مقتضی، اصلاح ساختار و مأموریتها صورت پذیرد. پیشتر بیان شد که عمده مسائل در #سطح_اجرا عبارتاند از نگاه مصرفی به آموزش و پرورش، بیثباتی مدیران، ناکارآمدی نظام برنامهریزی، صورتگرایی در اجرا، ناکارآمدی نظارت بر اجرا و کمتوجهی به گفتمانسازی. در همین راستا، اقدامات ذیل بهمنظور رفع این آسیبها برداشته شده است.
🔸اساس نگارش #نقشه_راه و #تصویب آن در مراجع بالادستی بر این اصل استوار است که با تغییر دولتها بهطور کلان یا وزرا بهطور خاص، #ریل اصلی در سیاستهای دستگاه تغییر نکند. از اینرو، با توجه به اینکه #نقشه_راه جدید در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است، امید میرود تا با #راهبری و #نظارت صحیح شورا، بتوان تا حد قابل قبولی از ثبات اجرای سند تحول در #بیثباتی_مدیران حراست کرد.
🔹فصل چهارم #نقشه_راه به سازوکار برنامهریزی، واپایش و نظارت بر اجرای #سند_تحول اشاره دارد. این فصل مشتمل بر بخشها و نهادهای #ناظر و فرآیندهای پایشی و نظارتی میشود. مهمترین بخشهای تأثیرگذار در فرآیندهای نظارتی این نقشه، عبارتاند از گروه برنامهریزی مستقر در معاونت برنامهریزی و توسعه منابع وزارتخانه، کمیسیون راهبری تحول بنیادین، مستقر در شورای عالی آموزش و پرورش، شورای هماهنگی و اجرایی سند تحول مستقر در وزارتخانه، و ستاد تعلیم و تربیت مستقر در شورای عالی انقلاب فرهنگی. البته باید توجه داشت که #تکثر نهادها و بخشهای ناظر، منجر به قفلشدن فرآیندها و #گزارشسازی نشود. از اینرو، در چرخهای منطقی هر یک از واحدهای ناظر، #نقش خود را متناسب با #اولویت پروژهها و #سطح_نهادی خود مییابند. همچنین برای اولینبار، سطح دیگری از نظارت بهعنوان #نظارت_مردمی در این فصل تعبیهشده که بر این اساس، اطلاعات میزان پیشرفت شاخصهای نقشه راه به صورت #فصلی در سامانهای بهروزرسانی شده و در اختیار #عموم علاقهمندان قرار میگیرد.
🔸بهمنظور پرهیز از #صورتگرایی ، علاوه بر شاخصهای «ناظر به میزان پیشرفت اجرا»، شاخصهایی «ناظر به کیفیت اجرا» نیز تعبیهشده است. این شاخصها که عمدتاً #کیفی هستند، بیشتر #اثربخشی کار را سنجیده و به اجتناب از #ظاهرگرایی کمک میکنند. بر این اساس، پروژهها در #نقشه_راه با اتمام شاخصهای اجرایی خاتمه نمییابند، بلکه تا زمان کسب #میزان_مطلوب شاخصهای کیفی در سالهای بعد تکرار میشوند.
🔺در کنار این موارد، توجه به اولویتبندی، تعیین دقیق واحد مسئول و نظارت فصلی بر میزان پیشرفت و کیفیت اجرا از جمله مواردی هستند که میتوانند تا حد زیادی مسائل مربوط به #سطح_اجرا را برطرف کنند. در یادداشت بعد به برخی دیگر از ویژگیهای #نقشه_راه اشاره خواهم کرد. إن شاءالله.
🌱 #پرونده_نقشه_راه #سند_تحول #آسیب_شناسی #اجرا_پژوهی #شاخص_اجرا #شاخص_کیفیت
🧭 @education_policy
🔰 پرونده نقشه راه؛ جمعبندی
✍️شهرام رامشت
🔹نقشه راه #اجرای_سند تحول از جمله مواردی بود که فرآیندش در دولت سیزدهم با تأکید #رهبری در 12 اردیبهشت سال 1402 با جدیت بیشتری پیجویی شد و طی یک سال یعنی تا 11 اردیبهشت به #تصویب در شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. این نقشه با توجه به دو نقشه پیشین، بیانات رهبری و جلسات کارشناسی با اساتید فنّ مدیریت نگاشتهشده و همین امر آن را نسبت به سایر #اسناد آموزش و پرورش متمایز میکند.
🔸نقشه راه در چهار فصل تنظیم شده است. فصل اول آن که کلیات نام دارد، به بیان #آسیبشناسی (1)، #اهداف تدوین نقشه راه، تعاریف و فرایندهای #تدوین نقشه میپردازد. در فصل دوم، #خوشهها و #پروژهها به تفکیک شش زیرنظام صورتبندی شدهاند. هر #پروژه در این فصل شامل شماره پروژه، اولویت (به شکل ستاره زیر شماره پروژه)، مستندات، عنوان خوشه، عنوان پروژه، ملاحظات، واحد مسئول و سطح اجرا (ستاد، استان، منطقه و مدرسه) میشود. فصل سوم بر اساس سال #سررسید شاخصهای هر #پروژه در ده سال (تا پایان 1412) تنظیم شده است. هر پروژه در این فصل شامل شماره پروژه، عنوان پروژه، شاخص تحقق پروژه، میزان هدف شاخص، وضعیت فعلی شاخص، نوع شاخص و سال آغاز میشود. در نهایت، در فصل چهارم، به مسیری که باید برای برنامهریزی، #اجرا، #واپایش و #نظارت هر یک از پروژهها متناسب با #اولویت آنها طی شود، پرداخته شده است. همچنین در این فصل به #استلزامات اجرای نقشه راه یعنی نگاشت نهادی، نگاشت حقوقی و قانونی، نگاشت آموزشی و گفتمانسازی، و پیوست مالی این پروژهها نیز اشاره شده است. بخش پایانی این فصل نیز به #ارکان اجرای این سند در سطوح مختلف از ستاد تا صف بههمراه شرح وظائف هر یک پرداخته است.
🔹شاید بتوان مهمترین #نقطه_عطف این نقشه را، فصل سوم آن دانست؛ جایی که زمان #سررسید هر #شاخص در هر سال مشخص شده است. در واقع با چنین رویکردی، کلیه بخشها و نهادهای نظارتی در کنار #نظارت مردمی در سامانه، دقیقاً میدانند اجرای کدام پروژهها در حال انجام است و در نتیجه تحقق کدام شاخصها را باید از وزارتخانه #مطالبه کنند. پیش از این، آشفتگی بسیاری در #مطالبات از وزارتخانه از طرریق نهادهای بالادستی نظیر سازمان بازرسی، مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی وجود داشت؛ چرا که ایشان از #اولویتها و برنامههای در حال اجرای وزارتخانه اطلاع نداشتند.
🔸همچنین فصل سوم مبتنی بر نظرات کارشناسی و گروههای کانونی به نحوی طراحی شده است که مبتنی بر تقدم و تأخر #پروژهها نسبت به هم، سال آغاز پروژهها و زمان پایان آنها مشخص باشد. در نتیجه میتواند جلوی بسیاری از #تصمیمات_سلیقهای در اجرای سند تحول را توسط وزرا و معاونین تا حد زیادی بگیرد. چیزی که برای وزارتخانهای که به وسعت و عدم ثبات معروف است، نعمتی بس بزرگ است.
🔺همه تلاشها و نوآوریهایی که در این یادداشتها درباره #نقشه_راه جدید به آنها اشاره شد، تنها بخشی از زحماتی بود که در یکسال اخیر توسط بخشهای مختلف وزارتخانه، بهخصوص #قرارگاه اجراییسازی سند تحول و #پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش برای تهیه این سند کشیده شده است. لیکن این پایان راه نیست و همه چیز میتواند در همین سطور مصوب باقی بماند! در یادداشت بعد، از رابطه #نقشه_راه و #دولت_چهاردهم، و چگونگی بهرهبرداری از آن، خواهم گفت. إنشاءالله.
پینوشت:
(1) آسیبشناسی فصل اول با آنچه در این مجموعه یادداشت آمده، متفاوت است.
🌱 #پرونده_نقشه_راه #سند_تحول #دولت
🧭 @education_policy
🔰 پرونده نقشه راه؛ نقشه راه و دولت چهاردهم
✍️ شهرام رامشت
🔹نقشه راه با همه ویژگیهایی که از آن در یادداشتهای قبل یاد شد، میتواند #بالقوه راهنمای خوبی برای اجرای #نظاممند سند تحول باشد. اما #بالفعلشدن این نقشه به چیزی فراتر از #تصویب چند سطر روی کاغذ نیاز دارد؛ اراده! در واقع برای #اجرای هرگونه #سندی از قانون اساسی گرفته تا #سند_تحول ، #نقشه_راه یا حتی سند 2030 (!) آنچه بیش از هر چیز نیاز است، اراده است و بس.
🔸آنچه #دولت_چهاردهم از آغاز شروع بهکار در #اجرای_سند تحول با آن مواجه است، نقشه راهی است که مسیر #اجرای_سند تحول را ریلگذاری کرده است. همانطور که در یادداشتهای قبل به تفصیل اشاره شد، در این نقشه مشخص شده است که هر یک از پروژهها را باید چه واحدی، با چه ملاحظاتی، با چه شاخصی، در چه سالی اجرا و در چه سالی به اتمام برساند. علاوه بر این، مشخص شده است که فرآیندهای راهبری، ارزیابی و نظارت در بازههای زمانی مختلف، چگونه و توسط چه واحدهایی صورت پذیرد.
🔹از طرف دیگر، برای #پشتیبانی از #اجرای #نقشه_راه ، ماده واحدهای در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب و در تاریخ 1403/04/10 توسط سرپرست #ریاست_جمهوری ابلاغ شد. از مفاد این ماده واحده میتوان به #تکلیف کلیه دستگاههای اجرایی به #همکاری با وزارت آموزش و پرورش در راستای #تحقق اهداف شاخصهای نقشه راه، #تأمین_اعتبار پروژههای نقشه راه توسط #سازمان_برنامه و بودجه در زمان مقرر، #ارزیابی میزان همکاری سایر دستگاهها توسط سازمان اداری و استخدامی، #مبنا قرارگرفتن این نقشه برای #پاسخگویی به نهادهای بالادستی در موضوع #سند_تحول و لزوم بازنگری #نقشه_راه در صورت #ترمیم سند تحول، اشاره کرد.
