مباحث #حروف_مقطعه 📍قسمت اول📍 ✍ نامهای دیگر حروف مقطعه نامهاى دیگر این حروف عبارت‌اند از: مُقَطَّعات، حروف‌الفواتح، اوائلُ السُّوَر و فَواتحُ السُّوَر. 🔍 قرآن‌شناسان غربى عموماً از آنها با عنوان «حروف رازآمیز» یاد می‌كنند. عنوانهاى اوائل‌السّور و فواتح‌السّور با اندكى تسامح آمیخته است زیرا حروف مقطعه در واقع، بخشى و گونه‌اى از فواتح سُوَرند. 📜 فهرست حروف مقطعه یك حرفی: ن(قلم) - ق(باسقات) - ص (سوره ص) دوحرفی: حم (احقاف-جاثیه-دخان-زخرف-فصلت-مومن) سه حرفی: الم (سجده-لقمان-روم-عنكبوت-ال عمران-بقره)، الر (حجر-ابراهیم-یوسف-هود-یونس)، طسم (قصص-شعراء) چهارحرفی: المر(رعد)، المص(اعراف) پنج حرفی: حم عسق(شوری)، كهیعص(مریم) 💐 @jqk_ir 💐

مباحث #حروف_مقطعه 📍قسمت دوم📍 ✍ نظر دانشمندان مسلمان درباره حروف قطعه این حروف همواره عالمان و قرآن‌پژوهان را به تفكر و گمانه‌زنى درباره معنا و مدلول آنها واداشته، به‌ طورى كه كمتر كتابى در تفسیر یا علوم قرآنى، در این خصوص سخنى نگفته است، حتى آثار و كتابهاى مستقلى نیز در این باره فراهم آورده‌اند. 🔻 اما چون این حروف در زبان عربى، جز مسمّاهاى خود به‌ عنوان حروف الفبا، معناى دیگرى ندارند و تفسیر آنها نیز به روشى صحیح و اطمینان‌آور از پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله گزارش نشده است، دانشمندان درباره آنها گرفتار تشتت آرا و چنددستگى شده‌اند. 👥 گروهى از دانشمندان مسلمان بر اساس برخى روایات بر آن‌اند كه «این حروف از جمله رازهایى هستند كه تنها خدا از آنها آگاه است» و در نتیجه از تدبر و اظهارنظر در این باره خوددارى كرده‌اند.(شلتوت، ص۵۴) برخى محتمل دانسته‌اند كه این حروف، رمزى میان خدا و پیغمبر بوده و خدا نخواسته است كسى جز پیامبر اكرم از آنها آگاه گردد و این معنا به امام جعفرصادق علیه‌السلام هم منسوب است. 🔺 برخى از طرفداران این عقیده، در عین حال این رازها را از متشابهات قرآن می‌دانند كه آگاهى از آنها مختص خداست و كسى جز او تأویل آنها را نمی‌داند. این معنا در اخبار و احادیث شیعه هم آمده است. 💐 @jqk_ir 💐

مباحث #حروف_مقطعه 📍قسمت سوم📍 ✍ آیات متشابه و حروف مقطعه 🌟برخى گفته‌اند منظور از متشابه در آیه هفتم سوره آل‌عمران، همین حروف است و تأویلِ متشابه در آیه مذكور به داستان مشهورى اشاره دارد كه به موجب آن یهودیان می‌خواستند از حروف مقطعه مدت بقا و دوام اسلام را بدست آورند و پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله با خواندنِ پیاپىِ فواتح سور، حساب ایشان را مختل ساخت. ولى میان آیات متشابه و حروف مقطعه فرق بسیار هست، زیرا متشابهات در قالبِ قضایایى داراى موضوع و محمول و اثبات و نفى نازل شده‌اند ولى حروف مقطعه چنین نیستند. به بیان دیگر در قرآن متشابه در مقابل محكم بكار رفته است. لازمه این تسمیه آن است كه آیه متشابه، مدلولى از قبیل مدلولات لفظى داشته باشد و مدلول واقعى با غیرواقعى مشتَبه گردد، ولى حروف مقطعه چنین مدلولى ندارند و در نتیجه از مَقْسم محكم و متشابه بیرون‌اند؛ اما به‌ نوشته ابوزید، گویا همین امر كه منطوقِ حروفِ مقطعه دلالتى ندارد، موجب شده است برخى این حروف را از جمله «متشابهات» به‌شمار آورند كه جز خدا كسى از آنها آگاه نیست. در برابر این گروه از عالمان مسلمان، گروهى دیگر حروف مقطعه را به اشكال دیگرى نیز تفسیر كرده‌اند. 💐 @jqk_ir 💐

