🔆 طلوع مهر 🔆 📚 فرهنگنامه رجاء #ماهیت_رقیقه (ه.ش / جا.ش) سنخی از ماهیت است که متصف به رقت وجود است. ماهیت رقیقه، یک چیستی برای یک هستی است که (آن چیستی) شدت و استحکام چندانی ندارد. مانند روح بخاری، عوارض غیر مستقر در نفس مانند شادی یا غم لحظه ای و گذرا و… توضیح: هم وجود و هم ماهیت هر دو می توانند شدت و ضعف داشته باشند (مثلاً وجود حق تعالی در غایت شدت است) ماهیات نیز ممکن است شدت و ضعف داشته باشند. مثلاً ماهیت انسانیت در افراد انسانی ممکن است شدید یا ضعیف باشد. همچنین در پدیده های دیگر مثلاً یک شی ملتهب که مستعد شعله ور شدن است ماهیت رقیقۀ آتش را دارد. جوامع بشری و گروه های اجتماعی و تشکل های انسانی و حتی افرادی که در یک مکان گردهم می آیند و با هم تعامل فکری و روحی دارند، بطور برآیندی یک ماهیت رقیقه را محقق می کنند. جامعه خود یک ماهیت رقیقه است که به دلیل همین تحقق ماهوی واجد حقیقت وجودی هم می شود. چون ماهیت تاصلی ندارد و همین که ماهیتی در جایی کشف شد حاکی از تحقق وجود است. بنا به تعریف ما، پدیده هایی چون جامعه، فرهنگ، تمدن و اندیشه ها و… واقعا دارای ماهیت و وجود هستند و صورت برزخی قابل رصدی دارند. حمید رجایی پاییز 95 @farhangerajaei @tolooemehr www.hamid-rajaei.com

🔆 طلوع مهر 🔆 📚 فرهنگنامه رجاء #نظریه (ش.ش) عبارت است از نگرشی علمی و جمع بندی شده که می تواند، یک یا چند سلسله پدیده متفرق در عالم ذهن یا عین را در قالب یک دیدگاه جامع و منسجم، تبیین و توجیه کند. نظریه باید و شاید ویژگی‌های زیر را داشته باشد: ♠️ انسجام درونی و بیرونی (خود نقیض و دیگر نقیض نباشد) ♠️ حتی المقدور ساده و حتماً صرفه‌جو باشد (در توضیح خود) ♠️ قابل اثبات و چالش پذیر باشد ♠️ جلو رونده باشد (جلو رفتن از نتایج نظریه‌های قبلی) نظریه ها، در ساحات خود، در برابر موارد استثناها و آنچه از روح نظریه تخلف دارد، مسؤول اند. بخلاف دیدگاه برخی، لازم نیست نظریه، کاربردی باشد. نظریه ها همه، هم وزن نیستند. مثلا نظریه هایی که از راه استقراء فراهم می آیند، احتمالاً ارزش کمتری دارند تا نظریه ای که مبتنی بر امور عقلی و بویژه وحیانی است. نظریه بخودی خود نافی قطعیت نیست و دلالت بر محتمل بودن ندارد. مثال ♠️ نظریه معجزه بودن قرآن ♠️ نظریهٔ بی نظمی و آنتروپی ♠️ نظریه تعادل نش و نظریات نگارنده که آستان بوس اندیشمندان مومن است: ♠️ #نظریه_ظهور_رجاء ♠️ #نظریه_معرفت_شناسی_رجاء ♠️ #نظریه_جامعه_شناسی_رجاء حمید رجایی پاییز 95 @farhangerajaei @tolooemehr www.hamid-rajaei.com

