﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 93
⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 15
🔎 بررسی مستثنی:
🗂 جمله استثنائیه به استثنای تام و مفرغ تقسیم میشود که قوام استثنای مفرغ به کلام غیر موجب است و البته بازگشت این کلامِ به ظاهر غیر موجب، به کلام موجب است چون نفی آن به واسطه إلّا شکسته، و به سانِ جمله متضمنِ إنّما میشود؛ در نتیجه مفید حصر خواهد بود یعنی مهم، جریان حکم بر مستثنی است و اصلا هیچ توجهی به مستثنیمنه نمیشود.
✅ بر این اساس، جمله استثنائیه اصیل، استثنای تام است که یک مجموعهای در نظر گرفته میشود تا مستثنی از دایره آن خارج گردد - حکما یا موضوعا -.
✅ پس در مبحث نائب فاعل، مستثنی در استثنای تام، گزینه مناسبی برای این جایگاه نیست چون معناداری مستثنی در سایهسار مستثنیمنه است.
❇️ با اینکه میتوان به وجود حرف إلّا هم به عنوان مانع اشاره کرد ولی قابل دقت است که آن، یک مانع جدی به حساب نمیآید.
♻️ شاهد بر نکات فوق، استعمالات کثیری است که در استثنای مفرغ، مستثنی نائب فاعل میشود مانند «ما رُئِیَ إلّا زیدٌ» و یا «ما رُئِیَ غیرُ زیدٍ»؛ به خلاف در استثنای تام.
#نائب_فاعل
#مستثنی
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
شهید صدر وقتی در حال تفکر و مطالعه بود کاملاً از دنیای پیرامونش بریده میشد من به یاد ندارم که شهید صدر حتی در گرمترین روزهای تابستان غرق در خواب شود. حتی در همان روزهای گرم و درحالیکه به سن پنجاه سالگی نزدیک شده بود هم از کتابهایش جدا نمیشد، درحالیکه [در آن گرمای نجف] جوان نیرومند و بانشاط هم توان مقاومت در برابر وسوسه خواب را نداشت. آری در سال آخر عمر شریفش که نیروی بدنیاش [بر اثر فشارهای حکومت بعثی و شرایط حصر] تحلیل رفته بود، کمتر از یک ساعت در رختخوابش دراز میکشید.
🔺 وقتی مرا در خواب میدید، به من میگفت: من خودم را به خواب عادت ندادهام، چون عمر کوتاه است. تو که هنوز جوانی چرا خودت را به خواب عادت میدهی؟!
🔺در یکی از روزهای بسیار گرم تابستان که بعد از ناهار خوابیده بودم، ایشان مرا بیدار کرد و گفت: وقتی من همسن تو بودم روزانه حدود بیست ساعت درس میخواندم و حتی در آن چهار ساعت دیگر هم که میخوابیدم خوابهای علمی میدیدم و برای همین خوابم هم خواب معمولی نبود و در خواب میدیدم که مشغول مطالعه یا حل مسائل علمی و فقهی هستم. اگر شب و روز بخوابی، همه زندگیات را با خواب سپری خواهی کرد.
19 فروردین سالروز شهادت آیت الله محمدباقر صدر
آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی:
🔹پیامبر صلیالله علیه و آله فرمودند: یَسُحُّ الله عزوجل من الخیر فی اربع لیالٍ سَحّاً
در چهار شب هست که خدا پشت سر هم و پیوسته بر عبادت بندگانش خیرات میفرستد.
🔸خدا دائم الفضل و دائم الخیر است؛ اما در چهار شب هست که عنایت خودش را مضاعف میکند و به بندگانش خیر میرساند، یکی شب عید فطر است.
از اعمال در شب عید فطر غافل نباشیم؛ خصوصاً دعاها و ادعیهای که وجود دارد. مخصوصاً آنهایی که موفق به زیارت امام حسین (علیه السلام) هستند یکی از شبهایی که بسیار سفارش شده شب عید فطر است.
@Fazellankarani
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 94
⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 16
🔎 بررسی مفعول له:
🗂 هر کدام از مفعول به، مصدر، ظرف، و جارّ و مجرور، با وجود نائب فاعل شدن، معنای وقوعی علیه، مصدرِ نوعی و عددی، ظرف و جارّ و مجرور بودن خود را حفظ میکنند ولی مفعول له اگر بخواهد نائب فاعل شود، معنای علّی و تعلیلی خود را از دست میدهد.
