#اخلاق_رذایل_حرص(7)
✅پیامدهای اعتقادی حرص و طمع از نگاه قرآن کریم و روایات(4)
4⃣ آخرت گريزي
🔷خداوند در آیات 94 تا 96 سوره مبارکه بقره ؛ آخرت گريزي و رويگرداني از جهان باقي را از پيامدهاي حرص ورزي بر زندگي دنيا و داشته هاي دنيوي معرفی می کند.
🔹« قُلْ إِنْ كانَتْ لَكُمُ الدَّارُ الْآخِرَۀُ عِنْدَ اللهِ خالِصَۀً مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ*وَ لَنْ يَتَمَنَّوْهُ أَبَداً بِما قَدَّمَتْ أَيْديهِمْ وَ اللهُ عَليمٌ بِالظَّالِمينَ*وَ لَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ النَّاسِ عَلَي حَياۀٍ وَ مِنَ الَّذينَ أَشْرَكُوا يَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ يُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَۀٍ وَ ما هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذابِ أَنْ يُعَمَّرَ وَ اللهُ بَصيرٌ بِما يَعْمَلُونَ؛
🔹بگو: اگر آن(چنانکه مدعي هستيد،) سراي ديگر در نزد خدا، مخصوص شماست نه ساير مردم؛ پس آرزوي مرگ کنيد اگر راست مي گوييد؛ ولي آنها، به خاطر اعمال بدي که پيش از خود فرستاده اند، هرگز آرزوي مرگ نخواهند کرد؛ و خداوند از ستمگران آگاه است و آنها را حريص ترين مردم، حتي حريص تر از مشرکان، بر زندگي(اين دنيا و اندوختن ثروت)خواهي يافت؛ (تاآنجا) که هريک از آنها آرزو دارد هزار سال عمر به او داده شود؛ درحالي که اين عمر طولاني، او را از کيفر(الهي) باز نخواهد داشت و خداوند به اعمال آنها بيناست».
واژه «أَحْرَص» نشانگر اوج حرص است. طبق اين آيات شريفه، ريشۀ رفتارهاي يهود حرص و زياده خواهي آنهاست.
👈ادامه دارد...
@farhangikhr
#اخلاق_رذایل_حرص(8)
✅پيامدهاي اجتماعي اخلاقي حرص و طمع(1)
1⃣بي قراري و ناآرامي وجود انسان
🔷با توجه به اینکه خداوند در آیات 18 تا 21 سوره معارج انسان را ذاتاً هلوع معرفي مي کند، معلوم می شود که طمع در وجود همۀ آدميان ريشه دارد و اگر فرد زمام و مهار آن را به دست نگيرد و خود را از اين آسيب ها رها نکند به آن گرفتار مي شود.
🔹خداوند این حقیقت را این چنین بیان فرموده است: «وَ جَمَعَ فَأَوْعَي* إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً* إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعا ً* وَ إِذا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعاً؛ و(همچنين آنها که) اموال را جمع و ذخيره کردند. به يقين، انسان حريص و کم طاقت آفريده شده است؛ هنگامي که بدي به او رسد بي تابي مي کند و هنگامي که خوبي به او رسد مانع ديگران مي شود(و بخل مي ورزد)».
🔹واژۀ «هَلُوع» به معناي طمّاع و حريص است. بيشترِ لغويون براي«هَلُوع» معناي بي قراري، اضطراب و سيري ناپذيري ذکرکرده اند؛ اما بهترين معنا، تبيين و توضيح خود اين آيات است که مشخص مي شود انسان هلوع نه در فضاي خير آرامش و قرار دارد، نه در فضاي شر؛ بلکه حرص و طمع همواره سبب تشويش و بي قراري او مي شود.
هر اندازه که حرص و طمع موجب ذلت و بي قراري و اضطراب آدمي مي شود، درمقابل، استغنا و اظهار بي نيازي، انسان را از بردگي و ذلت رها ساخته و قرار و آرامش دل نشيني به همراه خود مي آورد.
2⃣ 👈ادامه دارد...
