🌷💫به هر جا كه دانش رود مرز ماست (مرجعیت علمی)
🔸«علم» و «فناوری» اموری بیوطناند؛ متعلق به هیچ قوم و ملتی نیستند؛ به همین دلیل ضرورت علمآموزی در اسلام، ضرورتی مطلق است؛ يعني نه «قيد افرادي» دارد و نه «قيد زماني» و نه «قيد مکاني» و نه هيچ قيد و محدوديت ديگري.
حديث بسيار مشهور و معروف #پيامبر_اکرم(ص) که فرمود: «طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِم؛ علمآموزي بر هر مسلماني واجب است»، اختصاص داشتن تحصيل علم به طبقه يا صنف يا جنس خاصي را رد کرده، آن را جزو واجبات عمومي همة مسلمانان بر ميشمارد.
همچنین حدیث: «اطْلُبُوا الْعِلْمَ مِنَ الْمَهْدِ إِلَى اللَّحْد؛ زگهواره تا گور دانش بجوي»، محدوديت زماني را براي تحصيل علم از ميان بر ميدارد.
بر اساس حديث «اطْلُبُوا الْعِلْمَ وَ لَوْ بِالصِّين؛ در جستجوی دانش باشید؛ هر چند که در چين باشد» دانسته ميشود که طلب علم، وظيفهاي است که، از نظر اسلام، جا و مکان خاصي نميشناسد.
و احاديثي مانند «الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ فَلْيَطْلُبْهَا وَ لَوْ فِي أَيْدِي أَهْلِ الشَّر؛ حکمت گمشدة مؤمن است پس آن را فرا میگیرد هر چند در دست منافق باشد.» و «الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ فَخُذِ الْحِكْمَةَ وَ لَوْ مِنْ أَهْلِ النِّفَاق؛ حکمت گمشدة مؤمن است پس آن را فراگيريد هر چند در دست منافق باشد» محدوديت از حيث معلم را نفي ميکند.
🔻جهانگشایی علمی،
اولاً، بسیار کمهزینهتر از جهانگشایی نظامی است؛
ثانیاً، با روی گشاده از سوی اقوام و ملتهای مختلف پذیرفته میشود؛
ثالثاً، ماندگار و دائمی است؛
رابعاً، نفوذ در ذهن و ضمیر است و نه تصرف سرزمین؛
و خامساً، این نوع کشورگشایی، کاری روا و صواب است؛ منشأ خدمت و هدایت و سعادت جامعه میشود (البته مشروط به آنکه علوم مورد نظر چنین نوع جهتگیری ای داشته باشند)
كزين گونه كشور گشايي رواست
به هر جا كه دانش رود مرز ماست
#مرجعیت_علمی
#دانشگاه
.
🌷💫علم نافع، علم مولد و جامعه دانشبنیان
ـ
🔸در روایات و ادعیه اسلامی تأکید ویژهای بر «علم نافع» شده است. #امیرمؤمنان خطاب به فرزندشان امام حسن علیهما السلام میفرمایند:
وَ اعْلَمْ أَنَّهُ لَا خَيْرَ فِي عِلْمٍ لَا يَنْفَعُ؛ در دانشی که سود ندارد، خیری نیست.
مسأله علم نافع در نظام ارزشی اسلام تا آنجا اهمیت دارد که از دعاهای همیشگی #پیامبر_اکرم(ص) در تعقیبات نماز این بود که: اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عِلْمٍ لَا يَنْفَع؛ پروردگارا از علمی که سود نداشته باشد به تو پناه میبرم»
🔻از اینجا دانسته میشود که هر دانشی لزوماً «خوب» نیست؛ علم ذاتاً ارزشمند نیست؛ علمی که برای فرد یا جامعه اسلامی ضرر داشته باشد و یا حتی نفعی در پی نداشته باشد، در نظام ارزشی اسلامی، «فاقد ارزش» و حتی ممکن است «ضدارزش» باشد.
🔹علم نافع، یعنی علمی که برای فرد یا جامعه اسلامی سودمند باشد. علمی که جامعه را عالمتر و آگاهتر کند؛ علمی است که صرفاً در ذهن و ضمیر عالم باقی نماند یا در لابلای کتابها و کتابخانهها دفن نشود. توضیح آنکه یک علم ممکن است برای فردی خاص، نافع باشد، اما زمانی میتواند برای جامعه نافع باشد که سطح دانش و هنر و صنعت مردم را هم بالاتر بیاورد؛ یعنی علمی در خدمت شکلدهی به یک «جامعه دانشبنیان» باشد.
🔸به تعبیر دیگر، ممکن است تکتک آحاد مردم، عالم و دانشمند باشند، اما «جامعه»، جامعهای «دانشمند و دانشبنیان» نباشد. و این در جایی است که دانشهای افراد دانشهایی مولد نباشد، میزان دانش جامعه زمانی بالاتر میرود که دانش تکتک دانشمندان به درستی در میان سایر افراد جامعه توزیع شده باشد و این جز با کاربست دانش در جامعه و صنعت ناشدنی است. «کاربست دانش» موجب میشود دانشی که علیالقاعده در اختیار تعداد قلیلی از افراد است، در اختیار جمع کثیری قرار گیرد. کاربرد دانش موجب میشود «جامعه» دانشمندتر و عالمتر شود.
🔻اما باید توجه داشت که دانش وقتی در محصول، نمایان میشود که افرادی باشند که توانایی کاربردیسازی آن را داشته باشند.
🔹براساس پایگاه استنادی WOS رتبه علمی ایران در سال ۲۰۲۱، ۱۷ بوده است اما رتبه تولید «علم فناورانه» ۲۷ بوده است. یعنی ما ده پله در تولید علوم فناورانه، و علوم و دانشهای کاربردی نسبت به تولید علوم محض، عقب هستیم. این نسبت معالاسف در حوزه علوم انسانی بسیار نگرانکنندهتر است. و این نشان میدهد که ما باید سرمایهگذاری بیشتری در حوزه دانشهای کاربردی یا کاربست دانش داشته باشیم.
#علم_نافع
#علم_مولد
#کاربرد_علم
#دانشگاه
#پژوهش
.
🌷💫در زشتی وارونهنمایی!
🔸#پيامبر_اکرم صلى الله عليه و آله میفرماید:
أشَدُّ الناسِ عَذابا يومَ القِيامةِ مَن يَرى الناسُ أنَّ فيهِ خَيرا و لا خَيرَ فيهِ؛
سختترين عذاب در روز قيامت از آن کسی است که مردم او را آدم خوبى بدانند، اما هيچ خوبى و خيرى در وجود او نباشد.
🔹بهومیل هرابال (Bohumil Hrabal) از نویسندگان مشهور اهل چک، در جملهای حکمیانه میگوید:
«برای خیانت هزار راه وجود دارد ولی هیچکدام به اندازهی «تظاهر به دوست داشتن» کثیف نیست!»
#خیانت