📂 قابل توجه است، نشانه علت واقع شدن یک واژهای، منوط به یکی از دو امر ذیل است.
1️⃣ وجود علامت اعرابی نصب
2️⃣ وجود حرف جرّی که مفید معنای تعلیل است مانند لام، فی، علی، و من.
از این رو با نائب فاعل شدن مفعول له، مَعلَم و نشانه بر معنای علت مفقود میگردد.
📂 روشن گردید که اگر یک واژهای مقرون به حروف جرّ مفید معنای تعلیل باشد مانعی از نائب فاعل واقع شدن در میان نخواهد بود، با اینکه برخی از کتب نحوی، تصریح نمودند که جارّ و مجروری که مفید معنای تعلیل باشد حق جاگذاری در جایگاه نائب فاعل را ندارد ولی به نظر میرسد اندیشه صوابی نیست.
📂 پس معنای عبارت «ضُرِبَ للتأدیب»، می شود « تادیب، علتِ تحققِ حدثِ زدن شد.».
برای نحوه معنا نمودن این عبارات حتما به پست های 7 و 8 رجوع نمایید.
#نائب_فاعل
#مفعول_له
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 95
⚜️ افعال ناقصه. قسمت 5
🗂 افعالِ «کان، صار، أصبح، أضحی، أمسی، ظلّ، بات، ما زال، ما برح، ما انفکّ، ما فتئ، ما دام»، هم قابلیت تامّه شدن را دارند و هم ناقصه شدن. لذا افعال مذکور مشترک لفظیاند.
📂 بیان چندین نکته:
1️⃣ تامّه این افعال، لازماند نه متعدی.
2️⃣ در بسیاری از موارد، بعد از تامّه این افعال، یک کلمه ذکر میشود، در حالی که پس از ناقصه آن،دو کلمه ذکر میگردد.
قیدِ «در بسیاری از موارد»، به لحاظ احتیاط ذکر شد با اینکه هیچ بعید نیست که همیشه راه تشخیص ناقص از تامه، همین نشانه مذکور باشد.
#افعال_ناقصه
#کان_یکون
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 96
⚜️ افعال ناقصه. قسمت 6
❓سوال:
چرا باید از چنین نشانهای استفاده نمود با اینکه ممکن است بعد از یک فعل لازم، دو واژهای ذکر شود که یکی فاعل باشد و دیگری مثلا حال، مانند «ذهب زید ضاحکا».
بر این اساس، در عبارتهایی مانند «أصبح زید قائما» این احتمال مطرح است که «أصبح»تامه و به معنای «دخل فی الصباح» باشد و «زید» فاعل، و «قائما» حال.
✅ پاسخ:
1️⃣ «ذهب» مشترک بین دو نوع فعل تامه و ناقصه، یا بین لازم و متعدّی نیست که در «ضاحکا» شک حاصل شود که چه نقشی دارد در حالی که در افعالی که مشترک لفظی بین تامه و ناقصهاند شک صورت میگیرد که این «ضاحکا» آیا از ارکان جمله است یا خیر؛ و در شک بین رکن بودن واژه و فضله بودن آن، ترجیح با رکن بودن آن است چون تشکیل جمله خیلی اساسیتر از ذکر فضله است.
2️⃣ اگر «ضاحکا» در «کان زید ضاحکا» حال گردد، دیگر اصلا نباید فعل ناقصه ای داشته باشیم.
3️⃣ شبهه مذکور در حق افعالی غیر از «کان» جا دارد مطرح گردد ولی در حق «کان» بیمعنی است چون در عبارت «کان زید ضاحکا»، بازگشت تامه در نظر گرفتن «کان» و فاعل شدن «زید» و حالیّت «ضاحکا» به ناقصه شدن آن است، فتدبّر.
#افعال_ناقصه
#کان_یکون
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 97
⚜️ افعال ناقصه. قسمت 7
🗂 فعل یا از نوع تامّه است و یا از نوع ناقصه.
📂 برای فعل تامّه، دو تقسیمبندی وجود دارد.
تقسیم بندی اول: یا لازم است، یا متعدّی.
تقسیم بندی دوم: یا خصوص است، یا عموم.
تذکر:
افعال عموم همیشه لازمند؛ ولی افعال خصوص هم میتواند لازم باشد مانند ذهب، و هم میتواند متعدّی باشد مانند ضرب.
📂 ناقصه - یا همان ناقصه بالمعنی الأعمّ - به دو فعل ذیل منقسم است.
