2⃣ حقابه حقابه عبارت است از حق یک فرد یا شهر یا کشور نسبت به آب. بر اساس فقه، سند، یک ابزار اثبات و احراز است نه سبب ایجاد ثبوت حق. @feghhemohitezist

3⃣ أحقیت نسبت به آب حق آب در اينجا به معنای احقیت است. هیچکس نبايد حق دیگران را ببرد. این به حقابه ربطی ندارد. این سه (حق آب، حقابه، احقیت) در فقه هست. اولی، روایت "الناس شرکاء فی الثلاث" را دارد. حقابه هم در روایاتی تحت عنوان "شِرب" آمده است: «الشِرب هو نصیب من الماء للأراضی کانت أو لغیره». در ادبیات فقهی سهم نوشیدن هم از این است. روایت سعید اعرج هم در همین زمینه است که نشان می‌دهد می‌توان شِرب را فروخت. به معنای سوم هم در فقه آمده است مثلا در مبسوط مرحوم شیخ. سه منشأ می‌توان برای حق گفت: ۱. ملکیت مشترک قبل از حیازت ۲. ملکیت پایدار پس از حیازت ۳. حقابه مشترک حقابه یک منطق قوی دارد و باید آنرا به روز کرد نه اینکه بگوییم چون سنتی است نمی‌شود آنرا پیاده کرد و بگذاریم کنار. @feghhemohitezist

#آبادانی_زمین #غرس_الأشجار #زراعت ایجاد آبادانی در زمین = تکلیفی قرآنی «هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فیها» (هود/61) ترجمه آیت الله مکارم شیرازی: اوست که شما را از زمین آفرید، و آبادی آن را به شما واگذاشت. 🟧 نکات آیه: 🔸1. خلقت انسان از زمین، هم می‌تواند اشاره به خلقت حضرت آدم از خاک باشد و هم اشاره به وابستگی انسان به خاک و زمین در وجود و بقای حیات. 🔸2. ایجاد آبادانی در زمین، امری امکان پذیر است وگرنه خداوند ایجاد آبادانی را از بشر نمی‌خواست. 🔸3. خداوند ابزار ایجاد آبادانی را در دسترس بشر قرار داده است و این انسان است که باید با تلاش خود، امکانات را در راستای ایجاد آبادانی به کار گیرد. 🔸4. حاکمیت باید، مجال آبادانی در زمین را به عموم مردم بدهد پس لازم است که تا حد امکان، زمینه‌ها و ابزارهای نرم افزاری و سخت افزاری برای مشارکت عمومی را فراهم سازد. 🔸5. فعالان عرصه آبادگری زمین, باید علاوه بر استفاده از تجربه گذشتگان، از روشهای نوظهور و همچنین ابتکارات خود در سرعت بخشی به ایجاد آبادانی بهره گیرند. 🟨 وجوب ایجاد آبادانی در زمین 🔸مرحوم طبرسی در تفسیر جوامع الجامع، نوشته است که این آیه به ایجاد آبادانی امر کرده است (و استعمارهم فيها هو أمرهم بعمارتها). 🔸فقها، امر به شیء را دالّ بر وجوب آن می‌شمارند؛ بنابراین، قطعا برخی از مراتب ایجاد آبادانی در زمین شرعا واجب است. 🟩 مصادیق آبادانی در کلام اندیشمندان اسلامی: 🔸طبرسی در تفسیر مجمع البیان: ایجاد محل سکونت، زراعت، کاشت درخت (غرس الأشجار) 🔸فخر رازی در تفسیر کبیر: آبرسانی (حفر الأنهار)، کاشت درخت (غرس الأشجار) 🔸آلوسی در تفسیر روح المعانی: ساخت مسکن (بناء مساكن) و آبرسانی (حفر أنهار) و کاشت درخت (غرس أشجار) و امور دیگر (غير ذلك) 🔸مراغی در تفسیر المراغی: زراعت، صنعت، ساخت ابنیه. 🔸علامه طباطبایی در تفسیر المیزان نیز به زراعت و کشاورزی اشاره کرده. 🟩 نتیجه: کاشت درخت و زراعت، مصداق بارز ایجاد آبادانی در زمین و مورد تأکید قرآن کریم و عملی الهی است. ✏️سلمان بهجتی اردکانی @feghhemohitezist

