بی شک یکی از مهم ترین حیطه های فراروی انسان در طول تاریخ، پرسش مهم چیستی و ماهیت انسان است نظریه ها و دیدگاه های متفاوتی به این مسأله پرداخته اند. فیلسوفان و شاعران و هنرمندان.....هر یک از منظر خود به این پرسش پاسخ داده اند موضوعات مهمی مانند: اراده یا جبرگرایی در اعمال انسان ها/ طبیعت یا وراثت/گذشته حال و آینده/ خوش بینی یا بد بینی و... حضرت امیر (ع)پدیدار شناسی و آفرینش انسان را به زیبای به تصویر کشیده اند همچنان که فرمودند: اى انسان آفريده شده در حد اعتدال. اى آنكه در تاريكيهاى رحمها و در پرده هاى تو بر تو نگهداريت كرده اند. آفرينشت از گل خالص آغاز شد و در قرارگاهى مطمئن جايت دادند. تا زمانى معلوم و تا مدتى كه بهره توست. در شكم مادر خود مى جنبيدى و به دعوت كس پاسخ نمى گفتى و آواز كسى شنيدن نتوانستى. سپس، تو را از قرارگاهت بيرون راندند. به سرايى آمدى كه هرگز آن را نديده بودى و راه رسيدن به منافع آن را نمى شناختى. پس چه كسى تو را به كشيدن غذا از پستان مادر راه نمود و به تو آموخت كه نيازها و خواستهايت را از كجا طلب كنى? هيهات آنكه، در شناخت صفات كسى كه اندام و اعضا دارد، ناتوان است، از شناخت صفات آفريدگارش ناتوانتر است. و هر چه او را به صفات مخلوقاتش محدود كند، از شناخت او دورتر گرديده است. #خطبه_۱۶۳ #روان_شناسی_نهج_البلاغه #مبانی_انسان_شناسی https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

آفرینش انسان حضرت علی (ع) در خصوص اعضا و جوارح انسان و کارکردهای آن می‌فرمایند: خدا گوش هايى براى پند گرفتن از شنيدنى ها، و چشم هايى براى كنار زدن تاريكى ها، به شما بخشيده است، و هر عضوى از بدن را اجزاء متناسب و هماهنگ عطا فرموده تا در تركيب ظاهرى صورت ها و دوران عمر با هم سازگار باشند، با بدن هايى كه منافع خود را تأمين مى كنند، و قلب هايى كه روزى را به سراسر بدن با فشار مى رسانند، و از نعمت هاى شكوهمند خدا برخوردارند، و در برابر نعمت ها شكر گزارند، و از سلامت خدادادى بهره مندند. مدّت زندگى هر يك از شماها را مقدّر فرمود، و از شما پوشيده داشت، و از آثار گذشتگان عبرت هاى پند آموز براى شما ذخيره كرد، لذّت هايى كه از دنيا چشيدند، و خوشى ها و زندگى راحتى كه پيش از مرگ داشتند، سر انجام دست مرگ گريبان آنها را گرفت و ميان آنها و آرزوهايشان جدايى افكند: آنها كه در روز سلامت چيزى براى خود ذخيره نكردند، و در روزگاران خوش زندگى عبرت نگرفتند. یکی از نکات حائز اهمیت این است که حضرت به مخفی بودن زمان مرگ اشاره فرموده اند براساس دیدگاه اندیشمندان و روانشناسان مخفی بودن زمان مرگ خود سبب الف امید بخشی ب کار و تلاش بیشتر ج کاهش ترس از مرگ د سعی در ایجاد آمادگی برای آخرت و انجام عمل صالح ... می گردد #مبانی_انسان_شناسی #خطبه_۸۳ #روان_شناسی_نهج_البلاغه https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