یک. افعال ناقصه بالمعنی الأخصّ: کان، صار، أصبح و ...
دو. افعال مقاربه: عسی، کاد، طفق و ...
پ.ن: تعریف خصوص و عموم، و همچنین تعریف تامه و ناقصه، در پست شماره 4 مطرح شده است.
#افعال_ناقصه
#کان_یکون
#خصوص_عموم
#تامه_ناقصه
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
هدایت شده از رسانه پژوهشی فقه و حقوق بشر
گروه فقه و حقوق بشر مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام برگزار می کند:
✅ کلاس
نظریه ها درباره مفهوم حق
⚡️ارائه دهنده:
دکتر محمود حکمت نیا
(حقوقدان، نویسنده و از صاحب نظران مهم و مشهور مالکیت فکری)
⏰زمان:
پنجشنبه ها بصورت یک در هفته درمیان.
جلسه اول: ۶ اردیبهشت، ساعت۱۱ـ
📭مکان:
مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام، طبقه دوم.
💠 رسانه پژوهشی فقه و حقوق بشر
🆔 @mfeqhihumanrights
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 98
⚜️ حال. قسمت 3
🗂 نکاتی پیرامون حال
1️⃣ حال باید در کنار ذوالحال و عامل(حدث) خودنمایی کند یعنی مقوماتِ این مقوله، به سه ضلع حدث، ذوالحال و حال خلاصه میشود؛ از این رو با نبودِ یکی از این موارد، بیانِ حالگونه اتفاق نمیافتد؛ پس بر این اساس جمله «زید اخوک مجتهدا» یک عبارت صحیحی نخواهد بود.
2️⃣ حال مبیّن هَیَئات و عوارض است، به خلاف تمییز که برای بیان ذات و ذاتیّات است.
3️⃣ تشکیل رابطه مبتدا و خبری بین حال و ذوالحال، نشانه خوبی بر شناخت حال است بدین بیان که برای تعیین ذوالحال، باید الفاظ قبل این اسم منصوب را بررسی نمود که این اسم منصوب با کدامیک، میتواند یک رابطه مبتدا و خبری تشکیل دهد.
#حال
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 99
⚜️ حال. قسمت 4
🗂 نکاتی پیرامون حال
4️⃣ رابطه بین مبتدا و خبر؛ ذوالحال و حال؛ منعوت و نعت؛ و دو مفعول به افعال قلوب و افعال تحویل، در خیلی از جهات مثل و عین هم است.
5️⃣ در باب نعت ارتباط نعت، فقط با منعوت است و هیچ توجّهی به عامل(حدث) ندارد با اینکه عامل در کلام ذکر میشود یعنی در مثال «جاء زید المعلّم»، زید در تمامی احداث(خوابیدن، خوردن، رفتن و ...) معلم است.
6️⃣ در فرق میان حال و نعت میتوان این نکته را بیان نمود که در حال، ذوالحال به هنگامه تحقّق حدث، متّصف به این ویژگی(حال) است ولی در نعت ساکت است.
هفت. قالبِ حال، مخصوص بیان عوارض است یعنی ما باشیم و این قالب، این قالب برای بیان عوارض و هیئات است؛ هر چند که مورد از موارد ذاتی باشد مانند «اشهد ان لا اله الله وحده».
#حال
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 100
⚜️ حال. قسمت 5
🗂 بین حال و ذوالحال، باید یک رابطی وجود داشته باشد چون بین این دو یک ارتباط معنوی خاصی - به مانند مبتدا و خبر - وجود دارد.
✅ با اینکه اصل در ارتباط، با ضمیر بوده ولی رابطه بین حال و ذوالحال به سه نوع قابل تصور است؛
1️⃣ فقط ضمیر
2️⃣ مجموع ضمیر و واو
3️⃣ فقط واو حالیه
#حال
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 101
⚜️ حال. قسمت 6
🗂 نوع اول( رابط بین حال و صاحب حال، فقط ضمیر باشد) به قرار ذیل است:
1️⃣ مفرد مشتق مثل «وَ لا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ»
2️⃣ شبه جمله مثل «فَخَرَجَ عَلى قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ»
3️⃣ اگر جمله حالیه، جمله اسمیه ای باشد که بعد از حرف عطفی قرار بگیرد که این جمله را به جمله حالیه قبل خود عطف نماید مانند «سیجیء المتسابقون مشاة أو هم راکبون السیارات».
