به همت مرکز تخصصی اخلاق دارالهدی قم اولین شماره از نشریه علمی تخصصی هاد توسط این مرکز منتشر گردید. آنچه در این نشریه می خوانید: سخن نخست / رضا صنعتی تأثیر نظریه «جسمانیةالحدوث و روحانیةالبقاء » ملاصدرا بر تربیت اخلاقی / مسعود آذربایجانی تنوع اساتید در سلوک عرفانی / داوود حسن زاده کریم آباد رابطه اخلاق و عرفا ن / علیرضا کرمانی اصلاح خودپندارۀ اخلاقی به عنوان راهبردی برای تقویت هویت اخلاقی و کاهش فریبکاری / حسن بوسلیکی راهکارهای شناختی تقویت عزّت نفس در تربیت و مشاوره اسلامی / محمد فرهوش، محمدرضا بنیانی، مجتبی فرهوش واکاوی اصل تدریج در تربیت اخلاقی با تاکید بر نظر آیت الله مصبا ح / هادی حسین خانی نائینی لازم به ذکر است صاحب امتیاز این نشریه مرکز تخصصی اخلاق دارالهدی و مدیر مسئول آن دکتر مسعود آذربایجانی و سردبیر آن حجت الاسلام محمد عالم زاده نوری و دبیر تخصصی آن حجت الاسلام رضا صنعتی می باشند. 🔻جهت ارسال مقاله برای این مجله میتوانید از آدرس زیر استفاده کنید: http://www.hadqom.ir/contacts?_action=loginForm @harahmati

🔴خب مسئله «ساسی» هم حل شد، برویم سراغ کار و بارمان ✅ هر چند وقت یک بار به خاطر ویدیو یا تصاویر نامناسبی که از سوی سلبریتی ها و چهره های مشهور شبکه های اجتماعی منتشر می شود شاهد موجی از اعتراض و انتقاد و بحث و گفت وگو و ارایه راهکار از سوی اقشار تحصیل کرده و مسوولان گرفته تا کاربران عادی در فضای مجازی و حقیقی هستیم،‌ و معمولا پس از چند روز همه چیز به فراموش سپرده می شود تا وقتی مورد بعدی فراگیر شود. این شیوه برخورد ما با مسائل اخلاقی فضای مجازی گرچه به طور موقت ممکن است مفید باشد ولی به دلایلی که در زیر گفته خواهد شد فاقد تاثیرات جدی و ماندگار است؛ چرا که ما: 🔹1. مقطعی و موردی نگاه می کنیم. فقط به مواردی عکس العمل نشان می دهیم که به هردلیل سروصدای بیشتری داشته باشد. این در حالی است که هر روزه در کنار محتواهای آموزنده و مفید فراوانی که در فضای مجازی منتشر می شود، نوشته ها و تصاویری هم هست که از نظر اخلاقی بر روی مخاطبان خود،‌ به ویژه نوجوانان و جوانان،‌ تاثیر منفی می گذارد، ولی ما به آنها توجه نداریم. گویی فقط وقتی کسانی چون ساسی مانکن ویدیویی با حضور یک بازیگر فیلم های غیراخلاقی می سازند تازه یادمان می آید که بچه داریم و بچه ها در معرض مسائل هرزه نگارانه هستند،‌ روزهای دیگر صرفا به محتوای مفید و سالم دسترسی دارند. 🔹2. میوه را می بینیم ولی از توجه به ریشه ها غافلیم. میلیون ها بار مشاهده یک ویدیوی مبتذل ما را متاثر می کند و آزارمان می دهد ولی به تغییر و تحولات معرفتی، فرهنگی، ارزشی و اجتماعی نسل جدید کاربران شبکه های اجتماعی که منجر به این فاجعه شده توجه نداریم. متوجه شکل گیری «شکاف دیجیتالی» بین نسلی که مرتبط با شکاف های ارزشی و فرهنگی است نمی شویم. از این رو نمی توانیم «منطق» رفتارهای کاربران شبکه های اجتماعی را درک کنیم، و در نتیجه راهکارهایی که ارایه می کنیم نوعا از سوی آنها مورد استقبال واقع نمی شود. 🔹3. بیشتر برخوردهای سلبی از قبیل فیلترینگ یا سخت گیری و مچ گیری مداوم بچه ها را راه گشا می دانیم ولی از راهکارهای ایجابی غفلت می کنیم. توجه نداریم که اگر نسل جوان به موسیقی های مبتذل و بی مایه یک خواننده یا لایوها و فراخوان ها و چالش ها و دیگر رفتارهای غیراخلاقی برخی سلبریتی ها اقبال نشان می دهد به خاطر آن است که، به خطا، گمان می کند این محتواها می تواند نیازهای او را برآورده کند. تا وقتی ما دست به کار نشویم و نیازهای مختلف و متنوع این نسل را نشناسیم و برای آنها برنامه ریزی، سرمایه گذاری، و تولیدات مناسب، جذاب، و قابل اجرا نداشته باشیم، طبیعتا چنین استقبالی ادامه خواهد یافت و صرف نصیحت و حتی تهدید هم تاثیرات عمیق و ماندگار نخواهد داشت. 