👆👆👆
4️⃣ ادبیات و دین
علامۀ امینی عمر خود را صرف یافتن منبع برای حدیث غدیر کرد. حاصلش شد کتابی که تا کنون 11 جلد آن منتشر شده است: «الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب». جالب آن که سهم کتاب و سنت، یعنی قرآن و حدیث، یک جلد است و سهم ادبیات، 10 جلد! علامۀ امینی به درستی کشف کرد که شاعران، راویان غدیرند و اشعار اسنادی اعتقادیاند.
در مقالۀ «غدیر در ادبیات فارسی» که در دانشنامۀ جهان اسلام چاپ شده به اجمال نشان دادهام که شعر چگونه باعث تغییر رویکرد عموم جامعه به مسألۀ محبت و ولایت اهل بیت(ع) شد. همین مسأله را به تفصیل در کتاب «تاریخ ادبیات دینی» بازنمایی کردهام. یک نمونۀ کوچکش تحلیل عجیبی است که میرزا عبدالله افندی، دانشمند اواخر عصر صفوی ارائه میدهد. او میخواهد اصلیترین افرادی را نام ببرد که در تشیع ایرانیان مؤثر بودهاند. اگر این سؤال را امروز از ما بپرسند، بیدرنگ میگوییم: «شاه اسماعیل صفوی به زور شمشیر مردم را شیعه کرد»؛ اما میرزا عبدالله چنین نظری ندارد؛ با آنکه خود در روزگار صفویه زندگی میکند و طبعا باید تحت تأثیر تبلیغات حکومت باشد و لااقل برای خوشآمد شاهان صفوی، از نقش بیبدیل شاه اسماعیل بگوید. او دو عالم دینی برجسته را نام میبرد و یک شاعر را:
علامۀ حلی
محقق کرکی
حسن کاشی
واقعیت آن است که اگر حسن کاشی و امثال او نبودند، زحمات علمی دانشمندان دینی به عموم مردم نمیرسید. مثال بسیار ساده و ملموسش را همین امروز در جلسات و هیئتهای مذهبی ببینید: چند نفر پای حرف واعظ مینشینند و چند نفر به صدای مداحی که شعر میخواند گوش میسپارند؟
👇👇👇
🟢🔵🔴🟡
فهام: فرهنگ. هنر. ادبیات. مذهب
https://eitaa.com/joinchat/1193017661C158f62846e
👆👆👆
5️⃣ ادبیات و جامعه
یکی از فریبها و اشتباهات بسیار رایج روزگار ما فرمگرایی افراطی است. این فرمالیسم را با نامهای «اصالت زیبایی» و «هنر برای هنر» و ... هم معرفی میکنند؛ اما همۀ آنها یک حرف بنیادی دارند: به قول دکتر شفیعی کدکنی «ادبیات چیزی جز فرم نیست».
اما واقعیت آن است که ادبیات و هنر در طول تاریخ در خدمت آرمانها بوده؛ جنبشهای اجتماعی ایجاد کرده؛ اندیشهها را نشر داده و ... .
حتی در برخی از تقسیمبندیهای مشهور، وجه تمایز برخی از ژانرهای ادبی محتوایشان است؛ مثلا در ادبیات غرب گونۀ «ادبیات تعلیمی» داریم و در ادبیات خودمان «ادبیات عرفانی» و «ادبیات دینی». ولی در همین موارد هم، وقتی میخواهند به نقد اثر بپردازند، به فرم و بلاغت میپردازند و دیگر هیچ!
در این نگاه، تشبیه و استعارههای یک متن شمرده میشود؛ اما میزان نفوذش در مردمان، نه! کلمات دشوار متن شرح میشود؛ اما زمینهای که باعث سرودن این شعر شد، نه! و در نهایت، شعری شعرتر دانسته میشود که هنریتر باشد نه اثرگذارتر.
این نگاه ادبیات و هنر را از کارکرد تهی میکند و از دیگر سو اشعار تأثیرگذار را به جرم کمآرایهبودن از دایرۀ ادبیات خارج میکند. واضح است که این نگاه مطلوب منِ نویسنده و شمای خواننده نیست؛ شما اگر چنین دیدگاهی داشتید، کتابی را ورق نمیزدید که عنوانش بر محتوای ادبیات تأکید دارد.