#ویژه_محرم 🚩 هفت سند از گریه رسول‌خدا و اهل‌بیت (ع) بر امام حسین (ع) ✍️ حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجعفر طبسی: ۱. گریه نبی مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بر حسین (علیه السلام) ۲. گریه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بر حسین (علیه‌السلام) ۳. گریه و عزاداری امام حسن بر امام حسین (علیهماالسلام) ۴. گریه امام سجاد (علیه‌السلام) بر امام حسین (علیه‌السلام) ۵. گریه امام باقر (علیه‌السلام) بر امام حسین (علیه‌السلام) ۶. گریه امام صادق (علیه‌السلام) ۷. گریه و عزاداری امام رضا (علیه‌السلام) متن کامل+ منابع👇 https://hawzahnews.com/xcmCM @feghhemohitezist

#حقوق_حیوانات #غذادهی_به_حیوانات #مواجهه_ائمّه_با_حيوانات 🔰"درنگی در داستان غذا دادن امام حسن علیه السّلام به سگ گرسنه" روزی امام مجتبی علیه السلام مشغول خوردن غذا بود که سگی نزدیک آن حضرت آمد. حضرت یک لقمه خود تناول می‌نمود و یک لقمه نیز جلوی سگ می‌گذاشت. اصحاب گفتند: یابن رسول‌الله! سگ حیوانی کثیف و نجس است، اجازه فرما آن را از اینجا دور کنیم! امام علیه السلام فرمود: آزادش بگذارید، این سگ گرسنه است و من از خدا شرم دارم که غذا بخورم و حیوانی گرسنه به من نگاه ملتمسانه کند و محروم بماند. (بحار الأنوار: ج ۴۳، ص ۳۵۲، ح ۲۹) 🟧 نکات آموزنده حدیث: 1⃣ آیا اگر حیوان دیگری در این اتفاق بجای سگ بود باز هم حضرت به آن غذا میداد؟ بله، زیرا حضرت میفرماید من از خدا شرم دارم که غذا بخورم و حیوان گرسنه به من نگاه کند و نفرمود سگ گرسنه. به طور کلی، انسان باید نسبت به حیوانات حس ترحم داشته باشد و در برابر آنان کارهایی که موجب رنجش و ناراحتی آنان میشود را انجام ندهد و در صورت نیاز به آنان کمک برساند. انسان نباید نسبت به دیدن رنج حیوانات بی تفاوت باشد حتی اگر آن حیوان نجس یا آلوده باشد. 2⃣ در این داستان خود حیوان به سمت حضرت آمده و حضرت به آن غذا داده نه اینکه حضرت به دنبال حیوانات گرسنه بگردد و بخواهد آنها را سیر کند. پس این داستان، تأييدى برای کسانیکه غذا تهیه میکنند و برای سگهای حاشیه شهر میبرند، محسوب نمیشود. 3⃣ وقتی سگ گرسنه به سوی حضرت آمد، حضرت اجازه نداد کسی حیوان را دور کند. از طرفی اهل بیت توصیه به عدم نگهداری سگ در محل زندگی انسانی کرده اند. پس احتمالا این داستان در خانه و محل زندگی انسانها اتفاق نیفتاده و در جایی مانند باغ یا حاشیه آبادی رخ داده است. 4⃣ در این داستان مشخص نشده که سگی که به سوی حضرت آمده سگ گله بوده یا نگهبان یا ولگرد یا شکاری یا... پس این داستان تاییدی بر ولگردی سگها نیز به شمار نمی‌آید. در زمان امام مجتبی علیه السلام چیزی مانند گله‌های سگهای ولگرد که امروزه اطراف بعضی شهرها و روستاها و زیستگاههای حیات وحش به حالت بحرانی درآمده، وجود نداشته است. 5⃣ اینکه امام علیه السلام هر لقمه که می‌خورد یک لقمه به سگ میداد، اعجاب آور است؛ زیرا معمولا انسانها حتی اگر به حیوانی ترحم کنند از بخشهایی از غذا که خودشان نمیتوانند بخورند مانند استخوان و دورریز غذا بذل و بخشش میکنند. ولی حضرت از اصل غذا و به صورت مساوی با آن سگ تقسیم مینمودند. 6⃣ امام علیه السلام می‌توانست به یکباره نیمی از غذا را به آن حیوان بدهد ولی به صورت آهسته و لقمه لقمه به حیوان داد. این نشان میدهد که در غذا دادن به حیوانات گرسنه نباید عجله کرد. این سبب میشود هم حیوان فرصت کافی برای جویدن و لذت بردن از غذا داشته باشد و هم انسان از مهربانی و انفاق به حیوانات لذت ببرد و از طرفی به قدر وسع خود و نیاز حیوان، به آن غذا بدهد. 7⃣ وحشی یا اهلی بودن آن سگ، روشن نیست؛ اما روشن است که در زمان ما، غذا دادن به حیوانات وحشی باید فقط در صورت اضطرار و با رعایت ملاحظات فراوان انجام شود. حداقل خطر غذا دادن به حیوانات وحشی، دستی شدن آنها است که موجب خطرات بزرگ در آینده برای آنها می‌شود. نویسنده: حجت الاسلام موسی مزینانیان [پژوهشگر فقه محیط زیست] @feghhemohitezist