🔹4. فاقد کلان نگری و همدلی و همراهی لازم هستیم. از این رو مشکلات و مسائل اخلاقی و فرهنگی شبکه های اجتماعی را گاه به سطح رقابت های سیاسی و گروهی و مانند آن تنزل می دهیم و هرکدام سعی می کنیم دیگری را در این مورد متهم کنیم. نتیجه این که نمی توانیم درباره ریشه یابی و ارایه راهکارها با یکدیگر به توافق برسیم. این در حالی است که دامنه تاثیرات مثبت و منفی فضای مجازی همه آحاد جامعه را، حتی کسانی که در این فضا نیستند،‌ در بر می گیرد و زیست اخلاقی در این فضا و استفاده درست از آن نیازمند همفکری، همدلی و همکاری همه افراد و نهادهای جامعه است. این سخن البته به معنای بی توجهی به نقد و بررسی منصفانه و واقع بینانه افراد و سازمان های مرتبط با فضای مجازی، فرهنگ و تربیت اخلاقی جامعه نیست. #حسینعلی_رحمتی 27 اسفند 1399 @harahmati

🌺 سال نو و اعیاد شعبانیه مبارک. شکوفایی طبیعت حجت آن است که سختی زمستان ماندنی نیست و بهار محکوم به آمدن است. پس خورشید امید و ایمان را در قلب های مان روشن نگه میداریم تا روزهای بهتر از راه برسند. ان شاالله سال جاری سالی همراه با سلامتی، شادکامی، رزق واسع، و موفقیت برای همگان باشد. 💐 نوروز بمانید که ایام شمایید حسینعلی رحمتی بهار ۱۴۰۰ @harahmati

«#چکیده» برای مقاله یا پایان نامه حکم ویترین را دارد و یک هنر و مهارت است ، چرا که مستلزم گنجاندن بحر در یک کوزه است. مورد زیر نمونه ای از یک چکیده مفید است. نویسنده خیلی مختصر به مطالب اصلی مقاله و بخصوص یافته هایش اشاره کرده است. ♦️پیشنهاد می کنم با دقت مطالعه کنید برای کسب تجریه: درآمدی بر انتقادپذیری تکنولوژی از منظر مارکوزه و فینبرگ نویسنده: شمس الله مریجی علیرضا محدث منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال نهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۳۶) اغلب تلاش های مکتب انتقادی فرانکفورت در انتقاد از جامعه جدید و اجزای سازنده اش بوده است. می توان امتداد این نگاه را در واکنش انتقادی این مکتب، به تلقی بی طرفانه از تکنولوژی نیز ردیابی کرد. این مکتب، بر نیازمندی هر نوعی از دانستن به نقادی و اصلاح تأکید می ورزد و با همین مبنا، رویارویی انسان با تکنولوژی را نیازمند بینشی انتقادی می انگارد و از این منظر، به نقد تکنولوژی ورود می کند. این پژوهش، با روش تحلیلی اسنادی به انتقادپذیری تکنولوژی از دیدگاه مارکوزه از دانشمندان مطرح این مکتب و شاگردش فینبرگ پرداخته است. نتایج پژوهش حاکی از وجود اشتراک ها و تفاوت هایی میان دیدگاه این دو اندیشمند است؛ هر دو اندیشمند رویکرد ابزارانگاری تکنولوژی یعنی جدایی ارزش از دانش و تکنیک و رویکرد جبرانگاری تکنولوژی یعنی نقدناپذیری و عدم امکان تغییر تکنولوژی ها را نادرست و تکنولوژی را ارزش بار و تغییر پذیر می دانند. اما در راهبرد تغییر یعنی گسترش هنر به سیاست و دموکراتیزه کردن تکنولوژی، سطح تغییر، مجریان تغییر یعنی طبقات محروم و رنج کشیده و یا عموم مردم و میزان امید به تغییر با یکدیگر متفاوتند. http://ensani.ir/fa/article/author/167976

