May 11
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : فاطمةُ بَضْعَةٌ مِنّي ، مَن سَرَّها فقد سَرَّني ومَن ساءها فقد ساءني ، فاطمةُ أعزُّ النّاسِ علَيَّ . (1)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : فاطمه پاره تن من است، هر كه او را شاد سازد مرا شاد ساخته و هر كه او را ناراحت كند مرا ناراحت كرده است. فاطمه عزيزترين فرد براى من است.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : ابنَتي فاطمةُ سيّدةُ نِساءِ العالَمينَ . (1)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : دخترم فاطمه، سرور زنان عالم است.
626 ـ آثار اخلاص
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : قالَ اللّه ُ عزّوجلّ : لا أطَّلِعُ على قَلبِ عَبدٍ فأعْلَمُ مِنهُ حُبَّ الإخْلاصِ لِطاعَتي لِوَجْهي وابْتِغاءَ مَرْضاتي إلّا تَولّيتُ تَقويمَهُ وسياسَتَهُ . (1)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند عز و جل فرمايد : هرگاه دل بنده ام را بنگرم و دريابم كه از روى اخلاص و براى خشنودى من طاعتم را به جا مى آورد ، اصلاح و تربيت او را خود به عهده گيرم.
عنه صلى الله عليه و آله : ما أخْلَصَ عَبدٌ للّه ِ عزّوجلّ أربَعينَ صباحا إلّا جَرَتْ يَنابِيعُ الحِكمَةِ مِن قَلبِهِ على لِسانِهِ . (2)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هيچ بنده اى چهل روز براى خدا اخلاص نورزيد، مگر آن كه چشمه هاى حكمت از دلش به زبانش جارى شد .
الإمامُ عليٌّ عليه السلام : مَن أخْلَصَ النِّيَّةَ تَنَزّهَ عنِ الدَّنِيَّةِ . (3)
امام على عليه السلام : هر كه نيّت را خالص گردانَد، از پستى دور مانَد .
الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : إنَّ المؤمنَ لَيَخشَعُ لَهُ كُلُ شيءٍ ويَهابُهُ كُلُّ شيءٍ . إذا كانَ مُخلِصا للّه ِ أخافَ اللّه ُ مِنهُ كُلَّ شيءٍ ، حتّى هَوامَّ الأرضِ وسِباعَها وطَيرَ السَّماءِ . (4)
امام صادق عليه السلام : همه اشياء در برابر مؤمن خاشعند و از هيبت او مى هراسند . اگر براى خدا اخلاص ورزد خداوند همه چيز ، حتى گزندگان و درندگان زمين و پرندگان هوا را از او بترساند .
(1) بحار الأنوار : 85/136/16 .
(2) عيون أخبار الرِّضا : 2/69/321 .
(3) غرر الحكم : 8447 .
(4) بحار الأنوار : 70/248/21 .
وَلَـوْ أَنَّ أَهْـلَ الْقُـرَى آمَنُـوا وَاتَّقَـوْا لَفَتَحْنـَا عَلَيْهِـمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ) . (1)
«و اگر مردم قريه ها ايمان آورده و پرهيزگارى پيشه كرده بودند، هر آينه بركتهاى آسمان و زمين را به رويشان مى گشوديم ولى [ پيامبران را] تكذيب كردند، ما نيز آنان را به كيفر كردارشان گرفتار كرديم».
عنه عليه السلام : إذا ظَهَرتِ الجِناياتُ ارْتَفَعتِ البَرَكاتُ . (6)
امام على عليه السلام : هرگاه گناهان، بسيار و آشكارا گردد بركتها از ميان مى رود.
عنه صلى الله عليه و آله : أرْبَعٌ لا تَدخُلُ بَيتا واحدةٌ مِنهُنَّ إلّا خَرِبَ ولَم يَعْمُرْ بالبَرَكةِ : الخِيانةُ ، والسَّرِقةُ ، وشُربُ الخمرِ ، والزِّنا . (4)
عنه صلى الله عليه و آله : چهار چيز است كه اگر يكى از آنها به خانه اى درآيد آن را ويران مى كند و با بركتْ آبادان نمى شود: خيانت، دزدى، شرابخوارى و زنا.