🔺به نظر میرسد همه چیز برای #اجرای_سند تحول مبتنی بر #نقشه_راه مصوب، آماده است. تنها کافی است #رئیس_جمهور به اجرای قوانین بالادستی #بومی معتقد باشند - که الحمدلله هستند - و البته #وزیری انتخاب کنند که علاوه بر اینکه #اجرای_قوانین بالادستی بومی را #وظیفه خود میداند، به #تحول در آموزش و پرورش از طریق #سند_تحول بنیادین نیز باور داشته باشد. اگر چنین باشد، #وزیر آموزش و پرورش میتواند با ایجاد #گفتمان #اجرای_سند تحول از طریق نقشه راه، با #فعالکردن توان استانها، مناطق و مدارس در اجرای این سند، #ارادهها را در آموزش و پرورش به این #سند معطوف کند تا إنشاءاالله از این طریق، #تحول مورد نظر #سند اتفاق بیفتد. در پایان برای کلیه عوامل #سهیم و #مؤثر در اجرای این سند آرزوی توفیق دارم. امید که تلاش ما مرضی درگاه حقتعالی قرار گیرد. إن شاءالله.
🌱 #پرونده_نقشه_راه #سند_تحول #دولت_چهاردهم #ریل_گذاری
🧭 @education_policy
🔰 پرونده نقشه راه؛ ابلاغ
✍️ شهرام رامشت
🔹سرانجام پس از حدود یک سال تلاش برای تدوین #نقشه_راه اجرای سند تحول بنیادین و #تصویب آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی، این نقشه در تاریخ 15/05/1403 توسط #وزیر آموزش و پرورش به کلیه اعضای شورای معاونین، رؤسای دانشگاههای #فرهنگیان و #شهید_رجایی، و مدیران کل استانها برای #اجرا، #ابلاغ شد.
🔸علاوه بر این #ابلاغ کلی که تمامی واحدهای آموزشی (شهرستان/نواحی و مناطق) و ادارات را شامل میشد، #ابلاغ دیگری توسط سرپرست دفتر وزارتی به معاونت برنامهریزی و توسعه منابع – بهعنوان #مسئول #برنامهریزی دستگاه- در تاریخ 14/05/1403 داده شده است که بر اساس آن این معاونت #مکلف است تمهیدات لازم برای اجرای هر چه بهتر #نقشه_راه اجرای سند تحول را فراهم نماید. برخی از این موارد عبارت است از: تعیین #گامهای_اجرایی پروژهها و تعیین #میزان_هدف شاخص #سالانه تا حدکثر 06/07/1403، تعیین فعالیتهای #تجزیه_پروژه با همکاری کلیه واحدها تا حداکثر سه هفته پس از تعیین گامهای اجرایی، همکاری جهت تشکیل جلسات بررسی #میزان_پیشرفت کمی و کیفی پروژهها توسط کمیسیون راهبری تحول شورای عالی آموزش و پرورش، و شورای هماهنگی و اجرایی سند تحول وزارت آموزش و پرورش، ارائه #گزارش_سالانه با همکاری اداره کل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات، و ارائه سالانه #لایحه_بودجه پیشنهادی بر اساس #نیاز_مالی اجرای پروژهها.
🔺حال که #نقشه_راه ابلاغ شده، تقریباً همه چیز برای حرکت بر روی ریل آن آماده است. تنها نیازمند #ارادهایم که از یکطرف #مجریان در کلیه سطوح ستادی، استانی، منطقهای و مدرسهای، و طرف دیگر #ناظران در کلیه سطوح فراسازمانی، سازمانی و مردمی، نقش خود را در ایجاد تحول در آموزش و پرورش مبتنی بر سند تحول، ایفا کنند. إن شاءالله.
پینوشت:
(1) فایل نقشه راه اجرای سند تحول بنیادین ابلاغشده، ضمیمه شده است.
#پرونده_نقشه_راه #سند_تحول #دولت_چهاردهم #ریل_گذاری #ابلاغ #اجرا
🧭 @education_policy
🔰 بندی برای اجرا نشدن؛
بند الف ماده 92 برنامه هفتم پیشرفت
✍️ شهرام رامشت
🔹برنامههای پنجساله #پیشرفت یکی از راههای برنامهریزی میان مدت است که سابقه استفاده از آن در کشور ما به سال 1328 بر میگردد. پس از انقلاب اسلامی 7 برنامه پیشرفت به نگارش در آمده که آخرین آنها، یعنی برنامه هفتم، پس از کش و قوسهای بسیاری که برنامه ششم داشت و بهجای 5 سالهبودن (1396-1400) در هفت سال اجرا نشد (!)، در 2 تیرماه 1403 #ابلاغ شد (1).
🔸از مهمترین مادههای بخش #آموزشوپرورش این برنامه در فصل 19، ماده 92 است که ناظر به #آسیبشناسی دقیقی تدوین شده است. این ماده قصد دارد با توجه به فصل هشتم سند تحول بنیادین، مسائل #آموزشوپرورش را از یک امر بخشی به یک #امر_ملی تبدیل کند. در راستای این امر، شاید مهمترین بند آن، بند الف باشد. در این بند آمده:
«ماده (92) الف- بهاستناد بند «د» فصل هشتم #سند_تحول بنیادین آموزشوپرورش، دستگاههای اجرائی مکلفند بر اساس برنامه تقسیم #کار_ملی و #نقشه_راه اجرای سند تحول بنیادین آموزشوپرورش و #الگوی_نظارت و نظام شاخصها و استانداردهای ارزشیابی این سند که ظرف سهماه از لازمالاجرا شدن این قانون توسط وزارت آموزشوپرورش و تأیید کارگروه (کمیته) برنامهریزی شهرستان تهیه میشود و به #تصویب هیأت وزیران میرسد، نسبت به دراختیار گذاشتن #امکانات و #منابع خود بر اساس اعلام نیاز واحدهای آموزشی، پرورشی و ورزشی وزارت آموزشوپرورش اقدام نمایند.»
🔹در واقع این بند اشاره به آن دارد که کلیه دستگاههای اجرایی میبایست متناسب با تقسیم کار ملی و نقشه راه اجرای سند تحول، امکانات خود را در اختیار آموزشوپرورش قرار دهند. هر چند در نگاه اول به نظر میرسد این بند #گرهگشای بسیاری از #مشکلات آموزشوپرورش در پنج سال آینده است، اما متأسفانه خطایی در نگارش این بند رخ داده که میتواند مسیر اجرای آن را #پرپیچوخم یا #غیرممکن کند.
🔸در نسخه ابلاغشده #برنامه_هفتم پیشرفت، جمله «تأیید کارگروه (کمیته) برنامهریزی شهرستان تهیه میشود» به این بند از ماده 92 اضافه شده که نه در نسخه پیشنهادی وزارت آموزشوپرورش به #دولت، نه در نسخه پیشنهادی #دولت به #مجلس شورای اسلامی، و نه در نسخه پیشنهادی #مجلس شورای اسلامی به #شورای_نگهبان، اثری از آن وجود نداشته است!
🔹اما اضافهشدن چنین جملهای چه معنایی در اجرای این حکم ایجاد میکند؟ در واقع این جمله شرطی پیشینی به تصویب «برنامه تقسیم کار ملی»، «نقشه راه اجرای سند تحول» و «الگوی نظارت و نظام شاخصها و استانداردهای ارزشیابی» اضافه میکند و آن این است که پیش از تصویب آنها در هیأت وزیران، آموزشوپرورش #مکلف است تأیید کارگروه (کمیته) برنامهریزی شهرستان را نیز برای هر یک از این اسناد دریافت کند، سپس این اسناد را به تصویب هیأت وزیران برساند.
🔸کار وقتی گره میخورد که بدانیم ذیل #سازمان_برنامه و بودجه در هر #شهرستان (سازمان مدیریت و برنامهریزی)، یک #کارگروه_برنامهریزی وجود دارد. بهعبارت دیگر، 483 کارگروه برنامهریزی شهرستان در ایران وجود دارد و آموزشوپرورش #مکلف است ظرف مدت سه ماه، ضمن #تدوین این اسناد، #موافقت و #تأیید 483 کارگروه شهرستان را نیز پیش از تصویب در هیأت دولت بگیرد!
🔹این جمله اگر پس از #تصویب هیأت دولت اضافه شده بود، شرایط #اجرا بسیار تغییر مییافت. در این صورت، میشد اینطور برداشت کرد که #آموزشوپرورش هر ساله برای استفاده از #ظرفیتها و #امکانات دستگاههای اجرایی در شهرستانهای مختلف، نیازمند به #همکاری با کارگروه برنامهریزی شهرستان است که نهتنها امری #ناممکن و #نامطلوب نیست، بلکه در همراهی و ایجاد #گفتمان درون استانی-شهرستانی نیز بسیار مؤثر است.
🔺اضافهشدن یک جمله در جای نامناسب، آنهم پیش از #ابلاغ برنامه و #عدم_اجماع نخبگانی بر سر آن، اجرای یکی از #مهمترین بندهای برنامه هفتم پیشرفت را برای آموزشوپرورش دچار #حاشیه و #ابهام کرده است. حال باید دید با توجه به تأکیید #رئیس_جمهور بر اجرای احکام برنامه هفتم پیشرفت، #وزیر آموزشوپرورش و همکاران ایشان نسبت به #اجرای این بند چه تصمیمی گرفته و چگونه ابهامات آنرا #مرتفع میکنند.
پینوشت:
(1) بررسی تفصیلی کلیه بندهای برنامه هفتم پیشرفت در حوزه آموزشوپرورش نیازمند مجال دیگری است که إنشاءالله در قالب #پرونده_برنامه_هفتم_پیشرفت به آن خواهم پرداخت.