♦️ ما و شما هم تبر زدیم ✅ دختر نوجوانی را که در یکی دو فیلم و سریال نقشی معمولی بازی کرده بود در قد و قواره یک هنرمند با تجربه به مراسم رسمی دعوت کردیم، در برنامه های اینترنتی اداهای بچه گانه او و همسرش را رسانه ای کردیم، درباره زندگی خصوصی اش داستانسرایی کردیم، و او را که عاشق دیده شدن بود در شعله فلش دوربین های مان سوزاندیم. با بهانه و بی بهانه او را در برنامه های مختلف تلویزیونی و اینترنتی نشان دادیم و ابزاری کردیم برای کسب بیننده و درآمد. 👈🏿 هیچگاه «اخلاقِ شهرت» را به او آموزش ندادیم. چون برای مان مهم این بود که از طریق او و کسانی چون او ممبرها و فالوئرهای مان را افزایش دهیم. اینک او به هر دلیل موجه یا ناموجهی درکشور همسایه ساکن شده است و رفتارهای نادرست خود را، گاه همراه با وقاحتی بیشتر، در معرض دید هزاران نوجوان و جوان کشورمان می گذارد. متهم است که مبلغ سایت های قمار وشرط بندی شده است. اخیرا شایع شده که قرار است بازیگر فیلم های غیراخلاقی شود. همه این اتفاقات دارد می افتد بدون این که کسانی که از او استفاده ابزاری می کردند احساس شرمی داشته باشند و ما هم همچنان با عضویت در صفحات او، انتشار مطالبش در فضای مجازی، شرکت در لایوهایش و با لایک و کامنت های مان او را به ادامه مسیرش تشویق می کنیم و به نهال اخلاق جامعه (و حتی شخصیت خود او و کسانی چون او) تبر می زنیم بدون این که احساس مسوولیت کنیم. ✅ در قِبال کسانی چون او چه باید می کردیم که نکردیم؟ به فرموده پیامبر اکرم(ص) هرکه سنت نیکویی را پایه گذاری کرد تا روز قیامت پاداش عمل او و هرکه به این سنت عمل کند شامل حال او می شود، و هرکه سنت نادرستی را پایه نهاد تا روز قیامت سنگینی بار این خطا و هرکه به آن عمل کند بر دوش اوست. بااستفاده از این روایت می توان گفت هرکس با استفاده از فضای مجازی موجب شهرت و شکوفایی استعدادهای یک انسان شود در اجر کارهای نیک او شریک می شود ولی اگر موجب شهرت افراد نامناسب شود در خطاهای آنها شریک خواهد بود. اگر موجب متضرر شدن دیگران شود که از این نظر هم مسوول است. بنابراین، بهتر است: 🔻 1. با کسانی که در صدد کسب شهرت در فضای مجازی هستند برخوردی انتقادی داشته باشیم نه صرفا تعریف و تمجید از آنها. کاستی های شان را بگوییم، راه های نرفته ای که باید بروند را به آنها یادآور شویم، در حد ظرفیت و توان واقعی شان از آنها توقع داشته باشیم، و گفتار و رفتار نادرست شان را نقد کنیم. بی توجهی به این موارد آنها را افرادی خود بزرگ بین، متوهم و همه چیز دان بار می آورد و راه را برای اصلاح شان می بندد. 🔻 2. از فوروارد کردن مطالب، مشاهده لایوها، یا عضو شدن در کانال ها و صفحات کسانی که صلاحیت اخلاقی یا ظرفیت مشهور شدن را ندارند خودداری کنیم. این کمترین کاری است که برای کمک به اصلاح رفتار آنها می توانیم انجام دهیم. 🔻 3. در مورد کلیک ها، لایک ها و کامنت های خود زیر مطالب دیگران احساس مسوولیت کنیم و قبل از انجام آنها از خود بپرسیم آیا مشهور شدن فرد مورد نظر به صلاح خود او و جامعه هست یا نه. 🔻قبل از انتشار تصاویر و ویدیوهای مربوط به کودکان و نوجوانان (حتی اگر درباره موضوعات به ظاهر ساده ای چون تپق زدن آنها در کلاس درس مجازی باشد) که ممکن است موجب مشهور شدن شان شود، با افراد آگاه و دلسوز مشورت کنیم. پیامدهای ویران کننده انتشار این تصاویر گاه تا پایان عمر بچه ها را درگیر خواهد کرد. بنابراین قبل از انجام هر کاری در این فضا ابتدا ده ها بار عواقبش را بسنجیم. فضای مجازی امکان اصلاح خطا را به ما «نمی دهد» ✍️حسینعلی رحمتی 5 فروردین 1400 @harahmati