پس در اینجا به خاطر وجود حرف عطف، دیگر با واو حالیه تلاقی پیدا نخواهد کرد.
4️⃣ جمله حالیه ای که مضمون جمله قبل را تاکید می کند( حال موکده) مانند « ذلِكَ، الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ».
5️⃣ جمله فعلیه ماضوی ای که بعد از الا مفید ایجاب قرار می گیرد( یعنی کلام پیشین غیر موجب است که به واسطه این الا، بازگشت کلام به موجبه است.) مانند «يا حَسْرَةً عَلَى الْعِبادِ ما يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ.» و «ما تکلم العظیم الا قال حقا.»
6️⃣ جمله ماضویه ای که به واسطه حرف «أو» عطف به جمله حالیه می شود مانند أخلص للصدیق حضر أو غاب.
7️⃣ جمله فعلیه ای که فعل آن، مضارع مثبت خالی از «قد» است مثل «وَ جاؤُ أَباهُمْ عِشاءً يَبْكُونَ» و «شهدت الطالب الحریص یسرع الی المحاضرة».
8️⃣ جمله فعلیه ای که فعل آن، مضارع منفی به «ما» یا «لا» باشد مانند «عرفتک ما تحب العبث»، و « ما لِيَ لا أَرَى الْهُدْهُدَ».
#حال
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 102
⚜️ حال. قسمت 7
نوع دوم:
🗂 جمله حالیه در دو صورت، نیازمند به هر دوی ضمیر و واو به عنوان رابط است.
1️⃣ جمله فعلیه ای که فعل آن، مضارع مثبت مقرون به قد است مانند مانند «لِمَ تُؤْذُونَنِي وَ قَدْ تَعْلَمُونَ أَنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ».
2️⃣ جمله اسمیه ای که ضمیر صدر آن به ذوالحال برمی گردد به مانند «وَ ما أَهْلَكْنا مِنْ قَرْيَةٍ إِلَّا وَ لَها كِتابٌ مَعْلُومٌ»، «خَرَجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ هُمْ أُلُوف»، «لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُكارى»، و «تَرَى الَّذِينَ كَذَبُوا عَلَى اللَّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّةٌ».
#حال
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 103
⚜️ حال. قسمت 8
نوع سوم:
🗂 با یک سری از جملاتی مواجهیم که جمله حالیه خالی از ضمیر است - لفظا و تقدیرا - و به تعبیر ابن هشام، جملاتی وجود دارند که نه امکان انحلال به مفرد وجود دارد( یعنی امکان رابطه مبتدا و خبری بین ذوالحال و جمله حالیه وجود ندارد.) و نه هیات فاعل و مفعول به را بیان می کند و نه از قبیل حال موکده است.
✅ این هم در جایی است که جمله حالیه مقرون به واوی است که به معنای معیّت و همراهی است. و لذا رابط در این وضعیت فقط واو است. البته این نوع را به شکل وافر توضیح خواهیم داد.
مانند «جاء زید و الشمس طالعة»، «زارنا رجیل و الشمس طالعة»ِ، «قالُوا لَئِنْ أَكَلَهُ الذِّئْبُ وَ نَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّا إِذاً لَخاسِرُونَ (یوسف،14)»، « أقبل القطار و الناس منتظرون»، « احترست من الشمس و الحرارة شديدة»، « تيقظت و ما طلعت الشمس».
#حال
#واو_حالیه
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 104
⚜️ حال. قسمت 9
📂 بحث پیرامون نوع سوم:
📑 نظر شریفتان را به عبارتی از ابن هشام در مغنی متوجه می سازم.
و ممّا يشكل قولهم فى نحو «جاء زيد و الشمسُ طالعةٌ» ان الجملة الاسمية حال، مع أنها لا تنحل إلى مفرد، و لا تبين هيئة فاعل و لا مفعول، و لا هى حال مؤكدة.
فقال ابن جنى: تأويلها جاء زيد طالعةً الشمسٌ عندَ مجيئِه، يعنى فهى كالحال و النعت السببين «كمررت بالدار قائما سكّانها، و برجل قائم غلمانه».
و قال ابن عمرون: هى مؤولة بقولك مبكّرا، و نحوه.
و قال صدر الأفاضل تلميذ الزمخشرى: إنما الجملة مفعول معه، و أثبت مجىء المفعول معه جملة.
