🌴🌴🌴 1️⃣ فنون_ادبی_دهم 🔴 ➖ درس ششم ، سجع 🔴 ➖ سجع و ارکان سجع ⭕️ ➖ به آهنگ برخاسته از كلمات هم‌وزن یا هم‌پایان یا هم‌وزن و هم‌پایان آخر قرینه‌ها ، سجع گفته می‌شود ☆ ➖ به کلماتی که سجع در آن‌ها قرار گرفته‌باشد ، کلمات مسجّع یا ارکان سجع گفته می‌شود ⭕️ ➖ قرینه : به جمله‌ها و عبارت‌های تقریباً همسان و هم‌آهنگ و مشابه که دارای سجع باشند ، قرینه گفته می‌شود مانند : " هرچه نپاید ، دلبستگی را نشاید " قرینه اوًل : هرچه نپاید قرینه دوم : دلبستگی را نشاید کلمات مسجع : نپاید ، نشاید 🔵 ➖ نمونه های دیگر : ۱ - دی رفت و باز نیاید ، فردا اعتماد را نشاید ۲ - متکلم را تا کسی عیب نگیرد ، سخنش صلاح نپذیرد ۳ - هر که دست از جان بشوید ، هر چه در دل دارد بگوید ۴ - هرکه با بدان نشیند ، نیکی نبیند ۵ - توانگری به قناعت ، به از توانگری به بضاعت ۶ - کارها به صبر برآید و مستعجل به سر درآید ۷ - هر که با بزرگان‌ ستیزد ، خون خود ریزد ۸ - از اندوه بیرون نیایید که آماج تیر بلایید ⭕️ ➖ آنچه در سجع اهمّیت دارد ، قرینه سازی است و الزامی نیست که قرینه‌ها جمله باشد مانند : ۱ ➖ سگ حق‌شناس به از آدم ناسپاس ☆ ➖ این عبارت اگرچه یک جمله است ولی چون دارای دو قرینه است ، مسجّع می‌باشد قرینه اول : سگ حق شناس قرینه دوم : به از آدم ناسپاس ارکان سجع : حق شناس ، ناسپاس ۲ ➖ توانگری به قناعت به از توانگری به بضاعت ☆ ➖ این عبارت اگرچه یک جمله است ولی چون دارای دو قرینه است ، مسجّع می‌باشد قرینه اوّل : توانگری به قناعت قرینه دوم : به از توانگری به بضاعت ارکان سجع : قناعت ، بضاعت ⭕️ ➖ گاه کلمه یا کلمه‌هایی یکسان در پایان قرینه‌ها ( = ردیف سجع ) تکرار می‌شود و کلمات مسجّع قبل از این کلمات یکسان قرار می‌گیرد مانند : ۱ - اگر درویشی تکبر چیست و اگر بی خویشی تدبر چیست ۲ - این کار به دل آگاه است نه به خرقه و کلاه است ۳ - یار نیک تو را به عذر آرد و کار نیک تو را به عجب آرد ۴ - نام او راحت روح است و پیغام او مفتاح فتوح است ۵ - جان ما را صفای خود ده و دل ما را هوای خود ده ۶ - طالب علم عزیز است و طالب مال ذلیل است ۷ - هر که را زر در ترازوست ، زور در بازوست ۸ - قیمت شکر نه از نی است که آن خاصیت وی است ⭕️ ➖ گاه این کلمه یا کلمه‌های یکسان در یکی از قرینه‌ها به قرینه حذف می شود مانند : ۱ - تلمیذ بی ارادت عاشق بی زر است و رونده بی معرفت مرغ بی پر ۲ - علم از بهر دین پروردن است نه از بهر دنیا خوردن ۳ - از این سبب در گرفتن او تأخیر کرد و در آن دیگر تعجیل ۴ - درِ معنی باز بود و سلسله سخن دراز ۵ - شیطان با مخلصان بر نمی آید و سلطان با مفلسان ۶ - یک دل پر درد دارم و یک جان پر زجر ۷ - شما را طرب داد و ما را تعب ۸ - قسمت شما حضر است و نصیب ما سفر ☆ ➖ تدوین از : #جهانگیر_عظیمی کانال درسی10 https://eitaa.com/hedayate10