مردم شیعه‌ی کرمانشان ذبیحه‌ی یارسان‌ها را نمی‌خورند؛ دارم فکر می‌کنم که دوسه روز راه از کرمانشان تا کرند تا پاطاق را اگر یارسان‌ها روی مسیر پیاده‌روی اربعین موکب بزنند چه خواهیم کرد...

میدان در گاراژ کرمانشان نشانی خروجی شهر را از یک اف‌سر راه‌ور پرسیدم و حرف‌مان باز شد. گفتم: امام حسین سخت‌ترین کار را کرد و ما سخت‌ترین کار را برای او باید بکنیم. پرسیده بود: پیاده از خانه از چه به عتبه می‌روی...

به هیأتش می‌خورد که فرمان‌ده پلیس منطقه باشد. نگران بود که تنها روی جاده‌ام. هم‌آن کنار جاده قدری صحبت کردیم. گفت: من دوره‌ی کویر دیده‌ام. نیم‌ساعت بعد با راننده‌اش کنارم ایستاد: قدری آب یخ و خوردنی خنکی گرفته بود. او که رفت هوا رو به غروب بود اما دیوارهای شهر دیده می‌شد...

شام موکب سپاه کرند عدس‌پلو بود. بیش‌تر اما آن جا بودم تا وسط زائرهای اربعین باشم. ظهر هم وقتی جاده‌ی داخل شهر اسلام‌آباد به کمربندی شهر که خودروی‌ها زائرهای اربعین روی آن بودند رسید هم‌این بر زبانم بود: زائرهای نازنین اربعین...

کنار سیطره‌ی کل‌داوود کنار خودروش ایستاده بود و منتظرم بود. پرسید: مه را به خاطر می‌آوری؟ و نشانی ظهورآباد پای گردنه‌ی توره را داد که با هم صحبت کرده بودیم؛ صبح روز پنجم سفر. در این فاصله کارش جور شده بود و گذرنامه‌اش آمده بود و با خان‌واده به مرز خسروی می‌رفتند...

عصرها که در مسیر خسته می‌شوم، هر از گاه پلاک خودروهایی که از کنارم می‌گذرند را ریز می‌شوم. شماره‌های محلی به کنار، دیگران کمابیش معنای زائر اربعین می‌دهند. میان آن‌ها ایران ۱۶ اما بسی بیش‌تر توان‌اف‌زا است...

یک اتاق گلی دودزده، وسط باغی سبز شاید گردو؛ در ناکه‌جایی نزدیک روستای ارکوازی. دور نشسته بودند و در آن تاریک‌روشن قلیان می‌کشیدند و گوشی‌هاشان را بالا و پایین می‌کردند. به من هم تعارف کردند؛ من اما آب پرتقال باز کرده بودم و می‌خوردم...

آن قهوه‌خانه در دل دره‌ی پاطاق هر چه بود حزب‌اللهی نبود و این را از دیوارکوب‌هاش می‌شد فهمید. دو دیوارکوب در دوطرف اما جلب توجه می‌کرد: ستارخان، حاج قاسم...

ایده‌ی تبلیغ تشیع با لفه‌ی دوپیازه‌ی سیب‌زمینی و گوجه در شهر سنی‌نشین و سلفی‌زده‌یی چون سرپل‌ذهاب بسی درخشان است؛ که البته در شکل و اجراء مدیون مناسک اربعینیم...

بریده بودم؟ نمی‌دانم. هر چه بود پیش از ظهر روی یکی از تخت‌های آن قهوه‌خانه خوابیدم و پس از نماز دخل یک دمابان چای را در آوردم. شک داشتم که این تغییر و تأخیر درست بوده باشد تا در درختی ساکت و خلوت تنگه‌ی پاطاق گوشیم زنگ خورد؛ لحظه‌هایی بعد قبراق روی آنتن زنده‌ی شبکه‌ی افق بودم...

پیاده‌روی اربعین از حضرت حسین به ما چه می‌آموزد؟ کرامت؟ استقامت؟ به گمانم: رنج‌آگاهی؛ اختیار رنج با چشم‌هایی گشوده...

گفت: اسمم را بنویس. گفت: به کربلاء که رسیدی بگو گناه من چه بوده است که نمی‌توانم بیایم. پزشک‌ به خاطر بیماری قلب از گرما و فشار و ازدحام منعش کرده بود. گفتم: دعا می‌کنم حضرت سیدالشهداء دستش را روی قلب شما بگزارد...