🔆طلوع مهر🔆 📚 #فرهنگنامه_رجاء ✅ نظریه ذره ای کهکشان سان بودن علم نظریه ذره ای کهکشان سان بودن علم (به انگلیسی: The Galaxy-like & Partial match, Epistemological theory) به دیدگاهی اشاره دارد که کل دستآوردهای علمی بشر را یکپارچه و در تعامل با هم در نظر میگیرد. این نظریه را حمید رجایی (۱۹۸۰) در حوزه فلسفه علم مطرح نموده است. 🔴پیشینۀ نظریه در حوزه نسبت و تعامل علوم بویژه علوم بشری و معارف دینی نظریات گوناگونی مطرح شده است که مهمترین آن عبارتند از: ۱٫ نظریه تعارض ۲٫نظریه توازی ۳٫نظریه گفتگو و همگرایی ۴٫ نظریه یکپارچگی [۴] هر یک از دیدگاه های فوق طرفدارانی دارد که بر اساس رویکردهای خود آن را تقریر نموده اند. نظریه کهکشان سان بودن علم، معتقد است که علوم اگر چه به لحاط روش، منبع، ساحت و هدف متمایز هستند؛اما نظر به اینکه همه آیینه ای در برابر جهان عین هستند به حقایقی یک پارچه و سازگار با هم می انجامند. 🌕 اصول نظریه اساس نظریه کهشکان سانی علم را می توان اینگونه خلاصه نمود: ۱٫ جهان عین جهانی یکپارچه و بی تناقض است. ۲٫ علوم در کار تبیین و بازنمایی جهان عین هستند. حال به هر شیوه ای و در هر ساحتی. ۳٫ شکل هنجاری و بایسته علوم این است که همه شاخه ها ورشته های علمی در حس مشترک عالمان و محققان بتوانند به سازواری مداوم و هم نمایی کامل دست یابند. ۴٫ از انجا سامانه ادراکی همه دانشمندان کمابیش یکسان علم میکند و همه شیوه های تجربی، عقلی و شهودی و تاریخی از اصول مشابهی استفاده میکنند علم به صورت فراکتالی تولید میشود. ۵٫ عصر دیجیتال ساختار کهکشان سانی علم را عیان تر کرده است و دیگر علوم در کتابها نمیگنجند بلکه علوم را وبگاه های برخط و دیالوگهای مستمر بشری میتوانند حمل کنند.[۷] وی معتقد است این نظریه به رشد علم بطور خلاقانه کمک میکند. وی دیدگاه خود را چنین توصیف میکند: «یکپارچگی علوم، هنجار علم است و عبارت است از «تعامل درست همسود و ژرف علم ساختی» با مشارکت ذرّه¬ای و خوشه¬ای علوم، در ساخت مفاهیم علومی ریز و درشت در کهکشان ذهن جمعی عالمان. این هنجار، خواه ناخواه رخ می دهد. ساختار علوم، ذرّه ای کهکشان سان است و تعاملات مفاهیم، بسیار گسترده است. این همان یکپارچگی علم در دیدگاه ما است. علوم، در مقام تحقّق، اگر یکپارچه نیستند، در سیر استکمال، ولی رو به یکپارچگی دارند. ثوابت ابدی و ازلی معرفت نیز در این کهکشان بسیارند. زیرا کنش و واکنش مفاهیم، اعم از شکستن درستی گزاره ها است… علوم در «تعامل علم ساختی» بسیار گسترده، پیوسته، مباشر و مشرف بر یکدیگر قرار دارند. در این داد و ستد گسترده، «مفاهیم علومی» بسیار فربه و پیچیده¬ای زاده می¬شود. علوم، بواسطۀ این مفاهیم علومی، یافته¬های خود را به اشتراک می¬گذارند و یکدیگر را فهم می¬کنند. علوم، به گنجانۀ «حس مشترک» دانشمندان سرازیر می¬شود. می¬توان گفت در این دوره، علوم، پیوسته در پی تامین «انسجام فراگیر» هستند و در این دوره علوم، بدرستی در کتاب¬ها نمی¬گنجد و بیشتر در «سپهر معرفت» یافت خواهد شد.» دیدگاه تعامل و داد و ستد شدید میان علوم موافقان زیادی دارد. @farhangerajaei @tolooemehr www.hamid-rajaei.com

