خب، این یک سناریوی خاص و ظریف است. دو دختر (بهار و آبان) و یک مرد (امیر) با هم صمیمیاند اما مرد، تنها با یکی از آنها (آبان) زوج است و تعهد عاطفی و جنسی دارد. آن دیگری (بهار)، نقش خواهرانه (برادرانه) با آنها دارد (یعنی بدون تعهد عاطفی و جنسی). امروزه ما شاهد روابط مثلثی از این دست هستیم که نیازمند شناخت و تحلیل درست است. تحلیل اخلاقی چنین رابطهای- بر عکس قضاوت سنتی- به شدت بستگی دارد به نیت طرفین، حدود مشخص شده، رعایت حقوق هم و پیامدهای آن.
کافیست از خود بپرسیم «از نظر اخلاقی، چه چیزی مهم است؟» آیا پذیرش اجتماعی مهم است؟ خیر. آیا خواست شخصی افراد مهم است؟ خیر. از نظر اخلاقی، نیت شفاف و صادق مهم است؛ یعنی همه سه نفر با آگاهی کامل و بدون فریب در این رابطه حضور داشته باشند. هیچ قصد پنهان یا چیز مبهمی در نهاد و ضمیر آنها نباشد. همه متوجه نقشها و مرزهایشان باشند و علاوه بر آگاهی، توان حفظ خود را داشته باشند. توان حفظ مرزهای خود را داشته باشند. در نتیجه به مرزهای یکدیگر تعدی نکنند و ظلمی به هیچ یک از آنها صورت نگیرد. به عنوان مثال، اگر در این داستان، بهار فقط به عنوان یک دوست نزدیک و پشتیبان عمل کند و هیچ انتظاری از رابطه جنسی یا عاطفی نداشته باشد، ضرر مستقیمی به امیر و آبان وارد نمیشود. یا اگر امیر به امیال جنسی خود آگاه باشد و نسبت به بهار چشمداشت و میلی نداشته باشد، مرز خود و او را حفظ کرده و به آبان و بهار ظلمی نکرده است.
این تا حد زیادی برمیگردد به سلامت روانی افراد. به خصوص وضعیت نرمال احساسات آنها. یعنی به لحاظ احساسی و هیجانی، افراد سالم و توانمندی باشند که بتوانند موقعیتهایی که بین آنها پیش میآید را مدیریت کنند. و گر نه از افراد رنجدیده وابسته عقدهای، چنین انتظاری نمی رود که وقتی در یک رابطه مثلثی قرار می گیرند، بتواند احساسات و مرزهای خود را حفظ کنند. حتی اگر به ظاهر قبول کنند یا ادای آن را در بیاورند.
مجددا به بحث «پذیرش اجتماعی و فرهنگی» اشاره کنم که در فرهنگ کشوری مثل کشور ما، اغلب وجود نفر سوم در یک رابطه زوجی - حتی به صورت غیرجنسی- مورد پذیرش قرار نمیگیرد. اما عنایت دارید که این امر، لزوما به معنای آن نیست که آن، غیراخلاقی باشد. بسیار اتفاق میافتد که چیزی خوب است درست است اما به هر دلیل، جامعه آن را نمی پذیرد. طبعا در چنین شرایطی، به انتخاب خود فرد بستگی دارد که به آنچه اعتقاد دارد عمل کند یا آنکه تحت تأثیر فشارهای اجتماعی قرار بگیرد و خود را با هنجارهای اجتماع همرنگ کند. فرهنگ به مرور توسط اراده افراد تغییر میکند. طبیعی است که هر چه بیشتر به سمت شکلدهی ارتباطات صادقانه و بالغانه برود، قشنگتر است.
#اخلاق_ارتباطی
#داوری_اخلاقی
#فرازناشویی
کافه اخلاق| عبدالله عمادی (معین)
@ethicscafe
📒 یک روایت مهم و چند سؤال
آقا امام جواد علیه السلام فرمود: «اگر کسی کار زشتی را خوب و زیبا بداند، در آن شریک است.» بیایید با هم به عمق این روایت برویم؛
نیک شمردن کار زشت یعنی چه؟ چطور می شود کاری زشت باشد ولی کسی آن را خوب و زیبا بداند؟ بر فرض که چنین بود، چرا در آن شریک است در حالی که صرفا یک باور یا حس داشته و آن کار را انجام نداده؟
➖سؤال اول: نیک شمردن کار زشت یعنی چه؟
نیک شمردن کار زشت یعنی تغییر یا تحریف استانداردهای اخلاقی به گونهای که اعمال ناپسند، قابل قبول یا حتی مطلوب جلوه داده شوند. یعنی فرد در باور خود کاری را خوب می داند و به آن حس مثبت دارد اما در واقع آن کار، نادرست و زشت است. این پدیده نمایانگر آن است که امکان دارد چیزی ارزش شخصی باشد اما ارزش واقعی نباشد. به عبارت دیگر، ارزشهای اخلاقی، ما به ازاء واقعی دارند و تابع امیال و احساسات ما نیستند. لذا نیک شمردن کار زشت، ماهیت آن را تغییر نمی دهد.
➖سؤال دوم: چه چیزی باعث می شود کار زشت، نیک شمرده شود؟
▪️زیباشمردن یا نیک دانستن کار شر، اغلب ناشی از میل شخصی و منافع فردی است. انسانها گاهی برای توجیه رفتارهای خود، معیارهای اخلاقی را تغییر میدهند تا آنها را با خواستهها و نیازهایشان سازگار کنند. مثال رایجش، کسی است که دروغ میگوید و آن را «زیرکی» یا «مدیریت شرایط» می نامد.
▪️ما در این زمان، گرفتار فشار اجتماعی هستیم. فشار از ناحیه منابع کثیفی که ارزشهای نادرست را بهدلیل منافع گروهی (قدرت و ثروت) بهعنوان رفتارهای «خوب» معرفی میکنند و آنقدر تبلیغ میکنند تا در بین عموم جا بیفتد. وقتی چنین شد، سایرین تحت فشار قرار میگیرند تا چیزی که مورد پذیرش عمومی است را بپذیرند. بنابراین گاهی نیک شمردن قبیح، تحت تأثیر محیط اجتماعی اتفاق می افتد.
▪️روانشناسان ساده و تک بعدی که تمام هدف خود را کاهش تنش درونی مراجعان قرار داده اند، برخی رفتارهای ناپسند را عادیسازی می کنند تا احساس گناه مراجع را از بین ببرند و فرد بتواند بدون تنش درونی، زندگی کند حتی به قیمت اینکه باز هم به رفتار خود ادامه دهد.
➖سؤال سوم: چرا این فرد در انجام آن کار شریک است؟
واضح است که مشروعیت بخشیدن به یک رفتار ناپسند میتواند زمینه را برای گسترش آن فراهم کند. وقتی فرد، عملی نادرست را توجیه میکند، موجب تضعیف اصول اخلاقی می شود. به مرور، زشتی آن عمل کاهش مییابد و ممکن است به رفتاری رایج تبدیل شود.
سؤال چهارم: درون خود را بکاوید ببینید آیا عمل زشتی هست که آن را خوب بدانید؟!
پی نوشت: مَنِ اسْتَحْسَنَ قَبِيحاً كَانَ شَرِيكاً فِيه (کشف الغمه، ج۲، ص۳۴۹)
کافه اخلاق| عبدالله عمادی (معین)
@ethicscafe
#فیلم_اخلاق #فیلم_خانواده #فیلم_روانشناسی : هر نفسی که میکشی (Every Breath You Take)، ساخته وان استاین، آمریکا، ۲۰۲۱
@ethicscafe