مروری بر کتاب «اقتصاد انرژی: تعاریف، مفاهیم، بازارها و سیاست‌ها» 🖋 نوشته بهاتاچاریا و سوبس سی ترجمه: علی فریدزاده ✍ تحریریه حبنا: 🔹اقتصاد انرژی یکی از شاخه‌های علوم اقتصادی است که تحت تأثیر بحران‌های اقتصادی و سیاسی در طی چهار دهه گذشته اهمیت بسیاری پیدا کرده است. هر چند قدمت آن به اولین بحران زغال سنگ در سال ۱۸۶۶ و تضعیف قدرت اقتصادی بریتانیا باز می‌گردد. شاید بتوان نخستین مطالعات جدی در زمینه اقتصاد انرژی را پس از وقوع اولین بحران نفتی در سال ۱۹۷۳ دانست که با واکنش سیاسی و اقتصادی کشورهای صنعتی و تشکیل آژانس بین‌المللی انرژی در سال ۱۹۷۴ و به دنبال آن ظهور ذخایر استراتژیک نفت همراه شد. توجه به انرژی به عنوان یک نهاده تولیدی پراهمیت توسعه صنایع سنگین و انرژی‌بر، معیار و شاخصی برای رفاه سهم بالا در تجارت بین‌الملل بحران‌های زیست‌محیطی و اثرگذاری شدید نوسانات قیمت حامل‌های انرژی مهم مانند نفت‌خام بر چرخه‌های تجاری جهان اهمیت آن را دو چندان نموده است. با وجود اهمیت بسیار زیاد این موضوعات در حوزه انرژی، تا پیش از تدوین این کتاب، کتاب‌های دانشگاهی منسجمی در این زمینه منتشر نشده است. دلیل اصلی این موضوع به میان‌رشته‌ای بودن علم اقتصاد انرژی باز می‌گردد. پل استیونس در سال ۲۰۰۰ میلادی مجموعه‌ای از مقالات بسیار مهم در حوزه اقتصاد انرژی را گردآوری نمود و مقدمه‌ای را بر اساس ساختار موضوعی این مقالات مهم به رشته تحریر درآورد. در مقدمه این کتاب به نقل از جاون رابینسون در دهه ۱۹۶۰ میلادی نقل شده است که «تابع اقتصاددانان یقیناً مسائل درست و صحیحی را ساخته است که به آن‌ها پاسخ داده شده است.... در غیر این صورت هر کسی می‌تواند این جواب‌ها را به دست آورد». در واقع منظور رابینسون از این عبارت اشاره به سیاستمدارانی است که یا به این پاسخ‌ها می‌رسند و یا در جستجوی پاسخ برای این مسائل هستند. مسئله اصلی فراهم نمودن پرسش‌های درست و صحیح است که به دلیل میان رشته‌ای بودن اقتصاد انرژی که با موضوعاتی چون علم اقتصاد، موضوعات سیاسی و استراتژیک منطقه‌ای و بین‌المللی، سطوح زیست‌محیطی و مسائل فنی و مهندسی همراه است، در نهایت شمار کسانی را که در جستجوی پاسخ به مسائل اقتصاد انرژی هستند، افزایش داده است. همین موارد استثنایی که میان رشته‌ای بودن اقتصاد انرژی را سبب شده است، شمار افراد متخصص در این رشته را که مسلط به تمامی این موضوعات باشند، به شدت کاهش داده است. کتاب حاضر شاید پس از مقدمه پربار کتاب پل استیونس در سال ۲۰۰۰، کامل‌ترین کتاب در حوزه اقتصاد انرژی و البته شاخه‌هایی از اقتصاد منابع طبیعی و محیط‌زیست است که مرجع دانشگاهی کاملی را در این حوزه فراهم آورده است. کتاب حاضر دارای ویژگی‌های قابل توجه و منحصر به فردی است که نمونه آن در میان سایر کتاب‌های مشابه حوزه اقتصاد انرژی کمیاب است. کتاب «اقتصاد انرژی: تعاریف، مفاهیم، بازارها و سیاست‌ها» مشتمل بر ۲۹ فصل است