💢 متاورس،‌ و معضلِ زیست انسان معاصر روی گُسلِ های اخلاقی ✍️حسینعلی رحمتی

💢 متاورس،‌ و معضلِ زیست انسان معاصر روی گُسلِ های اخلاقی ✍️حسینعلی رحمتی 🔻آیا در پس تصاویر دل انگیزی که سعی می شود از متاورس ارایه شود، سویه هایی از تهدید و معضلات اخلاقی هم وجود دارد؟ با تامل در اخبار و گزارش های مربوط به این زیست-جهان می توان برآورد کرد که حضور افراد در این فضای جدید، آنها را با چالش های اخلاقی گوناگونی مواجه می کند که موارد زیر از آن جمله است: 🔘1. بردگیِ فناورانه و خلع اختیار از خود متاورس به کاربر-ساکنان اجاره می دهد دنیای خاص و سبک زندگی شان را براساس ارزش های مورد پسند خود طراحی کنند. این امکان هرچند تااندازه ای نشان دهنده خودمختاری و اختیار انسان است ولی از سوی دیگر به نظر می رسد وابستگی انسان به این فضا،‌ و در واقع به فناوری، را بیشتر می کند و اختیار او را به دست بازیگران اصلی و برنامه نویسان و توسعه دهندگان فضای متاورسی می دهد. متاورس وضعیت بغرنج انسان عصر حاضر در مواجهه با فناوری و زیست تعارض آمیز او را بیش از پیش آشکار می کند؛ انسانی که هم آزاد است هم نیست؛ هم مستقل و مختار است هم اسیر و برده. طبیعتا انسانی که برده دیگران شود آزادی و اراده و اختیار را، که لازمه زیست اخلاقی است، از دست می دهد. 🔘2. کم رنگ/حذف شدن انسان از مناسباتِ انسانی شهروندان متاورسی «از» داده ها استفاده نمی کنند بلکه «در» داده ها زندگی می کنند؛ و مجبوراند زیست جهان خود را با اقتضائات این فضا تنظیم کنند. اما از سوی دیگر این کاربران آدم های گوشت و استخوان داری هستند که در فضای فیزیکی هم حضور دارند و نمی توانند خود را به کلی از آن منقطع کنند. نتیجه تغلیظِ زیست در دنیای داده ها، تشدید «اعتیاد مجازی»‌ و منقطع شدن از دنیای انسانی است، که کاهش حس نوع دوستی و شفقت و مهربانی نسبت به انسان ها در فضای فیزیکی، کوتاهی در ایفای وظایف خود نسبت به دیگر انسان ها،‌و محروم شدن از مواجهه حضوری با اسوه های اخلاقی را می تواند به دنبال داشته باشد. 🔘3. نقض حریم خصوصی به رغم این که به خاطر قوت رمزنگاری فضای متاورس، امکان دسترسی به اطلاعات شخصی افراد در آن ممکن است ضعیف یا غیرممکن تلقی شود، ولی با توجه به وجه اشتراک متاورس با فضای فعلی از جهت فناوری دیجیتال بودن، و با توجه به منافعی که سرقت اطلاعات دیگران برای سارقان به دنبال دارد، امکان تجاوز به حریم خصوصی افراد و سوءاستفاده از داده های آنها در متاورس را باید جدی گرفت. 🔘4. تبلیغات حقیقت گریز و اغواگرانه یکی از سویه های چالش برانگیز تبلیغات در فضای مجازی فعلی یا متاورس، وجه فریبکارانه، حقیقت گریزانه، و بی توجهی به انتخاب گری مخاطب در مواجهه با تبلیغات است. این معضل هرچند در فضای مجازی فعلی هم وجود دارد ولی به نظر می رسد در متاورس در مقیاسی وسیع تر و پیچیده تر رخ بنماید. معضل فربیکاری و اغوا البته به صورت پیشینی هم می تواند یک چالش باشد که خود را قالب هایی چون مبالغه در بیان مزایای متاورس، و عدم ارائه اطلاعات لازم به مخاطب درباره مشکلات و تهدیدهای احتمالی حضور در این فضا نشان می دهد. 🔘5. کاهش قدرت حاکمیت ها در انجام وظایف خود ‌چنانچه برای حکومت ها نسبت به شهروندان از نظر اخلاقی وظایفی قائل باشیم، آنها برای انجام این وظایف نیازمند برخورداری از قدرت و اقتدار لازم هستند. اما مسئله این است که فراگیر شدن متاورس، شکل گیری کشورهای مجازی جدید، و خصلت بی مرزی و مرکزیت گریزی این فضا می تواند به مرور زمان سکان مدیریت جامعه را از دولت ها گرفته و به دست سازندگان و توسعه دهندگان این زیست- جهان بسپارد. پیش بینی می شود که در دنیای آینده، این متخصصان فناوری هستند که با شناخت علایق و ارزش های حاکم بر زندگی شهروندان می توانند هنجارهای مورد علاقه خود را بر آنها تحمیل کنند. طبیعتا در مواردی که این سامانه اخلاقی با هنجارهای مورد دفاع و تبلیغ کشورها در تضاد باشد، حکومت ها را با چالش جدی مواجه می کند. 🔘6. تهدید نهاد خانواده اگر خانواده را همچنان یک عامل موثر بر رشد و تربیت اخلاقی جامعه و مایه قوامِ قائمه ارزشی آن بدانیم، افزایش حضور شهروندان در متاورس و شکل گیری نوع جدیدی از «همبودی های مجازی»‌ و حتی شکل گیری «خانواده های مجازی» می تواند خانواده های موجود در فضای فیزیکی را با چالش مواجه کند. این چالش سویه های مختلفی دارد؛ از کاهش انگیزه تشکیل خانواده به شکل فعلی گرفته تا سست شدن کیان خانواده های موجود و ناتوانی اعضای آن در وصول به اهداف اخلاقی و تربیتی و عمل به وظایف خود. 🔻آنچه گفته شد برخی از مسائل و معضلات اخلاقی است که مرتبطان با متاورس با آنها رو به رو خواهند شد. برای مواجهه با این مشکلات چه باید کرد؟ پاسخ به این پرسش در مکتوبی جداگانه بررسی خواهد شد. 29 اسفند 1400 (آخرین ساعت های سده چهاردهم شمسی، و در آستانه ورود به قرن جدید) 💎 @harahmati

