۱۵۵-چرا توصیه شده جواب سلام را بهتر از سلام کننده ، پاسخ دهیم ؟ پاسخ : برای تداوم و بهبود روابط اجتماعی در قرآن کریم توصیه شده که هر گاه کسی به شما درودی فرستد پاسخ آن را بهتر دهید (۱) لذا علاوه بر ثوابی که در اینکار وجود دارد ، برای تحکیم و تداوم روابط اجتماعی ، توصیه شده پاسخ شما به ابراز محبت دیگران بهتر باشد (۲) ------------- ۱-سوره نساء آیه ۸۶ ۲-حکمت ۶۲(إِذَا حُيِّيتَ بِتَحِيَّةٍ فَحَيِّ بِأَحْسَنَ مِنْهَا)

۱۵۶-مقصود از اینکه «خداوند به هر چیزی احاطه دارد» (۱) ، چیست ؟ پاسخ : مقصود آنست که خداوند از هر جهت بر هر چیز تسلّط دارد و هیچ چیز از سلطهٔ الهی بیرون نیست پس خداوند به تمام موجودات علم دارد و آنها در دست قدرت الهی می باشند (۲) ------------- ۱-خطبه ۸۶(له اَلْإِحَاطَةُ بِكُلِّ شَيْءٍ) ۲-منهاج البراعة ص ۱۲۷

۱۵۷-مقصود امام علی علیه السلام از «عمل در ایام فراغت» چیست ؟ پاسخ : فراغت به معنای آسودگی و فرصت برای کار است و در اینجا منظور فرصتی است که برای عمل در دنیا در اختیار انسان قرار داده شده است ، در مقابل آخرت که انسان مشغول به نتیجهٔ اعمال خود خواهد بود (۱) ------------ ۱-خطبه ۸۶ ( وَ فِي فَرَاغِهِ قَبْلَ أَوَانِ شُغُلِهِ) شرح مدرس وحید ج ۵ ص ۳۵۲

۱۵۸-مقصود از تعبیرِ «نام گذاری آثار »، در نهج البلاغه چیست ؟ پاسخ : مقصود از تعبیرِ«نام گذاری آثار» در خطبه ۸۶ به معنای آن است که اعمال انسان از سوی خداوند به خوب و بد نام گذاری و شناسایی شده ، و حد و حدود آن مشخص گردیده تا انسان به خوبی ها عمل کند و از بدی ها دست بردارد ، زیرا عمل همان اثری است که پس از مرگ انسان باقی می ماند (۱) ---------- ۱-خطبه ۸۶(قَدْ سَمَّى آثَارَكُمْ) الدیباج الوضی ج ۲ ص ۶۳۵ و شرح جعفر حسینی ، و ترجمه مولی فتح الله کاشانی

۱۵۹-امام علی علیه السلام چه عاملی را باعث انحراف خوارج می داند ؟ پاسخ : امام علی علیه السلام دو عامل را موجب انحراف خوارج از راه مستقیم می داند یکی شیطان که موجب گمراهی آنان گردید و دیگر نفس امّاره که آنان را به مخالفت با امام وا داشت (۱) ، البته باید توجه داشت این دو عامل تنها اختصاص به خوارج ندارد بلکه این دو می تواند باعث گمراهی هر انسانی گردد ----------- ۱-حکمت ۳۲۳(اَلشَّيْطَانُ اَلْمُضِلُّ وَ اَلْأَنْفُسُ اَلْأَمَّارَةُ بِالسُّوءِ)

۱۶۰-اختلاف مسلمانان و یهودیان در مورد پیامبرشان چه تفاوتی با یکدیگر دارد ؟ پاسخ : مسلمانان در بارهٔ پیامبر(ص) و رسالت و نبوت آن حضرت (۱) دچار اختلاف نگردیدند ، بلکه در آنچه از جانب پیامبرشان رسیده دچار اختلاف شدند(مانند اختلاف آنان در خلافت و جانشینی) ولی یهودیان در صداقت پیامبرشان دچار تردید گردیده (۲) ، از راه توحید خارج شده و تمایل به شرک پیدا نموده و از پیامبرشان در خواست کردند : برای آنها معبودی غیر از خداوند قرار دهد ! (۳) ----------- ۱-معارج نهج البلاغه بخش ۲ ص ۴۵۱ ۲-ارشاد المؤمنین ذیل حکمت ۳۱۷ ۳-حکمت ۳۱۷(وَ لَكِنَّكُمْ مَا جَفَّتْ أَرْجُلُكُمْ مِنَ اَلْبَحْرِ حَتَّى قُلْتُمْ لِنَبِيِّكُمْ اِجْعَلْ لَنٰا إِلٰهاً كَمٰا لَهُمْ آلِهَةٌ)

۱۶۱-مقصود امام علی علیه السلام از اینکه فرمودند : ما «ابواب» هستیم ، چیست ؟ (۱) پاسخ : ابواب جمع باب و به معنای «در» است ، مقصود حضرت آن است که ما اهل بیت (ع) دری هستیم که از طریق آن مردم به معرفت خداوند و حلال و حرام الهی راه پیدا می کنند(۲) و این موضوع اشاره به حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله است که فرمودند : من شهر علمم و علی (ع) درب آن است هرکس که خواهان علم است از درش وارد شود (۳) ------------ ۱-خطبه ۱۵۴(نَحْنُ اَلشِّعَارُ وَ اَلْأَصْحَابُ وَ اَلْخَزَنَةُ وَ اَلْأَبْوَابُ) ۲-فی ظلال نهج البلاغه ذیل خطبه ۱۵۴ ۳-الغدیر ج ۶ ص ۷۹