حق بر منظر از حقوق زیستی شهروندان است. کلیدواژه‌هایِ "حق رؤیت طبیعت" و "هویت جمعی معنوی" و "بلندمرتبه سازی" در نشست علمی «حق بر منظر» در آینده نزدیک مطرح خواهند شد. [ارائه دهنده: حجت الاسلام و المسلمین دکتر عزیز الله فهیمی؛ مدرّس فقه و حقوق محيط زيست] @feghhemohitezist

#ویژه_محرم 🏴 تأثیر رابطه قلبی با امام حسین‌ علیه‌السّلام 🎙آیت الله مصباح یزدی(ره) @feghhemohitezist

#پیشنهاد_پژوهشی #حفظ_محیط_زیست #علوم_تربیتی #برنامه_ریزی_درسی درخواست یکی از دانشجویان رشته علوم تربیتی با گرایش برنامه ریزی درسی، این بود که چند عنوان جدید برای پایان‌نامه‌های این رشته پیشنهاد بدهم. عناوین پیشنهادی، از قرار ذیل است: 1️⃣ طراحی برنامه درسی آموزش حفظ محیط‌زیست در ضمن کتب هدیه‌های آسمان در دوره دوم دبیرستان 2️⃣ طراحی دروس حفظ محیط زیست برای کتب دینی دوره اول دبیرستان 3️⃣ برنامه‌ی درسی پیش دبستانی بر اساس جایگاه آبادانی زمین و حفظ محیط زیست در اسلام 4️⃣ بررسی مؤلفه‌های اصلی آموزش حفظ محیط‌‌‌زیست در کتاب‌های درسی دوره ششم ابتدایی از منظر آموزه‌های زیست محیطی دینی 5️⃣ طراحی الگوی برنامه درسی فعالیت‌های فوق‌برنامه برای دانش آموزان دوره اول دبیرستان با تأکید بر آیات و احادیث محیط زیستی 6️⃣ جایگاه حفاظت از محیط زیست در آموزه‌های دینی و برنامه ریزی درسی بر اساس آن در آموزشهای مدرسه‌ای 7️⃣ بررسی برنامه درسی پنهان آموزشهای دینی محیط زیستی در مدارس متوسطه 8️⃣ تحلیل برنامه درسی دوره ابتدایی در آموزش حفظ محیط زیست؛ بر اساس آموزه های قرآنی و روایی 9️⃣ بررسی وضعیت موجود و مطلوب برنامه درسی آموزش محیط ‌زیست دوره دوم متوسطه بر اساس آیات قرآن و احادیث ائمه اطهار(ع) 0️⃣1️⃣ مبانی دینی حفاظت از محیط زیست و تحلیل آنها به عنوان اهداف تربیتی @feghhemohitezist

#ویژه_محرم 🏴 روضه تاسوعا 🎥 آیت‌الله جوادی آملی @feghhemohitezist

⭕️ استفاده بدون محدودیت از پلاستیک ◾️کیسه‌های پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف، از بزرگترین معضلات زیست محیطی به شمار می‌روند. ◾️بشر تقریبا به هر جا پا نهاده، نوعی از پسماند پلاستیکی را از خود به جا گذاشته. ◾️خطر این مواد برای محیط زیست و حیات، روشن است؛ ورود میکروپلاستیکها به منابع آبی و خاک و چرخه غذایی موجودات، بر کسی پوشیده نیست. 🟦 سؤال: آیا استفاده گسترده و بدون هرگونه محدودیت از پلاستیک، با آموزه‌های دینی ذیل سازگار است؟ 1⃣ آموزه قرآنی «لزوم آبادانی زمین» 2⃣ آموزه قرآنی «حفظ زمین برای نسلهای آتی» 3⃣ آموزه قرآنی «خلافت الهی انسان در زمین» 4⃣ آموزه حدیثی «لزوم مراقبت و نگه‌داشتن حرمت زمین» 5⃣ آموزه دینی «مسئولیت اجتماعی انسان در قبال محیط زیست» 6⃣ حرمت اسراف (مصرف بیش از حد متعادل) #آبادانی_زمین #حفظ_زمین #مواد_پلاستیکی @feghhemohitezist