🌺🌺 سال نو مبارک عید نوروز و گرامی داشت آن هر چند از سنت های ملی ایرانیان و برخی کشورهای فارسی زبان است ولی لزوما تضاد و تناقضی با باورهای اسلامی و دینی ندارد. به همین خاطر است که می بینیم ایرانیان از زمان پذیرش اسلام تا عصر حاضر هم باورهای دینی خود را پاس داشته اند هم سنت های ملی خود را و زمانی که عید نوروز با برخی مناسبت های دینی مثل ایام محرم یا فاطمیه هم زمان شده معمولا به بهترین وجهی توانسته اند این امر را مدیریت کنند به گونه ای که نه حرمت این مناسبت ها شکسته شود نه خوبی های عید نادیده گرفته شود. بنابراین، تلاش برای دوگانه سازی بین باورهای دینی و آداب و رسوم ملی و کنار زدن یکی به نفع دیگری کاری نادرست است که می تواند به هر دو آسیب برساند. حسینعلی رحمتی ۱/۱/۱

✅جولیا آناس(آناز)، «فضیلتمند بودن و انجام کارِ درست» ترجمه: حسینعلی رحمتی. مجله اطلاعات حكمت و معرفت، س9، ش7(پياپي 102)، (مهر 1393)، ص 56 - 62. ✅ آناس در این مقاله در صدد بررسي چيستي اخلاق فضيلت و چگونگي شناخت و انجام كار صحيح اخلاقي از راه شناخت افراد صاحب فضيلت است. او معتقد است: «یک عمل از نظر اخلاقی صحیح است اگر و تنها اگر عملی باشد که یک انسان بافضیلت آن را انجام می دهد». آن‌گاه توضیح می دهد که به دو صورت به این قاعده می شود عمل کرد: یکی به شیوه کسانی که نوآموز و در ابتدای مسیر فضیلت آموزی هستند. اینان عمل شان تقلیدی صرف و بیشتر به خاطر آن است که جامعه از آن ها چنین انتظاری را دارد. گروه دوم انسان های کاملا بافضیلت هستند. عمل صحیح و فضیلت مندانه اینان به خاطر شناخت و فهم خاص خودشان از فضیلت و لوازم آن، و رشد شخصیت شان است. آناس شناخت فضيلت و افراد بافضيلت را براي آدمي مقدور مي داند ولي تاكيد دارد كه هر كس بايد به دنبال «شناخت و فهم خاص خود» از فضيلت برود. نقد برخي از ديدگاه هاي موجود درباره اخلاق فضيلت، و رابطه نظريه با عمل از ديگر مباحثي است كه وي به آن توجه كرده است. آناس مزيت اخلاق فضیلت را اين مي داند كه به ما فهماند زندگی اخلاقی، ایستا نیست؛ بلکه همواره در حال تعالی و رشد است و ما همواره در اشتیاق این هستیم که کار بهتری انجام دهیم. 🔻(لازم به ذكر است كه مقاله مقداري تلخيص شده و عناوين نيز از سوي مترجم افزوده شده است.) @harahmati