یکی موضوعات مهم و چالشی بحث در خصوص سرشت نخستین انسان است که در میان اندیشمندان نظرات گوناگون و گاه ضد نقیضی در خصوص آن وجود دارد. از جان لاک که منکر فطرت است تا ژان ژاک روسو که به دست مایه های فطری و سرشت نخستین الهی و خدادادی تاکید دارد. برخی مانند فروید معتقدند که بخش بزرگی از سرشت انسان ذاتی اوست... آنچه در مطالعات میان رشته ای قرآنی و اسلامی حائز اهمیت است، استنطاق از متن و آموزه های دینی است نه الزاما تحمیل آرا تخصصی با گذری کوتاه بر آیات میتوان اذعان نمود که خداوند بر فطرت الهی و سرشت الهی انسان تاکید دارد هم چنین حضرت علی (ع) با اشاره به فلسفه بعثت انبیا الهی آن را یادآور فطرت الهی انسان ها می داند. (خطبه۱) آن حضرت در نیایش خود با پروردگار اینگونه فرمودند:«بار خدايا! اى گستراننده گسترده ها، و اى نگهدارنده آسمان هاى رفيع، و اى کسى که دلها را با فطرت هاى ويژه آفريدى» که نشان دهنده اهمیت و تایید فطری بودن سرشت نخستین انسان دارد. #روان_شناسی_نهج_البلاغه #خطبه_۱ #خطبه_۷۲ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

Verily the heart of a youngster is like an empty plot of land, it accepts whatever is planted therei #روان_شناسی_نهج_البلاغه #نامه_۳۱ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

حضرت علی (ع) پیروی از قرآن را زمینه ای مناسب در انسان برای یادگیری می دانند همچنان که فرمودند:«دل جوان چونان زمین کشت نشده است که هر بذری در آن افکنند، می پذیرد. » مقصود از خالی بودن قلب ، صورت مطلق آن نیست بلکه مقصود خالی از اموری است که در اثر اکتساب و یادگیری صرفا در تعلقات دنیوی رخ می دهد در این حالت باور و تعلق قلبی ایجاد نمی گردد. #روان_شناسی_نهج_البلاغه #نامه_۳۱ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

کرانه های وجودی انسان با نگاهی به آیات قرآن کریم توصیف های مانند: ناتوان، ناسپاس، نادان، شتابگر، تنگ نظر، حریص و کم طاقت....برای انسان ذکر گردیده است. این محدودیت ها با تلاش و کوشش ....تعدیل می‌گردد اما می تواند به دو سر فصل مهم در این زمینه اشاره نمود که محققان در مطالعات میان رشته ای می توانند در راستای گسترش و تعمیق آن گام بردارند ۱ تفاوت انسان ها حضرت فرمودند:«انسان را آمیخته ای از رنگ های گوناگون و مواد موافق و نیروهای متضاد و اخلاط متفاوت قرار داد»(خطبه۱) در جای دیگر حضرت فرمودند:«سرنوشت مردمان از یکدیگر جداشان ساخته است و میانشان تفرقه انداخته، که ترکیب شان از پاره ای از زمین است که شور یا شیرین است و خاکی درشت یا نرمین است. پس آنان به اندازه نزدیکی زمین شان باهم سازگارند و مقدار اختلاف آن، از یکدیگر باهم متفاوت، یکی صورتش زیبا ولی عقلش ناقص است، یکی بلند قد و کوتاه همت است، یکی کردارش پاک و چهره اش نازیبا، دیگری خرد جثه ای ژرف نگر، یکی طبیعتی نیکو و خصلتی ناباب دارد، یکی دلش سرگشته و ذهنش آشفته است و یکی هم زبانش گویا و دلش بیناست»(خطبه۲۳۴) نکته مهم این که انواع ترکیب صفات پسندیده و ناپسند احتمال دارد به ۷ مدل تیپ های شخصیتی اشاره داشته باشد در نهایت حضرت دو تبیین برای تفاوت انسان بیان فرمودند الف)تفاوت مزاج ب)تفاوت در زمین ها که مادر و پدر در آن رشد و نما داشته اند(مناطق کوهستانی/کویری/جلگه ای...) هرکدام ازاین اقتضائات در شکل گیری شخصیت نقش بسزایی دارند. لازم به ذکر است که توجه به این نکات منافاتی با دخالت عوامل ارادی بر شکل گیری شخصیت ندارد. #روان_شناسی_نهج_البلاغه

