#نکات_اصولی #حکم_موضوع_متعلق 💠 تفاوت میان حکم، موضوع و متعلق: 🔻 گاهی در علم اصول در مورد قضایای شرعیه، تعبیر به #حکم، #موضوع و #متعلق می شود که می‌بایست تفاوت میان آنها روشن شود: 🔷 حکم: آنچه شارع آن‌ را جعل کرده باشد؛ چه حکم تکلیفى (مانند وجوب) و چه حکم وضعى (مانند طهارت) 🔶 موضوع حکم: آن چیزی که حکم روی آن رفته است، که گاهی به آن «متعلق المتعلق» نیز اطلاق می‌شود. البته گاهی به «مکلف» نیز موضوع حکم گفته می‌شود، که اصطلاح دوم خارج از محل بحث است. 🔷 متعلق حکم: فعل اختیاری مکلف که مولی انجام یا ترک آن را ازمکلف خواسته است. به همین جهت متعلق حکم مختص احکام تکلیفیه است، ولی در احکام وضعیه -که بر افعال اختیاری عبد تعلق نمی گیرد- متعلق حکم وجود ندارد. 🔶 متعلق موضوع: وصف یا قیدی که مربوط به موضوع حکم است. 💯مثال اول: در جمله «اکرم العالم العادل»: #وجوب که از فعل امر «اکرم» فهمیده می‌شود، «حکم» است. #اکرام کردن که فعل مکلف است، «متعلق حکم» می‌باشد. #عالم که وجوب اکرام روی آن رفته است، موضوع حکم است و #العادل که قید موضوع است، متعلق موضوع می‌باشد. 💯مثال دوم: «الخمر نجس». #نجاست که حکم وضعی است، «حکم» است و #خمر که نجاست روی آن رفته، موضوع حکم است. اما از آنجائی که نجاست خمر، حکم وضعی است، متعلق حکم در اینجا وجود ندارد و از آنجایی که خمر قیدی ندارد، متعلق موضوع نیز وجود ندارد. 📚 برای مطالعه بیشتر ر.ک به: محقق نائینی، فوائد الاصول، ج 1، ص 145؛ شهید صدر، دروس فی علم الاصول، 121 الی 126؛ شرح اصول مظفر محمدی، ج 1، ص 223. 📚کانال رسمی معاونت آموزش حوزه علمیه خراسان: http://eitaa.com/joinchat/1842216994C8e88b82cfe ╔═📚📒════╗ @howzehamozesh ╚════📖🔖═

#نکات_اصولی #تزاحم #مصلحت #مفسده 💠 تزاحم مصلحت و مفسده: ✅ دو نوع تزاحم مصلحت و مفسده وجود دارد: 1⃣ اول: تزاحم مصلحت و مفسده در مقام امتثال: این تزاحم مربوط به مکلفین است و باید #اهم را مقدم کرد. 👈 مثل جایی که نجات غریق مستلزم وارد شدن به حریم خصوصی شخص خاص باشد. 2⃣ دوم: تزاحم مصلحت و مفسده در مقام ملاکات: یعنی یک چیزی می‌تواند فی نفسه مصلحت داشته باشد، ولی این مطلب همیشه نمی‌تواند موجب حکم شارع بر اساس آن شود؛ 👈 مثلا اگر آمر [شارع مقدس] بخواهد حکم وجوب یا استحباب بر اساس آن مصلحت دهد، این حکم مستلزم مفسده‌ای خواهد شد و به همین جهت آمر بعضی وقت‌ها از خیر آن حکم می گذرد. 💯 مثال اول: برخی از موارد سیره می‌تواند از این باب باشد. مثلا یک چیزی سیره عقلائیه باشد و همه عقلاء در تمام اعصار و امصار به آن عمل کرده باشد، شارع هم به عنوان یکی از عقلا قطعا موافق با این مطلب است و آن را خیلی هم خوب می‌داند، اما معلوم نیست این سیره را امضاء کرده باشد؛ زیرا شاید در مقام تزاحم ملاکات، امضاء آن و ادامه آن سیره از طرف متشرعه، مفسده ای را به وجود می آورد که غالب بر مصلحت می شود. 💯 مثال دوم: در مورد شراب که خداوند متعال می فرماید هم منفعت و هم ضررهایی دارد، این هم از باب تزاحم مصلحت و مفسده در باب ملاکات است و ربطی به مکلفین ندارد؛ یعنی چون در مجموع مفسده آن بیشتر بوده است، شارع مقدس آن را حرام کرده است. اگرچه وجوه خوبی هم دارد و ضرر صرف نیست. 📚 تقریرات درس خارج فقه استاد علی #عندلیبی (زید عزه) 📚کانال رسمی معاونت آموزش حوزه علمیه خراسان: http://eitaa.com/joinchat/1842216994C8e88b82cfe

