آیه ۱۰ حشر
وَ الَّذِینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ وَ لا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّکَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ
و کسانی که بعد از مهاجرین و انصار آمدند، میگویند: پروردگارا! ما و برادرانمان را که در ایمان بر ما سبقت گرفتهاند، بیامرز و در دلهای ما کینه مؤمنان را قرار نده. پرورگارا! همانا تو رئوف و مهربانی.
___________________________
💠در آیات قبل، از مهاجرین و انصار ستایش شد و در این آیه سخن از #تابعین است
دو اصطلاح مهاجرین و انصار برای طبقهبندی مسلمانان پیش از فتح مکه بود، اما پس از فتح گروهی پرشمار به مسلمانان افزوده شدند
تابعین نسبت به پیشگامان در ایمان همچون برادران بزرگترى مى نگرند که از هر نظر مورد احترامند، و براى آنها نیز تقاضاى آمرزش از پیشگاه خداوند مى کنند.
آنها مى کوشند هر گونه کینه و دشمنى و حسد را از درون دل خود بیرون بریزند، و از خداوند رءوف و رحیم در این راه یارى مى طلبند، و به این ترتیب خودسازى و احترام به پیشگامان در ایمان و دورى از کینه و حسد از ویژگیهاى آنها است.
▪غل در اصل به معنى نفوذ مخفیانه چیزى است، و لذا به آب جارى در میان درختان غلل مى گویند،
👈و از آنجا که حسد و عداوت و دشمنى به طرز مرموزى در قلب انسان نفوذ مى کند به آن غل گفته شده، بنا بر این غل تنها به معنى حسد نیست بلکه مفهوم وسیعى دارد که بسیارى از صفات مخفى و زشت اخلاقى را شامل مى شود.
🍃🌸تعبیر به اخوان (برادران) و استمداد از خداوند رءوف و رحیم در پایان آیه همه حاکى از روح محبت و صفا و برادرى است که بر کل جامعه اسلامى باید حاکم باشد و هر کس هر نیکى را مى خواهد تنها براى خود نخواهد، بلکه تلاشها و تقاضاها همه به صورت جمعى و براى جمع انجام گیرد، و هر گونه کینه و عداوت و دشمنى و بخل و حرص و حسد از سینه ها شسته شود و این است یک جامعه اسلامى راستین.
💠در آیات ۸ تا ۱۰ به عوامل وحدت اشاره شده است:
۱. محبّت. «یُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَیْهِمْ» ۲. ایثار. «وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ» ۳. دعا. « رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا ... رَبَّنَا» ۴. خدمت. «تَبَوَّؤُا الدَّارَ» ۵. دوری از حرص و حسد. «لا یَجِدُونَ فِی صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمَّا أُوتُوا ...» ۶. دوری از بخل. «یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ» ۷. اخوّت. «اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا» ۸. سعه صدر و نداشتن کینه. «لا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا
🍃🌸 تمام مسلمانان با هم برادرند و برای یکدیگر دعا 🤲میکنند. «اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ»
🍃🌸 برادری واقعی، در پرتو ایمان است. «لِإِخْوانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ»
👈در اخوت و برادری دینی، زمان و مکان و نژاد مطرح نیست. «لِإِخْوانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ»
🤲 با دعای خیر، کینهها را از دل دور کنیم. «رَبَّنَا اغْفِرْ ... لِإِخْوانِنَا ... لا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا»
👈خودسازی بدون استمداد از خداوند نمیشود. «رَبَّنَا ... لا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلًّا»
👈مؤمن، مصونیت از گناه ندارد؛ ولی هرگاه گناهی مرتکب شد، بلافاصله استغفار میکند. «اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا»
❌در اصلاحات باید به سراغ ریشهها رفت. ریشه بسیاری از گناهان، کینه و حسادت و دشمنی است که باید ریشهکن شود. «لا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلًّا»
💠ظهور و پیدایش منافقین مربوط به مدينه و بعد از هجرت ميباشد که اسلام توانست شوکت و نیرویی به خود بگيرد. در حالي اسلام در مکه، گرفتار شدت و ضعف و ذلت بوده، و مؤمنان همواره در معرض اهانت قرار داشتند و در آن روز رسول خدا (ص) و جامعه اسلامی نیرویی نداشت. مخصوصاً در مقابل قریش عزتی و شوکتی نداشت، تا کسی از ترس شوکتش تظاهر به اسلام کند و کفر باطنی خود را پنهان بدارد.
🔻علل و انگیزه های نفاق ودورویی
➖طمع به مال وثروت
➖ترس از دست دادن جان و مال و موقعیت اجتماعی
➖ضربه زدن به اسلام از درون
➖آرزوی قدرت
🔻ویژگی اخلاقی منافقان
➖سرگردانی و دلهره و اضطراب که ناشی از تضاد درون و برون آنهاست.