و قال الزمخشرى فى تفسير قوله تعالى «وَ الْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ» فى قراءة من رفع البحر: هو كقوله: و قد أغتدی و الطیر فی وکناتها / بمنجرد قید الأوابد هیکل.
و «جئت و الجيشُ مصطفٌّ» و نحوهما من الأحوال التى حكمها حكم الظرف، فلذلك عريت عن ضمير ذى الحال، و يجوز أن يقدر «و بحرها» أى و بحر الأرض. مغني اللبيب ؛ ج2 ؛ ص465
#حال
#واو_حالیه
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 105
⚜️ حال. قسمت 10
🗂 ابن هشام از وجود اشکال و سختی فهم جمله حالیه در عباراتی مانند «جاء زید و الشمس طالعة» سخن به میان میآورد و میگوید این جمله حالیه است با اینکه اولا قابلیت انحلال به مفرد را ندارد؛ ثانیا نه هیات فاعل را بیان میکند و نه هیات مفعول به را؛ و ثالثا از احوال مؤکّده هم نیست.
✅ از این رو ادبایی دست به قلم شدند تا یک توجیه مناسبی بر این گونه استعمالات ارایه نمایند ولی خود ابن هشام علت اینکه چرا باید جمله «و الشمس طالعة» جمله حالیه باشد هیچ نظر و سخن به میان نمیآورد.
#حال
#واو_حالیه
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 106
⚜️ حال. قسمت 11
📂 وجه جمله حالیه بودن این گونه استعمالات از این قرار است که:
📑 این چنین استعمالهایی، جمله حالیه مقرون به واوی است که به معنای معیّت و همراهی است و امکان حرف عطف یا واو معیّت( آنکه در باب مفعول معه مطرح است) در نظر گرفتن آن وجود ندارد و از این رو لاجرم آن را باید جمله حالیه در نظر گرفت.
📑 پس در هر جایی که واو به معنای معیّت و همراهی بوده و امکان حرف عطف و واوِ معیّت مفعول معی فراهم نباشد، باید آن را حال در نظر گرفت و هنر آن، همراهی و تقارن ذات قبل از واو، با بعد از واو، در حکم پیشین است یعنی آمدن زید مقارن با طلوع شمس است.
📑 لذا ابن هشام به حق گفته است که فهم و تشخیص این نوع جملات حالیه سخت و دشوار است و باید به «جاء زید مقارنا لطلوع الشمس» تاویل برد. همچنین به حق صدرُ الأفاضل شاگرد زمخشری مشکل، و معنا و مقصود از این واو را خود فهمیده است؛ با اینکه پا در راهی گذاشته است که احدی از دانایان نحو بدان تفوّه نکردهاند و آن، اجازه ورود جمله به عنوان مفعول معه است.
#حال
#واو_حالیه
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 107
⚜️ حال. قسمت 12
🗂 در استعمالاتی که واو حالیه حضور دارد، توجیهی از سوی ابن عقیل ذکر شده است که:
📝 وجود واو برای نفی توهّم خلط جمله حالیه با جمله وصفیه است مانند «وَ ما أَهْلَكْنا مِنْ قَرْيَةٍ إِلَّا وَ لَها كِتابٌ مَعْلُومٌ»، « أَوْ كَالَّذِي مَرَّ عَلى قَرْيَةٍ وَ هِيَ خاوِيَةٌ عَلى عُرُوشِها» و «خَرَجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ هُمْ أُلُوف».
نقد و بررسی:
📑 شایان دقت است که این توجیه در مثالی مانند «زارنا رُجَیلٌ و الشمسُ طالعةٌ» جاری نیست چون طلوع شمس، نعت برای رجیل نیست چون طلوع شمس یکی از ویژگی های رجیل نمیتواند باشد بلکه توجیه صحیح، همان بیان معیّت و همراهی طلوع شمس با رجیل در حکم زیارت است.
📑 ممکن است گفته شود که طلوع شمس از عوارض و هیئات رجیل هم نیست! پس به چه دلیلی، این جمله را حالیه در نظر میگیرید؟!
در پاسخ باید گفت: وجود واو مجوّز و مصحّح اخذ جمله مذکور به عنوان حالیه است چون واو مفید معنای اقتران است ولی جمله وصفیه فاقد هر گونه مصحّحی است.