🔆طلوع مهر🔆 📚 #فرهنگنامه_رجاء ✅ دیگر علم در کتاب ها نمی گنجد ✅ از آنجا که نظریه ذره ای کهکشان سانی بودن علم، قائل به این است که علوم موجود در دانش سراهای جهان کهکشان سانی است و از آن جا که علوم، بی انتهاء و در حال تحول هستند و اگر چه بدیهیات اولیه پایداراند باید گفت که دیگر علم در کتاب ها و نسخه های کاغذی نمی گنجد. شعار بنیان گذار این نظریه یعنی حمید رجایی این است: «دیگر علوم در کتاب ها و نسخه های برکاغذ جا نمی شود.» علت این امر را باید در گسترش روزافزون علم و ظهور علوم بین رشته ای جستجو کرد؛ بنابراین باید گفت علم را فقط در «سپهر معرفت» می توان یافت. بهترین وضعیت برای تقریر علم، نسخه های برخط و قابل تدوین و در معرض نقد افراد بسیار است. به همین رو رجایی، بهترین حاملان علم را در زمان حاضر دانشنامه های برخط می داند. چرا که ساختار مغز انسان شبکه ای عمل می کند و این مساله در تعاملات علم ساختی و فرهنگ ساختی نمودی تمام و کمال می یابد. اگر چه سپهر معرفت چون آسمانی بیکران است، اما فقط قرآن و عترت، خورشید درخشان آن است نبی اکرم صلوات الله علیه و آله، مدینۀ علم و علی باب آن و فاطمه زهرا سلام الله علیها، نور و جانِ جانِ همه سپهر معرفت است. تمام علوم بدست آمده بشری، قطره ای از اقیانوس علوم اهل بیت علیهم السلام است. نگا: http://iranurl.ir/0xxD @tolooemehr

🔆طلوع مهر🔆 📚 #فرهنگنامه_رجاء #برونجست = #برون_جست (انگ. wreak : روان.ش/جا.ش/ ارت.ش) وضعیت، امکانیت و زمینه ای است که انسان ها می توانند آمال و آرزوها و ارادۀ خویش را به نوعی حقیقی یا مجازی در دنیای پیرامون خود محقق کنند. مثلاً ثروت، قدرت و تکنولوژی، انسان ها را در وضعیتی قرار می دهد که می توانند آرمان های ذهنی و استعدادهای حقیقی و موهوم خود را در جهان عین (مانند ساخت و استفاده از تجهیزات) یا ذهن (جهان ذهنی سینما) محقق کنند. مثلاً در آرمان ذهنی انسان ها، تسلط و شکل دهی مواد و عناصر برای رفاه بخشی، سرعت بخشی و ارضاء حس زیبایشی وجود دارد؛ اما همین که تکنولوژی و سرمایه در اختیار او قرار می گیرد این آرمان ها و مطالبات نهان و گاه بسیار نهان، به بیرون می جهد و انسان ها آن را محقق می کنند و اگر چه بسیار زشت و ناپسند باشد. اخلاق، ایمان به غیب، امر به معروف و ولایت #امام و نایب او (نگا #ولایت_فقیه) می تواند برونجست های فردی واجتماعی را هدایت نماید. #Wreak (sociological rajterm) Is a Context, condition, and underlying possibility, in which human being can somehow realizes and fulfills his real or imaginary dreams, wishes, and aspirations in the world around him. For example, wealth, power and technology allow people to be in a condition where they can mold and project their mentality, dreams, and talents in the real world (as it is by creating and making new equipments and tools) or in a virtual world (as it is in the intellectual cinematic world) جستارهای مرتبط فیلم کره یا sphere (محصول سال ۱۹۹۸ و به کارگردانی بری لوینسون) حمید رجایی 95 @farhangerajaei @tolooemehr www.hamid-rajaei.com

🔆 طلوع مهر 🔆 📚 فرهنگنامه رجاء #سخت_زایی. (ش.ش/ جامعه شناسی شناخت)، وضعیتی است در روال، میزان روزآمد شوندگی و مواجهه با فهم نو در فرد یا جامعه که به علت ایستارهای ذهنی منطقی یا روانشناختی، مبتلایان را دچار دیرفهمی و سنگینی در نوفهمی و نوآوری می کند. بسته بودن ذهن، سیطره ی منطق خشک ارسطویی، منطق “فهمیدم و تمام شد” و کج فهمی و کژکارکرد گزاره های دینی-فرهنگی (و بطور کلی ایدئولوژیک) کم سوادی عالمان (ربّ عالم قد قتله جهله) و.. از جمله زیرساخت های نحس سخت زایی هستند. حمید رجایی 1395 زمستان @farhagerajaei @tolooemehr