که در شش بخش مجزا سازماندهی شده است. بخش اول کتاب با تحلیل اقتصاد انرژی و پیش‌بینی آن آغاز شده است که از تحلیل داده‌های انرژی و تراز انرژی آغاز شده است و با فصلی از مدیریت تقاضای انرژی پایان می‌یابد. بخش دوم کتاب، به اقتصاد عرضه انرژی اشاره دارد و به طور کامل به عرضه نفت خام، گاز طبیعی، برق و زغال‌سنگ و در نهایت انرژی‌های تجدیدپذیر پرداخته است. بخش سوم، به موضوع بازارهای انرژی اختصاص دارد. در این بخش محوریت مباحث در قالب الگوهای قیمت‌گذاری انرژی و تحلیل همزمان عرضه و تقاضای انرژی اشاره دارد. در بخش چهارم، سایر مباحث که اهمیت آن از بخش‌های قبلی کمتر نیست، ارائه شده است. موضوعات بسیار مهمی از‌جمله چالش‌های جهانی بازار انرژی، چالش قیمت انرژی، موضوع امنیت انرژی البته با تأکید بر امنیت عرضه انرژی و سرمایه‌گذاری در این حوزه و در نهایت دسترسی به انرژی که به مباحثی از جمله فقر و محرومیت انرژی اشاره دارد، مورد توجه قرار گرفته است. بخش پنجم به تعامل و پیوند میان انرژی و محیط‌زیست اشاره دارد. در این بخش، موضوعات زیست‌محیطی بسیار مهم و اساسی تشریح شده است که اساساً در بسیاری از کتاب‌های نگارش یافته در این حوزه یافت نمی‌شود. این بخش در قالب پنج فصل مجزا شامل منابع پایدار و ناپایدار آلودگی زیست‌محیطی و موضوع تغییرات اقلیمی مورد بحث و بررسی قرار داده است. در نهایت بخش ششم کتاب به نقش دولت در تنظیم بازار انرژی در قالب تنظیم مقررات و اصلاحات بازار انرژی اختصاص دارد. بخش انرژی به دلیل ماهیت سرمایه‌بری و وقفه‌های زمانی در راه‌اندازی، توسعه و تولید محصولات انرژی یا صنایع وابسته به آن، با ریسک بالا و در نهایت انحصارات بازاری زیادی همراه است، ازاین‌رو بخش حاضر به نقش کلیدی دولت در تنظیم بازار انرژی اشاره دارد. #توازن‌بخشی_انرژی 💠 مرکز مطالعات اقتصادی حبنا را دنبال کنید: ایتا | بله | آپارات | سایت

💡 دوره «تاریخ اقتصاد اسلامی معاصر» 🔹 سلسله درس‌گفتار‌های تاریخ اقتصاد اسلامی معاصر؛ روایت اول 🎙مدرس: حجت‌الاسلام امین اسدپور 📆 زمان برگزاری دوره: 🔸اردیبهشت ۱۴۰۴ 🔸۱۶ جلسه به مدت ۸ هفته 🔸 شنبه‌‌ها و دوشنبه‌ها ساعت ۱۹ جهت شرکت در دوره به سایت مرکز پژوهش‌های اقتصادی حبنا و برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحه ما مراجعه فرمائید. https://eitaa.com/joinchat/2509636339C3756de85c4 💠 مرکز مطالعات اقتصادی حبنا را دنبال کنید: ایتا | بله | آپارات | سایت

#معرفی_دوره 💡 دوره «تاریخ اقتصاد اسلامی معاصر» 🔹 سلسله درس‌گفتار‌های تاریخ اقتصاد اسلامی معاصر؛ روایت اول 🎙مدرس: حجت‌الاسلام امین اسدپور 📆 زمان برگزاری دوره: 🔸اردیبهشت ۱۴۰۴ 🔸۱۶ جلسه به مدت ۸ هفته 🔸 شنبه‌‌ها و دوشنبه‌ها ساعت ۱۹ جهت شرکت در دوره به سایت مرکز پژوهش‌های اقتصادی حبنا و برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحه ما مراجعه فرمائید. https://eitaa.com/joinchat/2509636339C3756de85c4 💠 مرکز پژوهش‌های اقتصادی حبنا را دنبال کنید: ایتا | بله | آپارات | سایت