♦️به مناسبت موفقیت شرکت آمازون، روز به روز خرده فروشی های برزگ و کوچک بیشتری تعطیل می شوند. جف بیزوس، رئیس آمازون، مدعی است او موجب شکست رقبا نشده، بلکه این اینترنت و فناوری است که امکان کارهای جدید را به ما داده است، و کسانی که نتوانند خود را تطبیق دهند باید جایشان را به خلاق ترها بدهند. (مجله ترجمان، ش22) 🔹از نظر اخلاقی آیا سخن بزوس قابل دفاع است؟ آیا شرکت های بزرگ اخلاقا موظف اند مراعات کوچکترها را بکنند؟ در تعارض بین سود رساندن بیشتر به جامعه بشری،‌و جلوگیری از ضرر شرکت های تجاری نوپا، کدامیک را باید ترجیح داد؟ چرا؟ حسینعلی رحمتی 9 فروردین 1401 @harahmati

❌ انتشار تصاویر کودکان در شبکه های اجتماعی، در اغلب موارد کاری غیراخلاقی است، چون می تواند: 👶 موجب نقض حریم خصوصی آنها و حتی قرار گرفتن در معرض خطراتی چون ربایش و اخاذی شود. 👶 اگر برای تبلیغات و کسب درآمد باشد، نوعی سوءاستفاده از بچه هاو تبدیل آنها به «کودکان کارِ مجازی»است. 👶 ممکن است درآینده امکان بهره گیری از فرصت های شغلی، خانوادگی، و اجتماعی مناسب را از آنها سلب کند. ⚖️به همین خاطر، در برخی کشورها بچه ها وقتی بزرگ شدند می توانند از والدین خود به خاطر انتشار تصاویر کودکی شان شکایت کنند. حسینعلی رحمتی 15فروردین 1401 @harahmati

#مقاله تلاشی برای تعیین جایگاه اخلاقی ساخته‌های هوشمند انسان 🔸 #ترجمه_اختصاصی | شماره ۴۳ 📝 نویسنده: دیوید گانکل| مترجم: سجاد روح 🔖 ملاک قراردادن ویژگی‌‌های ذاتی، ما را در تعیین جایگاه اخلاقی موجودات یا حتی انسان یاری نخواهد کرد بلکه ممکن است ما را گمراه کند. برای مثال تبعیض نژادی و تبعیض جنسیتی نتیجه ملاک قرار دادن ویژگی‌هایی همچون رنگ پوست و مرد بودن است. با ورود هوش مصنوعی به دنیای ما و نقش مهمی که برای آینده آن متصور می‌شویم تعیین جایگاه اخلاقی برای آن اهمیت پیدا کرده است. در این نوشتار سعی شده است که با رویکردی درست به این مسئله نگاه شود و با روشی متفاوت جایگاهی اخلاقی برای هوش مصنوعی تعیین کرد. 🌐 در سایت خانهٔ اخلاق‌پژوهان جوان متن کامل این مقاله را بخوانید. اینجا چراغی روشن است...! به کانال خانۀ اخلاق‌پژوهان جوان بپیوندید: @EthicsHouse @harahmati

♦️ مسئله فقط پولدار بودن نیست؛ بلکه کسی که دست بالا را در «مالکیت» فناوری دارد می تواند دست بالا را در «جهت دهی» به سامانه ارزشی و اخلاقی کاربرانش هم داشته باشد. آن هم در عصری که شعارش این است که: «اطلاعات، قدرت است» Information is Power 🔻 بیاندیشیم: آیا می توان/چگونه می توان اسب تیز تاز، اما عاریتی، فناوری را با مهمیز اخلاق کنترل کرد؟ حسینعلی رحمتی ۲۹ فروردین ۱۴۰۱ @harahmati