🔆 طلوع مهر 🔆 📚 فرهنگنامه رجاء ✅ #علم_انسانی (علم شناسی) هر علمی که دربارۀ جان انسان و حیات روحانی یا روانی انسان­ ها بحث کند علم انسانی است. مقصود از جان و پیرامون آن در اینجا آن است که مربوط به انسان و آدمیان باشد. شامل ذهن و دماغ (ادراک از زاویه عصب شناسی مثلاً) و روان (مانند علم النفس و مباحث روان تنی) احساسات گوناگون (هنرآفرینی و حس زیبا شناختی و…) و پدیده های اجتماعی و احوال آن و تدابیر فردی و خانواده و اجتماع و … ✅ پس علم النفس فلسفی و تجربی وعالَم شناسی و فلسفه و منطق و کلام (تقریر و دفاع از عقاید) و معرفت شناسی و جامعه شناسی، فرهنگ شناسی و هر آنچه در این دسته باشد. علم انسانی است. اما علم #دانشسرا یی همواره یک نهاد و یک #پدیده_اجتماعی هم هست. بهتر است برای تعریف و تمییز علم انسانی از غیر آن بیشتر به مناط و هدف علم انسانی توجه کنیم تا دسته بندی های متداول دانشسرایی امروز. چرا که توجه به آن فاهمه ما را اسیر وضعیت موجود این علوم می کند و روح خلق و ابداع را در ما فشل می­ کند. حمید رجایی تابستان 94 @farhanderajaei

🔆 طلوع مهر 🔆 📚 فرهنگنامه رجاء ✅ #علم_اسلامی (معرفت دینی) هر علمی با هر موضوعی است که از نظر منبع، روش و غایت، با منابع ‏اسلام¬شناسی («قرآن»، «سنّت»، اجماع و عقل) و روش اسلام¬شناسی (روش اجتهادی) و غایت اسلامی ‌‏(اهداف قریب و بعیدی که اسلام برای انسان و جهان هستی تعریف نموده است) در هماهنگی و ‌‏«تعامل علم ساختی» باشد. علم انسانی اسلامی، همین علم است هنگامی که دربارۀ شأنی از شؤون ‏انسان، کاوش روشمند داشته باشد. وصف «اسلامی» از نظر معرفت¬شناختی، به «منزوی نبودن» کهکشان ‏مفاهیم علومی آن علم با «کهکشان معرفتی اسلام» اشاره دارد. علم اسلامی با علمی که در یک جامعه ‏اسلامی رایج است، لزوما یکی نیست. حتی ممکن است در جامعه اسلامی، علوم با بومسازگان معرفتی ‏آن جامعه رویارویی بسیار داشته باشد. مثلاً اینک علوم انسانی وارداتی، با علم انسانی اسلامی تولید ‏شونده، برهم¬نِهِشت ندارد. ‏ آن دسته از پژوهش¬ها که در گسترۀ موضوعات «معرفت دینی» صورت گرفته ولی با این حوزه از ‏معارف تعامل علم ساختی نداشته¬اند، از نظر ما، «علم نارس» ¬اند و صرفاً در اندازۀ منبع الهام قلمداد ‏می¬شوند. بنابراین در نظر «فیلسوف علم مؤمن»، اصلا چیزی به نام علم انسانی غیراسلامی وجود ندارد. ‏علم انسانی یا در تعامل با معارف اسلامی روییده است که علم است و یا نروییده، پس بواقع، علم ‏نیست. حمید رجایی 1395 زمستان 🆔 @farhagerajaei @tolooemehr

🔆طلوع مهر🔆 📚 فرهنگنامه رجاء ✅ #دکترین_مهدویت (ف.ش / جا.ش / آ.پ) عبارت است از اعتقاد به معارف مهدوی { امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به عنوان آخرین امام و نیز منجی تمام بشریت و…} بشرط اینکه این معارف به صورتی پیکربندی شود که بتواند جامعه قبل از ظهور را آن گونه که اسلام می خواهد اداره نموده و آن را به سمت ظهورِ زودتر امام هدایت نماید. دکترین مهدویت در واقع #دانش_زندگی است و بوسیله آن می توان شؤون مختلف زندگی را اداره نمود. ✅ مراد از پیکربندی بدعت آوری در دین نیست. بلکه دستیابی به فقهی است که مساله انتظار و راهکارهای زندگی در عصر عسرت غیبت را از منابع دین استخراج نماید و #علوم_انسانی_اسلامی را تولید و کاربردی کند. اعتقاد به مساله فوق را نظریه دکترین مهدویّت گوییم. این نظریه در برابر اعتقاد به مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در حاشیه ی اعتقادات اسلامی است و مهدویت در حاشیه، در دین اسلام وجود ندارد. 👈 نگا. مهدویت قائم. حمید رجایی @farhangerajaei @tolooemehr Hamid-Rajaei.com

