بُن‌نگرۀ «شخصیت‌گرایی» در اصول‌فقه و هویت‌یابی نظریۀ حقُ‌الطاعه (دوره 1، شماره 1، زمستان 1394، مقاله 1 ) نویسنده: #علی_الهی_خراسانی گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه عدالت، تهران، ایران چکیده: بن‌نگره «شخصیت‌گرایی» بر اصول‌فقه معاصر سایه افکنده است. این بن‌نگره دارای خاستگاه زبانی و اجتماعی است که سرچشمه آن زبان عربی به‌عنوان زبان دانش‌های اسلامی است. در اصول‌فقه، ساختار امر با اندیشه شخصیت‌گرایی تحلیل می‌شود؛ بدین‌گونه که وقتی آمر/ مولا نسبت به کاری امر می‌کند، درحقیقت، شخصیت آمر به عملی که بدان امر شده ربط پیدا می‌کند. درنتیجه، مأمور اگر امر را انجام ندهد درواقع به شخصیت آمر و کرامت او ضربه زده و احترام آمر را رعایت نکرده است. در بن‌نگرۀ شخصیت‌گرایی، ملاک استحقاق عقاب در مخالفت با امر مولا، زیرپاگذاشتن احترام به مولا، طغیان عبد بر مولای خویش و هتک حرمت شخصیت اوست که بنابر تفسیر عقل عملی صورت می‌گیرد. نظریۀ حق‌الطاعه به‌عنوان نمونه اعلای بن‌نگرۀ شخصیت‌گرایی از این منظر نقد می‌شود. بن‌نگرۀ شخصیت‌گرایی متناسب با جوامع طبقاتی بوده و مانع رشد تفکر قانونی در اصول‌فقه است. همچنین نقدهایی براساس رویکرد عقلایی و سنجش میان ارزش احتمال و محتمل در برابر نظریۀ حق‌الطاعه قرار می‌گیرد و به دیدگاه پیشنهادی در حجیت احتمال اشاره می‌شود. تازه های تحقیق بن‌نگره، هویت‌بخش نظریه است و هرنظریه در منظومۀ معنایی، مفهومی و هویتیِ بن‌نگره تعریف می‌شود. در فلسفۀ علم اصول‌فقه می‌توان از بن‌نگره‌های حاکم بر دانش اصول سخن گفت. در اصول‌فقه معاصر نیز می‌توان به بن‌نگرۀ شخصیت‌گرایی پرداخت. هویت نظریه حق‌الطاعه نیز وامدار و وابسته به این بن‌نگره است. در شخصیت‌گرایی، ساختار عبد و مولا رقم می‌خورد و در تمام بخش‌های اصول به‌ویژه تحلیل حکم و اعتبار شارع مقدس می‌توان وابستگی به شخصیت مولا را دید و اینکه تمام ارکان حکم‌شناسی در رابطۀ عبد و مولا خلاصه می‌شود. نقد اساسی به این بن‌نگره، آن است که این رویکرد مناسب با جوامع طبقاتی و قیبله‌گرایی است و تناسبی با حاکمیت قانون ندارد. کلیدواژه‌ها: #فلسفۀ_علم_اصول #بن‌نگرۀ_اصولی #شخصیت‌گرایی #حق‌الطاعه #رابطه_عبد_و_مولا دریافت فایل مقاله: http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_20952_eda3be5e3adec224041120fad134400c.pdf لینک صفحه مقاله در سامانه نشریه: http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_20952.html لینک کانال نشریه در ایتا: https://eitaa.com/jostar_fiqh_maalem_ir