بحار الانوار
وَهَٰذَا كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ مُبَارَكٞ مُّصَدِّقُ ٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَلِتُنذِرَ أُمَّ ٱلۡقُرَىٰ وَمَنۡ حَوۡلَهَاۚ وَٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ يُؤۡمِنُونَ بِهِۦۖ وَهُمۡ عَلَىٰ صَلَاتِهِمۡ يُحَافِظُونَ٩٢
و اين قرآن كتابى است پرخير و بركت كه ما آن را فروفرستاديم و كتابى را كه پيش از آن بوده است تصديق مى كند آن را فروفرستاديم تا به وسيلۀ آن مردم ام القرى (مكه)و كسانى را كه پيرامون آنند هشدار دهى و كسانى كه به سراى آخرت ايمان دارند،به اين قرآن ايمان مى آورند و آنانند كه بر نماز خود مراقبت مى كنند(آن را با حالت خشوع به جاى مى آورند)
وَيَٰقَوۡمِ ٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّكُمۡ ثُمَّ تُوبُوٓاْ إِلَيۡهِ يُرۡسِلِ ٱلسَّمَآءَ عَلَيۡكُم مِّدۡرَارٗا وَيَزِدۡكُمۡ قُوَّةً إِلَىٰ قُوَّتِكُمۡ وَلَا تَتَوَلَّوۡاْ مُجۡرِمِينَ(٥٢هود.)
و اى قوم من،از پروردگارتان آمرزش گناهانتان را بخواهيد، سپس با انجام كارهاى شايسته به سوى او بازگرديد كه در اين صورت ابرهايى پرباران به سوى شما خواهد فرستاد تا باران هايى سودمند بر شما فروريزند و نيرويى بر نيرويتان خواهد افزود پس مبادا با حال شرك و گناه از دعوت من روى برتابيد
مرحوم امين الإسلام طبرسي دربارهي نظم و انسجام سورهي حمد مي گويد:
انسان با مشاهدهي نعمتهاي الهي، كه نقص و نياز آدمي خود شاهد گويايي بر آن است، با نام منعم سخن را گشوده، مي گويد: (بسم الله الرّحمن الرحيم) و پس از اعتراف به وجود منعمِ يگانه، به حمد و شكر او مي پردازد: (الحمد لله) و چون همگاني بودن اِنعام الهي را مي فهمد مي گويد: (ربّ العالمين) و چون دريافت كه خداي سبحان علاوه بر پروراندن همهي موجودات، روزيِ آنها را نيز بر عهده مي گيرد، به رحمت مطلق حقّ اعتراف مي كند: (الرّحمن) و هنگامي كه عصيان تبهكاران و اِمهال و غفران الهي را مشاهده كرد، به ذكر رحمت مخصوص او زبان مي گشايد: (الرّحيم) و چون تجاوز انسانها به حريم يكديگر را مي نگرد، به «روز حساب» كه زمام آن تنها به دست خداست اعتراف مي كند: (مالك يوم الدّين) و پس از پيمودن اين مراتب و مراحل معرفتي و مشاهدهي اسماي حسناي خداي سبحان، تنها او را شايستهي عبادت يافته، خود را در محضر او مي يابد و آنگاه از خبر به خطاب گراييده، مي گويد: (إيّاك نعبد) و چون پيمودن راهِ عبادت را بدون كمك خداي سبحان ناممكن مي يابد، اظهار مي دارد: (وإيّاك نستعين) و چون مي بيند راهها فراوان و پويندگان آنها گوناگونند، بهترين راه را از خداي سبحان مسئلت مي كند: (اهدنا الصّراط المستقيم) و سرانجام، چون پيمودن صراط مستقيم را به تنهايي دشوار مي يابد و نياز به همسفراني راهْ بلد را احساس مي كند مي گويد: (صراط الذين أنعمت عليهم) و براي آن كه در اين راه، بيگانه با او رفاقت نكند مي گويد: (غير المغضوب عليهم ولا الضّالّين) و اين گونه بين تولّي اولياي الهي و تبرّي از دشمنان او جمع مي كند. (تسنیم ج ۱ ص ۲۷۳)