🔰 سرمایه‌گذاری برای تولید در حوزه انرژی ✍️ حسین بهرامی 🔹رهبر معظم انقلاب سال ۱۴۰۴ را سال سرمایه‌‌گذاری در جهت تولید نام‌گذاری کردند. این عنوان از یک طرف دولت و بخش‌های مختلف اقتصادی و مردم را به اهمیت و ضرورت سرمایه‌‌گذاری در تولید متوجه می‌سازد و از سویی دیگر نیز دولت و مردم را در خصوص سرمایه‌‌گذاری‌های غیرمولد و کنزِ پول نهی می‌کند و انذار می‌دهد. یکی از مهم‌ترین مسائل کشورها در حوزه انرژی و نحوه تولید و توزیع و مصرف و تخصیص انرژی است. خام‌فروشی به ارث رسیده از دوران قاجار و پهلوی و عدم درمان آن و تسکین‌های موقتی در دولت‌های بعد از انقلاب اسلامی و تحریم‌های ظالمانه و دور زدن تحریم‌ها برای فروش نفت خام، همواره کشور را در نوسان‌ها و تلاطم بازارهای جهانی و دیگر کشورها و سیاست‌های خام‌اندیشانه دچار اعوجاج کرده است. همچنین ضعف یا فقدان برنامه‌های راهبردی برای تکمیل زنجیره‌های بالادستی تا پایین‌دستی در حوزه انرژی و فرآورده‌ها و تجهیزات آن منجر به رشد و جهش قابل قبول و مدنظر انقلاب اسلامی نشده است! یکی از مسائل اساسی امروز کشور که بدون تردید در زمره بالاترین اولویت‌ها قرار دارد، رویکرد بهینه‌محور و مردمی به تولید انرژی و تجهیزات و فرآورده‌های حاصل از آن و جلوگیری از خام‌فروشی و مصرف نادرست و غیرعادلانه در وضعیت کنونی و آینده است. بر این اساس بسترسازی و میدان‌نگاری در حوزه انرژی از مهم‌ترین وظایف مسئولان دولتی، خصوصی، تعاونی و مؤسسات ذیل آن‌ها برای حضور قوی و مطمئن مردم در میدان تولید است. یکی از این ابزارها طراحی اوراق تولید انرژی - چه در بستر بورس و چه در بستر تولید واقعی - در قالب شرکت‌های کوچک و بزرگ برای سرمایه‌گذاری مستقیم و فراگیر مردم و بخش خصوصی و تعاونی‌ها با همکاری و نظارت قوی بخش دولتی در ساخت نیروگاه‌های مختلف، پالایشگاه‌ها، پتروپالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و دیگر بنگاه‌های خرد و متوسط و کلان در شبکه تولید و توزیع انرژی و تجهیزات لازم و فناوری‌های دانش‌بنیان برای ارتقا و جهش تولید و توزیع انرژی و تخصیص عادلانه و مردم‌مدار است. بنابراین شرکت‌ها و موسسه‌های اقتصادی با حضور واقعی که در تجارت و تولید و توزیع کالا و انرژی در کشور دارند، می‌توانند با طراحی اوراق تولید انرژی و ساخت پتروپالایشگاه و یا ساخت نیروگاه‌های کوچک و یا پتروشیمی‌های خرد، از یک طرف نفت دولت را در ایام تحریم‌های سخت بخرند و از سویی دیگر کالاهای مورد نیاز کشور را تولید کنند و آن‌ها را در داخل به نرخ منصفانه و عادلانه داخلی و در بازارهای خارجی به نرخ بین‌المللی به کشورهای همسایه و حتی کشورهای متقاضی دیگر بفروشند. با این فرآیند از یک‌سو از دغدغه خام‌فروشی نفت و گاز در دولت کاسته می‌شود و از سویی دیگر انرژی برق یا کالای مورد نیاز کشور توسط بخش مردمی و