کرانه های وجودی انسان قسمت دوم ۲-ضعف انسان خداوند در احکام خود به انسان تخفیف داده، زیرا انسان ضعیف آفریده شده است«يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ ۚ وَخُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِيفًا»(نساء/۲۸) این آیه به منزله علت است برای جمله قبل که چون خلقت انسان ضعیف است در احکام به او تخفیف داده شده است به دلیل آنکه انسان قوای بدنی محدودی دارد ولی از جهت قوای عقلانی نسبت به سایر مخلوقات بسیار متمایز است‌. امام علی علیه السلام در موارد متعددی با اشاره به ضعف انسان کرانه‌های وجودی او را متذکر می‌شود همچنان که فرمودند:«بر خويشتن رحم کنيد، چنان که شما اين حقيقت را درباره خويش در مصائب دنيا آزموده ايد. آيا ناراحتى يکى از شما را که خارى به بدنش فرو مى رود و يا زمين خوردنى که او را کمى مجروح مى سازد و يا ريگهاى داغ بيابان (در فصل گرما) که او را آزار مى دهد، مشاهده کرده ايد؟ حال چگونه خواهيد بود هنگامى که در ميان دو طبقه از آتش برکنار سنگ هاى گداخته در مجاورت شيطان قرار گيريد؟» یا در موردی دیگرامام(عليه السلام) فرمود: بيچاره فرزند آدم، سرآمد زندگي اش نامعلوم، عوامل بيماري اش ناپيدا و (تمام) اعمالش در جايي محفوط است. پشه او را آزار مي دهد و گلوگير شدن (آب يا غذا) موجب مرگ او مى شود و عرق، او را متعفن و بدبو مى سازد. این‌ها از محدودیت‌های مهم آدمی است اول: مرگ نقطه پایانیست پس از آن همه فعالیت‌ها و جنبش‌های دنیوی متوقف می‌شود و انسان هیچگونه اراده و قدرتی بر آن ندارد دوم بیماری نیز چنان انسان را محدود می‌کند که گاهی توان حرکت و یا انرژی کافی برای نوشیدن آب را نداشته باشد بیماری‌های روان نیز می‌تواند تعادل فکری و عملی انسان را محدود سازد. سوم: آنکه ضعف بدنی یا کوچک‌ترین صدمه مثل زمین خوردن و یا گزیدن پشه می‌تواند انسان را نالان کند. چهارم:ضعف اخلاقی و روحی چنانکه در مقابل در مقابل کم ترین رفتار دیگران واکنش نشان می‌دهد و گاهی از کوره در می‌رود پنجم: مسئولیت اخروی برابر اعمالی که از او صادر می‌شود انسان را محدود می‌کند انسان امانت‌دار است و هرچند به ظاهر آزاد است اما نمی‌تواند هرگونه خواست عمل کند و باید مراقب رفتار خود باشد و در برابر آن پاسخگو باشد در حقیقت انسان با اراده خود خودش را محدود می‌کند. #روان_شناسی_نهج_البلاغه #خوانش_قرآنی_نهج_البلاغه #خطبه_۱۸۳ #حکمت_۴۱۹ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ(مدثر۳۸) امام علی عليه السلام فرمود: گفتار انسانها نگهدارى مى شود و باطن آنها آزموده خواهد شد و هركس در گرو اعمال خويش است. مردم همگى در نُقصانند و داراى عيوبى هستند جز كسى كه خدا او را حفظ كند (زيرا) سؤال كنندگان آنان درپى بهانه جويى و آزارند وپاسخ دهندگان، توجيه گر و گرفتار تكلفند. حتى برترين آنها ازنظر فكر وانديشه، به سبب حب وبغض، از رأى خود بازمى گردد و با استقامت ترين آنها (گاه) با يك نگاه يا يك كلمه دگرگون مى شوند (از چنين افرادى بايد به خدا پناه برد. #خوانش_قرآنی_نهج_البلاغه #روان_شناسی_نهج_البلاغه #حکمت_۳۴۳ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

جبر و اختیار قسمت اول انسان در برخی امور هیچ گونه اختیاری ندارد از جمله تعیین پدر و مادر زمان و مکان تولد رنگ پوست مو و چشم یژگی‌های فطری و وراثتی مانند هوش صدای خوب خط خوش زیبایی و .... مراحل و فرایند رشد در جنبه‌های عصبی و فیزیولوژیک، همه این امور غیر اختیاری هستند. هرچند برخی از آنها مانند هوش صدا و زیبایی با امور اکتسابی مانند یادگیری و تمرین کردن و برخی مداخلات دیگر تا حد زیادی قابل ارتقا است. حضرت علی علیه السلام در محورهای زیر بر اراده و اختیار انسان تاکید فرمودند: ۱-مشیت الهی در نامه‌ای به امام حسن علیه السلام مکرر برخواست و اراده انسان تاکید می‌فرمایند #روان_شناسی_نهج_البلاغه #نامه_۳۱ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