346 ـ با كه همنشينى كنيم؟
لُقمانُ عليه السلام : يا بُنيَّ ، جالِسِ العُلَماءَوزاحِمْهُم برُكْبَتَيْكَ ، فإنّ اللّه َ عزّ وجلّ يُحْيي القُلوبَ بنُورِ الحِكمَةِ كما يُحْيي الأرضَ بِوابِلِ السّماءِ . (1)
لقمان عليه السلام : فرزندم! با دانشمندان نشست و برخاست كن و زانو به زانوى آنها بنشين ؛ چه، خداوند عز و جل دلها را با نور حكمت زنده مى گرداند همچنان كه زمين را با بارش آسمان زندگى مى بخشد.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : قالُوا[ الحَوارِيّونَ لعيسى عليه السلام ]:يا رُوحَ اللّه ِ، فمَن نُجالِسُ إذا ؟ قالَ : مَن يُذَكِّرُكُمُ اللّه َ رُؤيَتُهُ ، ويَزيدُ في عِلْمِكُم منطِقُهُ ، ويُرَغِّبُكُم في الآخِرَةِ عَمَلُهُ . (2)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : حواريان عيسى عليه السلام عرض كردند: يا روح اللّه ! پس با چه كسى همنشين شويم؟ فرمود: با آن كه ديدارش شما را به ياد خدا اندازد و گفتارش بر دانش شما بيفزايد و كردارش شما را به آخرت ترغيب كند.
عنه صلى الله عليه و آله : لا تَجْلِسوا إلّا عندَ كُلِّ عالِمٍ يَدْعوكُم مِن خَمْسٍ إلى خَمسٍ : مِن الشَّكِّ إلى اليَقينِ ، ومِن الرِّياءِ إلى الإخْلاصِ ، ومِن الرَّغْبَةِ إلى الرَّهبَةِ ، ومِن الكِبْرِ إلى التّواضُعِ ، ومِن الغِشِّ إلى النّصيحَةِ . (3)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : تنها در محضر دانشمندانى نشينيد كه شما را از پنج چيز به پنج چيز فرا مى خوانند: از دودلى به يقين، از ريا به اخلاص، از دنيا خواهى به دنيا گريزى، از تكبّر به فروتنى و از ناخالصى به خلوص.
عنه صلى الله عليه و آله : تَمَسْكَنوا وأحِبُّوا المَساكِينَ، وجالِسُوهُم وأعِينوهُم ، تَجافَوا صُحْبَةَ الأغْنياءِ وارْحَموهُم وعِفّوا عن أمْوالِهِم . (4)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : مسكين وار باشيد و مسكينان را دوست بداريد و با آنان بنشينيد و كمكشان كنيد. از همنشينى با توانگران دورى ورزيد و بر آنان رحم و دلسوزى كنيد و از اموالشان چشم برگيريد.
الإمامُ عليٌّ عليه السلام : جالِسِ العُلَماءَ يَزدَدْ علمُكَ ، ويَحسُنْ أدبُكَ ، وتَزكُ نَفْسُكَ . (5)
امام على عليه السلام : با دانشمندان بنشين تا بردانشت افزوده گردد، اَدَبت نيكو شود و تزكيه نفس يابى.
عنه عليه السلام : جالِسِ الحُكَماءَ يَكمُلْ عَقلُكَ ، وتَشرُفْ نفسُكَ ، ويَنْتَفِ عنكَ جَهلُكَ . (6)
امام على عليه السلام : با فرزانگان همنشينى كن تاخردت كمال يابد و شرافت نفس يابى و نادانى از تو رخت بربندد.
عنه عليه السلام : جالِسِ الفُقَراءَ تَزْدَدْ شُكْرا . (7)
امام على عليه السلام : با تهيدستان بنشين تا شكرگزارى ات [از خدا] زياد شود.
الإمامُ زينُ العابدينَ عليه السلام : مَجالِسُ الصّالِحينَ داعِيَةٌ إلى الصَّلاحِ . (8)
امام زين العابدين عليه السلام : مجالس پاكان،فراخوانِ به سوى پاكى است.
