❌هیچگاه دیگری را تمسخرنکن، چه بسا از تو بهتر باشد!  آیه ۱۱ حجرات یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسی‏ أَنْ یَکُونُوا خَیْراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسی‏ أَنْ یَکُنَّ خَیْراً مِنْهُنَّ وَ #لاتَلْمِزُوا أَنْفُسَکُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمانِ وَ مَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! مبادا گروهی (از شما) گروهی دیگر را مسخره کند، چه بسا که مسخره‌شدگان بهتر از مسخره‌کنندگان باشند و زنان نیز، زنان دیگر را مسخره نکنند، شاید که آنان بهتر از اینان باشند و در میان خودتان عیب‌جویی نکنید و یکدیگر را با لقب‌های بد نخوانید. (زیرا) فسق (و بد نام بودن) پس از ایمان، بد رسمی است، (و سزاوار شما نیست.) و هرکس (از این اعمال) توبه نکند، پس آنان همان ستمگرانند. ________________________________ ▪«لمز» عیب‌جویی در روبرو ▪«همز» عیب‏ جویی در پشت سر است‏ ▪«تنابز» نام بردن و صدا زدن دیگران با لقب بد است. 💠در آیۀ قبل، مسئله‏ ی برادری میان مؤمنان مطرح شد و در این آیه اموری مطرح می ‏شود که برادری را از بین می ‏برد. همچنین در آیات قبل سخن از صلح و اصلاح بود، در این آیه به بعضی عوامل و ریشه‌‏های فتنه و درگیری که #مسخره_کردن، #تحقیر_کردن و بد نام بردن است اشاره می‏‌کند.  👈با آنکه زنان در واژه «قوم» داخل بودند، امّا ذکر آنان به صورت جداگانه، بیانگر خطر بیشتر تمسخر و تحقیر در میان آنان است. ❌تمسخر و استهزای دیگران‏ استهزا و مسخره کردن، در ظاهر یک گناه، ولی در باطن چند گناه است؛ گناهانی مانند:  تحقیر، خوار کردن، کشف عیوب، اختلاف افکنی، غیبت، کینه، فتنه، تحریک، انتقام و طعنه به دیگران در آن نهفته است. 🔴ریشه‌های تمسخر: ۱. گاهی مسخره کردن برخاسته از ثروت است که قرآن می‌‏فرماید: «وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ، الَّذِی جَمَعَ مالًا وَ عَدَّدَهُ» (همزه،۱-۲) وای بر کسی که به خاطر ثروتی که اندوخته است، در پیش رو یا پشت‏ سر، از دیگران عیب‏ جویی می‌کند.  ۲. گاهی ریشۀ استهزا، علم و مدرک تحصیلی است که قرآن درباره این گروه می‌فرماید: «فَرِحُوا بِما عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ وَ حاقَ بِهِمْ ما کانُوا بِهِ یَسْتَهْزِؤُنَ» (غافر،۸۳) آنان به علمی که دارند شادند و کیفر آنچه را مسخره می‌کردند، ایشان را فرا گرفت.  ۳. گاهی ریشۀ مسخره، توانایی جسمی است. کفّار می ‏گفتند: «مَنْ أَشَدُّ مِنَّا قُوَّةً» (فصلت،۱۵) کیست که قدرت و توانایی او از ما بیشتر باشد؟  ۴. گاهی انگیزۀ مسخره کردن دیگران، عناوین و القاب دهان پر کن اجتماعی است. کفّار فقرایی را که همراه انبیاء بودند تحقیر می‏‌کردند و می‌‏گفتند: «ما نَراکَ اتَّبَعَکَ إِلَّا الَّذِینَ هُمْ أَراذِلُنا» (هود،۲۷) ما پیروان تو را جز افراد اراذل نمی‌‏بینیم.  ۵. گاهی به بهانه تفریح و سرگرمی، دیگران به تمسخر گرفته می‌شوند.  ۶. گاهی طمع به مال و مقام، سبب انتقاد همراه با تمسخر از دیگران می‌شود. گروهی، از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله دربارۀ زکات عیب‏‌جویی می‌‏کردند، قرآن می‌فرماید: «وَ مِنْهُمْ مَنْ یَلْمِزُکَ فِی الصَّدَقاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْها رَضُوا وَ إِنْ لَمْ یُعْطَوْا مِنْها إِذا هُمْ یَسْخَطُونَ» (توبه،۵۸) ریشۀ این انتقاد طمع است، اگر از همان زکات به خود آنان بدهی راضی می‌شوند، ولی اگر ندهی همچنان عصبانی شده و عیب‏‌جویی می‌‏نمایند.  ۷. گاهی ریشۀ مسخره، جهل و نادانی است. هنگامی که حضرت موسی برای حل اختلاف و درگیری دستور کشتن گاو را داد، بنی ‏اسرائیل گفتند: آیا ما را مسخره می‌‏کنی؟ موسی علیه‌السّلام گفت: «أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أَکُونَ مِنَ الْجاهِلِینَ» (بقره،۶۷) به خدا پناه می‌‏برم که از جاهلان باشم. یعنی مسخره برخاسته از جهل و نادانی است و من جاهل نیستم.  ۸. گاهی سرچشمه تمسخر، ریاکاری و بهانه‌گیری و شخصیت‌شکنی است. «یَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِینَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فِی الصَّدَقاتِ وَ الَّذِینَ لا یَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ فَیَسْخَرُونَ مِنْهُمْ» (توبه،۷۹)  ❌ ایمان، با مسخره‏ کردن بندگان خدا سازگار نیست. «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا یَسْخَرْ»  ❌ مسخره، کلید فتنه، کینه و دشمنی است. لا یَسْخَرْ قَوْمٌ‏ ... ❌ ریشۀ مسخره کردن، احساس خود برتربینی است که قرآن این ریشه را می‌خشکاند و می‌فرماید: نباید خود را بهتر از دیگران بدانید، شاید او بهتر از شما باشد. «عَسی‏ أَنْ یَکُونُوا خَیْراً»  ❌ بد صدا زدن، یک طرفه باقی نمی‌‏ماند، دیر یا زود مسئله به دو طرف کشیده می‌شود. «لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ» («تَنابَزُوا» برای کار طرفینی است)