✡️ نفوذ بابیان در اطراف سید جمال‌الدین اسدآبادی
1️⃣ فصل پایانی تکاپوهای فکری سیاسی #سید_جمال‌الدین_اسدآبادی، به سال‌های ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۴ ق. و در اسلامبول گذشت. وی، در آن برهه‌ی زمانی، تبلیغات وسیعی را برای عمومیت‌بخشیدن به سیطره‌ی خلافت عثمانی بر جهان اسلام ترتیب داد. از این تکاپوهای او، با عنوان #جنبش_اتحاد_اسلام یاد می‌شود.
2️⃣ گروهی از یاران سید جمال‌الدین در اسلامبول، و گروهی نیز در تهران، به او یاری می‌رساندند. در گروه نخست، کسانی چون میرزا آقاخان کرمانی، شیخ احمد روحی، میرزا حسن‌خان خبیرالملک، ابوالحسن‌میرزا شیخ‌الرئیس قاجار، شیخ محمود افضل‌الملک کرمانی و… جای داشتند.
3️⃣ برخی یاران برجسته‌ی سید جمال‌الدین در تهران، عبارت بودند از: میرزا علی‌خان امین‌الدوله، محمدتقی‌خان مجدالملک، حاج شیخ هادی نجم‌آبادی، حاج میرزا هادی دولت‌آبادی، حاج سیّاح محلاتی، حاج میرزا یحیی دولت‌آبادی، میرزا رضا کرمانی و…
4️⃣ باید دانست که در میان همکاران سید جمال‌الدین در اسلامبول، تکاپوگران #بابی (ازلی) جایگاهی ویژه داشتند. #میرزا_آقاخان_کرمانی، شیخ احمد روحی، شیخ ابوالقاسم روحی، شیخ محمود افضل‌الملک، احمدمیرزا فرزند صبح ازل، میرزا حسین شریف کاشانی، و #میرزا_رضا_کرمانی، بابیان یا بابی‌زادگانی بودند که در این مسیر، با او همکاری می‌کردند.
5️⃣ چنین به نظر می‌آید که فعالان بابی (ازلی)، در ظاهرِ اتحاد اسلام، خواهان براندازی سلطنت #قاجار بودند که بزرگ‌ترین دشمن آیین‌شان به‌شمار می‌رفت.
✍️ سیدمقداد نبوی رضوی
✡️ سیر دعاوی علی‌محمد باب (١)
1️⃣ در سال ۱۲۶۰ق. جوانی تاجرپیشه، به‌نام #سیدعلی‌محمد_شیرازی خود را نایب امام دوازدهم دانست.
2️⃣ این شخص، گرایش شیخی داشت و به درس #سیدکاظم_رشتی، حاضر می‌شد. سید علی‌محمد، چون خود را «باب امام» می‌خواند، به #باب معروف شد، و پیروانش نیز #بابی خوانده شدند.
3️⃣ روایت‌های باب و پیروانش، نشان از آن دارد که شیخیان، بر اساس تعالیم پیشوایان خود، ظهور موعود اسلام را نزدیک می‌دیدند.
4️⃣ در صورت پذیرش این روایات، و نیز توجه به پراکندگی شیخیانِ منتظر ظهور در ایران و عراق، یکی از اسباب مهم رواج سریع دعوت باب معلوم می‌شود.
5️⃣ هجده‌نفر نخستین پیروان باب – که #حروف_حیّ نام گرفتند و مقامی ویژه داشتند – همگی، از شاگردان سیدکاظم رشتی بودند، و بسیاری از گروندگان سال‌های نخست دعوت او نیز به آن گروه تعلق داشتند.
✡️ سیر دعاوی علی‌محمد باب (٣)
1️⃣ باب، در اواخر عمر، اطاعت از جوانی ١٩ساله، به‌نام #میرزا_یحیی_نوری را بر پیروان خود واجب کرد. وی از جانب باب دستور یافت تا «کتاب بیان» را کامل کرده، و آیین او را حفظ کند.
2️⃣ از سوی دیگر، باب، چون سلسلهٔ «مظاهر الهیه» را بی‌پایان می‌دانست، به ظهوری پس از خود نیز قایل بود. صاحب آن ظهور، #من_یظهره_الله (کسی که خداوند او را ظاهر خواهد کرد)، خوانده می‌شد.
3️⃣ #صبح_ازل، پس از کشته شدن باب، بر بابیان ریاست یافت، و این ریاست را تا سال ۱۲۸۰ق. حفظ کرد. از آن سال به بعد، به‌سبب داعیهٔ من یظهره‌اللّهى برادرش، #میرزا_حسینعلی_نوری (بهاءالله) ریاست او افول کرد.
4️⃣ ادعای بهاءالله، در روزهای پایانی اقامت وی و صبح ازل در بغداد آشکار شد. اختلاف‌های دو برادر، در تبعیدگاه‌های بعدی ایشان (اسلامبول و اَدِرنه)، حالت جدّی‌تری یافت، و سرانجام به تبعید جداگانهٔ آنان به عکا در فلسطین، و فاماگوستا در قبرس، انجامید.
5️⃣ بیشتر بابیان به #بهائیت پیوستند و آنانی که بر تعالیم باب باقی ماندند، به‌سبب جانبداری از صبح ازل، گذشته از عنوان #بابی، به‌نام #ازلی نیز شناخته شدند. صبح ازل حدود ۴۵سال در قبرس اقامت داشت و در ۱۲ جمادی‌الاولى ۱۳۳۰ق. در آن شهر درگذشت.
✍️ سیدمقداد نبوی رضوی