آثار《حمید رمی》
#یادداشت خطری به نام "استودیوی هیئت" نوشتهی #حمید_رمی درباره مداحیهای استودیویی امروز @hamidra
#خطری_به_نام_استودیوی_هیئت
بسمه تعالی
سلام و ادب و احترام خدمت همه دوستان و محبان امیرالمومنین(ع)
مدتیست که در فضای رسانهایِ مذهبی، مداحیهای دیجیتالی رواج پیدا کرده و حضور مداحان در استودیوها یا تنظیم و صدابرداری استودیوییِ مداحیهایی که در هیئت اجرا شده را شاهد هستیم. پیش از اینکه بخواهم نظری درباره این اتفاق بدهم و موضعی داشته باشم، از طریق فضای مجازی، از دوستان دیگر خواستم تا نظرات خود را بفرمایند. بیش از ۳۰۰-۴۰۰ پیام دریافت کردم که مهمترین و قابلتوجهترین پیامها را به اشتراک گذاشتم. مثل سایر موضوعات و اتفاقها، این مورد هم موافقان و مخالفانی داشت. به دلایل مخالفتها خواهم پرداخت اما نکتهای که برای بنده جالب بهنظر آمد این بود که تقریباً ۹۰ درصد کسانیکه با این حرکت، موافق بودند در نظراتشان از قیدهای «اگر کنترل شود، اگر به انحراف کشیده نشود، اگر فضای هیئت تحت تاثیر قرار نگیرد، اگر هویّت مداحی تغییر نکند» و بسیاری از این «اگرها» استفاده کرده بودند.
بهنظرم رسید که درباره این مسأله که یکی از مهمترین چالشهای امروز هیئات مذهبی به شمار میرود، در حد خودم و بنا بر وظیفهای که دارم نکاتی را عرض کنم:
حاجآقا میرزاپور را دزفولیهای اهلِ مسجد و هیئت میشناسند. منبرهای فوقالعاده پرباری دارد. ۱۵ سالهم بود؛ مینشستم و سخنرانیهای ایشان را گوش میدادم و صوت آن را به منزل میبردم و بخشهای مهم آن را جدا و مثلاً سه تراکِ یک دقیقهای از منبرِ آن روزِ ایشان، آماده میکردم. یک روز خدمت این خطیب بزرگوار رسیدم و موضوع را مطرح کردم و گفتم بنده ۷۰ تراک کوتاه از سخنرانیهای شما آماده کردم و میخواهم شما ملاحظه بفرمایید و اگر تایید شد منتشر شود. ایشان بردند و ملاحظه و تایید و تمام. دو روز بعد از تایید، بعد از نماز ظهر، خدمت ایشان رسیدم و گفتم یکی از تراکها را برای انتشار آماده کردهام. با موبایلم برای ایشان پخش کردم. با لبخند به من نگاهی انداختند و گفتند: «حمیدآقا چیکار کردی؟ پس این آهنگ چیه؟» گفتم حاجآقا زیرصدا گذاشتم که تاثیرگذاری مطالب شما بیشتر شود. حاجآقا چپچپ نگاه کرد و گفت: «اصلِ محتوا اگر تاثیرگذار باشد، کارِ خودش را میکند، اگر نباشد هم که با هزار حاشیه و آهنگ و زیرصدا هم تاثیرگذار نیست؛ اگر هم تاثیری بگذارد، کاذب است و زودگذر». حسابی توی ذوقم خورد؛ چه بسا کمی هم دلگیر شدم. تا دوسهروز – از نگاهِ خودم – حاجآقا را تحویل نمیگرفتم. بعد از چند روز ایشان بزرگواری کرد و سراغ ما را گرفت و من شروع کردم به گله و شکایت و اصرار که این کار انجام بشود. بعد از تقریباً نیمساعت صحبت و گفتگو و اصرار و انکار، حاجآقا میرزاپور گفت: «میدانم شما دغدغه تاثیرگذاری دارید و این خیلی خوب و مقدس است اما من اگر مجوّز شروعِ این کار را بدهم، معلوم نیست در ادامه چقدر بتوانم آن را کنترل کنم و اصلاً این حرکت به کجا ختم میشود؛ شروع با من است اما پایان، خیر».
آن روز خیلی این استدلالها را نمیفهمیدم اما امروز خیلی خوب درک میکنم. صحبتهایی را هم که امروز میخواهم مطرح کنم، از سرِ همان دغدغه است. اگر این صحبتها تاثیرگذار بود که الحمدلله. اگر هم نبود که بنده وظیفه خود دانستهام که بگویم و گفتم.
نوآوری در هر عرصهای تا زمانیکه در قالب و فضای متناسب با همان عرصه باشد، خوب و قابل تحسین است. اما به محض اینکه از آن قالب خارج شود و رنگ و بوی دیگری به خود بگیرد، آسیبزاست. مثلاً میبینیم که هر سال، فیفا برای عرصه فوتبال، قوانین جدید که ناشی از تفکر نوآوری است تنظیم میکند. آیا اگر روزی قانونی در فوتبال تنظیم شود که یک بازیکن میتواند زیرِ یک خم بازیکن حریف را بگیرد و تبدیل به دو خم کند، این قانون و نوآوری در قالب فوتبال است یا وارد قالب و عرصه ورزشی دیگر به اسم کشتی میشود؟
هیئت مذهبی هم یک عرصه با یک قالب و فضای مشخص است. نوآوری در آن همچون عرصههای دیگر، حدّ و حدودی دارد که باید به این حدّ و حدود توجه داشت. از نمونههای بارز نوآوری در هیئت میتوان به تنوع در قالبهای سینهزنی اشاره کرد که بسیار بجا و موثر بود. اما اگر این نوآوریها به جایی برسد که بخواهد از قالب هیئت فاصله بگیرد، برای این عرصه مقدس و حساس، خطرناک خواهد بود.
نکته دیگری که به مراتب از نکته قبل، مهمتر و قابلتوجهتر است اینکه گاهی شروعِ یک نوآوری، مغایرتی با قالب ندارد اما معلوم نیست ادامه آن به کدام مسیر خواهد رفت. باید به پیامدهای برخی نوآوریها دقت کرد. شاید اگر آن فرد یا جریانی که «حسینحسینگفتن» را در هیئت باب کرد، اگر میاندیشید که یک روز این ذکر مقدس به «اُسِن اُسِن» میانجامد و جوانان و نوجوانان یک هیئت، برای گفتنِ این ذکر پشت میکروفن و زیرصدای مداح، با هم دعوا میکنند و تمام دغدغهشان همین میشود و در نهایت هم مداحِ هیئت به آنها میگوید از شما تست میگیرم و هر کدامتان بهتر