دو ارزش خبري درگيري و شهرت به مهمترين ارزش هاي خبري در جامعه امروز ايران تبديل شده است. مخاطبان ترجيح مي دهند مطالبي را بخوانند يا ببينند كه هر دو ارزش ياده شده در ان باشد. اين نكته باعث شده تا نگارنده شناخت بيشتر جامعه ايران از اقتصاد را از طريق نقد و بررسي اظهارنظر چهره هاي مشهور درباره پديده هاي اقتصادي دنبال كند. @eghtesadshenasiirani

ايا ايجاد اشتغال بودجه مي خواهد؟ بر اساس تبصره 18 لایحه بودجه 97، دولت قصد دارد درآمد 17 هزار و 400 میلیارد تومان از محل تفاوت نرخ حامل‌های انرژی در سال آینده در مقایسه با ابتدای امسال را در حوزه اشتغال مصرف كند. گزاره مشهوري در اقتصاد ايران وجود دارد كه " ايجاد اشتغال بودجه مي خواهد" . منظور از بودجه هم مشخص است كه بودجه دولتي در قالب يارانه است. در مقابل اين گزاره، گزاره ديگري است كه مي گويد ايجاد اشتغال سرمايه مي خواهد. اين سرمايه مي تواند از اندوخته شخصي يا از شراكت اندوخته هاي شخصي و يا از طريق وام بانكي ايجاد شود. معتقدان به ضرورت تخصيص بودجه براي اشتغال براي اثبات نظر خود به گزاره صحيح ديگري استناد مي كنند: "هزينه توليد در اقتصاد ايران بالاست " و از اين گزاره درست، گزاره غلط ديگري را استنباط مي كنند:" بالا بودن هزينه توليد در اقتصاد ايران به علت بالابودن نرخ سود بانكي است" و براي پايين اوردن هزينه توليد بايد به وام هاي بانكي يارانه سود داد. مهم ترين هزينه توليد در اقتصاد ايران هزينه مبادله است. از ساده ترين هزينه هاي مبادله مي توان به هزينه طولاني بودن زمان دسترسي به وام، كسب مجوز و تغيير كاربري زمين اشاره كرد. به علت بالابودن اين هزينه ها، رسيدن از مرحله ايده در يك طرح كارافريني به مرحله بهره برداري ممكن است چندين برابر زمان مورد نياز به طول بينجامد و همين امر موجب مي شود كه هزينه توليد افزايش يابد. به عنوان مثال اگر قرار باشد كارگاهي با صد ميليون تومان سرمايه در مدت سه ماه راه اندازي شود و سود بانكي را 24 درصد در نظر بگيريم كارگاه راه اندازي شده به هنگام بهره برداري كه سه ماه پس از اجرايي شدن ايده است 106 ميليون تومان بدهكار است. اگر هزينه فرصت كارافريني كه پيگير اين طرح است را ماهيانه 3 ميليون تومان در نظر بگيريم جمعا 115 ميليون تومان براي راه اندازي اين كارگاه هزينه شده است. اما در حالتي كه هزينه هاي مبادله و دسترسي به وام و مجوزها بالاست اين كارگاه پس از يك سال به بهره برداري مي رسد و حتي اگر وام 18 درصد هم دريافت كرده باشد و رشوه هم نداده باشد پس از يك سال اين كارگاه 118 ميليون تومان بدهكار است كه اين مبلغ در كنار هزينه فرصت كارافرين پيگير طرح به 154 ميليون تومان مي رسد. https://t.me/eghtesadshenasiirani

ايا وام 30 درصدي رباست؟ پايگاه خبري رجانیوز در خبري اورده است علامه محمد تقی مصباح یزدی با اشاره به این که امروز با وجود انقلاب اسلامی، بانک هایمان به اسم کارمزد تا 30 درصد ربا می گیرند، افزود: امروز حتی مردم متدین ما به دنبال واسطه قرار دادن افرادی هستند که بتوانند وام ربوی بگیرند. شخصا بعيد مي دانم جمله علامه مصباح درست نقل شده باشد و حدسم اين است كه اين جمله ناشي از ذهنيت خبرنگار درباره سود بانكي است. گزاره اقتصادي مشهوري در بين مردم وجود دارد كه سود بالاي بانك ها رباست. در اين باور، ربوي بودن معامله از شكل قرارداد و ماهيت معامله استخراج نمي شود بلكه ربوي بودن از نرخ سود استنباط مي شود. به عنوان مثال اگر نرخ سود قراردادي 30 درصد باشد ان معامله ربوي است اما اگر نرخ سود در همين قرارداد 6 درصد درنظر گرفته شود از ديدگاه قائلين به گزاره فوق الذكر، شبهه ربوي بودن قرارداد و معامله برطرف مي گردد. نرخ سود غيربانكي در بازار غير دولتي ايران- انجايي كه دستور حاكميت ندارد- از 24 تا 36 درصد و حتي در مواردي بالاتر از 36 درصد است. معاملاتي با نرخ هاي 24 تا 36 بطور گسترده در ميان متدينين و كساني كه به شدت از ربا فراري هستند در جريان است. ساده ترين اين معاملات، قراردادهاي اجاره به شرط قرض است كه در افواه عامه و اژانس هاي مسكن به اشتباه به ان قرارداد رهن و اجاره گفته مي شود.به عبارت ديگر صاحبخانه اي كه با مبلغ صد ميليون تومان قرض – بخوانيد رهن- اپارتمانش را در اختيار مستاجر قرار مي دهد در حقيقت از پرداخت مبلغ 3 ميليون تومان اجاره بها توسط مستاجر صرفنظر كرده است يا به عبارت ديگر مالك و مستاجر قراردادي را امضا كرده اند كه نرخ سود در ان 36 درصد لحاظ شده است. طبيعي است كه هيچ يك از متدينين بخاطر نرخ سود 36 درصدي اين مالك و مستاجر را به ربادادن و ربا خوردن متهم نمي كنند. فقها براي ربوي نشدن اين معامله حكم مي كنند كه مبلغي هم به عنوان اجاره ماهيانه – مثلا 10 هزار تومان- در نظر گرفته شود تا عنوان قرارداد " اجاره به شرط قرض" صدق كند. به عبارت ديگر دعوا برسر ماهيت معامله است و به نرخ تبديل عدد قرض به اجاره بها ورودي نمي كنند يا به عبارت ساده تر هيچ فقيهي نمي گويد اگر نرخ 30 به 36 درصد افزايش يابد قرارداد و معامله ربوي مي شود. ربوي شدن قراردادهاي بانكها هيچ ارتباطي با نرخ سود حاكم بر قرارداد ندارد يك قرارداد با سود 6 درصد مي تواند ربوي باشد و قرارداد ديگري با سود 36 درصد مي تواند پاك و حلال باشد. https://t.me/eghtesadshenasiirani