🌱 #برنامه_هفتم_پیشرفت #سند_تحول #نقشه_راه #آموزش_و_پرورش #امر_ملی #اجرا #خطمشیگذاری #برنامهریزی
🧭 @education_policy
🔰 آخرین تیر ترکش نگاشت نهادی سند تحول بنیادین
✍️شهرام رامشت
🔹عبارت #چارچوب_نهادی #سند_تحول یا موارد مشابه آن مانند #نگاشت_نهادی از جمله عباراتی بودند که با تأکید فصل هشتم سند تحول بنیادین از همان سالهای اول #تصویب ، مورد توجه قرار گرفتند. در بند د بخش دوم از فصل هشتم سند تحول آماده است:
«تمام دستگاهها و نهادها، بهویژه رسانه ملی، موظفند در چارچوب این سند، همکاری لازم با نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی را برای #تحقق_اهداف تحول بنیادین آموزش و پرورش معمول دارند. گزارش نحوه و میزان همکاری دستگاهها به صورت سالانه توسط وزیر آموزش و پرورش به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه خواهد شد.»
🔸همانطور که در این بند اشاره شده است، منظور از چارچوب نهادی یا نگاشت نهادی، همکاری کلیه دستگاهها و نهادها در راستای اجرای سند تحول است. عبارت مشابه دیگر، یعنی تقسیم کار ملی، در بند الف ماده 92 برنامه هفتم پیشرفت است که از آن هم میشود همان مفهوم نگاشت نهادی را برداشت کرد (1). مفهوم نگاشت نهادی و تقسیم کار ملی با کمی تفاوت در پروژه 36 نقشه راه اجرای سند تحول بنیادین نیز آمده که مسئول اجرای آن شورای عالی آموزش و پرورش است.
🔹متأسفانه یکی از بخشهای بسیار مهم #مغفول_مانده در #اجرای سند تحول، همین مسئله #نگاشت_نهادی است که خود میتواند علت اجرا نشدن بخشهای دیگر #سند_تحول بنیادین باشد. شاهد اجرا نشدن این بند آن است که پس از 13 سال از تصویب، در #برنامه_هفتم_پیشرفت مجدداً به آن اشاره شده است! البته این بدان معنا نیست که در این سالها سندی به اسم #نگاشت_نهادی سند تحول نگارش نشده است. نگاشت نهادی در سالهای اخیر مورد توجه ویژهای قرار گرفته و نسخ مختلفی از آن تدوین شده که هر یک دارای ویژگیهایی هستند. برخی دستگاهها و نهادهای همکار اجرای راهکارهای سند تحول، برخی اجرای برنامههای زیرنظام و برخی برنامههای منتخب تحول آفرین را مورد توجه قرار دادهاند. اما متأسفانه بنا به دلایل مختلف، تقریباً #هیچیک از این نسخهها نتوانسته همکاری مطلوب میان آموزش و پرورش و سایر دستگاهها را ایجاد نماید.
🔸در حال حاضر شورای عالی آموزش و پرورش با توجه به #سررسید سهماهه برای تدوین #تقسیم_کار_ملی اجرای سند تحول در برنامه هفتم پیشرفت و الزام اجرای #پروژه 36 در سال جاری، در صدد تدوین تقسیم کار ملی برای اجرای #سند_تحول مبتنی بر #نقشه_راه اجرای سند تحول است (2). برای انجام این کار، تجربههای گذشته پیش روی شورا قرار گرفته و پیشنهادهایی ناظر به آینده نیز به آن داده شده است. اما با توجه به اینکه به نظر میرسد این آخرین تیر ترکش همکاری بین دستگاهی برای اجرای سند تحول بنیادین باشد، بیش از این باید در محافل #نخبگانی تعلیم و تربیت از آن یاد شود تا إنشاءالله با #همافزایی کلیه افراد صاحب نظر در این حوزه، #ارتباط_مطلوب بیندستگاهی برای اجرای سند تحول بنیادین شکل گیرد.
🔺پس، اگر تمایل به #ایدهپردازی یا #همکاری در تدوین «تقسیم کار ملی اجرای سند تحول بنیادین» دارید، بیش از پیش پذیرای شما هستیم. فقط کافی است در قسمت نظرات این یادداشت یا در شخصی بنده نظرتان را بفرستید؛ بسم الله! این گوی این میدان ...
پینوشت:
(1) البته با نگاه دقیقتر، #نگاشت_نهادی اعم از #تقسیم_کار_ملی بوده و شامل مجموعه روابط حاکم، فرایندها و سازکارهای میان دستگاههای مختلف هم میشود. لیکن در فضای فعلی آموزش و پرورش، همه این عبارات تقریباً #معادل یکدیگر بهکار میروند.
(2) یعنی برای #اجرای هر #پروژه در نقشه راه اجرای سند تحول، نیاز به همکاری چه دستگاهها و نهادهایی است.
🌱 #نگاشت_نهادی #تقسیم_کار_ملی #چارچوب_نهادی #امر_ملی #آموزش_و_پرورش #سند_تحول #نقشه_راه
🧭 @education_policy
🔰 سیاستگذاری دولا دولا نمیشود!
اندر احوالات نتایج کنکور
✍️ شهرام رامشت
🔹 تقریباً هر سال بعد از اعلام نتایج #کنکور حرف و حدیثهای بسیاری پیرامون نتیجه #کنکور و #سهم_مدارس مختلف از رتبههای #برتر شکل میگیرد. امسال هم از این قاعده مستثنا نبود و تغییر دولت هم کمک کرده تا این بحثها داغتر شوند. پربسامدترین موضوع در این میان #عدالت_آموزشی و عدم توفیق #مدارس_دولتی در میان رتبههای #برتر است. ادعای غالب این است که فقط 7 درصد از رتبههای برتر در #مدارس_دولتی تحصیلکردهاند. در نتیجه #عدالت_آموزشی در نظام تعلیم و تربیت ایران پایین است. هر چند در نگاه اول این ادعا درست به نظر میرسد، اما نکاتی پیرامون این استدلال وجود دارد.
🔸ما در ایران سیاست #جداسازی را برای برقراری #عدالت پذیرفتیم؛ به این معنا که تصمیم گرفتیم دانشآموزانی که دارای #استعداد در زمینه #علمی هستند را جدا کرده و در مدارس #سمپاد یا #تیزهوشان (1) آموزش متناسب با استعداد علمیشان را ارائه کنیم. با این استدلال که توزیع یکسان امکانات، بهخصوص آموزش سطح بالا، میان همه دانشآموزان با استعدادهای متنوع خلاف عدالت است. لذا برای برقراری عدالت، باید به هر کس متناسب با #استعداد او امکانات داد. از نتایج روشن اتخاذ چنین سیاستی، انحصار موفقیتهای علمی در مدارس #سمپاد خواهد بود (2). چراکه از ابتدا استعدادهای #برتر علمی شناختهشده و وارد این مدارس شدند، و سپس چند سال تحت آموزش ویژه برای این امر قرار گرفتهاند.
🔹از طرفی اگر غیر از این باشد که اکثر رتبههای #برتر کنکور از مدارس #سمپاد باشند، دو ایراد به مدارس سمپاد برمیگردد، یا #استعدادیابی این مدارس معیوب است که نتوانسته بهترینها را بیابد، و یا #آموزش آن دچار مشکل است که با وجود در اختیار داشتن بهترین استعدادهای علمی نتوانستند با سایرین #رقابت کنند. در نتیجه، وضعیت فعلی میتواند تا حد زیادی اجرای صحیح #سیاست_جداسازی را نشان دهد (3)، پس بجای #تقبیح نتایج باید از آن به نیکی یاد کرد.
🔸به عبارتی میتوان اینطور نتیجه گرفت که مقدمه این #استدلال (اکثریت سمپادی رتبههای برتر) ارتباط چندانی به #نتیجه (ضعف #مدارس_دولتی یا #عدالت_آموزشی ) ندارد. هر چند برخی برای نفرت پراکنی علیه نظام تربیت رسمی، برخی برای #سیاهنمایی نتایج دولت قبل یا مستقر، برخی برای مخالفت با مدارس #سمپاد و برخی نیز صرفاً با دغدغه #عدالت_آموزشی هر ساله چنین تحلیلها و صغری-کبریهایی میچینند؛ لیکن تا زمانی که #شواهد کافی در #حمایت از مقدمات برای حصول نتیجه وجود نداشته باشد، نمیتوان آنها را پذیرفت.
🔺توصیه اخلاقی اینکه باید به لوازم سیاستهایی که وضع میکنیم، ملتزم باشیم و چنانچه سیاستی مانند #جداسازی را پذیرفتیم، نتیجه اجرای آن که انحصار نفرات برتر کنکور است را نیز بپذیریم.
پینوشت:
(1) مدارس سمپاد (سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان) آن دسته از مدارس دولتی هستند که ثبتنام آنها برای چهار دهک پایین جامعه رایگان است و شهریه آنها برای سایر افراد جامعه حدود نصف مدارس غیردولتی است.
(2) در کنکور امسال 100 درصد رتبههای برتر گروه علوم تجربی از مدارس سمپاد هستند!
(3) چرا میگویم تا حد زیادی؟ چون نقدهایی به نحوه اجرای سیاست جداسازی در ایران دارم که در جای خود، خارج از فضای مسموم و سیاستزده فعلی از آن خواهم گفت. إن شاءالله.
🌱 #سیاست_گذاری #خطمشی_گذاری #جداسازی #کنکور #سمپاد #مدارس_دولتی #عدالت_آموزشی #شارلاتانیسم
🧭 @education_policy
🔰 این عکس چقدر میارزد؟
سیاستگذاری از پایین به بالا در الفتا
✍️ شهرام رامشت
پرده اول
#داوری بخش هنرستانها نزدیک بود.
به خانم #کاویان گفتم: «میخواهم در بخش هنرستانها شما هم در کنار من باشید.» قبول نکردند!
گفتند: «شیوه شما #سنتی است. آن را قبول ندارم.»
گفتم: «چطور باشد خوب است؟»
گفتند: «من یک کارگاه گفتگومحور برای #حلمسأله و کشیدن نقشه ذهنی راهحلها برگزار میکنم. تو هم یک گوشه بشین و افراد را زیر نظر بگیر. افرادی که به نظر خوب هستند را انتخاب کن. بعد از جلسه درباره خروجی عملی آنها هم صحبت میکنیم و به جمعبندی میرسیم.»
هرچند خانم کاویان، این سطح از انعطافپذیری را از من انتظار نداشتند، قبول کردم! قرارمان شد روز آخر نمایشگاه رویداد #الفتا ، ساعت 10 صبح.