♦️✅ تیرِ دعا در کمانِ اجابت... ...داستان ادامه داشت. آدمی ـ این غافل از سحوری اسحار و فرورفته در مکاید ایام ـ در شب قدر، در محکمه وجدان، شرمگین بود و سر افکنده. از محضر دادگاه فرصتی دیگر خواست. و همگان را، از شاهد و قاضی، به یاری طلبید، مگر که از سیاهی پرونده خود بکاهد. و در شب قدر، تقدیر خویش از سر نویسد. ✅ شاهدان، سخن به محضر یار بردند و او را به لیالی قدر سوگند دادند با این امید که ابر رحمتش دیگر بار باران به چشم خطاکار آدمی شود. ✅ رحمت یار بر غضبش پیشی گرفت و آدمی را مهلتی دیگر داد، مگر که از خجالت عشق درآید. او نیز تیر امید در کمان تضرع نهاد، باشد که به هدف اجابت نشیند. نخست از قلب آغاز کرد با این امید که دیگر بار جمال یار در آینه اش هویدا شود، و با خود زمزمه کرد: و نَوّر فیه قلبی بضیاء انواره. (برگرفته از کتاب «رمضان، ضیافت ناز، جلوه نیاز»، حسینعلی رحمتی) 31 فروردین 1401 @harahmati

✅یکی از تمرین هایی که در کلاس اخلاق فناوری اطلاعات (اَخفا) انجام می دهیم «موضوع شناسی و ایده یابی» با تمرکز بر روی #تصاویر مرتبط با فضای مجازی است. موارد زیر برخی از موضوعاتی است که توسط خواهران طلبه با توجه به تصویر زمینه استخراج شده است (با مقداری اصلاح): ♦️پیامدهای وابستگی شدید (اعتیاد) اعضای خانواده به فضای مجازی: * بی احترامی فرزندان به والدین * طلاق عاطفی و بی توجهی همسران نسبت به مراعات حقوق یکدیگر * خودنمایی دختران در فضای مجازی * غفلت فرزندان از توجه به یکدیگر * اعتیاد کودکان به بازی های مجازی * چالش پنهان کاری و فریب والدین توسط کودکان * شکل گیری اعتماد به نفس کاذب در دختران ✍حسینعلی رحمتی ۳ اردیبهشت ۱۴۰۱ @harahmati

✅ یکی دیگر از راه های «موضوع یابی و ایده پردازی اخلاقی» درباره فضای مجازی، بازخوانی آیات و روایات با توجه به مسائل اخلاقی این فضا است. 🔻به عنوان نمونه، در یک کار کلاسی، خواهران طلبه با توجه به حدیث ضمیمه، موضوعات زیر را پیشنهاد کردند: 1)تاثیر روزه داری بر خودکنترلی اخلاقی در فضای مجازی ۲ ) مصادیق روزه داری اعضا (چشم، دست و زبان) در فضای مجازی ۳) بهانه های موجه سازی ارتکاب رذائل اخلاقی در فضای مجازی ۴)‌ نقش باورهای دینی در تشدید انگیزش اخلاقی کاربران فضای مجازی ۵)بررسی اخلاقی انتشار تصاویر غذا در فضای مجازی در ماه رمضان ✍️حسینعلی رحمتی 4 اردیبهشت 1401 @harahmati

⭕️دفتر هم انديشي استادان و نخبگان دانشگاه شهيد بهشتي برگزار می کند: اولين نشست از مجموعه نشست هاي دوره تخصصی اخلاق «ویژه استادان و محققان» با اعطای گواهی معتبر عنوان: اخلاقِ ارزشيابي آموزشي با حضور: ✅حجت الاسلام دکتر حسينعلي رحمتي: استاديار پژوهشگاه قرآن و حديث قم موضوع: «فضای مجازی، سرقت علمی، و مسوولیت اخلاقی اساتید» زمان: دوشنبه ۵ اردیبهشت، ساعت ۱۷ تا ۱۸. ✅دكتر منوچهر فضلي خاني: عضو هيئت علمي پژوهشگاه تعليم و تربيت موضوع: «اخلاق ارزشيابي در دروس دانشگاهي با تاكيد بر مولفه عدم صداقت (تقلب) دانشجويان» زمان: دوشنبه ۵ اردیبهشت، ساعت ۱۸ تا ۱۹:۳۰ ✅حجت الاسلام دكتر مسعود آذربايجاني: استاد روانشناسي پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. موضوع: «راهبردهاي اخلاقي تعامل با دانشجويان». سه شنبه 6 ارديبهشت ساعت 17 تا 19