جبر و اختیار قسمت دوم ۲- امتحان و ابتلا آزمون دیگران بر این فرض استوار است که آنان با اراده و تلاش خود در امتحان یکی از دو گزینه کامیابی یا شکست را انتخاب کنند امام علی علیه السلام در ضمن خطبه اشباح که به اوصاف حضرت حق پرداخته می‌فرما و برای عده‌ای اندک نهاد و به تنگی و فراخی میان خلایق تقسیم نمود و در این باره عدالت ورزید تا هر کس را بخواهد با فراوانی و کمی روزی بیازماید و از این طریق سپاسگزاری و شکیبایی توانگران و تهی دستان را در بوته امتحان گذارد سپس روزی فراوان را با دشواری و پریشانی درآمیخت و تندرستی را با آفت دردناک همراه ساخت و سرورهای نشاط آور را با اندوه و غصه ممزوج نمود. (خطبه ۹۱) همچنین حضرت با ترغیب بر اعمال ارادی هدف اصلی آنها را آزمون الهی می‌دانند چنانکه فرمودند: چشمان خود را در شب بیدار دارید شکم‌هایتان را لاغر کنید قدم‌های خود را به کار گیرید، اموالتان را انفاق کنید از بدن‌هایتان بگیرید و به جان‌های خود ببخشید و در این راه بخل نورزید که خدای سبحان فرمود اگر خداوند را یاری کنید خدا شما را یاری می‌نماید گام‌هایتان را استوار می‌دارد (محمد ۷) وفرمود:کیست که به خدا وام نیکو دهد که خدا چند برابر آن را برایش بازگرداند او را پاداشی نیکو دهد. (بقره۲۴۵) #روان_شناسی_نهج_البلاغه #خوانش_قرآنی_نهج_البلاغه https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

جبر و اختیار قسمت سوم ارسال پیامبران الهی بر اساس پذیرش اراده و اختیار در انسان است که خداوند انبیای خود را هت تبلیغ و هدایت مردم می‌فرستد یعنی در اثر فعالیت‌های تبلیغی رفتار ناصواب مردم ه تدریج تغییر و در جهت فضیلت و معنویت و سعادت متحول می‌شود. وعده و وعیدها بشارت‌ها و انزارها بیم و امیدها و بالاخره تمجید اعمال نیکوکاران و پاداش آنها و همچنین توبیخ بدکاران و مجازات ایشان که به وسیله پیامبران الهی اعلام می‌شود همگی شاهد بر وجود اراده و اختیار انسان در اعمال و رفتار اوست مام علی علیه السلام می‌فرمایند:«خداوند رسولان خود را برانگیخت و پیامبرانش را پی در پی به سوی مردم فرستاد تا از آنان بخواهد که عهد فطرت الهی را ادا کند نعمت‌های فراموش شده خدا را به یادشان آورد و با ابلاغ احکام الهی حجت را بر ایشان تمام کند..... خداوند سبحان هیچگاه نبوده که آفریدگان را بدون پیامبر قرار دهد یا کتابی در دسترس آنان نگذارد یا حجتی بر آنان نگمارد یا از نشان دادن راه راست دریغ کند».(خطبه ۱) حضرت(ع) در خطبه اشباح و خطبه ۱۴۴ به ابعاد مختلف این‌ موضوع اشاره فرموده اند. #روان_شناسی_نهج_البلاغه #خطبه_۱ https://eitaa.co/hamgamnahjolbalageh