خصوصی و تعاونی، تولید و صادر می‌شود. به علاوه این همکاری و هماهنگی میان بخش‌های مختلف در عرصه تولید باعث جلوگیری از خام‌فروشی، ارزش‌آفرینی، اشتغال‌آفرینی، افزایش ارزش افزوده و خنثی کردن تحریم‌های انرژی و در نهایت رشد اقتصادی کشور خواهد شد. البته باید توجه داشت که کنترل و ضابطه‌مندی معاملات و سفته‌بازی در این بازارها و نظارت و توجه به توزیع ریسک در سبد سرمایه‌‌گذاری حقیقی در تولید انرژی شرکت‌ها و پشتیبانی و حمایت و بیمه دولت از این نوع سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر به جای حمایت از بانک‌های خاص غیرمولد، انگیزه جهاد تولید را در میان مردم و بخش‌های مختلف اقتصادی، مضاعف خواهد کرد و ان‌شاءالله همچون جهش و رشد ۱۹ درصدی در دوره شهید رئیسی در تولید انرژی، این رشد با جهش بیشتر ادامه پیدا خواهد کرد. نکته نهایی نیز در این نوع سرمایه‌گذاری‌های واقعی در حوزه انرژی، توجه به احکام، اخلاق و عقود معاملات اسلامی به‌صورت جدی و حقیقی است. استفاده از معاملات صوری و به‌دور از واقعیت تولید و شبهه‌آور، انگیزه جهاد اقتصادی مردم مبتنی بر اسلام و قرآن و تعاون را از مردم خواهد کاست. همچنین در این نوع طرح‌ها باید تامل ویژه‌ای برای قیمت‌گذاری کالاها و نیز بازارهای ثانوی و دیگر بازارهای مرتبط در خصوص اوراق انرژی و محصولات حاصل از آن کرد تا ارزش این کار تولیدی با بازاری‌سازی‌های غیرواقعی چندین برابر نشود یا به ثمن بخس معامله نشود و کالاهای تولید شده با قیمتی متعادل و عادلانه در داخل و متناسب با قواعد و ضوابط خارجی در خارج از کشور مورد معامله قرار بگیرد. #توازن‌بخشی_انرژی 💠 مرکز پژوهش‌های اقتصادی حبنا را دنبال کنید: ایتا | بله | آپارات | سایت

🔰بررسی رشد تولید متوازن انرژی در ایران و جهان (۲۰۲۳-۲۰۲۰) 1️⃣ چین ( ۳۱۹۰ - ۲۷۸۶ Mtoe) کشور چین با رشد ۱۴/۵ درصدی، رشد شگفت‌انگیزی در این دوره (۲۰۲۳ - ۲۰۲۰) داشته است. چین که از سال ۲۰۰۶ گوی سبقت را از امریکا ربود، در دهه اخیر با فاصله زیاد از امریکا در رده نخست تولید انرژی در جهان قرار دارد. 2️⃣امریکا (۲۴۲۹ - ۲۱۷۴ Mtoe) امریکا در این دوره با افزایش سالیانه به طور میانگین ۱۰۰ واحد، رشد ۱۱/۷ درصدی در تولید انرژی داشته است. 3️⃣ روسیه (۱۴۲۸ - ۱۴۴۴ Mtoe) کشور روسیه به دلیل جنگ با اوکراین افت محسوسی داشته است و با کاهش رشد ۱/۱ درصدی در تولید انرژی همچنان با فاصله زیاد با کشور هند رتبه سوم تولید انرژی در جهان را به خود اختصاص داده است. 4️⃣ هند (۷۴۸ - ۶۰۹ ) این کشور با افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه تولید انرژی با رشد اعجاب انگیز ۲۲/۸ درصدی در این دوره، کشور عربستان سعودی را پشت سر گذاشته است. 5️⃣ عربستان سعودی (۶۶۶ - ۶۳۷) عربستان با رشد ۴/۵ درصد در این دوره، با افزایش و کاهش فروش نفت به صورت نوسانی و یک در میان با کشور هند رقابت نزدیکی داشته است. 6️⃣ کانادا ( ۵۷۰ - ۵۲۵) رشد ۸/۵ درصدی - رتبه ششم در دو دهه اخیر 7️⃣ اندونزی (۵۴۲ - ۴۹۱) این کشور اسلامی با توازن بخشی به سبد تولید انرژی خود و رشد ۱۰/۵ درصدی رشد فوق العاده‌ای در دو دهه اخیر داشته است. 8️⃣ ایران (۴۳۰ - ۳۵۹) رشد ۱۹/۸ درصدی - جهش تولید انرژی در دوران شهید رئیسی 9️⃣ استرالیا (۴۲۲ - ۴۵۱) کاهش رشد ۶/۵- درصدی! 