➰➰➰➰➰➰➰➰➰➰➰➰➰
پرده دوم
صبح روز آخر، ساعت 10، وارد فضای اشتراکی نمایشگاه شدم. خیلی بیسروصدا رفتم گوشهای نشستم. تقریباً دور تا دور فضا را مدیران و هنرآموزان پر کرده بودند. چند نفری هم از آموزش ابتدایی که در حوزه #مهارت کار کرده بودند در جمع حضور داشتند.
خانم کاویان وارد شد. توضیحاتی دادند که در دو کارگاه قبل درباره مسائل مهارتآموزی چه گفتیم. و این جلسه میخواهیم بگوییم ایراد دقیقاً کجاست و چه باید کرد. برای این کار روی شیشههای سمت چپ نوشتند «هنرجو/یادگیرنده» و روی شیشههای سمت راست، «فرایند یادگیری». قرار شد من برای هر کسی 2 دقیقه وقت بگیرم تا نظرشان را درباره مسائل مهارتآموزی در هر یک از این دو بخش بگویند و روی شیشهها بنویسند.
چهار پنج نفری آمدند و برخی خیلی نظاممند و کلنگر، و برخی بسیار جزئی و مصداقی نکاتشان را گفتند و نوشتند. برخی حرفها هم خیلی خوب و پخته بود. کمکم من هم که در گوشهای نشسته بودم هم به وجد آمدم. از خانم کاویان وقت خواستم که 2 دقیقه هم من صحبت کنم. اول قبول نکردند! اما خب بعد راضی شدند و من هم مثل بقیه از تجاربم در دوران #هنرجویی و #هنرآموزی گفتم و راهکاری ارائه کردم.
دور اول صحبتها تمام. قرار شد با هم حرفهایی که زدیم و نوشتهشده را جمعبندی و نقشه ذهنی را تکمیل کنیم. همه ایستاده بودیم و به نویسنده کمک میکردیم تا نقشه کامل شود. برخی نکات جدیدی اضافه میکردند. برخی مخالفت میکردند. برخی بر اولویتها تأکید میکردند. و برخی ...
چه فضایی بود؛ پیر و جوان، پرشور، پرحرارت، بانشاط و ... مشارکت داشتند. باز هم نتوانستم جلوی خودم را بگیرم. وارد بحث شدم. با شوق در رأیها و اظهار نظرها شرکت میکردم تا به نقشه نهایی برسیم. وقتی کار تمام شد، خانم کاویان از همه خواستند سه اولویت را در این نظام مسائل به عنوان اولویت انتخاب کنند و روی شیشهها به عنوان جمعبندی بچسبانیم. در کمال تعجب موضوعاتی مانند #اقتصاد و #زیرساخت که در بخش اولیه بسیار مورد تأکید بودند، در بخش دوم که گفتوگو محور بود کمرنگ شدند. و بالاخره سه اولویت آخر استخراج شدند.
➰➰➰➰➰➰➰➰➰➰➰➰➰
پرده سوم
فضایی که در روز داوری #هنرستانها با آن مواجه بودم، سرشار از #سرزندگی بود. بهترینهای کشور در این حوزه دور هم جمعشده بودند و نظرشان را از #کف_میدان بیان میکردند. گویی شکل جدیدی از مواجهه با #سیاستگذاری برای رفع مسائل #مهارتآموزی در کشور را تجربه میکردیم که بجای فضای #نخبگانی سیاسی (مسئولین آن حوزه) یا #دانشگاهی (اساتید بهدور از میدان)، برترینهای میدان، چارچوب سیاستها را با هم استخراج میکردند.
عصر همان روز، آقای مهندس بیات (مدیرکل دفتر آموزشهای فنیوحرفهای و کاردانش) را به آن فضای اشتراکی بردم و برایشان آنچه رخ داده بود را شرح دادم. قرار شد اگر عمری بود و توفیقی (!) کار را بهصورت مکتوب ارائه کنیم و از ظرفیت این مدیران توانمند در خطمشیگذاریها بیشتر استفاده کنیم.
خدا را شاکرم که این فرصت را به من داد تا از ظرفیتی که #الفتا برای گفتوگو و بهاشتراکگذاری تجربیات فراهم آورده بود، استفاده کنم. إنشاءالله توفیق برگزارکنندگان این شکل رویدادها مستدام باشد تا امکان بررسی وجوه مختلف خطمشیها و همچنین تدوین خطمشیهای جدید از این طریق نیز فراهم شود.
🌱 #الفتا #سیاست_گذاری #خطمشی_گذاری #هنرستان
🧭 @education_policy
🔰 کدام هنرمند؟ با کدام اهداف؟
✍️ شهرام رامشت
🔹چند وقتی است که میخواهم بنویسم چرا بچههای ما، بهخصوص متوسطه دومیها، به خون #اسرائیل تشنه نیستند؟ طرحی برای نگارش چند یادداشت منسجم با بررسی عناصر برنامهدرسی رسمی و البته غیررسمی نوشتم، اما خب، مانند برخی یادداشتهای دیگر به دلیل ضیق وقت، فعلاً از نوشتن آنها منصرف شدم. اما امروز با شندیدن مجدد ترانه «تلک قضیه» (۱) پس از مدتها، دوباره به فکر فرو رفتم که چرا ما چنین هنرمندانی نداریم؟ اساساً چطور میشود چنین هنرمندانی تربیت کرد؟ سنگ بنای چنین تربیتی کجاست؟ که قرعه بهنام اهداف دورههای تحصیلی افتاد!
🔸 اهداف دورههای تحصیلی مصوب سال 1397 (۲)، مجموعهای از اهداف هستند که ذیل ساحتهای ششگانه تربیت، اهدافی را برای هر دوره تحصیلی معین میکند. اهمیت این #سند به این دلیل است که #مرجع بسیاری از فعالیتهای وزارت آموزش و پرورش از جمله محتوای آموزشی و پرورشی است.
🔹برای چندمین بار نگاهی به ساحت زیباییشناسی و #هنری انداختم. به این فکر فرو رفتم که اگر فرانسه #سکولار هم میخواست اهدافی را برای چنین ساحتی بنویسد، شاید جز این نمینوشت! در واقع هر چه نگاه میکردم، اگر از صدر تا ذیل این اهداف، بهخوبی در محتواها و فعالیتهای آموزشی و پرورشی در کلیه پایههای تحصیلی جاری میشد، باز هم خروجی با جملات زیر فرسنگها فاصله داشت.
«تنها #هنری مورد قبول #قرآن است که صیقل دهندۀ اسلام ناب محمدی ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ اسلام ائمۀ هدی ـ علیهم السلام ـ اسلام فقرای دردمند، اسلام پابرهنگان، اسلام تازیانه خوردگانِ تاریخِ تلخ و شرم آور محرومیتها باشد. هنری زیبا و پاک است که کوبندۀ سرمایه داری مدرن و کمونیسم خون آشام و نابود کنندۀ اسلام رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و فرومایگی، اسلام مرفهین بی درد، و در یک کلمه «اسلام آمریکایی» باشد.
#هنر در مدرسۀ عشق، نشان دهندۀ نقاط کور و مبهم معضلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی است. هنر در عرفان اسلامی ترسیمِ روشن عدالت و شرافت و انصاف، و تجسم تلخکامی گرسنگانِ مغضوبِ قدرت و پول است.» (۳)
🔸ممکن است این سؤال در ذهن شما پیش بیاید که در #مبانی_نظری تصریح شده است که ساحت غالب بر کلیه ساحات، ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی است. پس اصل فرض این یادداشت غلط است و باید بگوییم همه چیز در اهداف ساحتها بر اساس نظام معیار #اسلامی است. در پاسخ باید گفت: اولاً چگونگی تأثیر این ساحت در اهدافی که ردپایی از اعتقادات ندارند، #محل_تأمل است، ثانیاً با فرض امکان جاریسازی نظام معیار اسلامی در استفاده از اهداف (۴) نظام معیار #اسلامی ذکر شده در اسناد نیز فرسنگها با ادبیات فوق فاصله دارد! (۵)
🔺به نظر میرسد از اهداف دورههای تحصیلی، آن #هنرمند_ترازی که باید، در نمیآید. حال یا باید #اهداف این #ساحت را اصلاح کنیم، یا بیتوجه به سلسلهمراتبها، با #عاملیت معلمان متعهد و در نظر نگرفتن #اهداف_ساحت_هنری ، چنین هنرمندان مجاهدی (۶) تربیت کنیم. که اگر چنین فرضی را بپذیریم، باید فکری به حال عاملیت معلمان غیرمتعهد کنیم!
پینوشت:
۱. نماهنگ «تلک قضیه» با شعری از «مصطفی ابراهیم» و خوانندگی «امیر عید» به موضوع فلسطین و برخورد دوگانه غربیها در قبال این موضوع پرداخته است.
۲. متن اهداف دورههای تحصیلی مصوب 1397
۳. متن پیام به هنرمندان و خانواده شهدا (تجلیل از هنر و هنرمندان متعهد)، 30 شهریور 1367
۴. چنین فرضی از نظر نویسنده تقریباً محال است!
۵. نقد نظام معیار اسلامی در مبانی نظری بماند برای فرصت دیگری؛ ان شاءالله.
۶. جهاد یعنی تلاش در مقابلهی با دشمن؛ هر تلاشی جهاد نیست. خیلیها تلاش میکنند، تلاشهای علمی زیادی میکنند، تلاشهای اقتصادی میکنند که خوب و بهجا است، امّا جهاد نیست. جهاد یعنی تلاشی که هدفگیری در مقابل دشمن در آن وجود داشته باشد؛ این جهاد است. (دیدار با مداحان، ۱۴۰۰/۱۱/۰۳)
۷. نویسنده این سطور بر این باور است که برای تحقق اهداف، عوامل سهیم و مؤثری نقش دارند که اختیار همه آنها در دست وزارت آموزش و پرورش نیست. آنچه این یادداشت مراد کرده، بیان ایرادات اهداف دورهها در بهترین حالت خود است. بدین معنا که در بهترین مفروضات، آیا این اهداف ما را به سرمنزل مقصود میرساند یا خیر.