#پیشنهاد_پژوهشی #حقوق_محیط_زیست #تنوع_زیستی عنوان پایان نامه یک دانشجوی ارشد عراقی در دانشگاه ادیان و مذاهب: «حمايت قانونى از تنوع زیستی؛ بررسی تطبیقی بین قوانین عراق و اردن» [نظیر چنین عنوانی را درباره قوانین ایران نیز می‌توان پیشنهاد داد] @feghhemohitezist

#کلام_استاد آیت الله احمد مبلّغی: «پاسداشت محیط زیست، منهای دین تکمیل نمی‌شود» روابط و مناسبات اجتماعی، از ناحیه دین تقویت می‌شود؛ لذا امروزه همگان می‌فهمند که پاسداشت محیط زیست، منهای دین و قدرت و نفوذ و توصیه‌های دینی، تکمیل نمی‌شود. بنابراین، به نقش ادیان در حوزه محیط زیست توجه می‌شود. @feghhemohitezist

کانال «میز پژوهشی فقه محیط زیست» ذیل مؤسسه عالى فقه و علوم اسلامى تشکیل شد. این کانال، در صدد طرح و ترویج و حمایت از فقه محیط زیست و پژوهش‌های مرتبط با آن است. ▫️آدرس کانال: 🆔 @feghhemohitezist

میز پژوهشی فقه محیط زیست، از شما همراهان ارجمند تقاضا دارد که کانال را به علاقه‌مندان حوزوی و دانشگاهی معرفی نمایید.

#فقه_محیط_زیست #قواعد_فقهیه #ضوابط_فقهیه آیت الله احمد مبلّغی (مدرّس خارج فقه محيط زيست در مؤسّسه عالی فقه و علوم اسلامی) مطرح نمود: «نقش پر رنگ قواعد و ضوابط فقهیه در فقه محیط زیست» 🔷برخی از این قواعد و ضوابط عبارتند از: 🔸حرمة الإفساد فی الأرض 🔸لاضرر 🔸حرمة کفران النعمة 🔸حرمة الإسراف 🔸عدم جواز تضییع المال 🔸عدم جواز تعطیل الأرض 🔸عدم جواز تعطیل المال 🔸صرف الأرض فیما خُلقت له 🔸إعمار الأرض 🔸انتزاع الأرض مِن صاحبها إذا خربت بسبب تعطیلها و إمتناع عمرانها 🔸إختلال النظام 🔸حرمة الروح 🔸تقدیم الأبدان علی الأدیان 🔸التعاون علی البرّ 🔸إبعاد القُمامة عن البیت 🔸إخراج العاطل مِن حیّز العطلة 🔸الإتلاف 🔸بیت المال للمصالح العامّة @feghhemohitezist

#اقتصاد_محیط_زیست #گزارش_جلسه مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی حوزه‌های علمیه، برای تشکیل حلقه پژوهشی «اقتصاد محیط زیست» از برخی پژوهشگران حوزوی و دانشگاهی دعوت نمود. در این جلسه حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمد علی یوسفی (رئیس مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی حوزه‌های علمیه) الزامات تشکیل حلقه پژوهشی اقتصاد محیط زیست و کلیت نقشه راه حلقه مذکور را بیان نمود. معاون اجرایی مرکز و همچنین هر یک از پژوهشگران، به بیان نکات و نظر خود پرداختند. حجت الاسلام بهجتی اردکانی (کارشناس میز پژوهشی فقه محیط زیست در مؤسسه عالی فقه و علوم اسلامی) ضمن ابراز خرسندی از تشکیل چنین حلقه علمی، با بیان چند مثال، به ارتباط وثیق بین اقتصاد و محیط زیست اشاره کرد. @feghhemohitezist

#گزارش_جلسه #روش_شناسی_فقه_محیط_زیست #مدرسه_فقه_محیط_زیست 🔸جلسه هم اندیشی «فقه محیط زیست و منابع طبیعی» در پژوهشگاه فقه معاصر برگزار شد. (19 مرداد 1402) 🔸حجت الاسلام والمسلمین دکتر سعید فراهانی فرد (صاحب آثاری در اقتصاد محیط زیست و منابع طبیعی) به رویکرد رایج در روش استنباط فقهی اشاره نمود و این احتمال را مطرح نمود که ممکن است بررسی و مطالعه در روش شناسی فقه محیط زیست، محقق را به این نتیجه برساند که روش تحقیق در فقه محیط زیست، همان روش رایج و یا روشی با ویژگیهای خاص باشد. 🔸حجت الاسلام و المسلمین عزیزالله فهیمی (مدرس فقه و حقوق محیط زیست) ضمن ارائه توضیحاتی، بر تدوین روش شناسی فقه محیط زیست تأکید نمود. 🔸حجت الاسلام بهجتی اردکانی (کارشناس میز پژوهشی فقه محیط زیست) به برخی خصوصیات فقه محیط زیست از جمله کاربرد زیاد قواعد فقهی اشاره، و بر لزوم بازپژوهی قواعد و ضوابط فقهی با رویکرد محیط زیستی تأكيد نمود. 🔸آقایان فراهانی فرد و فهیمی، دعوت میز پژوهشی فقه محیط زیست برای مشارکت در برگزاری «مدرسه فقه محیط زیست» در «مؤسسه عالی فقه و علوم اسلامی» را پذیرفتند. @feghhemohitezist