🔟 برزیل (۳۸۳ - ۳۴۱) افزایش رشد ۱۲/۳ درصدی منبع 💠 مرکز پژوهش‌های اقتصادی حبنا را دنبال کنید: ایتا | بله | آپارات | سایت

🔰۱۰ کشور برتر تولید کننده انرژی در جهان 💠 (واحد: میلیون تن معادل نفت (Million Tonnes of Oil Equivalent)) 1️⃣ چین (۳۱۹۰ Mtoe) 2️⃣امریکا (۲۴۲۹ Mtoe) 3️⃣ روسیه (۱۴۲۸ Mtoe) 4️⃣ هند (۷۴۸) 5️⃣ عربستان سعودی (۶۶۶) 6️⃣ کانادا (۵۷۰) 7️⃣ اندونزی (۵۴۲) 8️⃣ ایران (۴۳۰) 9️⃣ استرالیا (۴۲۲) 🔟 برزیل (۳۸۳) ✅ تولید جهانی انرژی در سال 2023 کاهش یافته است (+ 1.4٪) و کمتر از میانگین سال 2010-2019 (+ 1.7٪ در سال) شده است. این رشد توسط ایالات متحده (+4.4%)، چین (+2.5%)، هند (+6.8%)، اندونزی (+10%)، برزیل (+8.2%) و ایران (+5%) انجام گرفته و تا حدودی کاهش آن در عربستان سعودی (-7.8%)، روسیه (-3%)، اروپا (-3.2٪) و استرالیا (-2.7%) جبران شده است. ✳️ داده های کلیدی 2023 برای تولید انرژی به شرح زیر است: 🔹 نفت خام: 1+ درصد که توسط آمریکا (+8.5 درصد)، برزیل (+12 درصد)، و ایران (+10 درصد) هدایت می‌شود، کاهش تولید اوپک پلاس (9.3- درصد در عربستان سعودی و -1.5 درصد در روسیه) را جبران می‌کند. 🔹 گاز: در سطح جهانی پایدار است (+0.7%)، زیرا رشد پایدار تولید گاز در ایالات متحده (+4.7%) با کاهش 5.5 درصدی روسیه به دلیل صادرات کمتر به اتحادیه اروپا جبران شد. 🔹 زغال سنگ: 2.2+ درصد رشد داشته است، با رشد در چین (+3.3 درصد)، هند (+11 درصد)، و اندونزی (+13 درصد)، علیرغم کاهش 22 درصدی در اروپا و 2.1 درصدی کاهش در ایالات متحده. 🔹 الکتریسیته: 2.6+ درصد رشد داشته است، با رشد اقتصادی چین و هند (هر کدام + 6.9 درصد)، با وجود کاهش 3.6 درصدی در اروپا. منبع #توازن‌بخشی_انرژی 💠 مرکز پژوهش‌های اقتصادی حبنا را دنبال کنید: ایتا | بله | آپارات | سایت

💡 دوره «تاریخ اقتصاد اسلامی معاصر» 🔹 سلسله درس‌گفتار‌های تاریخ اقتصاد اسلامی معاصر؛ روایت اول 🎙مدرس: حجت‌الاسلام امین اسدپور 📆 زمان برگزاری دوره: 🔸اردیبهشت ۱۴۰۴ 🔸۱۶ جلسه به مدت ۸ هفته 🔸 شنبه‌‌ها و دوشنبه‌ها ساعت ۱۹ جهت شرکت در دوره به سایت مرکز پژوهش‌های اقتصادی حبنا و برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحه ما مراجعه فرمائید. https://eitaa.com/joinchat/2509636339C3756de85c4 💠 مرکز مطالعات اقتصادی حبنا را دنبال کنید: ایتا | بله | آپارات | سایت

باسلام و احترام؛ عزیزانی که قصد شرکت در دوره «تاریخ اقتصاد اسلامی معاصر» را دارند، جهت کسب اطلاعات درس‌ها به گروه این دوره ملحق شوند: https://eitaa.com/joinchat/2726495361Cc5e6aca646