روایت هم اگر نمی‌گفت باز معلوم بود کربلاء جای ماندن نیست؛ بس که این شهر محزون و‌ مکروب است. نجف اما نقطه‌ی مقابل است؛ و الصبح اذا تنفس گویا در شأن طلوع ایوان حرم نازل شده است. یعنی پا به شهر که می‌گزاری برنامه‌ی مقیم شدن در آن از نو روی میزت می‌آید...

از فاو که پیاده به کربلاء می‌آمدیم دوازده روز نخستش به نیت رسیدن به نجف بود و با شوق پیش می‌رفت و دو روز آخر با حزن به کربلاء می‌رسیدیم؛ و نجف اگر در میانه‌ی راه نبود کار بسی سخت بود. ام‌سال احساسم این بود که رسیدن به کاظمیه در میانه‌ی راه قم تا کربلاء هم‌این خاصیت را دارد...

حسین در نجف مجاور شده است و آن قدر نزدیک که برای نماز صبح، قبله‌ را با دیدن جهت مناره‌های حرم از پنجره‌ی اتاق محاسبه می‌کردم. دی‌شب از این برایش می‌گفتم که شاخصم در خرید این خانه در قم آن بوده است که پیاده بتوان از آن تا حرم خانم آمد و‌ هر بار نیم ساعت در راهم...

زائر بیاده، آستانه‌ی عتبه را تا در خانه‌ و تا آخرین کرانه‌یی که در آن گام می‌زند توسعه می‌دهد. ایده‌ی مشخص ما آن بود که تولیت حرم‌ مطهر از بسنده به قلب عتبه به تولیت عروق سیاه و سرخ منتها به آن و به تمشیت جاده‌های بیاده باید توسعه بیابد...

روی محور بغ‌داد به طریبیل به عمان به بیت‌المقدس اگر ما از عراق مقاومت وارد اردن سلطنتی و فلسطین اشغالی نشویم آن‌ها وارد خواهند شد. دی‌روز کسی می‌گفت اسرائیل پس از صحرای سینا پی اسکان آواره‌های فلسطینی در بی‌آبان‌های الانبار است...

در شام قرمه‌سبزی پیدا می‌کردم و می‌خوردم؛ در عراق این جا و آن جا به فارسی صحبت کردن زائرها گوش می‌کنم. اثر تسکینی هر دو در غربت بسی جواب است...

از درگاه تفتیش که رد شدم بوق زد. برگشتم و کمربندم را هم در آوردم و زیر دشداشه شل‌وار را خاکی دید. پرسید: انت من حشد؟ می‌گویم: حشد عراقی است. می‌گوید: های زی عسکری؟ می‌زنم به هم‌آن خط: با این لباس کوه‌نوردی می‌کنیم‌. طرف در کفی عراق تجربه‌یی از کوه‌نوردی ندارد و شل می‌دهد...

سید مجتبا حسینی، نماینده‌ی حضرت ره‌بر در عراق، سال‌ها در سوریه از نزدیک با قضیه‌ی فلسطین در گیر بوده و در ایران در کار با اهل سنت بوده است. هم‌این بود که نشست ام‌روزمان برای هم‌دلی با حضور حوزویان نجف در استان الانبار و اعتصام طریبیل بسی سازنده بود و تا اصل تبلیغ بیاده پیش رفت...

سید مجتبا حسینی دفتر حضرت ره‌بر را تعطیل نکرد، تا آن جا که ترکش خم‌پاره‌ی مسلحین در سوریه از پنجره‌ی دفتر داخل می‌آمد؛ این را شنیده بودم. آن چه نشنیده بودم تلاشش برای برپایی دادگاه شرعی برای شبه‌نظامی‌های سوری‌ بود که به بهانه‌ی نبرد با مسلحین با مردم بدرفتاری کرده بودند...

نمره را به کفش‌دار دادم و‌ پوتین‌هام هم‌این روبه‌رو بود. یک‌چند دفعه میان پوتین‌ها و من رفت و برگشت؛ باور نمی‌کرد یک شیخ معمم در نجف پوتین بپوشد. اشاره کردم که هم‌آن‌ها مال من است؛ ناباور به من داد. سرش را در پنجره‌ی کفش‌داری خم کرد که آیا در واقع آن‌ها را خواهم پوشید؟ پوشیدم...

حتا اگر شل‌وار می‌پوشی نباید پاچه‌اش از زیر دشداشه بیرون باشد؛ با دشداشه نباید کتانی یا پوتین پوشید. دشداشه‌های خلیجی مال خلیجی‌ها است. دم‌پای دشداشه روی صندل می‌نشیند و کوتاه‌تر از این مال سلفی‌ها است. بیرون حلقه‌ی حرم یا موسم اربعین عراقی‌ها به اسلوب سنت لباس خود حساسند...

در باره‌ی حوزه‌ی نجف و حتا حوزه‌ی قم در نسبت سنت/نهضت حرف نیست؟ است. با این همه هر که محیط آشوب‌ناک عراق را دیده باشد می‌داند که شارع‌الرسول نجف لنگر این کشور است و اندکی نباید خدشه به آن وارد آورد...

خودش مستقیم از خانه به درس خارج فقه شیخ باقر ایروانی در صحن حضرت فاطمه‌ی عتبه‌ی علویه رفته بود و من در مهمان‌خانه‌ی دفتر حضرت ره‌بر پس از نماز صبح خوابیده بودم. سر صبحانه گفتم: اگر می‌دانستم می‌آمدم. صوت آن در محیط رایان است اما زانو زدن پیش استاد در محیط عیان مزه‌ی دیگری دارد...