پیاده از خانه؛ به روایت محمد مهدی فاطمی صدر. ۸ شهریور ۱۴۰۲؛ برنامه‌ی در مسیر حسین، شبکه‌ی افق سیما... https://cdn1.iribtv.ir/mp4/20230830/ofogh/2023-08-30_14-31-00.mp4

یک‌چند دقیقه‌‌ی پیش کنار زده بودند و صندوق عقب را بالا داده بودند. به‌شان که رسیدم سلام کردم و تعارف کردند. یک‌چند دقیقه‌‌ی بعد لقمه دست به دست می‌کردیم و نشانی دادن‌مان تا محله‌های قم و طهران رفته بود و می‌خواستند نفر چهارم خودروشان باشم. پیاده‌روی اربعین پهنه‌ی زودآشنایی است...

پشت لباس‌شان عنوان پویش کرمانشاه دروازه‌ی کربلاء نوشته شده بود. پیش از آن‌ها اما دوچرخه‌سوار پیشین با عنوان من طهران إلی کربلاء روی بسته‌ی بارش از کنارم رد شده بود...

آدم‌های مدرن از تنها شدن با خودشان می‌ترسند؛ هم‌این است که حتا زیر دوش موسیقی می‌شنوند و یا زندان انفرادی شکنجه‌شان می‌کند. پیاده‌روی عمیق اربعین اما روزهای فراوان و ساعت‌های فراوان کف کوه و بی‌آبان تو را با خودت تنها می‌کند؛ و این شروع بسی اتفاق‌ها است...

بسی از یارسان‌های شهر صحنه گویا امام علی بن ابی طالب را خدا می‌دانند‌. با این همه، هم‌دلی‌شان با زائران پسر خداشان چندان رنگی ندارد، و این برایم عجیب است...

پسر از خان‌واده‌ی یارسان بود و مسلمان شده بود و طلبه، و طرد شده بود. پدر که فوت کرده بود را با سنت اسلامی کفن و دفن کرده بود، با وجود همه‌ی شم‌شیرکشی‌های عموها و دیگر هم‌کیش‌های سابق...

تکیه‌ی کلام‌شان این است: ایمان مردم کم شده است. و اشاره‌شان به گرانی‌های ام‌سال است و شهرآشوبی‌های پارسال. و انتظار داشته‌اند که جاده‌ی سواره‌های اربعین را خلوت ببینند که نمی‌بینند و پیاده‌ها را هم باید ببینند؛ و خوب این کلافه‌شان می‌کند...

در خلوتی اول صبح، بیرون شهر صحنه گرفتار یک گله سگ ول‌گرد شده بودم. تلاش می‌کردم با عصایم بتارانم‌شان اما از رو نمی‌رفتند. یکی از محلی‌ها با خودرویش رد می‌شد و شل کرد و آرام میان من و آن‌ها راند تا بتوانم از آن‌ها فاصله بگیرم. از رفع خطر که مطمئن شد بی حرف گازش را گرفت و رفت...

سویه‌یی از یارسان‌ها را مسلمان باید دانست و سویه‌یی از آن‌ها با باور به تناسخ و علی‌اللهی کافرند. می‌گفت: بسی از نسل تازه‌‌ی یارسان‌ دیگر آن باورها را ندارند و حتا در ظاهر هم آن سبیل معروف را نمی‌گزارند. دارم فکر می‌کنم که یارسان‌های کافر برای ما خطرناک‌ترند یا سکولارهای کافر...

وضعیت سخت اقتصادی با موکب‌های اربعینی در ایران چه کرده است؟ موکب‌های دولتی کرکره‌شان پایین بود. موکب‌های مردمی بیش‌تر شده بودند با محتوای ساده‌تر.‌ بسنده به آب و چای و جای خواب معمول بود و ناهار و شام ندادن. راه‌ آن موکب دم تنگه‌ی کل‌داوود هم نان لواش و گوجه‌ی فرنگی محلی بود...

به آن کاروان پیاده از طهران، در همدان تعدادی خانم هم ملحق شده بود. به یکی از رفقای کرمانشان گفتم تا به‌شان به تعداد پوشیه برساند، تا هم در رسانه‌‌ی ایران و هم جاده‌ی عراق راحت باشند. در کرمانشان گفتم تا هزینه‌اش را بدهم. گفت: تا برسید، بانی پیدا کرد. نذر نقاب در مسیر اربعین...

زنگ زده بود و استخاره می‌خواست و مصحف هم‌راه نیاورده بودم. از آن جوان پرسیدم. گفت: هم‌این سربالایی را برو تا به داخل روستا برسی. آن جا زنگ یک خانه را بزن و نشانی فلانی را بگیر که کلیددار حسینیه است. قدری امیدوار شدم. پیش از این فکر می‌‌کردم که چیزی بیش از جمع‌خانه نداشته باشند...

با خودروی پایه‌بلندش روی جاده‌ی بی‌ستون پی زائرهای پیاده‌ی عتبات بود. خانه‌‌ی برادرش در آن روستای باصفاء هم مضیف زائرهایی بود که پذیرایی می‌کردند. انتظار این یکی را اما نداشتم. گفت: ما یک صندوق داریم که به زائرهای عابر پول دستی هم می‌دهیم...