این باب، از مباحث شیرین تجوید قرآن است .در اصطلاح تجویدی ، صفت، عبارتست از :
کیفیت تولد و خروج از مخرج آن
صفات اصلی (متضادّة)
«صفات اصلی» هر حرف ، به اتفاق مخرج آن شخصیت ویژه حرف را شکل می دهند.
تعداد صفات اصلی 10 عدد است که در واقع از 5 زوج متضاد تشکیل شده است .
صفات اصلی عبارتند از:
1- جَهر ضد آن 2- هَمس
3- شِدَّة ضد آن 4- رِخوَة
5- اِستِعلاء ضد آن 6- استفال
7- اِطباق ضد آن 8- اِنفتاح
9- اِصمات ضد آن 10- اِذلاق صفات اصلی حروف
صفت اول : جَهر
در لغت به معنای «آشکار بودن-آواز بلند» آمده است .
جهر در تجوید ، عبارتست از :
«وجود صوت حاصل از ارتعاش تار های صوتی در خلال تلفظ حرف»
حروف مجهوره عبارتند از : ا – ب – ج – د – ذ – ر – ز – ض – ط – ظ – ع – غ – ق – ل – م – ن – و – ی
حروف فوق را در این عبارت گرد آورده اند : «عَظُمَ وَزنُ قارِئٍ غَضٍّ ذی طَلَبٍ جِدّ » یعنی : رجحان دارد قدر قاری شاداب و فروتن جستجو گر توانا در فن خود .
در حروف جهر ، هوای خروجی از تارهای صوتی می گذرد. این تارها که تا حد زیادی به هم نزدیک شده اند مرتعش می شوند و صوت ایجاد شده از جایگاه تولید حرف عبور کرده و حروف مجحوره را تولید می کند .
برای تشخسص حروف جهر : انگشت خود را روی برجستگی جلوی گردن گذاشته و حرف را به صورت ساکن و ممتد تلفظ کنید . در حروف مجهوره ، ارتعاش تارهای صوتی زیر انگشت محسوس است.
صفات اصلی حروف
صفت دوم : همس
ضد جهر و در لغت به معنای «مخفی بودن – صدای آهسته » آمده است .
«همس» در تجوید عبارتست از :
«بی بهره بودن حرف از صوت مجهوره در اثر عدم ارتعاش تارهای صوتی»
حروف مهموسه 10 عدد بوده و عبارتند از : ت – ث – ح – خ – س – ش – ص – ف – ک – ه
این حروف را در عبارت «سَکَتَ ، فَحَثَّهُ شَخصٌ » گرد آورده اند . یعنی : ساکت و آرام بود پس شخصی او را نهیب زد و بر انگیخت .
در حروف همس ، هوای خروجی در حالی از بین تارهای صوتی می گذرد که تارها از هم دورند و هوا بدن ارتعاش آنها ، به مخرج حرف می رسد .
برای تشخسص حروف همس : انگشت خود را روی برجستگی جلوی گردن گذاشته و حرف را به صورت ساکن و ممتد تلفظ کنید . در حروف همس ، ارتعاش تارهای صوتی زیر انگشت حس نمی شود .
صفات اصلی حروف - صفات شدة و رخوة
صفت سوم : شدّة
در لغت به معنای «قوت» و در اصطلاح تجویدی ، عبارتست از :
«انسداد کامل صوت در مخرج حرف»
این انسداد به حدی است که اگر برطرف نشود ، صدای حرف هرگز شنیده نخواهد شد .
حروفی که دارای صفت «شدّة» هستند ، عبارتند از : ء – ب – ت – ج – د – ط – ق – ک
این حروف را جهت سهولت فراگیری در عبارت «اَجِدُ قِطٍّ بَکَت» یعنی : «می بینم زنی به نام قِط که می گریست» گرد آورده اند .
برای تشخیص شدّة ، حرف را به صورت ساکن یا مشدّد تلفظ می کنیم .
ملاحظه می شود در حروف شدّة ، صوت، پشت مخرج حرف محبوس می شود . مانند «ربّ»، تا وقتی که دو لب به هم بسته باشند ، «رب» اداء نمی شود و فقط در صورت رها شدن مخرج (باز شدن لب ها)، صدای حرف مزبور به گوش می رسد.
حروف شدّة در آوا شناسی امروز به «انسدادی» یا «انفجاری» مرسوم اند.
