✅✅✅ #عالَم_ذَرّ یا عالم اَلَسْت یا عالم قالوا بَلیٰ یکی از جهان‌های آفرینش که در قرآن و روایات به آن اشاره شده است. بنا بر عقیده اندیشمندان اسلامی، این عالم مربوط به دوران پیش از خلقت آدم و یا همزمان با خلقت اوست. در عالم ذر تمام انسان‌هایی که قرار بوده تا روز قیامت به دنیا بیایند، به صورت «ذرّه» و به تعبیر بعضی از روایات به شکل مورچه در آنجا ظاهر شدند. در عالم ذر، از همه «ذرات» پیمانی بر توحید و ربوبیت خدا و نبوت پیامبران از جمله پیامبر اسلام(ص) و ولایت اوصیا، از جمله ولایت امیر المؤمنین(ع) گرفته شد و سپس آن افراد که به صورت ذره بوده از بین رفتند و یا به جایگاه اولی خود بازگشتند. دیدگاه‌های دیگری نیز در مورد این عالم ارائه شده است. محتویات ۱ مفهوم شناسی ۲ دیدگاه‌های مختلف در مورد عالم ذر ۲.۱ میثاقی حقیقی از همه فرزندان آدم ۲.۲ فطرت توحیدی ۲.۳ ملکوت عالَم ۲.۴ نظریه نمادین ۳ عالم ذر در آیات ۴ عالم ذر در روایات اسلامی ۵ کتاب شناسی ۶ پانویس ۷ منابع مفهوم شناسی ذریه: این لغت در اصل به معنی" فرزندان کوچک و کم سن و سال" است، ولی غالبا به همه فرزندان گفته می‌شود، گاهی به معنی مفرد و گاهی به معنی جمع استعمال می‌گردد اما در اصل معنی جمعی دارد. موطن پیمان: در مورد محل گرفتن پیمان، بین اندیشمندان اختلاف نظر وجود دارد: برخی موطن آن را در عالم ارواح می‌دانند. شماری دیگر، عالم ملکوت را موطن آن می‌شمارند. برخی نیز موطن آن را در دنیا می‌دانند.[۱] مخاطبان: در مورد مخاطب این خطاب الهی (اَلَستُ بِرَبِّکُم) بین اندیشمندان اسلامی اختلاف نظر وجود دارد: همه انسانها: بر اساس روایات اهل بیت(ع) در عالم ذرّ، ولایت اولیای الهی به خلایق عرضه شده و همه بندگان نسبت به ولایت ایشان معرفت دارند.[۲] همه مخلوقات نه فقط انسان‌ها.[۳] ملائکه نه انسان‌ها.[۴] مفاد پیمان: یکی دیگر از موارد اختلاف در تفسیر این آیه و عالم ذر، اختلاف در مورد محتوای پیمان است. مواردی که به عنوان محتوای پیمان ذکر شده عبارتند از: دین حنیف و فطرت:[۵][۶] ربوبیت پروردگار: ألَسْتُ بِرَبِّکُمْ[۷] توحید: أَوْ تَقُولُوا إِنَّما أَشْرَکَ آباؤُنا[۸] ربوبیت خدا، رسالت پیامبر(ص) و ولایت اهل بیت(ع):[۹][۱۰] میثاق پیامبران اولوالعزم برای یاری کردن حضرت مهدی(عج).[۱۱] هدف از پیمان: دو هدف برای گرفتن این پیمان ذکر شده است که عبارت است از: اتمام حجت خدا بر بندگان تا در رستاخیز نگویند: ما از موضوع شناخت خدا بی‌خبر بودیم و لذا کافر شدیم؛أَنْ تَقُولُوا یوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّا کُنَّا عَنْ هذا غافِلینَ؛[۱۲] اتمام حجت بر انسانها تا در رستاخیز نگویند: پدران ما بت پرست بودند و ما هم فرزندان همان پدران هستیم و چاره‌ای جز تبعیت از آنها نداشتیم: «أَوْ تَقُولُوا إِنَّما أَشْرَکَ آباؤُنا مِنْ قَبْلُ وَ کُنَّا ذُرِّیةً مِنْ بَعْدِهِمْ»[۱۳][۱۴] دیدگاه‌های مختلف در مورد عالم ذر بسیاری از دانشمندان مسلمان معتقدند خداوند معرفت خود را در وجود انسان قرار داده است و همه انسان‌ها با چنین معرفتی پا به عرصه وجود می‌گذارند و همین معرفت برای سعادت وی لازم و ضروری است.[۱۵] آرای گوناگونی درباره تفسیر آیه میثاق ارائه شده است که به طورکلی مهمترین آنها را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد: میثاقی حقیقی از همه فرزندان آدم محدثان اسلامی براساس فهم برخی از روایات، بر این باورند که خداوند به هنگام آفرینش حضرت آدم (ع)، تمام فرزندان آینده او را به صورت موجوداتِ ریز درآورد و به آنان گفت: "اَلستُ بربّکم" آنان گفتند "بلی" سپس همگی را به صُلب و پشت آدم بازگردانید. آنان هنگام خطاب الهی دارای عقل و شعور کافی بودند و سخن خدا را شنیدند و پاسخ او را گفتند. این پیمان به این خاطر از آنان گرفته شد که راه عذر در روز رستاخیز را روی آنان ببندد.[۱۶] بیشتر دانشمندانی که گرایش تفسیر قرآن به روایات دارند، در تفسیر آیه میثاق نیز به روایات ناظر به آن توجه کرده‌اند؛ روایاتی که دلالت دارند بر اینکه همه انسان‌ها در عالم ذر از پشت آدم به صورت ذراتی بیرون آمدند و خداوند بر ربوبیت خود از ایشان پیمان گرفت.[۱۷] از سوی محققان اسلامی، اشکالاتی بر این نظر وارد شده است.[۱۸] فطرت توحیدی