➖کبر و خود بزرگ بینی
➖لجاجت
➖ ترس ناشی از ضعف ایمان و اینگه مباداداسرارشان فاش شود
➖سوگند دروغ
➖استهزاء وعیب جویی از مومنان
➖امربه منکر و نهی از معروف
🔻ویژگی سیاسی منافقان
➖کارشکنی و سرپیچی از دستورات پیامبر(ص)
➖خدعه و نیرنگ
➖تشکل و همبستگی برای ایجاد توطئه ها و ضربه زدن و تضعیف حاکمیت اسلامی
➖ایجاد جنگ روانی و نا امن ساختن جو جامعه ➖شبهه افکنی وایجاد رعب و وحشت و ترس
➖دوستی با بیگانگان وبرقراری ارتباط با کفار که مبادا آنها پیروز شوند
آیه ۱۱ حشر
أَ لَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ نافَقُوا یَقُولُونَ لِإِخْوانِهِمُ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ لَئِنْ أُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَکُمْ وَ لا نُطِیعُ فِیکُمْ أَحَداً أَبَداً وَ إِنْ قُوتِلْتُمْ لَنَنْصُرَنَّکُمْ وَ اللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَکاذِبُونَ
آیا به منافقان نظر نکردی که به برادران خود، کسانی از اهل کتاب که کفر ورزیدند، میگویند: اگر شما رانده شدید، ما نیز با شما خارج خواهیم شد و دربارۀ شما از هیچ کس پیروی نخواهیم کرد و اگر مورد هجوم و جنگ قرار گرفتید، قطعاً ما شما را یاری خواهیم کرد و خداوند شاهد است که این #منافقان هر آینه #دروغ گویند
____________________________
بعد از ستایش از #مهاجران و #انصار و #تابعین، این آیات، #چهرۀ_منافقان و #کفّار را که در کنار هم و در برابر آنان ایستادهاند، ترسیم میکند.
👈 آری یکی به مغفرت و آمرزش دعوت میکند و یکی به لجاجت و مقاومت بر کفر و بیدینی.
❌ #منافقان برای #یهودیان_پیمانشکنی که مورد قهر پیامبر اسلام قرار گرفته بودند، پیام فرستادند که شما سنگر خود را رها نکنید که ما با شما هستیم.
❌ برادری منافق با کافر، برادری صوری و ظاهری است‼️«لِإِخْوانِهِمُ الَّذِینَ کَفَرُوا ...»
✅در برادری حقیقی، ایثار و از خود گذشتگی نمایان است، چنانکه انصار نسبت به مهاجران چنین کردند، «وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ»
🍃🌸 «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» (حجرات،۱۰) که برادری را تنها مخصوص اهل ایمان است.
ولی در برادری ظاهری، حتی یاری ظاهری هم نیست. «لَنَنْصُرَنَّکُمْ وَ اللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَکاذِبُونَ»
👌 رهبر جامعه اسلامی، باید از روابط منافقان داخلی با دشمنان خارجی آگاه باشد. «أَ لَمْ تَرَ»
❌در صدر اسلام، منافقانی بودند که با کفّار روابط مخفیانه و خائنانه داشتند و با وعدههای خود مایه امید آنان بودند. « أَ لَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ نافَقُوا ...»
❌ منافق، برادر کافر است. « نافَقُوا ... لِإِخْوانِهِمُ الَّذِینَ کَفَرُوا»
👈 همۀ اهل کتاب در برابر مسلمانان نایستادهاند، تنها گروهی در صدد توطئه و دشمنی هستند. «الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ»
❌ منافق دروغگو برای اینکه دیگران را به باور بکشاند، سخن خود را قاطعانه مطرح میکند. «لَنَخْرُجَنَّ مَعَکُمْ ... لَنَنْصُرَنَّکُمْ»
❌منافقان، حتی به دوستان خود نیز دروغ میگویند. «وَ اللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَکاذِبُونَ»
آیه ۱۲حشر
لَئِنْ أُخْرِجُوا لا یَخْرُجُونَ مَعَهُمْ وَ لَئِنْ قُوتِلُوا لا یَنْصُرُونَهُمْ وَ لَئِنْ نَصَرُوهُمْ لَیُوَلُّنَّ الْأَدْبارَ ثُمَّ لا یُنْصَرُونَ
همانا اگر (کفّار) اخراج شوند، (منافقان) با آنان خارج نخواهند شد و اگر مورد تهاجم و جنگ قرار گیرند، منافقان آنان را یاری نخواهند کرد و اگر به یاری آنان برخیزند، (هنگام خطر) به آنان پشت خواهند کرد. سپس (هیچ یک از کفّار و منافقان) یاری نمیشوند.