♦️کلیک ها آدم می کُشند؛ بدتر از گلوله 1. وقتی شما شایعه فوت یا بیماری یک چهره مشهور را در شبکه های اجتماعی منتشر می کنید بدون این که از درستی اش اطمینان داشته باشید، در وا قع نه تنها به خود او که به بستگانش نیز گلوله ای را شلیک کرده اید. شما شب راحت می خوابید ولی آنها علاوه بر غم و دردشان باید ساعت ها به این و آن جواب دهند که حقیقت ماجرا چیست. شما در واقع خنجری به روح و روان او و دوستان و بستگانش فرو کرده اید که درد آن به راحتی، و شاید هیچگاه، تسکین پیدا نمی کند. 2. وقتی شما شایعه ای را درباره یک استاد دانشگاه، یک طلبه، یک فعال اجتماعی، یک مسوول سیاسی، یک مجری تلویزیون، و حتی یک فرد عادی در کانال و صفحه تان می گذارید و از افزایش کلیک ها و ممبرها و کامنت های تان لذت می برید، از این غافل اید که خیلی ساده قلب ده ها نفر را شکسته اید، صدها نفر را به وادی شکاکی و بدبینی انداخته اید، و روابط خانوادگی، شغلی و کاری آنها را دچار تلاطم کرده اید. 👈🏿 همه ما همین انسان های معمولی هستیم؛ به شدت معمولی افرادی که من و شما درباره آنها در شبکه های اجتماعی عکس و فیلم و خبرِ دروغ، مشکوک، شایعه یا حتی خبرهای واقعی منتشر می کنیم و حریم خصوصی شان را شخم می زنیم انسان هایی هستند که مثل خودمان از گوشت و پوست درست شده اند، رویین تن نیستند، ظرفیت روحی و روانی محدودی دارند و تحمل شان در برابر رفتارهای غیراخلاقی ما بسیار کم است. از جایی به بعد دیگر نمی توانند تحمل کنند. 🔻وقتی زندگی و حیثیت و آبروی فرد در معرض دید هزاران نفر قرار می گیرد ممکن است او با خانواده و بستگان و دوستانش دچار مشکل شود، شغل خود را از دست بدهد، موقعیت و احترام اجتماعی اش به خطر بیافتد(حتی اگر خود او هم در این میان مقصر باشد). فضای مجازی هم فضایی است که نمی شود هر روز درباره هر مطلبی برای دیگران توضیح داد، تکذیب کرد، اصلاح کرد، خواهش کرد. از این رو فرد مستاصل می شود، گوشه گیری می کند، افسرده می شود، درد و رنجش را درون خودش می ریزد، و به جایی می رسد که دیگر تحملش را ندارد و ممکن است به زندگی خودش خاتمه دهد. ✅چه کنیم تا قربانی بعدی نباشیم؟ 🔻 1. پیش از آن که هر عکس، فیلم یا خبری که مربوط به دیگران است در شبکه های اجتماعی منتشر کنیم (چه به حریم خصوصی و زندگی شخصی شان مربوط باشد چه حتی زندگی اجتماعی شان در فضای حقیقی) ابتدا خود را به جای آن فرد و خانواده و دوستان و اطرافیانش بگذاریم و ببینیم رفتار ما چه بلایی ممکن است به سر آنها بیاورد. این کار را «تصور اخلاقی» Moral Imagination می نامند. یعنی خود را به جای دیگری تصور کنیم و موقعیت و شرایطش را درک کنیم. تصور اخلاقی، به تعبیر بایرون شِلی، Byron Percy Shelley ابزاری بسیار مهم و ارزشمند است برای این که یک انسان خوب باشیم. 🔻 2. نسبت به انتشار هرگونه خبر و عکس و فیلم درباره دیگران در شبکه های اجتماعی اصل را بر «عدم انتشار» آنها بگذاریم. اگر هم خواستیم منتشر کنیم ابتدا از خودشان اجازه بگیریم یا از راضی بودن شان مطمئن شویم. 🔻 3. برای مشهور شدن، جذب مخاطب، کسب درآمد، رقابت های شغلی یا سیاسی، خوشمزگی در گروه های دوستانه و خانوادگی راه های دیگری غیر از بازی با آبرو و حیثیت و جان و مال انسان ها را انتخاب کنیم. تجربه نشان داده فضای مجازی برای بیچاره کردن دیگران «تبعیض بردار» نیست. قربانی بعدی ممکن است خود ما یا یکی از عزیزان مان باشد. پس به این سفارش امام حسن(ع) عمل کنیم که فرمود: « با مردم آن گونه رفتار كن كه دوست دارى با تو رفتار كنند». («صاحِبِ النّاسَ مِثلَ ما تُحِبُّ أن يُصاحِبوكَ بِهِ»، بحارالانوار، 1403ق: 75/116). ✍️حسینعلی رحمتی 10 فروردین 1400 @harahmati