با همین رویکرد است که سراغ ادبیات مجلسی رفتهایم؛ گونهای از ادبیات که برای ارائه در مجالس عمومی و اثرگذاری بر عواطف عموم تولید میشود. ادبیات مجلسی، همان چیزی است که روزگاری با عنوان مناقبخوانی محبت اهل بیت(ع) را در دلها استوار کرد و طی 300 سال، زمینه را برای تغییر رسمی مذهب در ایران آماده کرد. همان چیزی است که در روزگار مذهبگریزی و مذهبزدایی مشروطه و پهلوی، شور دینی را در دلها زنده نگاه داشت و نهایتا به کمک روند تغییر حکومت آمد و انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را یاری کرد.
نوع دیگری از ادبیات که در خوانش رسمی و دانشگاهی جدی گرفته نمیشود، ادبیات عامه است. هر آنچه که در رسانههای رسمی منتشر شود، از کتاب علمی گرفته تا منابر و بخشنامههای حکومتی ادوار مختلف، تا زمانی که مورد قبول مردم واقع نشود، به نتیجه نرسیده است و یکی از اصلیترین نشانههای پذیرش مردمی، آن است که عام مردم، به زبان خود آن را بازسازی کنند. شعری که یک مادر برای خواباندن نوزادش زمزمه میکند، ممکن است وزن و قافیۀ درستی نداشته باشد، اما از باورهای واقعی آن مادر حکایت میکند که قرار است به کودکش نیز منتقل شود.
واقعیت یک جامعه اینهاست؛ نه هنرمندی که خلاف جریان عمومی فکر میکند و مینویسد. چه بسیارند شاعران و نویسندگانی که با بزرگی از آنها یاد میکنیم و میگوییم مردم زمانهاش او را نشناختند و قدر ندانستند؛ اما این تعبیر تکریمآمیز، روی دیگری هم میتواند داشته باشد: آن شاعر مثل مردم زمانهاش فکر نمیکرده؛ پس نمیتواند نمایندۀ مردم زمانش باشد؛ پس خواندن آثار او ما را از درک واقعیت آن جامعه دور میکند! من نمیگویم آن شخص ارزشمند نیست؛ ممکن است باشد؛ ولی نمایندۀ تفکر و احساسات جامعهاش نیست.
برای شناخت تاریخ اجتماعی، باید سراغ آثاری رفت که نمایندۀ واقعی جامعه باشند. در مطالعاتی از این دست، ارزشمندی یا کمارزشی هنری یک اثر موضوعیت ندارد.
اینها که گفتم به معنای آن نیست که آثار ادبی شیعی کمارزشند؛ اتفاقا برخی از آنان در ردیف شاهکارهای ادبیاند؛ برخی دیگر از مشهورترین و ماندگارترین آثار ادبیاند؛ اما حرف آن است که این آثار غیر از وجه ادبی، وجه مهم دیگری دارند که با این نامها شناخته میشود:
- مطالعات تاریخ فرهنگ
- جامعهشناسی تاریخی
- تاریخ تطور اندیشهها
- تاریخ ادیان ...
👇👇👇
🟢🔵🔴🟡
فهام: فرهنگ. هنر. ادبیات. مذهب
https://eitaa.com/joinchat/1193017661C158f62846e
⚜کارگاه معلممهدوی۳⚜
✅ استاد: دکتر رضا بیات
❓در جایگاه معلم چه وظیفهای در حوزه مهدويت داریم؟!
❓چگونه این وظیفه را به سرانجام برسانیم؟
‼️همراه با ارائه گواهیشرکت در دوره
⏰زمان: دوشنبه ۷ آبان ساعت ۱۲:۴۵ الی ۱۳:۴۵
جهت ثبتنام به شناسه @srttu_mahdaviat 🆔 پیام یا به شماره ۰۹۳۸۲۸۳۸۶۹۱ پیامک دهید.
❗️ظرفیت محدود
💫 کانونمهدویت دانشگاه تربیتدبیر شهید رجایی
〰〰〰〰〰〰〰〰🌺
🆔 @mahdaviat_srttu
🌐 معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
🔎 @srufarhang
سلام
این برنامه فردا در دانشگاه برگزار می شود.
سعی می کنم پخش زنده اش را در همین ایتا تقدیمتان کنم.
ساعت 12:45 در خدمتم ان شاء الله