جبر و اختیار قسمت چهارم مسئولیت: یکی از نشانه‌های اختیار در انسان مسئولیت وی در قبال اعمال خود است در آیات قرآن مکرر به اینکه انسان مسئول است و در مورد این مسئولیت مورد بازخواست قرار می‌گیرد اشاره شده است مانند «وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُون»(صافات۲۴) امام علی علیه السلام می‌فرماید در مورد بندگان خدا و شهرهایش خویشتن داری و تقوای الهی را رعایت کنید زیرا شما حتی نسبت به زمین‌ها و حیوانات نیز مسئول هستید. خداوند را فرمان برید و او را نافرمانی نکنید چون خیری دیدید آن را برگیرید و هرگاه شری دیدید از آن روی برگردانید (خطبه ۱۶۷) بنابراین با توجه به شواهد و دلایل بر مشیت انسان،آزمون و امتحان ،ارسال پیامبران و مسئولیت انسان به روشنی اراده و اختیار در انسان تایید می‌شود وجبر و اجبار مردود خواهد بود اما در مورد قلمرو اختیار همانطور که بر همگان واضح است گستره اختیار انسان محدود بوده و در بسیاری از امور مانند: والدین، مکان و زمان تولد، ویژگی‌های بیولوژیکی و فیزیولوژیکی و غیره امکان انتخاب برای آدمی وجود ندارد و البته انسان نسبت به این گونه امور نیز تکلیف و مسئولیتی ندارد. #خوانش_قرآنی_نهج_البلاغه #روان_شناسی_نهج_البلاغه #خطبه_۱۶۷ https://eitaa.co/hamgamnahjolbalageh

این مطلب در واقع همان اعتقاد شیعی است که در بیان امام صادق علیه السلام با عنوان« لا جبر و لا تفویض بل امر بین الامرین» آمده است. امام علی علیه السلام برای تسلای اشعث بن قیس در مرگ فرزندش فرمود: اگر صبر کردی تقدیر الهی بر تو جاری شود و تو را پاداش دهند و اگر بی‌تابی کنی باز هم تقدیر الهی بر تو جاری شود و تو به سوی گناه رفته‌ای.... (کلمات قصار۲۹۱) همچنین امام علی علیه السلام در بطلان جبر می‌فرماید: اگر اینگونه بود ثواب و عقاب بر اعمال باطل می‌شد و امر و نهی الهی و بازداری مردم از گناه معنا نداشت .وعده‌ها و تهدیدهای پیامبران ‌بی معنا می‌گشت و بر گناهکاران سرزنشی نبود و بر نیکوکاران نیز ستایشی نبود....(بحارالانوار جلد۵ صفحه ۱۳) امام رضا علیه السلام در تبیین امر بین امرین در پاسخ فضل بن سهل که پرسید آیا مردم مجبورند؟ می‌فرمایند: خداوند عادل‌تر از آن است که مردم را مجبور کند و سپس آنان را در قیامت بر کرده‌هایشان عذاب کند. پس آزادند؟ حضرت می‌فرماید:خداوند حکیم‌تر از آن است که بندگان خود را رها کند. و به خودشان واگذارد. (همان صفحه۵۹) در نهایت مشیت الهی حاکم و مسلط بر همه امور است(سوره یوسف آیه ۲۱) و در همه لحظات جاریست (سوره الرحمن آیه ۲۹)و اراده ما در طول اراده و مشیت خداست(سوره تکویر آیه ۲۹) این معنای واقعی توحید افعالی است که حضرت علی علیه السلام فرمودند :خداوند سبحان را با گسستن تصمیم‌ها دگرگونی نیت‌ها و شکستن قصد‌ها شناختم (قصار۲۵۰). یعنی در همان اموری که به انسان اختیار داده شده، او را به حال خود وا نگذاشته بلکه در برخی اوقات با اینکه تمام مراحل تصمیم گیری برای عمل طی شده، بر اساس حکمت و مصلحت الهی موردی عملی نمی‌شود و یا خلاف آن تحقق می‌یابد. #روان_شناسی_نهج_البلاغه #خوانش_قرآنی_نهج_البلاغه https://eitaa.co/hamgamnahjolbalageh