صفت چهارم : رخوة
نام دیگر آن «رخاوة»، ضد شدّة است . در لغت به معنای سستی و در اصطلاح تجویدی ، عبارتست از :
«جریان کامل صوت در مخرج حرف»
اندام های تشکیل دهنده ی مخرج این حروف ، کاملا به هم نمی چسبند و به هر حال ، راهی برای عبور هوا باز هست و تا زمانی که بازدم جریان دارد ، صدای حرف نیز شنیده می شود.
حروف پانزده گانه ی رخوة عبارتند از : ث – ح – خ – ذ – ز – س – ش – ص – ض – ظ – غ – ف – و – ه – ی
برای تشخیص رخوة ، حرف را به صورت ساکن یا مشدّد تلفظ می کنیم .
در حروف رخوة ، صوت همچنان در حالت سکون یا تشدید، جریان دارد و محبوس نمی شود چرا که مخرج اصلا مسدود نیست تا نیاز به باز شدن داشته باشد؛ مانند «مَسَّ» یا «آَذِّن» .
حرف رخوة در آواشناسی امروز به حروف «سایشی» معروفند.
صفت توسط (بین الشدة و الرخاوة)
حالتی است بین شدّة و رخوة نه صوت قطع می شود و نه به راحتی اجازه ی جریان کامل می یابد بلکه حالتی بینابین دارد .
حروف دارای صفت توسط پنج عدد هستند که عبارتند از : «ر – ع – ل – م – ن» و در عبارت «لِن عُمَر» یعنی : «به نرمی برخورد کن ای عمر» گرد آمده اند.
صفات اصلی حروف
صفت پنجم : استعلاء
کلمه ی «استعلاء» به معنای «برتری طلبی» است. استعلاء در تجوید ، عبارتست از :
«بالا آمدن ریشه ی زبان به سوی کام بالا در خلال تلفظ حرف»
دقت شود که از واژه ریشه زبان استفاده کردیم و عمداً از ذکر عقب زبان خودداری نمودیم . چرا که عقب زبان در حرف «ک» و در سایر موارد نیز بالا می آید👇👇👇
استعلاء محسوب نمی شود.
در اثر این صفت ، صدای حرف ، «درشت و پر حجم» می شود . به این حالت در تجوید ، «تفخیم» گویند.
پس استعلاء مانند تفخیم نیست و نباید با یکدیگر مقایسه شوند بلکه :
«استعلاء ، موجب تفخیم است»
حروف مستعلیه عبارتند از :
ص – ض – ط – ظ – غ – خ – ق
صفات اصلی حروف
صفت ششم : استفال
ضد استعلاء بوده و در لغت به معنای «پست شدن – پائین آمدن» آمده است. «استفال» در تجوید عبارتست از :
پائین آمدن و دور شدن ریشه زبان از کام بالا»
در نتیجه ی این صفت ، صدای حرف، به اصطلاح «نازک و کم حجم» می شود. به این حالت در تجوید ، «ترقیق» گویند.البته خواهیم دید برخی از حروف استفال ، گاهی تفخیم می شوند. لذا :
استعلاء ، قطعاً موجب تفخیم است ؛ اما هر تفخیمی حاصل از استعلاء نیست .
غیر از حروف هفت گانه استعلاء ، بقیه حروف دارای صفت استفال هستند
صفت هشتم : انفتاح
ضد اطباق و به معنای «باز شدن – جدا شدن – گشاده شدن» و در تجوید عبارتست از :
«عدم انطباق سطح زبان با سقف دهان»
در این حروف زبان از تبعیت شکل دهان خارج شده و به اَشکال دیگری که اقتضاء کند ، در می آید . حروف انفتاح ، بقیه ی حروف غیر از حروف اطباق هستند.
صفات اصلی حروف - صفات اطباق و انفتاح
صفت هفتم : اطباق
صفت «اطباق» به معنای «منطبق کردن-روی هم قرار دادن دو سطح» است. اطباق در تجوید عبارتست از :
«منطبق کردن سطح زبان با قسمت مقابل آن از سقف دهان»
البته منظور از تطابق ، چسبیدن زبان به کام بالا نیست بلکه زبان به شکل سقف دهان در می آید.