🌱 #سیاست_گذاری #اهداف #ساحتهای_تربیت #هنرمند #مجاهد
🧭 @education_policy
🔰 *تأملاتی پیرامون طرح «تقویت نظام آموزش و پرورش» مجلس شورای اسلامی*
بخش اول؛ منطق حکمرانی تربیتی (۱ از ۲)
✍️ شهرام رامشت
🔹چند روزی است که طرحی در #مجلس_شورای_اسلامی توسط برخی از نمایندگان محترم با عنوان «تقویت نظام آموزش و پرورش» در ۱۰ ماده مطرح و کلیات آن در #کمیسیون_آموزش و تحقیقات تصویب شده است (۱). این طرح بهدنبال تمرکز بر اصلیترین گلوگاههای مشکلآفرین در آموزش و پرورش است که با توجه به اسناد بالادستی، مسیرهای اصلاحی، #تحولی و تقویتی را بهنحوی دنبال نماید که موجب گرهگشایی از مسائل آموزش و پرورش شود (۲). مهمترین حوزههایی که در این طرح مورد توجه قرار گرفتهاند عبارتاند از: ۱) شکلگیری واحد عملیاتی برای توزیع امکانات و منابع؛ ۲) #پوشش تحصیلی #پیشدبستانی و اصلاح محتوای مقطع ابتدایی؛ ۳) افزایش #مشارکت_اولیاء و مربیان؛ ۴) تقویم آموزشی؛ ۵) #تمرکززدایی ازطریق تشکیل سازمانهای استانی؛ ۶) تنوعبخشی به منابع تأمین مالی؛ ۷) #تغییر_ساختار وزارتخانه، و ۸) ساماندهی نیروی انسانی.
🔸در روزهای اخیر برخی از #دغدغهمندان آموزش و پرورش به بررسی #محتوا و برگزاری نشستهایی پیرامون این طرح پرداختهاند، اما به نظر میرسد پیش از بررسی محتوایی، بهتر است در اصل #ضرورت چنین طرحی در #حکمرانی_تربیتی کشور، قدری تأمل کنیم. در ادامه با توجه به منطق #حکمرانی_تربیتی در نظام تربیت رسمی و عمومی، در هشت بند به تأملاتی درباره این طرح خواهم پرداخت.
1️⃣ مهمترین #سند_بالادستی وزارت آموزش و پرورش، #سند_تحول بنیادین مصوب ۱۳۹۰ است که اجرای آن اصلیترین مطالبه رهبری از این وزارتخانه است. در تأکید بر این سند باید به سخنرانی سال ۱۴۰۲ ایشان با معلمان توجه داشت. در این دیدار به این نکته اشاره شد که سندی موازی با #سند_تحول برای وزارت آموزش و پرورش تولید نشود که منجر به #سردرگمی دستگاه در اجرای آنها شود. این طرح با توجه به اینکه از طرف مجلس #مصوب میشود، رقیب قدرتمندی برای سند تحول در اجرا به حساب میآید، چرا که این قانون است و سند نه! آیا انجام چنین کاری باعث ایجاد #اعوجاج در حکمرانی تربیتی کشور نمیشود؟
2️⃣ برای اجرای #سند_تحول بنیادین، اخیراً (تیر ماه ۱۴۰۳) نقشه راهی توسط #شورای_عالی_انقلاب_فرهنگی مصوب و ابلاغ شده که بر اساس #ماده_واحده آن (۳)، مبنای #پاسخگویی وزارت آموزش و پرورش در حوزه #سند_تحول به نهادهای نظارتی از جمله سازمان بازرسی و مجلس شورای اسلامی است. حال اگر این طرح (با توجه به ادعای نویسندگان طرح)، در حوزه #سند_تحول است، قانوناً آموزش و پرورش ملزم به پاسخگویی در قبال آن نیست و پاسخگوکردن آن از طریق مصوبکردن این طرح در مجلس، باعث #سردرگمی دستگاه در اجرای راههای مختلف برای حصول یک نتیجه میشود. آیا این کار باعث ایجاد #اعوجاج در حکمرانی تربیتی کشور نمیشود؟
3️⃣ سند بالادستی دیگری که به تازگی ابلاغ شده، #برنامه_هفتم_پیشرفت است که فصل ۱۹ آن به امر آموزش اختصاص دارد. این طرح به لحاظ شکلی و نحوه ورود به مسائل، بسیار به برنامههای پنجساله پیشرفت، بهخصوص برنامه پیشرفت هفتم شبیه است. به نظر میرسد حال که فرصت #تغییر برنامه هفتم که مدت زیادی در مجلس چکشکاری شد از دست رفته، نمایندگان به دنبال ارائه طرح بدیلی برای آن هستند. این طرح بهلحاظ منطقی، یک برنامه در عرض برنامه هفتم است که میتواند پاسخگویی آموزش و پرورش در قبال برنامه هفتم را دچار #سردرگمی کند. آیا تصویب برنامه دیگری #موازی با برنامه پیشرفت هفتم، منجر به #اعوجاج در حکمرانی تربیتی کشور نمیشود؟
ادامه یادداشت 👇
4️⃣ به زعم نویسندگان این طرح، برخی از مادههای آن به دنبال ارائه روشهایی برای اجرای راهکارهای #سند_تحول هستند. لیکن نگارندگان بهتر میدانند که برای #اجرای راهکارهای سند تحول، ۴۵۸ برنامه اجرایی در ۶ زیرنظام به #تصویب شورای عالی آموزش و پرورش (از سال ۹۴ تا ۹۹) رسیده است. حال پرسش این است که این روشهایی که برای اجرای راهکارها در #طرح به آنها اشاره شده است، چه نسبتی با برنامههای زیرنظام دارند که دقیقاً همین #هدف را دنبال میکنند؟ وزارت آموزش و پرورش باید #پاسخگوی اجرای کدامیک از این روشهای اجرایی برای راهکارها باشد؟ ایجاد روشهای متکثر و متباین قانونی برای حصول یک نتیجه منجر به #اعوجاج در حکمرانی تربیتی کشور نمیشود؟
5️⃣ برخی از مواد و تبصرههای این طرح قابلیت #جایگزینشدن یا #اضافهشدن به #سند_تحول آموزش و پرورش را دارند. با توجه به اینکه نسخه #ترمیمیافته این سند ۳۰ مهر ماه در شورای عالی آموزش و پرورش به تصویب رسیده و راهی شورای عالی انقلاب فرهنگی شده، نمایندگان میتوانستند با #تعامل با شورای عالی آموزش و پرورش طی یک سال اخیر که فرایند #ترمیم_سند با قوت پیگیری شده، موارد خود را در مسیر درست #ترمیم_سند تحول پیشنهاد داده و وارد سند تحول کنند. البته این امکان همچنان فراهم است که این موارد از مسیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به سند تحول وارد شوند. عدم دنبالکردن روالهای صحیح و ایجاد #اسناد_موازی بهجای ترمیم و تقویت اسناد موجود، باعث #اعوجاج در حکمرانی تربیتی کشور نمیشود؟
ادامه دارد، إنشاءالله...
پینوشت:
(۱) طرح تقویت نظام آموزش و پرورش
(۲) بنا بر دلایل توجیهی طرح
(۳) ماده واحده نقشه راه
🌱 #خطمشیگذاری #مجلس_شورای_اسلامی #مرکز_پژوهشها #طرح #تقویت_آموزش_و_پرورش #حکمرانی_تربیتی #مسیر_درست
🧭 @education_policy
🔰 تأملاتی پیرامون طرح «تقویت نظام آموزش و پرورش» مجلس شورای اسلامی
بخش اول؛ منطق حکمرانی تربیتی (۲ از ۲)
✍️ شهرام رامشت
🔹 در یادداشت گذشته به پنج مورد از تأملاتی که پیرامون طرح تقویت نظام آموزش و پرورش از منظر منطق #حکمرانی_تربیتی قابل طرح بود، اشاره کردم. در ادامه به سایر بندها و جمعبندی این بخش خواهم پرداخت.
