#هدایت یعنی راه سعادت را طوری به مخاطب نشان دهیم که او سعادت را در انتهای آن راه ببیند و درک کند. اگر چیزی گفتیم که او سعادت را ندید، اقدام ما هر عنوانی دارد غیر از هدایت! عناوینی چون دخالت، زورگویی و... در فرآیند هدایت باید از ادبیات و رفتارهایی استفاده شود که مخاطب را به این باور برساند که انتهای این راه سعادت حقیقی است. تازه حالا انتخاب و اختیار معنی و مفهوم پیدا می‌کند. مقصود آیات هدایت اینجاست که می‌فرماید: انا هدیناه السبیل، اما شاکرا و اما کفورا. و آنجا که فرمود فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا (شمس/۸) سپس فجور و تقوایش [= شر و خیرش ] را به او الهام کرده است، قَدْ أَفْلَحَ مَن زَکَّاهَا (شمس/۹) که هر کس نفس خود را پاک و تزکیه کرده، رستگار شده. یعنی اول باید قَد تَّبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ اتفاق بیفتد و بعد از آن نوبت به انتخاب می‌رسد. و با انتخاب حق، اسباب نجات فراهم می‌شود و سالک طریق، بعد از پیمودن راه، به آن سعادتی که قبلا دیده است، می‌رسد. اینکه در قرآن کریم بارها با تعابیر مختلف فرموده است هر دینی به زبان مردم نازل شده دلیلش همین است. زیرا هدف اصلی دین، هدایت است و در مقام هدایت اصل بر اختیار و انتخاب است نه قانون و اجبار و سلطه. اما در درجه دوم بعد از اینکه اسباب هدایت برای همه فراهم شد، حکومت دینی با مختل کنندگان فرآیند هدایت، برخورد قهر می‌کند زیرا اگر اقدام قهری و قانونی، برای مستکبرین نباشد، فضای امنی برای به جریان افتادن و رسیدن به هدایت جامعه وجود ندارد. امر به معروف و نهی از منکر در واقع بخش پایانی و ضمانت اجرایی و ضمانت استمرار هدایت است لذا برای رسیدن به اثربخشی کامل، باید شرایط و سطح فکر و فهم مخاطب با دقت مطالعه و بررسی شود که در کدام مرحله و رتبه قرار دارد و برای هدایت او از چه ادبیاتی لازم است استفاده شود. آیا در مرحله اعتقاد و باور مشکل دارد یا در میدان عمل و مصداق دچار اشتباه شده است؟ و اگر مشکل در مقام اعتقاد است، به کدام باورها رسیده و در کدام باورها نقص دارد؟ همین‌جاست که در موارد متعدد بین هدایت به معنای عام و امر و نهی دینی تزاحم بوجود می‌آید و مبلغ دینی باید بسیار دقیق با در نظر گرفتن شرایط تصمیم گیری و اقدام کند. البته در مقام عمل ممکن است مصادیق مشترکی وجود داشته باشد که آمر و ناهی و شخص هدایتگر باید در لحظه تصمیم بگیرد. ✍سید مسعود حسینی گفتمان انقلاب اسلامی @goftmaneenghelab