@farhangikhr
#اخلاق_رذایل_حرص(9)
✅پيامدهاي اجتماعي اخلاقي حرص و طمع(2)
2⃣ ظلم و تجاوز به حقوق ديگران
🔷درآیه 23 سورۀ مبارکۀ «ص» به ماجراي فردي اشاره شده که از برادرش نزد داود نبي(ع) شکايت مي برد و مي گويد:
«إِنَّ هَذا أَخي لَهُ تِسْعٌ وَ تِسْعُونَ نَعْجَۀً وَ لِيَ نَعْجَۀٌ واحِدَۀٌ فَقالَ أَكْفِلْنيها وَ عَزَّني فِي الْخِطابِ، اين برادر من است و او نود و نه ميش دارد و من يکي بيش ندارم، اما او اصرار مي کند که اين يکي را هم به من واگذار و در سخن بر من غلبه کرده است».
🔹از اين آيۀ شریفه استفاده مي شود که يکي ديگر از پيامدهاي منفي حرص و طمع، رضايت نداشتن از داشته هاي خود و فزون خواهي و تجاوز به حقوق ديگران است.
3⃣مرگ عواطف و زوال نوع دوستي
🔹خداوند در آیات 18 تا 20 سوره مبارکۀ فجر خبر از حال گروهي می دهد که هيچ رغبتي به تهيۀ طعام گرسنگان نداشته و هيچ ارتباطي با اقشار آسيب پذير اجتماع ندارند و هرگز براي ديگران دل نمي سوزانند. اينان سخت فريفته و مايل به مال دنيا هستند.
🔹«وَ لا تَحَاضُّونَ عَلي طَعامِ الْمِسْكينِ* وَ تَأْكُلُونَ التُّراثَ أَكْلاً لَمّاً* وَ تُحِبُّونَ الْمالَ حُبّاً جَمّاً، و يکديگر را بر اطعام مستمندان تشويق نمي کنيد و ميراث را (از راه مشروع و نامشروع) جمع کرده مي خوريد و مال و ثروت را بسيار دوست داريد(و بهخاطر آن گناهان زيادي مرتکب مي شويد)».
🔹براساس اين آيات شريفه از ويژگي هاي بارز انسان هاي حريص و طمّاع، نداشتن نوع دوستي و بروزنکردن احساسات و عواطف است.
🔹امام باقر(ع) می فرماید:«مَثَلُ الْحَرِيصِ عَلَى الدُّنْيَا كَمَثَلِ دُودَةِ الْقَزِّ كُلَّمَا ازْدَادَتْ عَلَى نَفْسِهَا لَفّاً كَانَ أَبْعَدَ لَهَا مِنَ الْخُرُوجِ حَتَّى تَمُوتَ غَمّا؛ مَثَل حريص به دنيا مثل كرم ابريشم است، هرچه بر دور خود بيشتر مىتند ازراه خروج دورتر مىگردد تا اينكه از غم مىميرد».
👈ادامه دارد...
@farhangikhr
#اخلاق_رذایل_حرص(10)
✅پيامدهاي اجتماعي اخلاقي حرص و طمع(3)
4⃣گستاخي به ديگران
🔷خداوند در آیات 1 تا 3 سوره همزه اشاره به این پیامد حرص می کند: «وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَۀٍ لُمَزَۀٍ* اَلَّذي جَمَعَ مالاً وَ عَدَّدَهُ * يَحْسَبُ أَنَّ مالَهُ أَخْلَدَه؛ واي بر هر عيب جوي مسخره کنندهاي. همان کس که مال فراواني جمع آوري و شماره کرده (بي آنکه مشروع و نامشروع آن را حساب کند) او گمان مي کند که اموالش او را جاودانه مي سازد.
🔹هامز و لامز کسي است که با عيب جويي و غيبت، آبرو و حيثيت و شخصيت افراد را گستاخانه و بي پروا خُرد مي کند. اين صفت زشت و ناروا از آنِ کساني است که همواره در پي زراندوزي و ذخيره کردن مال خويشتن اند و بر آن بنياد سست و بي پايه تکيه زده و گمان مي کنند از طريق آن به بقا دست خواهند يافت. در واقع حرص و طمع عامل گستاخي و بي حرمتي آنان به حق ديگران مي شود.
5⃣ انحراف اخلاقي
🔹خداوند در آيۀ 32 سورۀ احزاب به همسران پیامبر(ص) و زنان امّت توصيه مي کند که در صحبت کردن با نامحرمان بي پروا و بي مهابا نباشند؛ بلکه حدود و مرزها را رعايت کرده تا مبادا بدين وسيله موجب طمع بيماردلان و درنتيجه ايجاد انحراف اخلاقي شوند. بنابراين معلوم مي شود که طمع گاه مي تواند مدخلي براي انحراف اخلاقي باشد.
