مبانی حجیّت «ظنّ متآخم به علم» و ساز و کارهای تشخیص آن
(دوره 2، شماره 4 - شماره پیاپی 5، زمستان 1395، مقاله 5 )
نویسندگان:
ابوالفضل علیشاهی 1 ابوالحسن بختیاری 2 محسن تسلیخ 3
1 دانشیار گروه الهیات دانشگاه یاسوج
2 استادیار گروه معارف دانشگاه یاسوج
3 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یاسوج
چکیده:
«ظن متآخم» بهمعنای اعتقادی راجح و سخت نزدیک به علم است که موجب اطمینان و سکون نفس میشود. این ظن با اسامی دیگری نیز در زبان فقیهان بهکار رفته است؛ مانند ظن اطمینانی، ظن قوی، قطع عرفی، علم اطمینانی، علم عادی و عرفی. چنین ظنّی از شمول آیات نهیکننده از عمل به ظن خارج است و حجیت آن ذاتی نیست؛ ولی با ادلهای همچون کتاب، سیرۀ عقلا، حکم عقل و قیاس اولویت بهاثبات رسیده است. برخی از اسباب حصول آن، اموری چون شیاع، اجماع، علم به اشیا و تواتر است. ظن متآخم به علم، در فقه و اصول کارایی فراوان دارد. برای نمونه، میتوان از آن بهمنظور حجیت امور گوناگون بهره برد؛ چون خبر ثقه، تعارض اصل و ظاهر، طهارت حیوان مذکی، تشخیص قبله، مکان نمازگزار، اثبات عدالت شهود، تقلید در فروع دین و مسائل فراوان دیگر. همچنین در مسائل قضایی کارایی دارد.
کلیدواژهها:
#ظن_متآخم #ظن_اطمینانی #علم_عادی #علم_عرفی #حجیت
دریافت فایل مقاله:
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_64525_419e65a734c094bcd95b4f16117ea58a.pdf
لینک صفحه مقاله در سامانه نشریه:
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_64525.html
لینک کانال نشریه در ایتا:
https://eitaa.com/jostar_fiqh_maalem_ir