حروف اطباق ، همان چهار حرف اول حروف استعلاء هستند :
ص – ض – ط – ظ
در این چهار حرف ، سطح زبان گسترده شده ، لبه آن بالا می آید و کف آن گود می شود .(حالت طَبَق = بشقاب) در میان این حروف ، اطباقِ حرف «ط» از سایر حروف مُطبَقَه ، بیشتر است و در «ظ» از همه کمتر. دو حرف «ص» و «ض» ، اطباق متوسط دارند.
نقش صفت اطباق نیز ، «ایجاد تفخیم» است، پس در حروف چهار گانه ی اطباق، این صفت همراه با استعلاء ، موجب تفخیم قوی آنها می شود و سه حرف باقیمانده ی استعلاء (خ – غ – ق)، به علت نداشتن اطباق ، نسبتاًاز تفخیم کمتری برخوردارند.
صفت دهم : اذلاق
در لغت به معنای «تیز کردن» آمده است .
در اصطلاح تجویدی عبارتست از :
«سرعت و سهولت تلفظ حرف»
حروف مُذلَقَة شش عدد بوده و عبارتن از : «ب – ر – ف – ل – م – ن».
اگر دقت کنیم در حروف اذلاق ، سه حرف «ب – ف – م» به لب ها و سه حرف «ل – ن – ر» به نوک زبان منسوبند.
صفات اصلی حروف - صفات اصمات و اذلاق
صفت نهم : اصمات
در لغت به معنای «خاموش کردن – ساکت کردن» آمده است . اصمات عبارتست از :
سنگین و سخت اداء شدن حرف و امتناع آن از سهولت در تلفظ
و در تجوید اصمات عبارتست از :
«اصمات ، یعنی امتناع این حروف از جمع شدن در کلمات چهار یا پنج حرفی»
توضیح اینکه در کلمات چهر یا پنج حرفی غیر ممکن است که تمامی حروف آن از حروف اصمات باشند و حتماً باید حداقل یکی از حروف اذلاق در (ضد اصمات) در آن بیاید تا از سنگینی آن بکاهد .
غیر از حروف شش گانه ی اذلاق که توضیح خواهیم داد ، بیست و دو حرف دیگر ، صفت اصمات
🌸🌱🌸🌱🌸🌱🌸🌑🌸🌑🌸
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
#پیامبر_اکرم صلی الله علیه و آله
🔻 کارتون زندگی حضرت محمد صلی الله علیه و آله
✅ قسمت اول
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
#پیامبر_اکرم صلی الله علیه و آله
🔻 کارتون زندگی حضرت محمد صلی الله علیه و آله
✅ قسمت دوم
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
#پیامبر_اکرم صلی الله علیه و آله
🎥 کارتون زندگی حضرت محمد صلی الله علیه و آله
🔻 قسمت سوم
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
#پیامبر_اکرم صلی الله علیه و آله
🎥 کارتون زندگی حضرت محمد صلی الله علیه و آله
🔻 قسمت چهارم
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
#پیامبر_اکرم صلی الله علیه و آله
🎥 زندگی حضرت محمد صلی الله علیه و آله
🔻 قسمت پنجم (قسمت پایانی)
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
👌مقطعي جاودانه ازشاهكارتلاوت سوره تكويرتوسط استادمرحوم عبدالباسط محمدعدالصمد
#تلاوت
🆔 🕊 https://eitaa.com/gooorrrran
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
هرشب قبل از خواب چند آیه قرآن کریم را گوش کنیم
🌹♦️🌹♦️🌹♦️🌹♦️🌹♦️
اللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلى آبائِهِ فی هذِهِ السّاعَةِ وَ فی کُلِّ ساعَةٍ وَلِیّاً وَ حافِظاً وَ قائِدا وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیْناً حَتّى تُسْکِنَهُ أَرْضَک َطَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فیها طَویلا__
🆔🕊https://eitaa.com/gooorrrran
4_5998825193630340147.mp3
7.89M
به درخواست عضو محترم کانال جناب آقای حیدر المنصوری تلاوت آیاتی از سوره های مبارکه #حجرات #ق با صدای استاد مرحوم #محمد_اللیثی هدیه حضورتان می گردد.👆👆
☘☘☘
و هنگامی که مریض شوم شفایم دهد..
✅ با این کلیپ و اجرای محزون و آرامش بخش استاد عبدالباسط، حال دلتون رو خوب کنید..👌
🆔🕊https://eitaa.com/gooorrrran