ر.ک: شرح ابن عقيل ؛ ج1 ؛ ص 633
#حال
#واو_حالیه
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 108
⚜️ حال. قسمت 13
بیانی دیگر پیرامون جملات حالیهای که رابط فقط واو است:
📂 همانگونه که هر واژهای که مفید معنای ظرفیت است، مفعول فیه و ظرف نامیده میشود بلکه آن واژهای را مفعول فیه و ظرف مینامند که اولا مفید معنای ظرفیت باشد و ثانیا منصوب باشد.
📂 از این رو نسبت به واوی که مفید معنای همراهی و معیّت است به نحو مطلق نمیتوان گفت که واو مفعول معی است، بلکه به آن واوی اطلاق واو مفعول معی میشود که یا بعد از این واو، اسم صریح منصوب مانند «اذهب و الخطَّ الأحمرَ» و «جاء زید و عمرا» باشد، و یا اگر فعل بعد از این واو قرار می گیرد تاویل به مصدر برده شود و البته این وجه اخیر در جایی است که قبل از واو، جمله خبری منفی و یا جمله انشائی باشد مانند «ما تزورنا و نُکرِمَک»، و «أسلِم و تسلَمَ»
📂 بر این اساس در عبارت «الشمس طالعة و ینزلُ المطرُ»، واو مفید معنای همراهی، واو مفعول معی نیست چون قبل از واو، جمله خبری مثبت است. شایسته بیان است که این واو، واو حالیه مفید معنای معیّت است.
📂 پس در هر جایی که واو به معنای همراهی را نتوان واو مفعول معی در نظر گرفت، و از طرفی هم یک رابطه عرفی مقارنتی بین جمله پسین و جمله پیشین مطرح باشد، این واو، واو حالیه خواهد. در این فرض، هیچ ضمیر ربط دهنده ای بین جمله حالیه و ذوالحال وجود ندارد و لذا رابط فقط خود واو است.
📂 پس در عبارت «جاء زید و الشمس طالعة»، با اینکه واو به معنای معیّت و همراهی است ولی نمیتوان جمله «الشمس طالعة» را مفعول معه در نظر گرفت چون اولا جمله پیشین، خبری مثبت است و از این رو شرط وجود و اضمار «أن» فراهم نیست، و ثانیا نمی توان «أن» مصدری را در تقدیر گرفت چون این حرف بر جمله اسمیه وارد نمیشود و تنها حرف مصدری که قابلیت پنهان شدن لفظی را دارد فقط «أن» است و این حرف هم فقط بر جملات فعلیه وارد می شود.
#حال
#واو_حالیه
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
﷽
📚 نکات نحوی
⚜️ شماره 109
⚜️ حال. قسمت 14
جمع بندی:
🗂 در عباراتی به مانند «جاء زید و الشمس طالعة»، جمله «الشمس طالعة» هیچ بیانی نسبت به هیات زید ندارد و از طرفی هم عرف یک معنای همراهی بین آمدن زید و طلوع شمس درک میکند ولی واو را به خاطر نبود شرایط، نمیتوان واو مفعول معی در نظر گرفت؛ و از بین عطف و حال، حال ارجح است چون این واو دربردارنده معنای معیّت و همراهی است و نمیتوان از کنار این معنا به این راحتی گذشت. از این رو بهترین گزینه، قالبِ حال است چون همیشه بین حال و ذوالحال یک همراهی خاصی در میان است.
#حال
#واو_حالیه
✧❁ الذکر الحکیم ❁✧
🆔@Hojjat68Hekmat
🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83
🏴🏴🏴🏴🏴🏴🏴🏴🏴🏴
🏴 اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الصَّادِقِ، خازِنِ الْعِلْمِ، الدَّاعِي إِلَيْكَ بِالْحَقِّ، النُّورِ الْمُبِينِ.
اللّٰهُمَّ وَ كَما جَعَلْتَهُ مَعْدِنَ كَلامِكَ وَ وَحْيِكَ، وَ خازِنَ عِلْمِكَ، وَ لِسانَ تَوْحِيدِكَ، وَ وَلِيَّ أَمْرِكَ، وَ مُسْتَحْفِظَ دِينِكَ، فَصَلِّ عَلَيْهِ أَفْضَلَ مَا صَلَّيْتَ عَلَىٰ أَحَدٍ مِنْ أَصْفِيائِكَ وَ حُجَجِكَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ.
🏴 آجرک الله یا بقیة الله
🏴 شهادت جانسوز رئیس مذهب حقه جعفری، حضرت امام جعفر صادق علیه السلام را به شما همراهان گرامی تسلیت عرض می کنیم.