6️⃣ بالادستیترین #نهاد_تخصصی آموزش و پرورش در کشور، شورای عالی آموزش و پرورش است. با توجه به بند ۴ #وظایف این شورا، بررسی #طرحها و #لوایح_قانونی مربوط به آموزش و پرورش، قبل از طرح در #مجلس شورای اسلامی، از #تکالیف شورای عالی آموزش و پرورش بهحساب میآید. اما متأسفانه این طرح، در شورای عالی آموزش و پرورش بررسی نشده است. در نتیجه ممکن است اولاً بهلحاظ #فنی دارای نقصان باشد و ثانیاً با سایر مقررات و آییننامههای شورا همخوان نباشد. عدم اطلاع شورای تخصصی تربیت از طرحها و لوایح، منجر به #اعوجاج در حکمرانی تربیتی کشور نمیشود؟
7️⃣ در #ماده_واحده ابلاغ #نقشه_راه اجرای سند تحول تصریح شده است که #سازمان_برنامه و بودجه مکلف است #بودجه وزارت آموزش و پرورش را متناسب با #پروژههای نقشه راه در همان سال و در زمان مقرر تأمین نماید. طبیعتاً این سازمان مکلف است اعتبار لازم برای اجرای #برنامه_هفتم را نیز تأمین نماید. علاوه بر اینها، واحدهای مختلف وزارت آموزش و پرورش فعالیتهای متنوع دیگری دارند که در چارچوب سند تحول و نقشه راه نبوده، لیکن انجام آنها #وظیفه و مأموریتشان است. تأمین اعتبار این بخش نیز در #لایحه_پیشنهادی #بودجه وجود دارد. حال تأمین اعتبار چنین طرحی، چگونه توسط سازمان برنامه تضمین میشود؟ با توجه به بودجه ناکافی فعلی، اضافهکردن #بار_مالی دیگری بر دوش این سازمان، منجر به #اعوجاج در تأمین اعتبارات دستگاه و #نقص در حکمرانی تربیتی کشور نمیشود؟
8️⃣ هر دستگاهی متناسب با #منابعی که در اختیار دارد، #توان_عملیاتی محدودی در هر سال دارد. متناسب با این توان، دستگاهها تصمیم میگیرند در هر سال، چطور و به چه میزان به #تکالیف اسناد مختلف بالادستی عمل کنند. همانطور که اشاره شد، در حال حاضر سایر اسناد از جمله #نقشه_راه اجرای سند تحول بنیادین با در نظر گرفتن تمام #توان_عملیاتی هر یک از واحدهای وزارت آموزش و پرورش، #حداکثر برنامه را با #اولویتبندی سهسطحی به واحدها #ابلاغ کرده است. علاوه بر آن، #برنامه_هفتم نیز از برنامههای مورد تأکید #رئیس_جمهور محترم بوده که اجرای آن بخش دیگری از #توان_عملیاتی دستگاه را به خود مشغول میکند. حال اضافهشدن #سند دیگری برای اجرا، چه رابطهای با اولویتهای پیشین دستگاه برقرار میکند؟ دستگاه آموزش و پرورش باید چه میزان از #توان_عملیاتی خود را صرف این طرح کند؟ آیا اضافهشدن چنین طرحی، باعث #بهمریختگی در برنامهریزی و #تخصیص_منابع آموزش و پرورش و در نهایت، #اعوجاج در حکمرانی تربیتی کشور نمیشود؟
🔺آنچه بیان شد و سایر مواردی که از بیان آنها در این یادداشت کوتاه خودداری کردم، نشان میدهد که این #طرح ، در #جای_درست خود ننشسته است و این #فرض_غلط را تقویت میکند که #مرکز_پژوهشهای_مجلس در حال امتداد فعالیتهای خود در ادامه #برنامه_هفتم پیشرفت است و آنچه نتوانسته در برنامه وارد کند، به طریق دیگری دنبال میکند. بایسته بود #نمایندگان محترم مجلس و #مرکز_پژوهشها که بهدرستی دغدغه #تقویت نظام آموزش و پرورش کشور را دارند، از #مسیر_درست آن به این مهم کمک کنند. برای نمونه یکی از مواردی که #مجلس میتواند نقش اساسی در #اجرای #سند_تحول و دیگر اسناد تحولی ایفا کند، پیگیری #نگاشت_قانونی سند تحول و دیگر اسناد است. چه بسیار راهکارها، برنامهها، پروژهها و آییننامههای تحولی (مانند آییننامه اجرایی مدارس مصوب ۱۴۰۰ شورای عالی آموزش و پرورش) که به دلیل #قوانین_معارض امکان اجراشدن ندارند و کافی است نمایندگان محترم مجلس همت نمایند و با اصلاح و وضع قوانین، #مسیر_تحول را برای آموزش و پرورش هموار نمایند. مورد دیگر #بودجه است. حال که فصل #تصویب_بودجه رسیده، بهترین فرصت است که #مجلس کمک کند بودجهای مناسب با #پروژههای_نقشه_راه اجرای سند تحول (مطابق با ماده واحده) در راستای #تقویت آموزش و پرورش مصوب کند (۱). این بود آنچه در این مجال کوتاه میتوانستم درباره اصل #ضرورت این طرح بگویم. در فرصت دیگری، به بررسی #محتوایی این طرح میپردازم، إنشاءالله.
پینوشت:
(۱) مواردی که مجلس میتواند به آموزش و پرورش کمک کند بسیار است و نمایندههای بزرگوار و دوستان مرکز بهتر از نویسنده این سطور آنها را میدانند. این دو مورد از باب نمونه به عرض خوانندگان محترم رسید.
🌱 #خطمشیگذاری #مجلس_شورای_اسلامی #مرکز_پژوهشها #طرح #حکمرانی_تربیتی
🧭 @education_policy
🔰 تأملاتی پیرامون طرح «تقویت نظام آموزش و پرورش» مجلس شورای اسلامی
بخش دوم – نگاشت قانونی یا برنامهنویسی، مسأله این است!
✍️ شهرام رامشت
🔹 در بخش اول این مجموعه یادداشت به چالشهایی که این #طرح میتواند در #حکمرانی_تربیتی کشور ایجاد کند اشاره مختصری داشتم که الحمدلله بازخوردهای مثبت و منفی بسیاری هم داشت. هدف چند یادداشت اول، ایجاد سؤال در ذهن مخاطب گرامی و #تأمل درباره برخی وجوه کلانتر این طرح، در روابط #خطمشیگذاری تربیتی بود که به لطف خدا در این راستا بیتوفیق نبود. اما یکی از بازخوردهایی که بزرگواران نویسنده طرح در #مرکز_پژوهشهای_مجلس (۱) در پاسخ به یادداشتهای قبل مطرح کردند این بود که طرح «تقویت نظام آموزش و پرورش»، بیان #تقنینی سایر اسناد بالادستی است و اساساً #نگاشت_قانونی آن اسناد در اجراست و چیزی بیشتر از آن نیست. این بازخورد، مسیر نگارش این مجموعه یادداشت را تغییر داد، بهنحوی که لازم دیدم بهجای بررسی محتوایی این طرح، در این یادداشت به این مسأله بپردازم که آیا این طرح، صرفاً #نگاشت_قانونی سایر اسناد مانند #سند_تحول بنیادین آموزش و پرورش است یا نه، خود سندی چون اسناد برنامه پیشرفت کشور؟
🔸 برای شفافیت بیشتر، ابتدا باید توضیح دهم که وقتی میگوییم #نگاشت_قانونی یا #پیوست_قانونی اسناد بالادستی، دقیقاً چه چیز را در نظر داریم. بسیاری از بندهای اسناد بالادستی به دلایل مختلف مانند کلانبودن، تحولیبودن، جزئیبودن و... (۲) نیازمند قوانینی هستند که اجرای آنها یا بهعبارت دیگر، تحقق اهداف آنها را پشتیبانی کند. در این مسیر، باتوجه به نوع پشتیبانی، موضوع احکام بالادستی و قوانین موجود، ممکن است برخی #قوانین حذف، برخی اصلاح و برخی وضع شوند. در نتیجه، برای نگارش #نگاشت_قانونی یا #پیوست_قانونی اسناد بالادستی مانند #سند_تحول بنیادین آموزش و پرورش میبایست بند به بند سند، بهخصوص #اهداف_عملیاتی و #راهکارها که جنبه اجرایی بیشتری دارند بررسی شوند و برای هر یک نوشته شود که آیا برای تحقق آن بند، نیاز به وضع، حذف یا اصلاح قوانین موجود داریم یا خیر؟ و در صورت نیاز به هر یک، پیشنهاد وضع، حذف و اصلاح را ارائه کنیم.
🔹 برای نمونه، راهکار ۱۰-۲۱ #سند_تحول «بازطراحی و ساماندهی تقویم سال تحصيلی با رعایت انعطاف و توجه به شرایط اقليمی و با تأکيد بر بهينهسازی تعطيلات» را مورد توجه قرار داده است. معنای اجمالی این راهکار آن است که متناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه این امکان وجود داشته باشد تا زمان #آموزش و #تعطیلات تغییر کند. برای مثال در مناطق سردسیر کشور، از میانه تابستان سال تحصیلی آغاز و در عوض، برخی ماههای سرد سال مدرسه تعطیل باشد. برای نگارش #نگاشت_قانونی برای این #راهکار باید کلیه قوانینی که اجازه اجرای آن را نمیدهند را بررسی کرد؛ اگر قانون معارضی نداشته باشد، #اجرای آن با یک بخشنامه داخلی صورت میپذیرد و نیازی به #نگاشت_قانونی ندارد. اما اگر #قانون یا #مقرره پیشینی وجود داشته باشد، باید آن را احصاء و برای رفع آن پیشنهاد ارائه کرد.
🔸در این مورد خاص، قوانین و مقررات بسیاری وجود دارد (۳) که رسیدن به اهداف این راهکار بدون تغییر یا حذف این قوانین ممکن نیست. در بند ۲ ماده ۴ قانون «تشکیل شوراهای آموزش و پرورش در استانها، شهرستانها و مناطق کشور» مصوب ۱۳۷۲ #مجلس شورای اسلامی، #اختیار «تصویب تقویم آموزشی مناطق تابعه با توجه به شرایط اقليمی و جمعيتی هر منطقه» به شورای آموزش و پرورش استانها #تفویض شده است. در نتیجه برای #اجرای این #راهکار سند تحول، قانون حامی وجود دارد. اما در سال ۱۳۷۶، ماده واحدهای در قانون «بازگشایی مدارس در اول مهرماه هر سال» مصوب میشود که زمان بازگشایی مدارس در سراسر کشور را اول مهرماه و پایان آن را انتهای اردیبهشت ماه در نظر میگیرد. بههمین دلیل، قانون ۱۳۷۲ تشکیل شورا امکان اجراکردن بند ۲ ماده ۴ را از دست داد و (اگر اشتباه نکنم) تاکنون مگر در زمان کرونا و با مصوبه موقت ستاد ملی #کرونا ، در آن شرایط خاص، آغاز و پایان سال تحصیلی تغییر نکرده است. پس در #نگاشت_قانونی این راهکار یا باید #نسخ قانون ۱۳۷۶ را مطالبه کرد که به واسطه این نسخ، شوراهای استانی مجدد اختیار چرخش تقویم آموزشی را خواهند یافت یا باید قانونی برای جایگزینی و #اصلاح قانون بازگشایی مدارس پیشنهاد کرد که امکان #اجرای راهکار مذکور را فراهم کند.