🔹لازم به ذکر است که اسلام روابط کلامي زن و مرد را تعديل کرده است نه تعطيل؛ يعني براي آن حدود و چهارچوب معيّن کرده است. بنا بر دستور اسلام، ارتباط کلامي صحيح بين زن و مرد بر مبناي ارتباط انساني است نه عاطفي.
👈ادامه دارد...
@farhangikhr
#اخلاق_رذایل_حرص(11)
✅پيامدهاي اجتماعي اخلاقي حرص و طمع(4)
6⃣ تضعیف ایمان
🔶يکی از مضرّات حرص و طمع اين است که ايمان انسان را سست و ضعيف می کند و حتی در صورت شدت و مداومت ، ايمان آدمی را از بین می برد. در اين خصوص نيز روايات زيادی داريم که به بخشی از آن ها اشاره می کنيم:
🔷امام علی علیه السلام فرمودند:
🔹«صَلَاحُ الْإِيمَانِ الْوَرَعُ وَ فَسَادُهُ الطَّمَعُ؛ ورع اصلاح کننده ايمان وطمع فاسد کننده آن است.
🔹«سَبَبُ صَلَاحِ النَّفْسِ الْوَرَعُ وَ سَبَبُ فَسَادِ الْوَرَعِ الطَّمَعُ؛ آنچه نفس انسان را اصلاح می کند ورع است وآنچه ورع را فاسد میکند طمع است».
🔹«سَبَبُ فَسَادِ الْيَقِينِ الطَّمَعُ؛ طمع سبب فاسد شدن يقين است».
🔹حرِمَ الْحَرِيصُ خَصْلَتَيْنِ وَ لَزِمَتْهُ خَصْلَتَانِ حُرِمَ الْقَنَاعَةَ فَافْتَقَدَ الرَّاحَةَ وَ حُرِمَ الرِّضَا فَافْتَقَدَ الْيَقِينَ؛ شخص حريص از دو خصلت محروم و به دو خصلت گرفتار است: از قناعتمحروم شده، راحتى و آرامش را از دست مىدهد، و از رضا و خشنودى محروم شده و يقين را از دست مىدهد».
🔹سعدان می گويد از امام صادق (ع ) سؤال شد: «الَّذِي يُثْبِتُ الْإِيمَانَ فِي الْعَبْدِ؟، قال: الْوَرَعُ وَ الَّذِي يُخْرِجُهُ مِنْهُ الطَّمَعُ؛ چه چيز ايمان را در قلب انسان ثابت می کند؟ حضرت فرمودند: آنچه ايمان را در دل ثابت می کند ورع و پرهيزگاری است و آنچه ايمان را از دل بيرون می کند طمع است».
🔶انسان طمع کار به آنچه خدای عالم بعنوان روزی برای وی در نظر گرفته است راضی نمی شود و به بيش از آن طمع می ورزد و همين راضی نبودن وی به تقسيم الهی يا ناشی از عدم اعتقاد به حکيم بودن الهی است و يا ناشی از عدم اطمينان به وعده های خداست و همين مطلب دليل بر ضعف اعتقاد و نبود يقين در وی است و ممکن است اگر اين باور تقويت شود منجر به کفر به حضرت باريتعالی گردد. به اين دليل طمع يکی از پايه های کفر حساب شده است.
👈ادامه دارد...
@farhangikhr
#اخلاق_رذایل_حرص(12)
✅پيامدهاي اجتماعي اخلاقي حرص و طمع(5)
7⃣ اسارت و ذلت نفس
🔷از ثمرات و برکات مهم و وزین مقام عبودیت و ساکن شدن در کوی توحید، مفهوم دلنشین وارستگی و آزادگی است که بهای گزافی دارد. واصلان مقام عبودیت و حقیقت بندگی، این توانمندی را می یابند که زنجیرهای اسارت و تعلّق را از جان بگسلند .
🔹عابدان و واصلان سالک به درک این معنا نائل می شوند که جز تعلّق به ذات قدسی معشوق، هیچ بند و زنجیری استحقاق به اسارت درآوردن جان آدمی را ندارد؛ از این رو اینان از تمام زنجیرها و تعلّقات می رهند.