🔆 طلوع مهر 🔆 📚 فرهنگنامه رجاء ✅ #عقلانیت / #عقلانیت_ایمانی (ش.ش / جا.ش /…) 💠 #عقلانیت_ایمانی، یعنی هماهنگ بودن یک امر با اصول موضوعۀ عقل (بدیهیّات و فطریّاتِ عقل عملی و نظری) و اسلام (متن دین، باورها، ایمان و تجارب دینی) ⇐ عقلانیت ایمانی 💠 به عبارت عام تر، عقلانیّت، عبارت است از اینکه: یک رفتار، دیدگاه، توصیه، راهکار و… مورد تأیید عقل باشد (عقل، در تولید آن، کارسازی تاییدی و مباشر، داشته باشد) 💠 اما پرسش این است که در اینجا مراد از «عقل» چیست؟ برخی از جوامع، امری را عقلانی می دانند و برخی دیگر نه. برای رهایی از این گرفتاری، می توانیم: 1️⃣ عقلانیّت را پدیدارشناختی تعریف کنیم: عقلانیّت؛ یعنی آن شیوه از خردرورزی، که توسط آن، یک جامعه، سلسله اموری را سزاوار و درست یا نادرست می داند. 2️⃣ یا آن را مطابق مصداقی از کلیّت بالا تعریف کنیم: عقلانیّت یعنی هماهنگ بودن یک امر با اصول موضوعۀ عقل (بدیهیات و فطریات عقل عملی و نظری) و اسلام (متن دین، باورها، ایمان و تجارب دینی) 💠 گاهی مصادیق رفتارها و دیدگاه های عقلانی، در عقلانیّت ایمانی و عقلانیّت غیرایمانی، ناهماهنگ می شود. مثلاً ممکن است، عقلانیّت غیرایمانی، نپذیرد که حضرت ابراهیم علی نبیّنا و علیه السلام، زن و کودک خردسالش را به بیابان مرگبار و بی آب و علف ببرد (و اگر چه امر الهی را به گوش، شنیده باشد) اما عقلانیّت ایمانی، اگر چه چنین کاری را تایید نمی کند، اما با وجود نصّ یا حجّتی الهی که به آن قائم شده، حتماً آن کار را عقلانی می داند. مؤمنان، خود، نصوص دینی و تجارب دینی را در "مکانیسم عقلانیت" دخالت می دهند (مثلا سربریدن ابراهیم مر سر اسماعیل را به دلیل وجود نصّ عقلانی است و بدون نصّ، جنایت است) باید توجّه داشت که موارد چنینی، اموری استثنائی و مهمّ اند و افراد نمی توانند با "اجتهادات خودخوانده" آن را استنباط کنند. این اجتهاد، باید در "فرآیند جمعی و نخبگانی" صورت پذیرد (متخصصان دین) 💠 عقلانی بودن امور، مانند خود معارف دین "اجتهادپذیر و تکثّرپذیر" است. چرا که هم تکثّر از جهت ادلّه و هم از جهت تطبیق مصداق بر عنوان و موضوع، در آن سریان می یابد. #داده_های_ریزوماتیک و علم الابدان در تشخیص عقلانیّت، خیلی موثّر است. 💠 در تشخیص عقلانیّات اسلامی نباید احساساتی عمل کرد و باید کار را بدست عالمان کم احساس، مومن و بسیاردان سپرد. کم ایمان ها و احساساتی ها و تک ضلعی ها، نباید مجتهد عقلانیّت شوند. بنابراین تعریف عقلانی بودن و تشخیص مصداق عقلانی،گاهی بسیار دشوار است و بسیاری از شارحان به دشواری آن توجّه کافی نکرده اند. ✍️ پانوشت ⇑. عقلانیّت، در لغت به معنای عقلانی و خردپسند بودن است. حمید رجایی بهار 96 📚 @farhangerajaco 🆔 @tolooemehr 🌐 hamid-rajaei.com