.طالب آملی ،شاعری متفاوت
طالب آملی از میان آرایههای ادبی به ردیف عنایت ویژه دارد. غزل از منظر او با ردیف کمال مییابد و در این باور هیچ حد و مرزی برای وی متصور نیست. هر کلمهای میتواند در جای ردیف قرار گیرد. کار بهجایی میرسد که «زنبور» در محل ردیف مینشیند!
تو راست در دل از آن غمزه بیعدد زنبور
به جسم خانهٔ موری که دید صد زنبور
در دیوان طالب ردیفهایی میتوان سراغ کرد که به مضحکه بیشتر شبیه است. واژگانی مانند انتعاش، تکلّف، نازک، از بسکه ضعیفم، نمک، شکنجه، کاکل، قرض و مانند آن و جالب آنکه طالب در این مقام شاعران را به پیروی از خود فرا میخواند که چونان او بهدامن ردیف و قافیه درآویزند:
بهطرز تازهٔ طالب ردیف و قافیه سنج
مقلّد روش ناخوش قدیم مباش
طالب از اینکه گاهی ناخواسته غزلی بدون ردیف ساخته در مقام عذرخواهی دلیل و برهان اقامه میکند:
از آن مقفّی سر کردم این غزل طالب
که هوش قافیهام بر نتافت بار ردیف
در مقابلِ عنایتِ ویژهٔ طالب به ردیف، قافیه جایگاهی در شعر او ندارد. ابایی از تکرار قافیه، شایگان، ایطاء خفی و جلی ندارد چنانکه تنها در یک قصیدهٔ یکصد و پنجاه و پنج بیتی که در مدح خان غازی با مطلع:
اگر زاغ اگر صعوهٔ ناتوانم
همین بسکه در جرگهٔ بلبلانم
سروده، قافیهٔ زبان را پانزدهبار، قافیهٔ استخوان را هشتبار، قافیهٔ آسمان را هفتبار، قافیهٔ دهان را پنجبار تکرار کرده است. بقیهٔ قوافی هم به تناسب دو تا سهبار و بیشتر تکرار شدهاند.
و این مقولهٔ تکرار قافیه در اساس از اختصاصات سبک هندی بهشمار میرود: «... و اما تکرار قافیه که در دیوانهای سدهٔ یازدهم و سدهٔ دوازدهم نمونههای بسیاری از آن میبینیم، مخصوصا در غزل معمول بود و بعضی از شاعران مثل طالب آملی، صائب تبریزی، عالی نیشابوری، و بیدل عظیمآبادی در این راه مبالغه کردهاند...»
دکتر شفیعی کدکنی این تکرار مکرّر قوافی را در شعر شاعران سبک هندی بهجای ضعف در زمرهٔ تواناییهای شاعران این سبک بهشمار میآورد که میتوانند با یک کلید درهای بستهٔ بیشماری را بگشایند: «... این تکرار قافیه، به احتمال، فینفسه نوعی سنّت و نمایش هنرمندی بوده است تا نشان ضعف!
شاعران میخواستند نشان دهند که میتوانند یک قافیه را (که واژهای است با ظرفیت محدود برای تداعی معانی) برای پدیدآوردن تداعیهای گوناگون بهکار برند. یعنی میتوانند با کلید قافیه از پس شبکههای معنایی متفاوت و زنجیرهای واژگان متعدّد برآیند. به دیگر سخن میتوانند چندین در را با یک کلید بگشایند...»
کتاب زندگی و شعر طالب آملی
شاعر گلهای آتش
از محمدرضا قنبری
صفحهٔ ۶۲ و ۶۳
#طالب_آملی
🍃
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
🔷 نقش شاعر در سیر صعود و نزول در عوالم خلقت
🎥بیانات آیت الله العظمی #جوادی_آملی حفظهالله در پیام به اولین همایش بین المللی #طالب_آملی
🔹تفاوت شعر و نظم
🔹نسبت عقل با خیال و وهم
🔹نقش شعر در تنزیل عقل و تربیت وهم و خیال
ایتا
https://eitaa.com/joinchat/3838312753Cd75444eef6
تلگرام
https://t.me/khoshdeltanzjedi