✴️تجربه نگاشت
3⃣مهجوریت #ویرایش با وجود اهمیت آن
🔸در مورد این مهم به دو نکته بسنده می کنم:
۱)هشدار دکتر پرویز ناتل خانلری:
«نزدِ من وطن آن نیست که شما میپندارید. این چهار خط فرضی که دورِ ایران کشیدهاند وطنِ مرا محدود نمیکند. هرجا که فرهنگ ایرانی هست وطن من است؛ زیرا در آنجاست که آشناییهایی هست. نمیگویم که فرهنگ همان #زبان است، اما زبان هم یکی از اجزاء #فرهنگ است، و جزء بزرگیست.
پس آنانکه به زبان فارسی تاختهاند به وطن من میتازند. چرا در دفاع درشت نباشم؟ خاصه که میبینم دستِ غرضِ دشمنان در این کار است.
یکی از جهانگردانِ اروپایی ششصد و پنجاه سال پیش از این نوشته بود که ایران چیزی ندارد جز زبانی که در سراسرِ آسیای میانه و غربی رایج است و به همین سبب اقوام آسیایی چشمِ مهر و دلبستگی به این سرزمین دارند. آری، این نیروی بزرگِ ملی بود و دشمن آن را به زیانِ خود دید و با آن در آویخت.
کشورهای فارسیزبان یا فارسیدان، یکیک، به اشارهای یا تحریکی، پیوند از فارسی بریدند. در بعضی از کشورها، بهبهانهٔ استقلال، لهجههای محلی رسمی شد و بهجای زبان ادبی و سرافرازِ فارسی نشست؛ یعنی هم خود زیان کردند و هم به ما آسیب رساندند.
در سرِ کشورهایی دیگر، که زبانشان با لغات فارسی و عربی آمیخته بود نیز داعیهٔ تهذیبِ زبان افکندند.
اما نمیدانم چرا در عمل، بیشتر در طردِ فارسی بهکار رفت»
📘زبانشناسی و زبان فارسی، تهران: توس، ۱۳۶۱، گفتارِ «دفاع از زبان فارسی»،ص۱۷۵-۱۷۶.
۲) لیلا حسینی در پایان نامه اش ص 64 اشاره می کند که از مجموع 97 عنوان کتاب مرتبط با کودکان و نوجوانان که میان سالهای 1375 تا 1394 منتشر شده، تنها 8 عنوان دارای ویراستار بوده اند، یعنی 8/92 در صد از این آثار،
یا #ویراستار ندارند یا نام ویراستار ذکر نشده است. خلاصه اینکه #ویرایش در این آثار جدی گرفته نشده است.
حسینی این یافته را مقایسه می کند با پایان نامه مهدی محمدی که همین موضوع (کتابهای کودکان و نوجوانان) را تا سال 1373 بررسی کرده است. آنگاه می نویسد: این موضوع (این نتیجه) در پژوهش محمدی نیز قابل مشاهده است که در آنجا نیز فقط سه در صد کتابها ویرایش شده اند. لذا بعد از گذشت بیست سال با همان اشکال مواجه هستیم.
📗منبع: لیلا حسینی. تحلیل محتوای کتابهای داستانی کودک و نوجوان در زمینۀ جنگ ایران و عراق منتشر شده بین سالهای 1375 تا 1394.
راهنما: مهدی محمدی. دانشگاه قم، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 1396.
#تجربه_نگاشت
#عبدالحسین_طالعی
@elmi_shiraz
✴️تجربه نگاشت
4⃣متنی درسی یا کمک درسی نیست
این سخن زیبا را از #علی_صلح_جو وام گرفته ام که در آغاز کتابش « #نکته_های_ویرایش» می گوید:
از این نوشتار، نباید انتظار یک متن درسی یا کمک درسی برای #ویرایش داشت. نکاتی است پراکنده که نگارنده در خلال مشاغل مختلف خود نوشته، بدون اینکه ادعا کند که جامع و مانع است یا مدعی استقصا در مورد آنها باشد. لذا ممکن است برخی از آنها ویراستار مبتدی را به کار آید، برخی ویراستار متوسط را مهارت افزاید و بعضی حتی برای #ویراستار پیشرفته آموزنده باشد.