♦️ما و کلاب هاوس: با فرزندان جدید خانواده شبکه های اجتماعی چگونه رفتار کنیم؟ ✅ «کلاب هاوس» را می توان جدیدترین عضو خانواده رو به ازدیاد شبکه های اجتماعی دانست. فراگیر شدن این شبکه در کشورمان فرصت مناسبی است برای بررسی یک موضوع بنیادین درباره شبکه های اجتماعی، یعنی «چگونگی مواجهه با شبکه های جدید». البته در این جا مقصود بیشتر شبکه های غیرایرانی است. در این جا به طور مختصر و بیشتر از منظر ارتباط با اخلاق، چند نکته بیان می شود. با توجه به تجارب پیشین درباره پلتفرم هایی چون تلگرام، یوتیوب، اینستاگرام، و فیس بوک ، به نظر می رسد مواجهه «واقع بینانه» و «موثر» با شبکه های جدید از قبیل کلاب هاوس مستلزم توجه به چند نکته است: 🔻 1. شناخت فلسفه وجودی شبکه های جدید: هر پلتفرم جدیدی که پا به میدان می گذارد بر اساس محاسبات و بررسی های قبلی و برای «پرکردن یک جای خالی» و «برآورده کردن یک نیاز» طراحی شده است. کلاب هاوس هم از این قاعده مستثنی نیست. از این رو در مواجهه با شبکه های جدید بایستی این نیازها را بشناسیم، از منظر اخلاقی بررسی کنیم و برای برآورده کردن آنها تلاش کنیم تا مخاطبان از روی اختیار، استفاده از پلتفرم های داخلی را ترجیح دهند. 🔻 2. توجه به کارکردهای دوگانه (خوب و بد) شبکه¬ها: هر پلتفرمی از منظر اخلاقی کارکردهای مثبتی دارد و کارکردهای منفی. داشتن نگاه یکسر بدبینانه و تمرکز بر نکات منفی و غفلت یا تغافل از کارکردهای مثبت (و برعکس) موجب می شود که در شناخت «واقع بینانه» و «منصفانه» شبکه ها دچار خطا شویم و طبیعتا راهکارها و سیاستگذاری هایی هم که ارایه می کنیم از سوی مخاطبان استقبال نشود. مثلا اگر فقط بر محتوای هرزه نگارانه در ایسنتاگرام و یوتیوب و کلاب هاوس انگشت بگذاریم کاربری که به چشم خود کارکردهای خوب این شبکه ها مثل گفت وگوها و مباحث علمی و راه اندازی کسب و کار را می بیند با ما همراهی و همدلی نخواهد کرد و راهکارها و هشدارهای ما را نخواهد پذیرفت (هرچند به واقع درست باشد). 🔻 3. آسیب شناسی و درس آموزی از تجارب گذشته: باید بررسی شود که نوع مواجهه ای که تاکنون از سوی «نهادهای حاکمیتی« و »شهروندان« با شبکه های اجتماعی پیشین انجام شده اولا در چه مواردی و تا چه اندازه از نظر اخلاقی قابل دفاع بوده، ثانیا این رویکردها چه پیامدهای درست یا نادرست اخلاقی را در پی داشته است. 🔻 4. تقدم و تمرکز بر کارهای ایجابی: با ورود هر پلتفرم جدید به کشورمان چنانچه از ابتدا رویکردهای سلبی از قبیل فیلترینگ به عنوان یک «اولویت» در نظر گرفته شود، و به فعالیت های ایجابی از قبیل رشد اخلاقی کاربران، افزایش سواد رسانه ای آنها و آگاهی بخشی نسبت به فضائل و رذائل اخلاقی هر شبکه و چگونگی زیست اخلاقی در آنها غفلت شود، این کار: اولا موجب تضعیف همفکری، همدلی، و همراهی کاربران با نهادهای مسوول می شود، ثانیا با فراگیر شدن استفاده از فیلترشکن ها و VPNها و با ورود فناوری های جدید که زمینه دسترسی به اینترنت بدون فیلترینگ را فراهم می کند، تلاش برای مسدودسازی به نتیجه موثر منتهی نمی شود، ثالثا دور زدن فیلترینگ موجب نقض قانون از سوی شهروندان می شود که کاری غیراخلاقی است. بگذریم از این که استفاده از فیلترشکن ها خود مشکلات اخلاقی دیگری را به دنبال دارد، رابعا موجب کاهش حضور افراد اخلاق گرا در شبکه های جدید و کاهش تاثیرگذاری آنها می شود، البته آنچه گفته شد به معنای مخالفت با فیلترینگ کلی و عدم برخورد با افراد اخلاق گریز در شبکه ها نیست، که در جای خود لازم و ضروری است. 🔻 5. راه اندازی پلتفرم های داخلیِ مفید، موثر و رقابت پذیر: ساخت شبکه هایی که حاصل تلاش علمی برنامه نویسان کشورمان باشد کاری ارزشمند است ولی با توجه به تجارب گذشته زمانی تاثیرگذار است و مورد استقبال عمومی قرار می گیرد که اولا طبق قانون «رقابت و مزیت سازی» از نظر کیفیت خدمات و امکانات مساوی یا بهتر از نمونه های خارجی باشد، ثانیا تشویق و ترغیب به استفاده از آنها بیشتر متکی به افزایش کیفیت خدمات و «جلب اعتماد» کاربران باشد تا ممانعت از دسترسی به نمونه های خارجی. ✅ دنیای امروز دنیای «رقابت» پلتفرم هاست و هر کدام که قوی تر و کارآمدتر بود به طور طبیعی از سوی مخاطبان مورد