🔹پس آزادگی و وارستگی که از ثمرات و برکات عبودیت بلکه عین مفهوم عبودیت است از درون جانِ واصلان کوی توحید و عابدان حقیقی آغاز می شود.
🔹هنگامی که نفس از درون ، طعم آزادی و اسارت ناپذیری و رهایی را چشید درگامی فراتر، آزادی و آزادگی از درون به بیرون و از جان به جهان گسترش می یابد؛ یعنی انسان در بیرون نیز حاضر نیست در مقابل هیچ بت و زر و زور و تزویری کرنش کرده و اختیار خود را بدان بسپارد و در بیرون هم بانگ و خروش آزادی بر می آورد.
🔹حرص و طمع بعنوان یک آسیبی جدی زنجیرهای اسارت را یکی پس از دیگری بر دست و پای نفس می بندد و فضای نورانی درون نفس را تیره و ظلمانی می کند و حریت را از انسان می گیرد و سوگمندانه کار بدانجا می رسد که انسان از مقام «عبدالله » بودن آن چنان تنزّل یافته و به زیر می آید که تبدیل به «عبدالدنیا» و «عبدالشهوه» و «عبدالبطن» می شود. این سرنوشت شوم و منحط برای آنان که در مسیر حرص و آز قرار می گیرند محتوم و قطعی است.
🔹حضرت امير (ع) در اين خصوص می فرمايد: «الطَّمَعُ رِقٌّ مُؤَبَّدٌ؛ طمع بندگی ابدی است».
🔹امام باقرمی فرماید: « بِئْسَ الْعَبْدُ عَبْدٌ لَهُ طَمَعٌ يَقُودُهُ وَ بِئْسَ الْعَبْدُ عَبْدٌ لَهُ رَغْبَۀٌ تُذِلُّهُ؛ چه بد بنده اي است آن بنده كه در او طمعي باشد كه او را بكشاند و چه بد بنده اي است آن بنده كه در او ميل و رغبتي باشد كه او را خوار كند».
👈ادامه دارد...
@farhangikhr
#اخلاق_رذایل_حرص(13)
✅راهکارهاي زدودن حرص و طمع(1)
🔷پس از شناخت رذيلۀ حرص و طمع و پيامدهاي اعتقادي و اخلاقي آن، گام بعدي شناخت راهکارهاي رهايي از اين آسيب نفس است.
🔹خداوند سبحان در سورۀ مبارکه معارج، پس از اشاره به طمّاع و هلوع بودن انسان، طي آياتي چند، پنج راهکار اصلي مقابله با اين صفت منفي را بيان مي کند.
1⃣ ارتباط مستمر و دائم با پروردگار
🔹«إِلاَّ الْمُصَلِّينَ* الَّذِينَ هُمْ عَلَي صَلاتِهِمْ دائِمُونَ؛ مگر نمازگزاران، آنها که نمازها را پيوسته به جا مي آورند».
🔹عمدتاً راه دستيابي به موفقيت و نتيجۀ مطلوب در هر زمينه، استمرار و دوام است. نماز نيز که نماد ارتباط با خداوندست هنگامي ثمربخش است که مستمر و مداوم باشد، نه مقطعي و گذرا.
🔹همچنين در ميدان علم کساني به موفقيت نائل مي شوند که در اين راه استوار و محکم قدم نهاده و در يک مقطع متوقف نشوند. به همين ترتيب، در وادي ثروت، قدرت، تجارت و نظير آن، استمرار، شرط پيروزي و پيشرفت است.
🔹همچنين در مسير کمالات نفساني کساني موفق اند و به مقصد مي رسند که به طورمستمر و دائم در حال حرکت اند: «وَالدَّوامَ فِي الاِتِّصالِ بِخِدْمَتِکَ؛ و دوام در پيوستگيِ خدمتت را(به من عطاکن)».
گر مرد رهي ميان خون بايد رفت وز پاي فتاده سرنگون بايد رفت
بنابراين از مهمترين عوامل زدايش حرص و طمع در وجود، ارتباط مستمر با حضرت پروردگار است تا از اين طريق آثار مطلوب اين ارتباط در وجود آدمي حفظ شده و همان شود که:
خوشا آنان که دائم در نمازند بهشت جاودان بازارشان بي
👈👈ادامه دارد...
@farhangikhr