جمعبندی و ادامه یادداشت 👇
🔹در نگارش #نگاشت_قانونی ، به ملاحظاتی از جمله رعایت #سلسهمراتب قانونی، #مرجع_تصویب و #شیوه_اجرا باید توجه شود. به این معنا که #نگاشت_قانونی در سطح مجلس تا حد امکان نباید به مواردی که در سطح پایینتر قانونگذاری مانند شوراهای عالی ورود کند. چرا که اولاً تصویب قوانین در #مجلس زمانبر است و به تبع، تغییر قوانین تصویبیافته در #مجلس بسیار دیریاب است. در نتیجه #مجریان نیز ترجیح میدهند تا حد امکان در سایر مراجع قانونگذاری مسائل خود را رفع کنند، و ثانیاً میتواند باعث اعوجاج در #حکمرانی_تربیتی شود(!). چراکه نظم بررسی سطوح مختلف مسائل را بهمزده و بهعبارتی دیگر، برای گرهای که با دست باز میشود، سراغ دندان رفتهایم. از طرف دیگر، توجه به جزئیات #شیوه_اجرا در #نگاشت_قانونی و ارائه مادهها، تبصرهها و بعضاً آییننامهها (!) دست مجری را در اجرا بسته و آنها را به #تکلف میاندازد. چراکه اولاً دستگاه باید در آییننامه و شیوهنامه، لباسی بدوزد که به اندام قانون خوش بیاید (و امان از اندام برخی قوانین مانند رتبهبندی!) اما بعضاً با توجه به #اقتضائات درون دستگاهی این کار بسیار پیچیده است، و ثانیاً حتی اگر در زمان تصویب، روش ارائه شده در قانون، #بهینه باشد (۴)، پس از مدتی ممکن است مسیرهای بهتری برای #اجرا پدید آید اما با توجه به دیریابی تغییرات قوانین در مجلس، تغییر ریل به روش بهینه بسیار زمانبر میشود. حال آنکه اگر در شوراهای عالی یا سایر مراجع چنین جزئیاتی مصوب شوند، بهتر میتوان متناسب با #اقتضائات و مسائل نوپدید، آنها را #بهینهتر اجرا کرد. لذا باید دقت کرد در #نگاشت_قانونی ، تنها موانعی که وجود دارد با حذف، اصلاح یا وضع قوانین کنار رود و جزئیات چگونگی اجرا، آییننامهها و شیوهنامهها، به دستگاهها و شوراهای عالی در موضوع مرتبط سپرده شود. در نمونه مورد بحث - چرخش تقویم آموزشی - انتظار میرود #نگاشت_قانونی ، تنها به #رفع_مانع (قانون بازگشایی سال ۱۳۷۶) بپردازد؛ نه اینکه شیوه اجرایینمودن آن از طریقی مشخص را هم مصوب کند؛ که اگر چون کند، آسیبهایی که اشاره شد، رخ خواهد داد.
🔺در یادداشتهای بعد نظرم را بهطور مشخص درباره هر بند این طرح خواهم گفت که آیا این طرح #نگاشت_قانونی یا #پیوست_قانونی یا #بیان_تقنینی سایر اسناد بالادستی است، یا خود سندی #مستقل است که مجموعه مسائلی و راهحلهایی مانند برنامههای پیشرفت ارائه میکند.
پینوشت:
(۱) برادران گرامی، عبداللهی و شیرازی
(۲) برخی اوقات اسناد بالادستی مفاهیم کلانی را مورد توجه قرار میدهند که باعث میشود قوانین بسیاری تحت تأثیر قرار بگیرد و برخی بهقدری جزئی و مصداقی ورود کردهاند که گو یک قانون خاص را نشانه گرفته و نیت به تغییر آن دارند. به هرروی، معمولاً اسناد بالادستی طیفی از قوانین را از خود متأثر میکنند.
(۳) برای اطلاع بیشتر رجوع شود به گزارش مرکز پژوهشهای مجلس
(۴) به زعم نویسنده بنا به دلایلی که در این یادداشت نمیگنجد، در بیشتر اوقات چنین نیست.
🌱 #خطمشیگذاری #مجلس_شورای_اسلامی #مرکز_پژوهشها #طرح #حکمرانی_تربیتی #نگاشت_قانونی #بیان_تقنینی #نظام_آموزشی
🧭 @education_policy
🔰 تأملاتی پیرامون طرح «تقویت نظام آموزش و پرورش» مجلس شورای اسلامی
بخش دوم – نگاشت قانونی یا برنامهنویسی، مسأله این است!
قسمت دوم – بررسی مادههای طرح (۱ از ۲)
✍️ شهرام رامشت
🔹در یادداشت قبل، با هدف ایجاد ادبیات مشترک و تحدید دامنه بحث، بهطور مختصر به چیستی، چرایی و چگونگی #نگاشت_قانونی یا #پیوست_قانونی مطلوب برای اسناد بالادستی مانند #سند_تحول اشاره کردم. اجمالاً گفته شد که برخی اسناد بالادستی برای #اجرا نیاز به قانون پشتیبان دارند که موانع اجرا را برداشته یا آن را تسهیل کند؛ هر چند اجرای برخی اسناد یا جزئی از آنها نیاز به تصویب قانون ندارند، چرا که نه معارضی داشته نه ریل جدیدی در سطح قانون نیاز دارند (۱). در واقع دستگاه میتواند صرفاً با تغییر یا تدوین چند #آییننامه و #شیوهنامه درون دستگاهی یا نهایتاً شوراهای عالی، به اهداف اسناد بالادستی دست یابد.
🔸همانطور که پیشتر اشاره شد، #طرح تقویت نظام آموزش و پرورش #مجلس شورای اسلامی دارای ۱۰ ماده است (۲). در ادامه تلاش میکنم هر یک از مادهها و اجزایش را در این راستا بررسی کنم که آیا نگاشت قانونی، در راستای اجرای اسناد بالادستی است یا #برنامه جدیدی برای اجرای ما فی ضمیر برخی #کارشناسان در راستای تقویت نظام آموزش و پرورش؟ (۳)
ماده 1️⃣
این بند بدون استناد به اسناد بالادستی، راهکارهای مبسوطی برای ارتقاء سطح کیفی و ماندگاری معلمان در #مناطق_محروم و تقویت معلمان مدارس دولتی ارائه میکند. پیش از هر چیز عبارت «دولت مجاز است» در متن ماده نشان میدهد اگر در بر همین پاشنه فعلی بگردد و آموزش و پرورش در اولویت دولت نباشد، ادامه بندهای این ماده را سیاستگذاران #نگاه هم نمیکنند، چه برسد به #اجرا...
اما بعد، بند الف، ضریب حق شغل دستهای از معلمان را بهمنظور تأمین هدف این ماده ۱.۳ قرار میدهد. فارغ از اینکه این راهکار درست است یا خیر، این عمل بار مالی بسیاری بر دوش دولت میگذارد که احتمالاً ماده را #هفتادوپنجی (۴) میکند. بند ب نیز ارائه راهکاری برای ایاب و ذهاب معلمان در این مناطق است که #هزینه آن به نظر از مورد قبل بیشتر میآید و به سرنوشت بند الف دچارش میکند. بند ج، راهکاری برای #نهضت سواد آموزی ارائه میکند که اساساً نسبت به موضوع این ماده بیربط است. اجرای بند د نیازی به قانون ندارد و مشابه آن در سالهای گذشته با کمی تغییر اتفاق افتاده است. بند ه نیز ربطی به موضوع ماده ندارد.
ماده 2️⃣
این ماده نیاز به پیوست قانونی دارد؛ چراکه در حال حاضر برخی قوانین مانع اجرای راهکار ۲۰-۵ «طراحی سازوکارهای #تنوع_بخشی به منابع مالی دولتی و غیردولتی از قبیل موقوفات و امورخیریه» هستند. هر چند نویسندگان طرح، این راهکار را به ایجاد درآمد اختصاصی توسط مدیران مدارس تقلیل دادهاند، اما برای این مهم نیز، قوانین مانعی وجود دارد. این مسأله برای برخی هنرستانها در مصوبه اخیر هیأت دولت در رابطه با تقویت هنرستانها برطرف شده است (۵). در حالی که در طرح، بند (الف) به مشوقهایی برای #مدیران درآمدزا، بند (ب) واریز ۱۰۰ درصد #درآمد به واحد درآمدزا توسط خزانه و بند (ج) تذکری به #سازمان_برنامه برای عدم کاهش سهم آموزش و پرورش از #بودجه_عمومی با افزایش درآمدها اشاره دارد. فارغ از درستی یا نادرستی هر یک از اینبندها، به نظر میرسد گرهای که باید توسط این طرح حل میشد، اصل مسأله درآمدزایی برای مدراس دولتی و قوانین بودجه حول آن است که در این ماده و ملحقاتش یافت نمیشود.
ماده 3️⃣
اجرای راهکار ۳-۱۹ که در این بند بدان استناد شده، نیاز به #پیوست(قانونی نداشته و دستگاه بدون قانون هم میتواند آن را اجرا کند.
ماده 4️⃣
راهکار ۵-۱ مورد استناد در این بند، تعمیم #پیشدبستانی در مناطق محروم را با مشارکت حداکثری بخش #غیردولتی مورد مطالبه قرار داده است. فارغ از برخی قیود دیگر مانند برخی جهتدهیها در محتوا که در راهکار به آن اشاره شده است، به نظر میرسد اجرای این بند نیاز به ریلگذاری قانونی جهت #پشتیبانی بخش دولتی دارد. لیکن بندهای این ماده در طرح، بهیکباره #ساختار آموزش و پرورش را متحول و سن لازمالتعلیمی را یکسال پایین آورده و یک پایه به دوره ابتدایی اضافه کردهاند.
این ماده قانون میخواهد، اما نه چنین قانونی. قانون پشتیبانی که اجازه چنین الزامی را بدهد، قانونی که از بخشهای دولتی و غیردولتی برای اجرای آن #حمایت کند، قانونی که بستر #تصدیگری را برای بازیگران مختلف تعریف کند و خود #تنظیمگر و #حامی باشد، نیاز داریم، نه ... . به نظر میرسد آنچه در سال ۹۰ در تغییر به نظام جدید ۳-۳-۳-۳ تجربه کردیم، درسآموز نبوده و قصد تکرار آن در زیستبوم حساس #اوان_کودکی داریم...
ادامه یادداشت 👇
ماده 5️⃣
این ماده در راستای تحقق هدف کلان ۵ #سند_تحول که به افزایش مشارکت و اثربخشی همگانی بهویژه #خانواده اشاره دارد، نوشته شده است. با توجه به این که برای تحقق این هدف کلان، چند راهبرد، هدف عملیاتی، راهکار و برنامه داریم، بهنظر میرسد ارجاع مستقیم به تحقق یک هدف کلان در قانون درست نباشد و خود نشانهای است از اینکه این ماده در صدد ارائه برنامه است تا #نگاشت_قانونی . همچنین توجه این ماده به بخش ویژه این هدف کلان یعنی خانواده است و برای #مشارکت همگانی نکته خاصی ندارد.
اما بعد، متن ماده ۵ که اشاره به تبدیل #انجمن_اولیاء مربیان به «نهادی عمومی غیردولتی» دارد، نیاز به قانون جدیدی ندارد. چراکه در برنامههای #زیرنظام (۴-۳-۱) به آن اشاره و اساسنامه آن با همکاری #سازمان_اداری_استخدامی بر همین اساس نوشته شده است. بهطبع، تبصره ۱ نیز مانند متن ماده نیازی به قانون ندارد. تبصره ۲ به درستی ظرفیتی برای حضور بیشتر و مؤثرتر والدین در سیاستگذاری ایجاد کرده که برای آن قانون سال ۱۳۸۱ را اصلاح میکند. تبصره ۳ نیز تبصرهای به بند د ماده ۸۹ #برنامه_هفتم پیشرفت است که دقیقاً مشخص نیست چرا بهجای درخواست اصلاحیه و درج تبصره در برنامه، در چنین قانون عامی به آن اشاره شده است.