استقبال قرار می گیرد و طبیعتا تاثیرات خوب و بد اخلاقی خود را خواهد داشت. هنوز کلاب هاوس پا نگرفته شبکه توییتر ظاهرا سیستم صوتی خود را با نام Spaces راه اندازی کرده، تلگرام هم اخیرا امکان برگزاری لایوهای صوتی را به امکانات خود افزوده است، شبکه «لینکدین» هم در حال اقدام در این زمینه است (سایت عصر ایران، 12 فروردین 1400، کد خبر: 777200). بنابراین، زمان شناسی، تسریع در اقدام، و مزیت سازی موجب پیشگامی و افزایش تاثیرگذاری اخلاقی شبکه ها خواهد شد. #حسینعلی_رحمتی 18 فروردین 1400 @harahmati

پرهیز از آسیب رساندن به خود و دیگران یک #وظیفه_اخلاقی است. برای این که موجب رنج خود و غم دیگران نشویم 👈🏾 #ماسک_بزنیم @harahmati

♦️♦️ نشست علمی جلسه گروه علمی فلسفه اخلاق با موضوع ✅ الزامات ورود به فاز دوم #اخلاق_پژوهی فناوری اطلاعات با ارائه حجت الاسلام دکتر حسینعلی رحمتی 📆 چهارشنبه 25 فروردین ساعت 18 در مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار می شود. 👈🏿آدرس ورود به جلسه: http://hekmateislami.com/?page_id=10685 @hekmateislami @harahmati 🔻پیشنهاد می شود ابتدا مباحث جلسه قبلی را در این آدرس گوش دهید: https://eitaa.com/harahmati/94

♈️♈️فایل صوتی ✅ الزامات پژوهش های اخلاقی درباره فناوری اطلاعات و فضای مجازی (جلسه دوم و نهایی) ارایه شده در مجمع عالی حکمت اسلامی حسینعلی رحمتی ۲۵ فروردین ۱۴۰۰ @harahmati فایل جلسه اول:👇 https://eitaa.com/harahmati/94

♦️♦️ «سَمَن های اخفاپژوه»؛ ظرفیتی نادیده در اخلاق پژوهی فناوری اطلاعات ✅اخلاق فضای مجازی و فناوری اطلاعات و ارتباطات (اَخفا) به طور روزافزون با موضوعات و مسائلی مواجه است که نیازمند #اَخفاپژوهی و تجزیه وتحلیل و یافتن راهکارهایی برای مواجه درست با این مسائل است. با توجه به معذوریت های سیاستگذاری، مناسبات خاص اداری و محدودیت های انسانی و مادی که موسسات آموزشی و پژوهشی رسمی کشور، از قبیل دانشگاه ها و پژوهشگاه ها، یا حتی نهادهای حاکمیتی مرتبط با فضای مجازی با آن مواجه اند نمی توان انتظار داشت که پژوهش در این زمینه فقط بر عهده آنها باشد. یکی از بهترین راه ها برای حل این مشکل، استفاده از #موسسات_پژوهشی_غیردولتی و سازمان های علمیِ مردم-نهاد (سَمَن) است. با وجود اندیشوران حوزوی و دانشگاهی در کشور ما چنین کاری امکان پذیر است. ✅ چنین فعالیت هایی در برخی کشورها انجام شده است. به عنوان مثال، «بنیاد رباتیک مسوولانه» Foundation for Responsible Robotics (FRR) یک موسسه غیرانتفاعی است که سال 2016م در کشور هلند توسط چند نفر از اساتید دانشگاه تاسیس شده است. این سازمان هدف خود را تلاش برای پل زدن بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوبِ فعالیت های فنی و اخلاقی در عرصه رباتیک، و ماموریت خود را ترسیم آینده ای مسوولانه در مورد طراحی، توسعه، تنظیم و استفاده از ربات های مبتنی بر هوش مصنوعی (IA) تعریف کرده است و از فعالیت هایی که در این زمینه می شود پشتیبانی می کند(به نقل از سایت بنیاد، 17 نوامبر 2020م). ✅الف) مزیت ها 🔸1. چنین فعالیت هایی موجب کاربردی تر شدن دروس دانشگاهی و حوزوی، و استفاده بهینه از سرمایه های مادی و معنوی این مراکز می شود. 🔸2. نهادهای حاکمیتیِ مرتبط با فضای مجازی با بهره گیری از یافته های پژوهشی این موسسات پشتوانه علمی سیاستگذاری ها و برنامه ریزی های خود را تقویت می کنند و این کار موجب افزایش «اعتماد و همراهی» کاربران فضای مجازی می شود. 🔸3. این موسسات توان جذب اخلاق پژوهانی را دارند که به صورت آزاد فعالیت می کنند. 