مباحث #حروف_مقطعه 📍قسمت چهارم📍 ✍ نظرات مختلف در معنای حروف مقطعه 🍃حروف مقطعه به عنوان نام سوره🍃 برخى این حروف را نامهاى سوره‌ها دانسته‌اند، به‌ طورى كه هر سوره‌اى را با حروف مقطعه‌اى كه آغاز شده است، می‌شناسند. این رأى كه شیخ طوسی و طبرسى آن را بهترین وجه در تفسیر این حروف دانسته‌اند، به أُبىّ بن كعب، حسن بصرى و زید بن اسلم منسوب است. 👈خلیل‌ بن احمد و سیبویه نیز همین رأى را برگزیده‌اند، اما این رأى را نمی‌توان پذیرفت زیرا گاه چند سوره با حروف یكسان آغاز شده‌اند. مفسران و قرآن‌شناسان گرچه به این اشكال پاسخ گفته‌اند اما دفاع آنها از این رأى خدشه‌پذیر است.علاوه بر آن، اشتهار سوره‌ها به نامه ایى جز این حروف، مانند سوره بقره وسوره آل‌ عمران و غیره و بكارنبردن حروف مقطعه از سوى صحابه و مؤمنان نسلهاى بعد به عنوان نامهاى سوره‌ها، مردود بودن این نظریه را نشان می‌دهد. 👈قَتاده، مجاهد، ابن‌جریج، سُدّى و كلبى این حروف را مانند فرقان و ذكر، از نامهاى قرآن دانسته‌اند. به‌ عقیده طبرى، رأى آنان را می‌توان سوگند به قرآن تأویل كرد. 💐 @jqk_ir 💐

مباحث #حروف_مقطعه 📍قسمت پنجم📍 ✍ 🍃حروف مقطعه به عنوان حروف سوگند🍃 ابن‌عباس و عِكرمه اینها را حروف سوگند دانسته‌اند و خدا با این حروف كه از نامهاى او هستند، سوگند یاد كرده است. سیوطى (ج۳) در توجیه و تأیید این‌ نظر به روایتى از استناد كرده كه گفته است: «یا كهیعص اغفرلی»، اما به‌ نظر اخفش چون حروف از شرافت و فضیلت برخوردارند و پایه و اساس كتابهاى آسمانى به زبانهاى گوناگون‌اند، خدا به این حروف سوگند یاد كرده است. 🍃حروف مقطعه به عنوان سرآغاز سوره ها🍃 رأى دیگرى هم به مجاهد منسوب است و آن این است كه حروف مقطعه، فواتح یا سرآغاز سوره‌ها هستند. درباره فایده این فواتح گفته‌اند كه با آنها شروع یك سوره و اتمام سوره پیش از آن معلوم می‌گردد. 🍃الفبابودن حروف مقطعه🍃 برخى گفته‌اند اینها حروف الفبا هستند كه خدا به ذكر همین مقدار بسنده كرده و نیازى به ذكر بقیه ۲۸ حرف ندیده است، چنان‌كه وقتى می‌گویند فلان‌ كس «ا، ب، ت، ث» می‌آموزد، مراد همه حروف الفباست یا چنان‌كه با ذكر «قِفانَبْكِ» از ذكر بقیه قصیده خوددارى می‌كنند. 💐 @jqk_ir 💐

