" نکات و توصیه هایی برای تدریس تجوید و آموزش بهتر"
بهترین و تنهاترین راه برای یاد گیری هر زبان و همچنین در زمینه تجوید، شنیدن و استماع است.
آموزش قرآن را از اولین مرحله که روخوانی است تا مراحل تخصصی باید با شنیدن همراه نمود . بحث کلی زبان آموزی قرآن تنها و تنها شنیدن تلاوت قرّاء است ، انتخاب بهترین و زیباترین و صحیح ترین تلاوتها برای جذب بیشتر ، در دوره روخوانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است ، خوش خوانانِ صحیح خوان مثل عبدالباسط بهترین الگوی یادگیری هستند چرا که گوش دادن به تلاوتشان در کنار تجوید خوب ، صوت و لحن را بصورت غیر مستقیم به قرآن آموز آموزش می دهد.
انتخاب تلاوت خلیل الحصری در دوره های روخوانی و روانخوانی به هیچ وجه توصیه نمیشود ، صدای یکنواخت ومعمولی ایشان ، شاید جاذبه ای برای یک تازه کار نداشته باشد ،این تلاوت مخصوص دوره های تخصصی است که قاری برای دریافت هر چه بهتر تجوید از گوش دادن صدای ایشان خسته و ملول نمیشود .
در دوره های روانخوانی و فصیح خوانی به بعد لزوم شنیدن فرازهایی از تلاوت قاریانی که بهتر تجوید را رعایت می کنند چون عبدالباسط ، به صورت تکرار صوت قاری و یا تلاوت معلم و شاگردان طوری که بیش از ۷۰٪ از وقت کلاس را به خود اختصاص دهد اجتناب ناپذیر است . و بهتر است مطالب تئوری بخش کمتر کلاس را به خود اختصاص دهند و قواعد و احکام در خلال استماع آیات آموزش داده شود. در این دوره ها فرازهای زیبای منتخب را به جهت تقلید در اختیار قرآن آموز قرار دهید و در پایان دوره بعنوان امتحان از او بخواهید .
نکته ای که بسیار مهم است ، آنست که برای دریافت تجوید بهتر از چه قاری پیروی نماییم ؟
تجوید در همه افراد کامل و صد درصد نمی باشد و دستخوش تغییرات ناشی از زمان و حال افراد است .
بنابراین حتی تلاوت عبدالباسط تنها منبع تجوید نمی باشد با آنکه ایشان هم لحن زیبا و هم تجوید و اداء زیبا و در مجموع دارای تقوای تلاوت است .
تقوای تلاوت برای یک معلم و شاگرد آنست که آنچه را آموخته است بصورت صد در صد در اختیار قرار دهد . در غیر این صورت به مرور زمان از تجوید چیزی باقی نخواهد ماند .
خاطر نشانمیشود که باآنکه عبدالباسط دارای تقوای تلاوت است باز تلاوت ایشان ملاک نیست زیرا در بعضی از مخارج دارای آسیبهایی است .مثلا در حرف ع شدة و گاهی رخوة می دهد که مقبول و پسندیده نیست ، پس اگر فقط به تلاوت ایشان اکتفا نماییم در حرف ع دچار این مشکل خواهیم شد اما در ۹۵٪ از تجوید دارای اداء تجویدی خوب و قابل آموزش است .
بحث اصلی چگونگی فراگیری تجوید از قراء مصری است !
از بین قراء خوش خوان و صحیح خوان ، تعدادی را در نظر می گیریم و تلاوتشان را رصد می کنیم و یک حرف مثلا حرف ع را مورد بررسی قرار می دهیم :
مثلا عبدالباسط در ۱۰ تلاوتش ۱۰ حرف ع را اداء کرده که ۸ تای آن صحیح است. ناگفته نماند، قاری کامپیوتر نیست که همه ع هایش یک جور باشد و بی سواد هم نیست که غلط بگوید ولی ۸۰٪ را صحیح ادا کرده ، اما تنها عبدالباسط ملاکنیست .
قاریان دیگر را هم به همین نحو بررسی می کنیم و در نهایت به این نتیجه می رسیم و می توانیم این قضاوت را داشته باشیم که اکثر قراء مصری در مجموع و غلط دررفته ، تجویدشان قابل شنیدن و تقلید است .
فرمول برای یادگیری تجوید :
اکثر قراء در اکثر تلاوتهایشان مثلا حرف ع را چطور گفته اند .
نکته مهم تر تطابق تلاوتها با تئوری است ، باید ببینیم ع این قراء چقدر با تئوری ع تطابق دارد .
در تئوری ، حرف ع حرفی است که از حلق اداشده و مهمترین صفتش بین الشدة و الرخاوة است ، نه شل مثل آب و نه سخت مثل سنگ بلکه مثل عسل است ، درشت نیست و تفخیم ندارد .
آنچه حائز اهمیت است آنست که اکثر قراء ع را تئوریک ادا کرده اند .
نقشه راه برای یادگیری بهتر تجوید :
ببینیم اکثر قراء در اکثر تلاوتهایشان فلان قاعده را چطور ادا کرده اند ؟!
آنچه که حاصل سالها تحقیق و بررسی اینجانب است اینست که : برای آموزش بهتر، بیشتر تلاوتهای استودیویی و ترتیل قراء مصری را برای گوش دادن به قرآن آموزان معرفی کنید . اما به ترتیل دیگر قراء جهان اسلام بخصوص قراء خلیجی به سبب تجویدهای سطحی و بی تکلف خوانی که به سست خوانی منجر میشود ، نمیشود اعتماد کرد .
توصیه آخر اینکه برای قرآن آموز حتما تلاوت مجلسی را بگذارید تابا عشق و حال آموزش را فرا بگیرد .
استاد سید محسن موسوی بلده
#تجوید
#ترتیل
#جلسه_حفظ_ماندگارمهر
https://eitaa.com/jalasehefz