🔸4. انجام فعالیت های پژوهی در آنها هم به آسانی قابل گسترش است هم سریع تر انجام می شود، و این شیوه برای مسائل اخلاقی فضای مجازی که در برخی موارد نیازمند «نیروهای واکنش سریعِ پژوهشی» است بسیار مناسب است. ✅ب) ظرفیت ها سمن هایِ اخفاپژوه گستره ای وسیع از فعالیت را می توانند برای خود تعریف کنند، از تربیت محقق گرفته، تا اجرای طرح های پژوهشیِ مستقل یا مشترک با موسسات و نهادهای رسمی، برگزاری نشست های علمی، انتشار مجله، تولید محتوا برای فضای مجازی، و ارایه مشاوره به علاقه مندان به ویژه طلاب و دانشجویانی که تمایل به تحقیق در این زمینه دارند. البته این موارد به عنوان نمونه ذکر شد و قطعا موارد بیشتری را می توان به آنها افزود. ✅ج) بایسته ها 🔸1. بهره گیری از صاحب نظران رشته های مختلف: اخلاق فناوری اطلاعات عرصه ای بین رشته ای است، از این رو لازم است افزون بر اندیشوران اخلاق پژوه، بسته به موضوع مورد تحقیق، از متخصصان رشته هایی چون فناوری اطلاعات و ارتباطات، رسانه، هوش مصنوعی، تعلیم و تربیت، فقه، فلسفه، کلام، جامعه شناسی، روان شناسی، علوم سیاسی، و حتی ادبیات و هنر نیز استفاده شود. 🔸2. کاهش دایره موضوعی و افزایش ژرفای علمی: هرچند با توجه به فقدان مراکز تخصصی اخلاق فناوری اطلاعات در کشورمان راه اندازی موسساتی که درباره همه موضوعات این عرصه فعالیت کنند نیز ارزشمند است، ولی بهتر است هر مرکز متمرکز بر روی یک موضوع مشخص شود. حریم خصوصی، سواد رسانه ای، کودکان و نوجوانان، آینده پژوهی، اینترنت اشیاء، بازی های مجازی، آموزش آنلاین، و هوش مصنوعی از جمله موضوعاتی هستند که هرکدام ظرفیت راه اندازی یک مرکز پژوهشی را دارند. 🔸3. گسترش ارتباطات و تعمیق اعتماد: این موسسات بایستی از یک سو فعالیت های خود را ناظر به کاربران فضای مجازی طراحی کنند، و از سوی دیگر با نهادهای سیاستگذار درباره فضای مجازی و مراکز پژوهشی دیگر از قبیل دانشگاه ها و حوزه های علمیه در ارتباط باشند. همدلی، همراهی، هفکری، همکاری و اعتماد متقابل این اضلاع مختلف موجب بهره گیری از ظرفیت های هر کدام و افزایش تاثیر فعالیت ها می شود. ✅د) چالش ها 🔸1. کمبود محقق: تعداد کسانی که در زمینه اخلاق فناوری اطلاعات پژوهش می کنند بسیار اندک است. از این رو لازم است سمن های اخفاپژوه به طور مستقل یا با همکاری مراکز دیگر برای تربیت نیرو اقدام کنند. 🔸2. مشکلات اقتصادی: چنین مراکزی چون بودجه دولتی ندارند بایستی از راه هایی چون جذب کمک های مردمی، موقوفات، همکاری پژوهشی با مراکز دیگر، فروش محصول، و گرفتن حق عضویت برای تامین هزینه های خود اقدام کنند. ✍️#حسینعلی_رحمتی 3 اردیبهشت 1400 @harahmati

⭕️⭕️ شبکه‌های اجتماعی، و چالش خُرده-روایت های اخلاقی 🔻 1. میکرو روایت ها و ماکرو روایت ها در جامعه شبکه ای شبکه های اجتماعی محصول دوران پست مدرن هستند و یکی از شاخصه های این دوران، همان گونه که فیلسوفانی چون ژان فرانسوا لیوتار خاطر نشان کرده اند، آزاد بودن از قید روایت های کلان (Macro-Narratives) و میدان یافتن خرده روایت هایی(Micro-Narratives) است که کلان روایت ها را در همه عرصه ها، از جمله اخلاق به چالش می کشند. امروزه شبکه های اجتماعی به خاطر خصلت #دسترس_پذیری که دارند این امکان را برای تک تک شهروندان فراهم کرده اند که در قامت یک #نظریه_پرداز_اخلاقی ظهور کرده و به آسانی هنجارهای مورد نظر خود را ترویج و تبلیغ نمایند. برای این کار نه به تاملات عمیق علمی نیاز است نه سال ها حضور در آکادمی. تنها داشتن یک گوشی تلفن، یک شارژ اینترنت، اندکی انگیزه و سرسوزنی ذوق کافی است تا هر کس بتواند در قالب متن و صوت و فیلم هر چیزی را به عنوان ارزش یا ضدارزش به دیگران معرفی کند و در مدتی اندک هزاران و بلکه میلیون ها کاربر را به پیروان بی چون و چرای خود تبدیل کند. 