#روان_شناسی_نهج_البلاغه #اخلاق_نهج_البلاغه #حکمت_۱۷۸ #کینه

راه های زدودن کینه حضرت علی فرمود (ع): بيخ كينه را از دل ديگران بركن، با بركندن آن از دل خود. شرح امام(عليه السلام) در اين كلام نورانى راه پاك كردن سينه هاى مردم را از نيات سوء درباره يكديگر، نشان مى دهد و مى فرمايد: «كينه و بدخواهى ديگران را از سينه خود درو كن تا بدخواهى به تو از سينه ديگران ريشه كن شود»; (اُحْصُدِ الشَّرَّ مِنْ صَدْرِ غَيرِكَ بِقَلْعِهِ مِنْ صَدْرِكَ). بسيار مى شود كه افراد به دليل سوء ظن يا حسادت يا اصطكاك منافع، نيات سوئى درباره انسان در دل مى پرورانند، چگونه مى توان آنها را از ميان برداشت؟ امام مى فرمايد: از خود شروع كن، ابتدا به قلب خويش مراجعه كن ببين آيا نيت سوئى درباره ديگران دارى يا نه؟ اگر دارى آن را از سينه ات پاك كن چيزى نمى گذرد كه خواهى ديد سينه ديگران نيز از نيات سوء درباره تو پاك شده است. اين مطلب دو دليل دارد: نخست اين كه هرگاه انسان نيات بدى درباره ديگران داشته باشد خواه ناخواه در چهره يا سخنان و افعالش نمايان مى شود و همين امر سبب مى گردد ديگران در برابر او موضعى مشابه بگيرند; اما هرگاه سخنان و چهره و اعمال كسى را از هرگونه بدخواهى پاك ديدند و آثار محبت و خيرخواهى در رفتار و گفتارشان نمايان گشت آنها نيز موضع مشابهى خواهند گرفت، بنابراين براى زدودن كينه ها از سينه ها و بدخواهى ها و نيات سوء ديگران بايد از خودمان شروع كرد و اين يكى از اصول مهم روانشناسى است كه تا از خود شروع نكنى نبايد انتظارى از ديگران داشته باشى. ديگر اين كه رابطه مرموز خاصى در ميان دلها برقرار است و ضرب المثل معروف «دل به دل راه دارد» يك واقعيت است. گويى دل ها در پنهانى با هم سخن مى گويند و رابطه برقرار مى سازند هنگامى كه قلب كسى مملو از بدخواهى به ديگران گردد اين پيام به قلب آنها منتقل مى شود و آنها مقابله به مثل مى كنند. اين گفتار حكيمانه در واقع چهره ديگرى از گفتار پيش از آن است و هر كدام براى زدودن آثار سوء از نيات و رفتار و گفتار ديگران تأثير خاص خود را دارند. به همين دليل در روايتى كه از طرطوشى در كتاب سراج الملوك نقل كرديم هر دو با هم آمده است. شایان توجه این که واژه «شر» مفهوم وسیعى دارد که هر نیت سوء و کینه و عداوتى را فرا مى گیرد. در شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید تفسیر دیگرى نیز براى این کلام حکمت آمیز ذکر شده است و آن این که منظور امام(علیه السلام) این است که مردم را به کار نیکى موعظه نکن و از کار بدى نهى منما مگر این که قبلاً خودت آن کار نیک را انجام داده باشى و آن منکر را ترک کرده باشى، زیرا اندرزدهنده ناپاک سخنانش در دل ها اثر نمى کند.(1) البته این سخن یک واقعیت است; اما موافق منظور امام(علیه السلام) از گفتار حکیمانه بالا نیست، زیرا تعبیر به «صدر» در دو جاى این کلام حکمت آمیز نشان مى دهد که منظور، نیات سوء و کینه هاى درونى است نه افعال بیرونى. این معنى نه تنها در رابطه انسان ها با یکدیگر، بلکه از یک نظر در رابطه انسان با خدا نیز صادق است، چنان که در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «مَنْ أرادَ أنْ یَعْرِفَ کَیْفَ مَنْزِلَتُهُ عِنْدَاللهِ فَلْیَعْرِفْ کَیْفَ مَنْزِلَةُ اللهِ عِنْدَهُ فَإِنَّ اللهَ یُنَزِّلُ الْعَبْدَ مِثْلَ ما یُنَزِّلُ الْعَبْدُ اللهَ مِنْ نَفْسِهِ; هر کس مى خواهد بداند چه مقام و منزلتى نزد خدا دارد به منزلت خداوند نزد خود بنگرد، زیرا خدا منزلت بنده را همان گونه قرار مى دهد که بنده منزلت خدا را در دل و جان خود قرار داده است». در حدیث جالبى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم که مردى خدمت آن حضرت عرض کرد: شخصى به من مى گوید من تو را دوست دارم چگونه بدانم که او راست مى گوید و واقعاً مرا دوست مى دارد؟ امام(علیه السلام) در پاسخ فرمود: «اِمْتَحِنْ قَلْبَکَ فَإنْ کُنْتَ تَوَدُّهُ فَإنَّهُ یَوَدُّکَ; قلب خود را بیازماى اگر تو او را دوست مى دارى او هم تو را دوست مى دارد». (قلوب با یکدیگر راه دارند). #حکمت_۱۷۸ #روان_شناسی_نهج_البلاغه #اخلاق_نهج_البلاغه #کینه