محور چهارم: زن، خانواده، امنیت زیست محیطی 🟨ریز موضوعات: 🔸نقش زن در ترویج فرهنگ خانواده برای حفاظت محیط زیست 🔸نقش خانواده در آموزش ارزش‌های زیست محیطی به کودکان و تاثیر آن بر آینده پایدار جامعه 🔸ابعاد، مولفه‌ها و شاخصه‌های امنیت زیست محیطی زنان 🔸شاخص‌های امنیت زیست محیطی خانواده 🔸عوامل تهدید کننده امنیت زیست محیطی (عوامل مرتبط با حوزه خانواده) 🔸تبارشناسی امنیت زیست محیطی زنان در اندیشه اسلامی و گفتمان غربی 🔸رابطه امنیت زیست محیطی با رفاه خانواده 🔸نقش کاهش جمعیت در امنیت زیست محیطی 🔸رابطه پرهیز از مصرف گرایی در خانواده با امنیت زیست محیطی 🔸رابطه بین شاخص‌های زیست محیطی و سلامت زنان در خانواده 🔸تحلیل تاثیرات شرایط اقتصادی بر رفتار زنان در حفاظت از محیط زیست خانواده 🔸تحلیل پدیده‌های فرهنگی و اجتماعی بر رفتار زنان و مردان در حفاظت از محیط زیست خانواده 🔸بررسی رابطه بین نقش زنان در حفظ محیط زیست و امنیت غذایی خانواده 🔸عوامل موثر بر افزایش امنیت زیست محیطی در جامعه با تاکید بر نقش خانواده و زنان 🔸بررسی نقش مدیریت پسماندها در کاهش تاثیرات منفی زیست محیطی بر خانواده‌ها 🔸بررسی نقش خانواده در پیشگیری از پدیده‌های طبیعی ناشی از تغییرات آب و هوایی 🔸تحلیل رابطه بین شاخص‌های اجتماعی اقتصادی خانواده مطلوب و امنیت زیست محیطی 🔸تاثیر فعالیت‌های زنان در زمینه حفاظت از محیط زیست بر بهبود شرایط زندگی در خانواده 🔸کارکرد خانواده با تاکید بر نقش زن در امنیت زیست محیطی 🔸نقش شهرسازی در تامین و ارتقای امنیت روانی خانواده 🔸نقش شهرسازی در تامین و ارتقای امنیت فرهنگی @feghhemohitezist

🗓 مهلت ارسال چکیده مقالات: ۱۴۰۲/۷/۳۰ 🌐جهت ثبت آثار، به سایت همایش مراجعه نمایید: https://wfs-conference.ir

گزارش میز پژوهشی فقه محیط زیست از جلسه در اداره کل محیط زیست استان قم حضار: ▫️مدیر کل سازمان حفاظت محیط زیست استان قم؛ ▫️کارشناس میز پژوهشی فقه محیط زیست؛ ▫️یکی از کنشگران حوزوی در عرصه محیط زیست. 🔸در ابتدا، دکتر بازگیر گزارشی از توانمندیها و مسائل پیش روی اداره کل استان مطرح نمود؛ 🔸سپس گزارشی از ظرفیتهای نهادهای حوزوی فعال در عرصه محیط زیست بیان شد. 🔶اهم نکات مشترک و مورد تأکید: 1⃣ جایگاه تاریخی حوزه علمیه و علما در تولید و نشر اندیشه 2⃣ لزوم ورود جدی تر حوزویان به تدوین اندیشه‌های محیط زیستی اسلامی 3⃣ لزوم تعامل میز پژوهشی فقه محیط زیست و سازمان محیط زیست در برگزاری نشستهای علمی با موضوعات مورد نیاز کشور 4⃣ نیاز به مشخص شدن میزان حقابه‌های محیط زیستی بر اساس ضوابط فقهی، حقوقی و قانونی (به عنوان یکی از مسائل مورد نیاز کشور) @feghhemohitezist