#تجربه_نگاشت
#عبدالحسین_طالعی
@elmi_shiraz
✴️تجربه نگاشت
8⃣کار نیکو کردن از پر کردن است.
ویرایش، یعنی #درست_نویسی و #زیبا_نویسی فرآیندی است عملی، تدریجی و زمان بر، که علاوه بر پیش نیاز علمی، به ذوق هنری و سلیقۀ نگارشی نیاز دارد. #ویراستار، بیش از ویرایش و پیش از #ویرایش، باید خواننده ای پیگیر و ناقد، نویسنده ای در سبکهای مختلف نگارشی، و مرتبط با نویسندگان دیگر باشد تا شیوه های متنوع نگارشی را بازشناسد و برای هر نوشته، سبک متناسب با آن را برگزیند.
شعار معروف فرنگی «بنویس یا بمیر»
Publish or perish
همین تداوم و ضرورت آن را نشان می دهد. و تجربه صحت آن را نشان می دهد.
[این دو مدل گسترش فضای سبز را با هم مقایسه کنید:
مدل اول: باغبانی که پای یک یا چند درخت، عمری صرف می کند، تا از آنها مراقبت و آفت زدایی کند، و بهره وری آنها را روز به روز بیشتر کند.
مدل دوم: یک مدیر شهرداری که دهها نهال را ظرف یک یا چند روز در فضای سبز شهری می کارد و نمای زیبایی به شهر می دهد].
#تجربه_نگاشت
#عبدالحسین_طالعی
@elmi_shiraz
✴️تجربه نگاشت
🔟ویرایش با هماهنگی پدیدآورنده
یکی از سرویسهای اینترنتی سرویسی است با عنوان:
SPEECHTEXTER.COM
از این طریق می توانیم متنی را بخوانیم و تایپ شدۀ آن را تحویل بگیریم. البته پس از آن نیاز به بازنگری دارد، چون این نرم افزار کلماتی را که شنیده، بر اساس گنجینۀ واژگان خود ثبت می کند، یعنی نزدیک ترین شکل مکتوب به شکل صوتی را می نویسد.
کسانی که مانند نگارنده سطور، از این نرم افزار استفاده می کنند، در خلال کار خود، صحنه هایی بسیار خنده آور می بینند که گاهی سبب رفع خستگی هم می شود. یعنی یک تیر است و دو نشان. به جای اینکه در این نوشتار نمونه هایی از این شیرین کاری ها نقل کنم، این قصه را به یک #کارگاه_آموزشی وا می گذارم.
نکته این است که بیشتر اوقات، فهم #ویراستار از مراد پدیدآورنده بیشتر از فهم ماشین بی زبان نیست. همان گونه که پدیدآور باید گزارش ماشین از کلام خود را بازنگری کند، باید گزارش #ویراستار از نوشتارش را نیز یک بار دیگر ببیند، یا هماهنگ با نویسنده تغییرات در متن بدهد، مبادا سخنی دیگر به جای کلام او اما به نام او، ارائه شده باشد.
یکی از اساتید کهنسال سنتی را دیدم – خدایش عمر دراز مرحمت کناد – که بارها با افتخار می گفت که من هرگز تن به #ویرایش نمی دهم. سبب پرسیدم. گفت: #ویراستار، کلام نویسنده را بر می دارد، مطلب خود را می نویسد، و آن را به نام نویسنده عرضه می کند. روزی یک مقالۀ او را در حضورش خواندم. چند نکته برای بهتر شدن مقاله اش پیشنهاد دادم و او پسندید. گفتم: ویرایش شد. گفت: چه زمانی و چگونه؟ گفتم: در همین زمان که در حضور شما بودم. تعجب کرد و گفت: این شد ویرایش؟ گفتم: بله. گفت: پس تغییر کلام نویسنده نیست؟ گفتم: تغییر است، اما با هماهنگی نویسنده.
#تجربه_نگاشت
#عبدالحسین_طالعی
@elmi_shiraz