_______________________________
👈و آگاهی از شکست کفّار و پایبند نبودن منافقان به تعهّدات خود، سبب تقویت روحیه مسلمانان است. «لا یَخْرُجُونَ مَعَهُمْ ... لا یَنْصُرُونَهُمْ»
❌ از تبلیغات پر طمطراقِ منافقان نهراسید که آنان، مرد عمل نیستند و خیلی زود میدان را خالی میکنند. «لا یَخْرُجُونَ ... لا یُنْصَرُونَ ... لَیُوَلُّنَّ الْأَدْبارَ»
❌پیمان شکنی منافقان به حدی است که نسبت به کافران هم پیمان خود نیز وفادار نیستند. «لا یَخْرُجُونَ ... لا یُنْصَرُونَ»
❌عاقبت نفاق، خواری و تنهایی است. «لا یُنْصَرُونَ»
آیه ۱۳ حشر
لَأَنْتُمْ أَشَدُّ #رَهْبَةً_فِی_صُدُورِهِمْ مِنَ اللَّهِ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ #لایَفْقَهُونَ
قطعاً ترس و وحشتی که از شما در دل منافقان است، سختتر از خوفی است که آنان از خدا دارند و این به خاطر آن است که آنان فهم و معرفتی ندارند.
_____________________________
▪«رَهْبَةً» به معنای ترس و وحشت درونی و عمیق است که آثار آن در عمل ظاهر میشود.
💠این آیه به منزله دلیل آیه قبل است که منافقان، حاضر به جنگ نیستند و اگر به جبهه آیند، فرار میکنند، زیرا آنان ایمان ندارند و قدرت الهی را نمیشناسند ولی برق شمشیر را میبینند و از شما بیش از خدا میترسند.»
پیامهای سورۀ حشر- آیه ۱۳:
✅ مؤمن دارای ابهت و هیبت است. «لَأَنْتُمْ أَشَدُّ رَهْبَةً فِی صُدُورِهِمْ»
👈ترس از مردم به جای ترس از خدا، نشانۀ روشن نفاق است. «لَأَنْتُمْ أَشَدُّ رَهْبَةً فِی صُدُورِهِمْ مِنَ اللَّهِ»
👈هراس از مردم و نترسیدن از خداوند، به خاطر سطحینگری و سبکسری است. «لَأَنْتُمْ أَشَدُّ رَهْبَةً ... لا یَفْقَهُونَ»
👈منافقان نمیدانند و نمی فهمند که رمز عزّت و قدرت مسلمانان، اراده و لطف خداوند است. «لا یَفْقَهُونَ»
آیه ۱۴ حشر
لا یُقاتِلُونَکُمْ جَمِیعاً إِلَّا فِی قُریً مُحَصَّنَةٍ أَوْ مِنْ وَراءِ جُدُرٍ بَأْسُهُمْ بَیْنَهُمْ شَدِیدٌ تَحْسَبُهُمْ جَمِیعاً وَ قُلُوبُهُمْ شَتَّی ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یَعْقِلُونَ
منافقان (به قدری ترسو هستند که) به طور جمعی با شما نمیجنگند، جز در مناطق حفاظت شده یا از پشت دیوارها، درگیری آنان میان خودشان سخت است، تو آنان را متّحد میپنداری در حالی که دلهایشان پراکنده است. این به خاطر آن است که آنان گروهی هستند که نمیاندیشند.
____________________
▪«قُریً» جمع «قریة» به محل اجتماع مردم گفته میشود؛ شهر باشد یا روستا.
▪«مُحَصَّنَةٍ» از «حصن» به معنای قلعه است.
▪«قُریً مُحَصَّنَةٍ» یعنی مناطقی که از طریق دیوار یا خندق و یا برج حفاظت میشود.
⚠️مراقب باشید که منافقان، مناطقی محفوظ و مصون از دسترس شما برای خود درست نکنند که در این صورت، خطر آنان جدی میشود. «لا یُقاتِلُونَکُمْ ... إِلَّا فِی قُریً مُحَصَّنَةٍ»
❌اتحادهای صوری که بدون ایمان و گرایش باطنی باشد، ارزشی ندارد. «تَحْسَبُهُمْ جَمِیعاً وَ قُلُوبُهُمْ شَتَّی»
👈 امکانات و تجهیزات مادی و فیزیکی، عامل امنیّت نیست. در میان کفّار با آن همه تجهیزات درگیری و نا امنی وجود دارد. «قُریً مُحَصَّنَةٍ ... بَأْسُهُمْ بَیْنَهُمْ شَدِیدٌ»
👈تحقیر و تضعیف منافقان و دشمن لازم است. «قَوْمٌ لا یَفْقَهُونَ ... قَوْمٌ لا یَعْقِلُونَ»
👈اختلافات در جنگ، نشانۀ بیعقلی است. «لا یُقاتِلُونَکُمْ جَمِیعاً ... قُلُوبُهُمْ شَتَّی ...لا یَعْقِلُونَ»