🔺در یادداشت بعد به ۵ ماده پایانی خواهم پرداخت، إنشاءالله (۶).
پینوشت:
(۱) این نکته بسیار حائز اهمیت است که اجرای اسناد را تا جای ممکن نباید به قوانین مجلس گره زد. توضیح بیشتر آن را در یادداشت قبل اشاره کردم.
(۲) متن طرح مجلس
(۳) در این یادداشت فرض را بر صحت برداشت نویسندگان طرح از اسناد بالادستی گرفتم. ان شاءالله در یادداشتهای آتی برخی از این برداشتها را نیز مورد بررسی قرار خواهم داد.
(۴) اصل ۷۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: طرحهای قانونی و پیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان در خصوص لوایح قانونی عنوان میکنند و به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینههای عمومی میانجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن طریق جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید نیز معلوم شده باشد.
(۵) آیین نامه تقویت و توسعه مهارت آموزی دانش آموزان
(۶) موارد ذکرشده بنا به اقتضاء زمان اندک نگارنده و بنا به تکلیف نوشته شده؛ لذا ممکن است در برخی موارد نیازمند تدقیق و در برخی دیگر اصلاح باشد.
🌱 #خطمشیگذاری #مجلس_شورای_اسلامی #مرکز_پژوهشها #طرح #حکمرانی_تربیتی #نگاشت_قانونی #بیان_تقنینی #نظام_آموزشی
🧭 @education_policy
🔰 الفتای مقاومت؛ آغاز یک پایان؟!
✍️ شهرام رامشت
پرده اول
پنجشنبه شب، خسته و بیحال از روز سختی که گذشته بود و کسالتی که رمقم را گرفته بود، دراز کشیده بودم که تلفنم زنگ خورد. ابوالفضل رحیمیان بود. قبلاً صحبت کرده بودیم که اگر میتوانم روزهای پنجشنبه و جمعه در کنار #الفتای_مقاومت باشم و گفته بودم که پنجشنبه را از حدود یکماه قبل پیشفروش کردم! زنگ زده بود که جمعه خودم را برسانم. قبول کردم؛ به این امید که فردا حالم خوب باشد...
پرده دوم
با هر سختی که بود، جمعه خودم را ساعت 8 به محل برگزاری #الفتای_مقاومت رساندم. بعد از خوش و بشی با آقای پارسانیا و رحیمیان، قدری درباره فرآیند امروز پرسیدم و برخی جزئیات کار را باهم مرور کردیم. صبحانه که تمام شد، آقای راستیان را دیدم که از دیروز حسابی برای رهیاری گروهها زحمت کشیده بودند. گپ و گفتی کوتاه داشتیم تا بیشتر در جریان فرآیندها قرار بگیرم. متوجه شدم که از 16 استان کشور در این رویداد حاضرند. اینجا گروهبندی شدند و روی یک ایده یا تجربهای که در حوزه #مقاومت داشتند کار کردند تا پخته و اجرایی شود. برخی افراد گروهها از قبل همدیگر را در الفتا میشناختند، برخی از یک استان بودند، برخی هم از استانهای غیرهمجوار و نامتجانس! آقای راستیان قبل از خداحافظی این را هم گفتند که گروهها برای ایده خودشان یک بوم پُر کردند و وجوه مختلف ایده بررسی شده.
پرده سوم
خانم قربانی، آقای راحمی، آقای ولی و من قرار بود در 5 دقیقه کارهایی که توسط هر گروه انجام شده را بشنویم و اگر نکتهای برای ارتقاء و اجراییشدن آن به نظرمان میآید بگوییم تا کار پختهتر شود. گروهها پشت سر هم میآمدند و برخی واقعاً ایدههای خوبی داشتند، برخی حتی تجربه هم کرده بودند! شنیدن آنها لذت بخش بود؛ دیدن کنش و دغدغهمندی آنها لذتبخشتر.
فارغ از تلاشهایی که همه برای #مقاومت و #فلسطین داشتند، انگار حواسم پرت چیز دیگری شده بود! دور هم نشستن معلمان با پیشزمینههای مختلف در کنار هم و گفتوگو حول یک موضوع و ایده خیلی برایم جذاب بود. برای من شنیدن این عبارات لذتبخشتر بود که برخی میگفتند: «این مطلب را اینجا از افراد یاد گرفتیم.» در همین جمع چند نفرهای که باهم داشتند؛ در همین 24 ساعتی که روی این موضوع متمرکز شدند و سعی کردند باهم به مسأله مقاومت فکر کنند و...
بجز این، وقتی افراد در حال ارائه بودند، میدیدم که گروهها انتهای تالار جلسه با دغدغه باهم صحبت میکنند و سعی میکنند کار را کاملتر کنند و... دیدن تعامل افرادی که بعضاً تا پیش از این همدیگر را ندیده بودند و حالا در کنار هم روی یک موضوع متمرکز شده تا ایدهها را با تجربههای متفاوتی که دارند، پخته کنند، حالم را حسابی جا آورده بود!
🔰🔰🔰
رویداد جمع و جور #الفتای_مقاومت ، نوعی رویداد حل مسأله بود که افراد مختلف در سراسر کشور را با دغدغه کنش مدرسهای در حوزه #مقاومت دور هم جمع کرده بود. فارغ از اینکه ایدهها و تجربههایی که در این رویداد دیدیم و شنیدیم، چقدر اجرایی و اثرگذارند، اصل کنار هم جمعشدن معلمان و مربیان پرورشی حول یک موضوع و کنش جمعی آنها موضوعیت داشت.
یک اتفاق خوب دیگر آن بود که معاون محترم پرورشی، آقای پورثانی هم از این رویداد استقبال کرده بودند و افرادی به آن اضافه کردند تا آنها هم در این فرآیندها شریک باشند. شریک در چه؟ شریک در هماندیشی، کنشجمعی، شبکهسازی، اندیشهورزی و... بدون اینکه برد و باخت و برنده و بازندهای در کار باشد.
میدانم که موضوع #مقاومت کشش ویژهای دارد. اما آیا نمیشود در همه موضوعاتی که برایمان کنش واقعی مدارس مهم است، چون کنیم؟ چه خیری در ابلاغ بخشنامههای خشک و بیروح و گزارشسازیهای پس از آن دیدهایم که از آن دل نمیکنیم؟ چه #تحولی از این بهتر که بجای ابلاغ واو به واو رفتار مدارس، بستری فراهم کنیم تا فرهنگیان دغدغهمند در هر حوزه کنار هم جمع شوند و با همافزایی از پایین به بالا، چارچوبها را بچینند و نقش خودشان را در این فرایندهای بیابند و کمک کنند سایر همکاران هم در آن زمینه رشد کند؟
کدام یک برای آموزش و پرورش ما بهتر است؛ داشتن شبکهای از دغدغهمندان و کنشگران پای کار بهتر است یا جماعتی گزارشساز و جشنوارهباز؟
🔺 #الفتا دانسته یا ندانسته، در حال بسترسازی برای شکل جدیدی از کنشگری بازیگران مختلف حوزه تعلیم و تربیت است که در آن بر خلاف جریان حاکم، عاملیت کنشگران و همافزایی آنها در راستای حل مسائل به رسمیت شناخته میشود. حضور معاون پرورشی در این رویداد را به فال نیک میگیرم. شاید آغازی باشد بر پایان بخشنامههای تمامیتخواه، و شروعی برای تشکیل شبکهای از کنشگران دغدغهمند دولتی و غیردولتی در موضوعات و مسائل مختلف آموزش و پرورش. إنشاءالله.
🌱 #الفتا #مقاومت #فلسطین #تحول
🧭 @education_policy
#مقاله
سیاستگذاریهای ناکارآمد در حوزۀ مسجد و مدرسه؛ تأملی بر شکاف میان کارکردهای تربیتی دو نهاد
✍️ شهرام رامشت، مینا فیاضی
چکیده
هدف پژوهش پیشرو، تأملی بر #سیاستگذاریهای ناکارآمد حوزه کارکردهای تربیتی دو نهاد #مسجد و #مدرسه در ایران پس از انقلاب اسلامی است. برای دستیابی به این هدف، دادههای پژوهش به روش اسنادی جمعآوریشده و مورد تحلیل محتوای کیفی قرار گرفتهاند. جامعه آماری پژوهش شامل برنامههای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اول تا هفتم پس از انقلاب و نقشه مهندسی فرهنگی کشور به عنوان اسناد عمومی و قوانین و #اسناد_بالادستی هر یک از دو نهاد مسجد و مدرسه بهعنوان اسناد اختصاصی میشود. این دادهها به روش تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که برنامههای توسعه، قوانین و اسناد بالادستی اختصاصی این دو نهاد پس از انقلاب اسلامی ایران، از نقشه جامعی برای تربیت که کارکردهای تربیتی کلیه بازیگران رسمی و غیررسمی را مورد نظر قرار داده باشد و از #تمامیتخواهی و #بخشینگری هر نهاد جلوگیری نماید، برخوردار نیستند. در نتیجه، برخی از #سیاستها منجر به تقویت یکجانبه یکی از دو نهاد مسجد و مدرسه و به تبع آن تضعیف دیگری میشود. همچنین با توجه به عدم التفات کافی به کارکردهای هر دو نهاد در کنار یکدیگر در ایفای نقش، تلاشهای صورتگرفته بهمنظور اتحاد میاد این دو نهاد، به #شکست انجامیده و روز به روز بر عمق #شکاف میان آنها افزودهشده است.
کلیدواژهها: مسجد، مدرسه، سیاستگذاری، فرهنگ، آموزشوپرورش.
منتشرشده در فصلنامه علمی مطالعات فرهنگ-ارتباطات، دوره ۲۵، شماره ۶۷ (۹۹)، مهر ۱۴۰۳، صص۱۰۳-۱۴۰.
مطالعه متن کامل مقاله | مشاهده در مجله علمی مطالعات فرهنگ-ارتباطات
🧭 @education_policy