از فرودگاه بیرون آمده‌ییم و رو به رای‌زنی فرهنگی سفارت می‌رویم، اما با ایمان باید تماس بگیرم که گویا در ضاحیه است. به حسین زنگ می‌زنم تا از او بگیرم. حسین می‌گوید: به هادی می‌گویم برایت بفرستد، من این جا تحت القصف استم. زیر آتش اسرائیلی شماره یافتن و شماره دادن کار آسانی نیست...

جایی می‌ایستیم تا نماز بخوانیم. از جوان صاحب مغازه می‌پرسم: این اطراف مسجد که جا است؟ می‌گوید: آن طرف مسجد اهل سنت است؛ آن جا نروید شیخ؛ با ما مهربان نیستند. چشمم روی تصویر امام موسا صدر در آن طرف خیابان است؛ چیزی در دلم می‌رود...

روی دست خودم باد کرده‌ام. حسین در جنوب است و معلوم نیست کی به بیروت برسد. ایمان هم جواب نداده است. حسین زنگ می‌زند: شیخ، ما در عیتاالشعب گیر کرده بودیم و چپ و راست‌مان را زدند؛ می‌گویم: إن شاء الله یکی هم‌ وسط بزنند...

ضاحیه، حاشیه‌ی بیروت است و جاده‌ی فرودگاه حاشیه‌ی ضاحیه. فقر بی هیچ تلاشی از در و دیوار در چشم می‌آید، و عکس‌های گاه و بی‌گاه سید موسا صدر. این هم‌آن نقطه‌یی است که سید موسا نیم سده‌ی پیش برای خارج کردن شیعه از استضعاف از آن جا شروع کرد...

بیر‌وت آرام است، و دم‌دار. این جا و آن جا می‌توان سایه و‌ نیم‌سایه‌ی جنگ را دید اما حیات مردم شهر هم‌آن قدر معمول و روزمره سپری می‌شود که هر شب گرم و شرجی پاییزی هر سال دیگر...

این جا آن روزهای فتنه در یادم می‌آید که در ایران همه منتظر خطبه‌ی خطاب فصل حضرت ره‌بر بودند. حال بیروت و لبنان هم‌این است و همه کمابیش نفس‌شان را حبس کرده‌اند و چشم‌‌شان انتظار می‌کشد که روز جمعه سید حسن چه خواهد گفت...

نوجوان‌های حاشیه‌ی جنوبی بیروت زیر دیوارنوشته‌ی فلسطین دور نشسته‌اند و سیگار می‌کشند و گپ می‌زنند. از دکه‌ آب می خرم و فروشنده یک صندلی هم تعارف می‌کند.‌ می‌خواهم با آن‌ها صحبت کنم اما لهجه‌ام غریبه است و اگر نبود هم طلبه‌های لبنانی شب کنار خیابان منتظر میزبان‌شان نمی‌نشینند...

ترک حسن از خیابان‌های بیروت بالا می‌رویم و‌ هر چه بالاتر می‌رویم خنک‌تر می‌شود. فقط نمی‌دانم لبنانی‌ها ترک نشستن معمم‌ها را بد می‌دانند یا نه؟ ام‌حسن اما استقبالی گرم دارد، گویا سال‌ها است با این خان‌واده رفت و آمد داریم. همه‌ی حرف‌هامان حول جنگ است اما کسی حزن یا خوف ندارد...

حسن نشسته است و دقیق در باره‌ی رزمایشی که در ایران داشته است توضیح می‌دهد؛ جذاب‌ترین بخش آن دوره‌ی آموزش اما سه روزی بوده است که در مشهد و در زیارت امام هشتم بوده‌اند. هم‌آن قدر که آمدن ما از ایران به لبنان آسان نیست، آمدن آن‌ها از لبنان به ایران و به زیارت قم و مشهد هم آسان نیست...

حسن نشسته است و دقیق در باره‌ی رزمایشی که در ایران داشته است توضیح می‌دهد؛ جذاب‌ترین بخش آن دوره‌ی آموزش اما سه روزی بوده است که در مشهد و در زیارت امام هشتم بوده‌اند. هم‌آن قدر که آمدن ما از ایران به لبنان آسان نیست، آمدن آن‌ها از لبنان به ایران و به زیارت قم و مشهد هم آسان نیست...

از بام تا شام، از هفتادودو ملت جریان‌های شیعی عراق به وحدت نسبی که حزب‌الله از جریان شیعه در لبنان ساخته است رسیده‌ام. کمش آن است که توان تشیع صرف دعواهای بی‌هوده‌ی درون بیت شیعی نمی‌شود؛ ساده‌اش این می‌شود که وقتی می‌گوییم: سید، یک مصداق متعین دارد و نه شستاد مصداق متنازع...

موج دوم ایرانی‌ها در طریبیل در حال بازگشت است. حرکت کتائب حزب‌الله عراق هم در حال کم کردن نیروهاش در مرز اردن است. هر دو گروه به بغ‌داد بر می‌گردند؛ ایرانی‌ها برای آن که با عراقی‌ها پای سفارت امریکا بروند و دسته‌ی دیگر برای آن که دیگرانی دولت عراق را کله‌پا نکنند...