امام (ع) فرمود: «أَغْضِ عَلَى الْقَذَى وَ إِلَّا تَرْضَ أَبَداً»: چشم پوشى از خار و خاشاك كنايه از فروخوردن خشم و تحمل سختى است كه خود فضيلتى از شاخه هاى شجاعت است چون طبيعت دنيا آميخته با سختيهايى است كه بيشتر اوقات انسان درگير آنهاست پس اگر با تحمل با آنها برخورد نكند، بلكه با خشم و غضب و خشونت برخورد كند، همواره خشمگين و برافروخته خواهد بود. چون تا دنيا هست سختى نيز ادامه دارد. #روان_شناسی_نهج_البلاغه #تغافل #حکمت_۲۱۳ https://eitaa.co/hamgamnahjolbalageh

نگران مباش: امام(علیه السلام) در این گفتار حکیمانه به افرادى که در رسیدن به مقصودشان ناکام مى مانند دستورى مى دهد که مایه آرامش است، مى فرماید: «هنگامى که آنچه را مى خواهى انجام نمى گیرد، هرگونه باشى اعتنا نکن»; (إِذَا لَمْ یَکُنْ مَا تُرِیدُ فَلاَ تُبَلْمَا کُنْتَ). براى این جمله تفسیرهاى متعددى از سوى شارحان نهج البلاغه ذکر شده است; اکثر شارحان بر این عقیده اند که این سخن حکیمانه اشاره به همان چیزى است که در قرآن مجید آمده: (لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَکُم)(حدید۲۳) یعنى هنگامى که به مقصد نرسیدى غمگین مباش، چرا که اگر مقصود مادى است دنیاى مادى بقایى ندارد و اگر مقصود معنوى است خداوند براى تلاشى که کردى به تو اجر و پاداش مى دهد. بعضى دیگر مانند «محمد عبده» گفته اند که منظور این است که اگر به مقصود نرسیدى دست از تلاش و کوشش بر ندار و به سخنان این و آن اعتنا مکن. بعضى دیگر گفته اند: مقصود این است که اگر به مقصود نرسیدى به همان حال که هستى راضى باش تا از مقام و مرتبه تو نزد خداوند کاسته نشود. تفسیر چهارمى براى این سخن به نظر مى رسد که از بعضى جهات مناسب تر است و آن این که اگر به مقصود نرسیدى به هر صورت باشى تفاوتى نمى کند مثل این که کسى هدفش این بوده که در فلان شهر زندگى کند و موفقیت خود را تنها در آنجا مى بیند. اگر این مقصود براى او حاصل نشود چه تفاوتى مى کند که در هر شهر دیگرى باشد، زیرا همه شهرها نسبت به خواسته او یکسان است و نباید در این باره سخت گیرى کند. این شبیه چیزى است که مرحوم «علامه شوشترى» در شرح نهج البلاغه خود آورده که زنى تنها یک پسر داشت و از دنیا رفت. آن مادر گفت: من مى خواستم این فرزند من زنده بماند حال که از دنیا رفت هر کس دیگرى مى خواهد بعد از او زنده بماند یا نماند. لازم به ذکر است که اراده چند معناى مختلف از عبارت واحد مانعى از نظر ادبى ندارد و در نثر و نظم کلام عرب و سایر لغات، نمونه هاى فراوانى از آن هست، بنابراین ممکن است تمام معانى فوق در محتواى کلام امام(علیه السلام) جمع باشد. https://eitaa.co/hamgamnahjolbalageh #شرح_حکمت #روان_شناسی_نهج_البلاغه