#نکات_اصولی #حجیت_سیره #سیره_عقلا #سیره_متشرعه 💠 تفاوت سیره عقلا و سیره متشرعه 1⃣ سیره عقلائیه: سیره‌ای که منشأ آن روش #عقلایی مردم است. یعنی عقلای عالم ـ فازغ از دین و مذهب ـ (عقلا بما هم عقلا) برای گذران زندگی اجتماعی خود از این روش استفاده می‌کنند. 🔺 مثال: رجوع عقلا به کارشناس در مسائلی که تخصص ندارند و یا اعتماد به خبر واحد 2⃣ سیره متشرعه: سیره عمومی مردم که از متشرعه و دینمدار بودن آنها (متشرعه بما هم متشرعه) نشأت گرفته است. بنابراین سیره متشرعه تنها مربوط به افعالی است که در فضای #التزامات_شرعی شکل گرفته است. 🔺 مثال: سیره خاص متشرعه امامیه بر برپایی مجلس عزاداری اباعبدالله (ع) و یا سیره بر عدم تراشیدن ریش ✅ تفاوت در حکم مسأله: 💎 سیره متشرعه به محض اثبات صغروی و اتصال به زمان معصومین ع، مشروعیت می‌یابد؛ اما حجیت سیره عقلا مشروط به این است که در زمان معصوم و در #مرأی و منظر معصوم باشد و دیدگاه موافق شارع یا عدم مخالفت نسبت به آن کشف شود. 📚اصول فقه، مرحوم مظفر، ص540 ـ 535 🔺 پ.ن: تصویر مربوط به مؤلف کتاب اصول فقه، مرحوم #مظفر می‌باشد. 📚کانال رسمی معاونت آموزش حوزه علمیه خراسان: http://eitaa.com/joinchat/1842216994C8e88b82cfe ╔═📚📒════╗ @howzehamozesh ╚════📖🔖═

#نکات_اصولی #امر_به_امر 💠 آیا اطاعت از امر به امر، واجب است؟ ✅ بحث #ثبوتی: 1⃣ گاهی غرض مولی از امر این است که فرد واسطه دستور دهد و امر او #موضوعیت دارد. 👈 در این صورت، امر مولی به تحقق فعل تعلق نگرفته؛ زیرا هدف صدور فرمان از طرف مأمور اول بوده و همین مسأله موضوعیت داشته است. در این صورت، مأمور دوم وظیفه‌ای ندارد. 2⃣ گاهی غرض مولی آن است که امر نمودن مأمور اول تنها #طریق و واسطه رساندن امر مولا باشد. 👈 در این صورت، امتثال امر بر مأمور دوم واجب است؛ از این رو، اگر امر مولا از غیر طریق مأمور اول هم برسد، باید امتثال شود. 3⃣ گاهی غرض مولی #تحقق «مأمور به» در عالم خارج است، اما از طریق مأمور اولی؛ چنانچه در دستورات پادشاهان و فرزندان آنان، غرض آن است که دستور «شاه» از طریق فرزندش به اتباع و لشکریانش ابلاغ و امتثال شود. 👈 در این صورت، باید تفصیل قائل شد؛ در صورتی که واسطه مأمور دوم را به انجام فعل #امر نماید، اطاعت واجب می‌شود، اما اگر امر ننماید، امتثال واجب نیست. ✳️ بحث #اثباتی: 🔸به حسب فهم عرفی «امر به امر» در احتمال #دوم ظهور دارد؛ یعنی امر اول تنها طریق رسیدن امر مولی به مأمور دوم است. بنابراین به هر نحوی دستور مولی دریافت شود، از نظر عقلا امتثال آن واجب و ترک آن مذموم است. 🔻 ثمره عملی بحث «امر به امر» 🔹 ثمره این بحث مشروعیت یا تمرینی بودن عبادات صبی است، که محل اختلاف است؛ زیرا غالباً دلیل مشروعیت عبادات صبی روایاتی است که اولیاء را مأمور می‌نماید که فرزندان خود را به نماز و روزه امر نمایند. خود این بحث ثمراتی دارد، از جمله اینکه وقتی کودکی بین امام و مأموم فاصله شود؛ و نیز اگر در جماعت، فقط کودک مأموم باشد و امام در تعداد رکعات نماز شک کند؛ اما کودک یقین داشته باشد، در این صورت، آیا بر امام لازم است عمل خویش را برآنچه از بچه مشاهده می‌کند مبتنی کند یا خیر؟ همه این مسایل مبتنی بر آن است که عبادت کودکان مشروع باشد. 📚 کفایة الاصول، ج1، ص 269؛ دراسات في علم الأصول، مرحوم خویی، ج2، ص88 -90 •┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈• 📚کانال رسمی معاونت آموزش حوزه علمیه خراسان: http://eitaa.com/joinchat/1842216994C8e88b82cfe ╔═📚📒════╗ @howzehamozesh ╚════📖🔖═╝┛