🔻اما مسئله این است که خوانش های اخلاقی این شهروند-کاربران «لزوما» با کلان روایت هایی که از سوی مبلغان سنتی اخلاق مثل روحانیان، نهادهای حاکمیتی مانند آموزش و پرورش و آموزش عالی، و رسانه های رسمی چون صداوسیما ارایه می شود #همسان_و_سازگار نیست. این چالش گاهی در «مفاهیم» ارزش های اخلاقی است و گاه در «مصادیق» آنها. به عنوان مثال با بررسی ویدیوهایی که جوانان در شبکه های اجتماعی از قبیل اینستاگرام به اشتراک می گذارند می توان دریافت که مفاهیمی چون قناعت، کم خواهی، و عدم سوءاستفاده از موقعیت که در اخلاق سنتی فضیلت شمرده می شد نزد «برخی» از آنان فضیلت محسوب نمی شود. از نظر مصداقی هم به عنوان مثال، بی پروایی دختران و پسران در معاشرت های اجتماعی که در اخلاق سنتی از مصادیق بی حیایی شمرده می شد نزد برخی از جوانان امروز نه تنها بی حیایی محسوب نمی شود که از مصادیق فرهیختگی و شعور اجتماعی به شمار می آید. این تفاوت های ارزشیِ بین – نسلی البته نباید به این قضاوت غیرواقع بینانه و غیرمنصفانه منتهی شود که «همه» حاملان و راویان این روایت های غیررسمی افرادی اخلاق گریز یا اخلاق ستیز هستند. 🔻2. ویژگی های خُرده روایت های شبکه ای هنجارهایی که توسط مروجان خرده روایت ها از قبیل سلبریتی ها معرفی می شود: 1. معمولا #فاقد_پشتوانه نظری است. 2. در گزینش آنها نوعی ساده پسندی و سردستی گرفتن به چشم می خورد، تا جایی که گاه در قالب شوخی های غیراخلاقی متداول در فضای مجازی یا افواه جامعه مطرح می شود. 3. #مرکزگریز است. یعنی مروجانش الزامی نمی ببیند که به فیلسوفان یا مبلغان اخلاق سنتی مراجعه کنند یا هنجارهای رسمی جامعه را مراعات کنند (مگر این که برایشان پرهزینه باشد). 4. حالتی آوانگارد و خلاف اخلاقیات مرسوم را دارد و به همین خاطر برای مخاطبانش جسورانه و جذاب است. 5. بیشتر به «خواست» مخاطب توجه دارد تا «نیاز» او. چرا که در فضایی فعالیت می کند که «دیده شدن» و افزایش فالوور و ممبر و لایک و کامنت بسیار تعیین کننده است و برای فرد شهرت و محبوبیت و قدرت و ثروت و رضایت می آورد. 6. مجریانش معمولا نوجوانان و جوانان هستند و همین موجب اعتماد و همدلی کاربران با آنها می شود. 7. با بهره گیری از ادبیات گفتاری نسل جدید و توجه به نکات زیبایی شناسانه ارایه می شود. 🔻3. پیامدهای ترویج خرده روایت ها تا وقتی که این خرده روایت های اخلاقی با روایت های کلان و مورد تایید عقل و نقل مخالفتی نداشته باشد طبیعتا نه تنها مشکلی ایجاد نمی کنند بلکه از جهتی در خدمت ترویج آن کلان روایت هاست ولی با زبانی امروزی تر، اما وقتی با کلان روایت ها در تعارض باشند، با فرض این که همه مدعیات کلان روایت ها را قابل دفاع بدانیم، می توانند حقانیت، توجیه پذیری و کاربردی بودن کلان روایت ها را مورد تشکیک قرار می دهند. همچنین مطلق گرایی اخلاقی که عمدتا مورد تایید اخلاق سنتی است را تضعیف، و به نسبی گرایی اخلاقی دامن بزنند. از نظر عملی هم تضعیف ارزش های قوام بخش جامعه سلامت اخلاقی جامعه را مورد تهدید قرار می دهد. 🔻4. مواجهه با خرده روایت ها مدافعان کلان روایت های اخلاقی بایستی وجود این خرده روایت ها را به عنوان یک «واقعیت» (و نه لزوما حقیقت) در جامعه شبکه ای شده امروز ایران بپذیرند و با راویان آن نوعی #گفت_وگوی_انتقادی و تعامل مبتنی بر احترام را آغاز کنند. از سوی دیگر برای افزایش سواد رسانه ای و آگاهی اخلاقی مخاطبان تلاش مداوم داشته باشند، از ادبیات و قالب های جذاب استفاده کنند، و از همه مهم تر با تقید عملی به اخلاق بهترین مبلغ و مدافع کلان روایت های اخلاقی باشند. ✍️ #حسینعلی_رحمتی 10 اردیبهشت 1400 @harahmati