آرایههای ادبی💐💐💐
رَدُّ الصَدرِ عَلَی العَجُز (باز بردن آغاز به انجام)
گذشتگان، هر بیت را به چهار بخش تقسیم میکردند. در این بیت حافظ:
گفتم: صنمپرست مشو، با صمد نشین
گفتا: به کوی عشق همین و همان کنند
گفتم:#صدر(اولین کلمهی مصراع اول)
نشین: #عَروض (ضرب) (آخرین کلمهی مصراع اول)
گفتا: #ابتدا (اولین کلمهی مصراع دوم)
کنند: #عَجُز (آخرین کلمهی مصراع دوم)
بقیهی کلمات میان صدر و عروض و نیز ابتدا و عجز، حشو نامیده میشدند.
این آرایه، بازبردن واژهای است که در صدر بیت آمده به عجز؛ یعنی پایان آن. به سخن دیگر، تکرار واژهی آغازین بیت در پایان آن است.
سامان خویش گم نکند هرگز
آن کس که یافت از کف تو سامان
(فرخی سیستانی)
آدمی در عالم خاکی نمیآید به دست
عالمی از نو بباید ساخت وز نو آدمی
(حافظ)
ردّ العَجُزِ عَلَی الصَدر
این نوع تکرار، باز بردن واژهی پایانی بیت قبل، به آغاز بیت بعد است و همواره، در دو بیت شکل میگیرد:
در خرابات مُغان، ما نیز هممنزل شویم
کاین چنین رفته است در عهد ازل، تدبیر ما
ما مریدان، روی سوی کعبه چون آریم؟ چون
روی سوی خانهی خَمّار دارد پیر ما
بدیع در شعر فارسی، دکتر عَقدایی، ص ۱۶ - ۱۹.
#آرایههای_ادبی
#ردالصدرعلیالعجز
#ردالعجزعلیالصدر