۱۶۲-از چه زمانی نام پیامبر(ص) پر آوازه و دعوت ایشان به همه جا انتشار یافت ؟ پاسخ : امام علی علیه السلام در خطبهٔ ۱۶۱ نهج البلاغه ضمن توصیف پیامبر صلی الله علیه و آله ، می فرمایند که پس از هجرت پیامبر(ص) به مدینه ، نام ایشان پر آوازه گردید و دعوت ایشان به همه جا گسترده گردید (۱) و این امر با یاری اهل مدینه که پس از آن موسوم به انصار گردیدند و نیز با جهاد با کفار و دشمنان اسلام و شکست آنان تحقق یافت (۲) ----------- ۱-خطبه ۱۶۱(مَوْلِدُهُ بِمَكَّةَ وَ هِجْرَتُهُ بِطَيْبَةَ ، عَلاَ بِهَا ذِكْرُهُ وَ اِمْتَدَّ مِنْهَا صَوْتُهُ) ۲-منهاج البراعة ج۹ ص ۴۰۷

۱۶۳-در نهج البلاغه ، از شهر مدینه ، به چه نامی ، تعبیر آورده شده است ؟ پاسخ : امام علی علیه السلام در خطبه ۱۶۱ نهج البلاغه از شهر مدینه به «طیبه» تعبیر آورده اند ، چون پیش از هجرت پیامبر (ص) به این شهر ، نام آن یثرب بوده است و طبق خبری پیامبر (ص) نام آن را به «طیبه» تغییر دادند (۱) و طیبه به معنای پاک و پاکیزه است و این نام از این جهت است که پس از ورود پیامبر(ص) به آن شهر ، آنجا از شرک و بت پرستی پاک گردیده است (۲) ------------- ۱-شرح ابن ابی الحدید ج ۹ ص ۲۳۷ ۲-مجمع البحرین ج ۲ ص ۱۱۲

۱۶۴-چرا باید انسان در حال نعمت ترسان باشد ؟ پاسخ : ترسان بودن در حال نعمت آنگونه که در حکمت ۳۵۸ نهج البلاغه ذکر شده (۱) می تواند دارای احتمالاتی باشد ، از جمله اینکه : انسان نگران آن باشد که با ناسپاسی ، نعمت ها از او سلب نگردد و یا اینکه نگران آن باشد که با سرگرم شدن به نعمت ها از یاد صاحب نعمت (خداوند) غافل نگردد ---------- ۱-حکمت ۳۵۸(أَيُّهَا اَلنَّاسُ لِيَرَكُمُ اَللَّهُ مِنَ اَلنِّعْمَةِ وَجِلِينَ كَمَا يَرَاكُمْ مِنَ اَلنِّقْمَةِ فَرِقِينَ)

۱۶۵-امام علی علیه السلام در نهج البلاغه اسلام آوردن چه کسانی را از روی کراهت و ناخشنودی اعلام نموده است ؟ پاسخ : امام علی علیه السلام در نامه ۶۴ نهج البلاغه خطاب به معاویه ابراز می دارد که که اسلام آوردن شما در روز فتح مکه از روی نا خشنودی بوده و آن هم پس از آن اتفاق افتاده که پیامبر صلی الله علیه و آله با تعداد بیشماری از مسلمانان وارد مکه شده و ابوسفیان و همراهان آنها که شکوه مسلمانان را دیدند ، به ظاهر اسلام را پذیرفتند هرچند از روی میل درونی نبوده است و تا پیش از این از دشمنان سر سخت بودند (۱) ------------- ۱-نامه ۶۴(وَ مَا أَسْلَمَ مُسْلِمُكُمْ إِلاَّ كَرْهاً وَ بَعْدَ أَنْ كَانَ أَنْفُ اَلْإِسْلاَمِ كُلُّهُ لِرَسُولِ اَللَّهِ صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم حِزْباً) شرح ابن ابی الحدید ج ۱۷ ص ۲۷۳

۱۶۶-مقصود امام علی علیه السلام در نهج البلاغه از «برپاداشتن دو ستون» ، چه می باشد ؟ پاسخ : مقصود امام علی علیه السلام از این دو ستون : التزام به توحید و پیروی از سنت پیامبر صلی الله علیه و آله است (۱) که برخی از آن تعبیر به قرآن و عترت نموده اند (۲) ، زیرا برگشت قرآن و عترت به همان توحید و پیروی از سنت است زیرا آیات قرآن دعوت به توحید و یکتایی خداوند می کند و لازمهٔ پیروی از سنت ، دنباله روی از عترت پیامبر (ص) می باشد ----------- ۱-نامه ۲۳(أَقِيمُوا هَذَيْنِ اَلْعَمُودَيْنِ) ۲-معارج نهج البلاغه ج۲ص۲۷۲