(1) بحار الأنوار : 1/204/22.
(2) تحف العقول : 44 ، الأمالي للطوسي : 157/262 مع تفاوت يسير في اللفظ ، وانظر الذكر : باب 1343.
(3) بحار الأنوار : 74/188/18.
(4) تنبيه الخواطر : 2/120.
(5) غرر الحكم : 4786
(6) غرر الحكم : 4787
(7) غرر الحكم : 4723 .
(8) بحار الأنوار : 78/141/ 35.
1603 ـ تنبلى
الإمامُ عليٌّ عليه السلام : آفةُ النُّجْحِ الكَسَلُ . (1)
امام على عليه السلام : آفت موفقيت، تنبلى است.
عنه عليه السلام : المؤمنُ يرغَبُ فيما يَبقى ، ويَزهَدُ فيما يَفنى ... بَعيدٌ كَسَلُهُ ، دائمٌ نَشاطُهُ . (2)
امام على عليه السلام : مؤمن به آنچه ماندنى است راغباست و از آنچه رفتنى است رويگردان... از تنبلى به دور است و پيوسته سرزنده و كوشاست.
عنه عليه السلام : الكَسَلُ يُفسِدُ الآخِرَةَ . (3)
امام على عليه السلام : تنبلى، آخرت را تباه مى كند.
عنه عليه السلام : مَن أطاعَ التَّوانِيَ ضَيَّعَ الحُقوقَ . (4)
امام على عليه السلام : هر كه از سستى فرمان برد، حقوق را تباه سازد.
عنه عليه السلام : مِن التَّواني يَتَولَّدُ الكَسَلُ . (5)
امام على عليه السلام : يكى از عوامل محروميت، سستى [در كار ]است.
عنه عليه السلام : ضادُّوا التَّوانِيَ بالعَزمِ . (6)
امام على عليه السلام : با عزم و اراده، به جنگ سستى برويد.
عنه عليه السلام : تَأخيرُ العَمَلِ عُنوانُ الكَسَلِ . (7)
امام على عليه السلام : به تأخير افكندن كار، نشانه تنبلى است.
الإمامُ الباقرُ عليه السلام : الكَسَلُ يُضِرُّ بالدِّينِ والدُّنيا . (8)
امام باقر عليه السلام : تنبلى به دين و دنيا زيان مى زند.
عنه عليه السلام : إنّي لَاُبغِضُ الرجُلَ ـ أو اُبغِضُ للرَّجُلِ ـأن يَكونَ كَسلانَ عن أمرِ دُنياهُ ، ومَن كَسِلَ عَن أمرِ دُنياهُ فهُو عن أمرِ آخرتِهِ أكسَلُ . (9)
امام باقر عليه السلام : من نفرت دارم از مرد ـ يا براى مرد ـ كه در كار دنيايش تنبل باشد. هر كه در كار دنيايش تنبل باشد، در كار آخرتش تنبل تر است.
الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : عَدُوُّ العَمَلِ الكَسَلُ . (10)
امام صادق عليه السلام : دشمنِ كار، تنبلى است.
عنه عليه السلام ـ لِبَعضِ وُلدِهِ ـ : إيّاكَ والكَسَلَ والضَّجَرَ ؛ فإنّهما يَمنَعانِكَ مِن حَظِّكَ مِن الدُّنيا والآخِرَةِ . (11)
امام صادق عليه السلام ـ خطاب به يكى از فرزندان خود ـ فرمود : از تنبلى و بى حوصلگى بپرهيز؛ زيرا كه اين دو خصلت، تو را از بهره دنيا و آخرتت باز مى دارند.
(1) غرر الحكم : 3968.
(2) بحار الأنوار : 78/26/92.
(3) مستدرك الوسائل : 13/45/14695.
(4) نهج البلاغة : الحكمة 239 .
(5) غرر الحكم : 9284
(6) غرر الحكم : 5927
(7) غرر الحكم : 4471.
(8) بحار الأنوار : 78/180/64.
(9) الكافي : 5/85/4
(10) الكافي : 5/85/1
(11) الكافي : 5/85/2.