بيكاري اختلاف برانگيز!!! كانال خبري دكتر سعيد جليلي به نقل از وي در جمع مردم رودان اورده است: برای محاسبه اشتغال میگویند اگر کسی در هفته فقط 1 ساعت کار کند شاغل محسوب می شود! میخواهید با این حرفها فقط آمار بدهید و نمایش بازی کنید یا مشکلات مردم را حل کنید؟ در چهاردهمين كنفرانس بين المللي امار اشتغال(ICLS) در سال ۱۹۸۰ اجماع عمومی بر این بود که مبنای محاسبه نرخ بیکاری در کشورها بر مبنای یک ساعت در هفته محاسبه شود، البته پس از آن انتقادات زیادی به آن مطرح شد، اما در آخرین کنفرانس برگزار شده در سال ۲۰۱۳ نیز این تعریف وجود دارد. در سرشماري‌هاي عمومي نفوس و مسكن ايران در سالهاي 1345 و 1355 افرادي كه در هفته 8 ساعت و بيشتر كاركرده‌اند، شاغل منظور شده‌اند ولي در سرشماري‌هاي عمومي نفوس و مسكن 1365 و 1375، آمارگيري جاري جمعيت 1370 و آمارگيري از ويژگي‌هاي اشتغال و بيكاري خانوار سالهاي 1376 لغايت 1383، كساني كه در هفت روز گذشته (قبل از مراجعه مأمور آمارگيري) حداقل 2 روز كار كرده‌اند، شاغل به حساب آمده‌اند. نتايج امارگيري نيروي كار در بهار 1384 كه در پايگاه اطلاع رساني مركز امار ايران منتشر شده است نشان مي دهد اخرين امارگيري فصلي نيروي كار در دولت هشتم (سيد محمد خاتمي) با تعريف حداقل يك ساعت كار در هفته صورت گرفته است. اين تعريف در امارگيري هاي اين مركز تاكنون همچنان مبناي محاسبه اشتغال بوده است. براساس تعريف مركز امار ايران كه در پايگاه اطلاع رساني اين مركز منتشر شده است شاغل عبارت است از "فرد در سن کار که در طول زمان مرجع حداقل یک ساعت در شغل خود فعالیت داشته و یا بنا به دلایلی ترک موقت از شغل دارد." با اين وجود عيسي منصوري معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزیر کار در دولت روحاني گفته است به دنبال تعریف «حداقل یک ساعت کار در هفته» در محاسبه تعداد شاغلان، شرط پوشش معیشت شخص نیز مد نظر قرار گرفته می‌شود. مراجعه به فرم هاي جمع اوري اطلاعات در سرشماري 1395 ادعاي منصوري را رد مي كند. در اين فرم ها در قسمت اطلاعات مربوط به اشتغال امده است: ۵۱-وضع فعالیت در هفت روزگذشته کارکرده است □ دارای شغلی است ولی در هفت روز گذشته به دلایلی کار نکرده، اما به آن کار برمی‌گردد□ در ۳۰ روز گذشته در جست‌جوی کار بوده و آماده به کار است □ در ۳۰ روز گذشته به دلیل بازگشت به شغل قبلی یا انتظار شروع کار جدید در جست‌جوی کار نبوده ولی آماده به کار است□ در حال تحصیل است □ خانه‌دار است □ دارای درآمد بدون کار است □ سایر هرچند كشورها مي توانند امار اشتغال متناسب با تعاريف بومي خود ارائه دهند اما طبيعتا اين امار براي مقايسه وضع كشور با جهان خارج كارايي نخواهد داشت. نكته ديگر اينكه بنا بر اعلام مركز امار ايران چنانچه امارهايي را كه اين مركز در 12 سال گذشته با تعريف يك ساعت كار در هفته ارائه كرده است را با تعريف دو روز كار در هفته محاسبه كنند نرخ بيكاري بين نيم تا دو درصد افزايش خواهد يافت. https://t.me/eghtesadshenasiirani