مباحث #حروف_مقطعه 📍قسمت ششم📍 ✍ 💥نشانه اعجاز قرآن یكى از قدیم‌ترین و پرطرفدارترین نظریه‌ها در تفسیر حروف مقطعه این است كه دلیل آغاز شدن ۲۹ سوره قرآن با این حروف، آن است كه تازیان بفهمند این قرآنِ معجز از همان حروفى نظم و تألیف یافته است كه با آن سخن می‌گویند و متون معمولى خود را با آن تألیف می‌كنند، پس اگر مدعی‌اند این قرآن كلام خدا نیست، مثلش را بیاورند. این رأى در پاره‌اى از منقولات شیعى نیز مندرج است. سید قطب (ج۱، جزء۱، ص۳۸) فقط همان را اختیار كرده و شایسته ذكر دانسته است. 🔺حتى به‌ نوشته طباطبائى ، ظاهراً بر پایه همین تفسیر، برخى مفسران سَلَف بر آن بوده‌اند كه این حروف، محكمات و بقیه قرآن متشابهات‌اند زیرا حروف مقطعه اصل و أمّ الكتاب‌اند و قرآن از آنها بیرون می‌آید. پیروان این رأى مدعاى خود را با برخى نكات دقیق و ظریف همراه ساخته‌اند. 🔶 نشانه ای برای اهل کتاب به ‌نوشته سیوطی، این حروف نشانه‌اى است كه خدا براى اهل كتاب برقرار ساخته است، مبنى بر این كه بر حضرت محمد كتابى فروخواهد فرستاد كه در آغاز برخى از سوره‌هایش حروف گسسته وجود دارد. برخى از شیعیان و گروهى از اهل سنّت از این حروف، با حذف مكررات، عبارت هایى را در تأیید مذهب خویش استخراج كرده‌اند. 💐 @jqk_ir 💐

مباحث #حروف_مقطعه 📍قسمت هفتم📍 ✍ 🌹 اسم اعظم خدا ابن‌مسعود، ابن‌عباس و شَعْبى گفته‌اند كه این حروف، اسم اعظم خدا هستند. همچنین سعید بن جُبَیرگفته نامهاى خداست كه تقطیع شده است و اگر مردم تألیف آن را بدانند به اسم اعظم الهى دست خواهند یافت ولى ما بر جمع و پیوند آن توانا نیستیم. این معنا در پاره‌اى از كتابهاى حدیث به برخى امامان شیعه نیز منسوب است. 🔸حروف مقطعه نشانه‌هاى اختصارى از نام و صفات خداوند بر اساس یكى از كهن‌ترین نظریه‌ها، حروف مقطعه نشانه‌هاى اختصارى یا رمزهایى از نامها و صفات (و اغلب نامها و صفات الهى) هستند، چنان‌كه هر یك از این حروف به معنایى است كه با معناى حرف مشابه دیگر فرق دارد. این نظریه ــ كه به ابن‌عباس، ابن‌مسعود و جماعتى دیگر از صحابه و نیز به سعید بن جبیر منسوب است. 💐 @jqk_ir 💐

مباحث #حروف_مقطعه 📍قسمت هشتم📍 ✍ 🍃علامت اختصارىِ یك جمله كامل🍃 همچنین امكان دارد حروف مقطعه در آغاز هر سوره‌اى علامت اختصارىِ یك جمله كامل باشند؛ بنابراین، «الم» به‌ معناى «اَنااللّه اَعلَم»، «المص» به‌ معناى «اَنااللّه اَعْلَمُ و اُفَصِّل» و «المر» به ‌معناى «اَنااللّه اعلمُ و أَرى» است.در ترجمه تفسیر طبرى  این نظریه در ترجمه قرآن نیز دخالت داده شده و در مواردى حروف مقطعه بر مبناى این رأى ترجمه شده‌اند. در برخى مجموعه‌هاى حدیثى شیعه، تأویل هایى از این دست را به امام صادق علیه‌السلام هم نسبت داده‌اند. 🌸🍃 علامه طباطبائى درباره این گزارشها گفته است با فرض این كه آن روایت ها از معصوم صادر شده باشد، شاید بتوان گفت این حروف بر آن نامها دلالت دارند ولى نه دلالت وضعى. در نتیجه رمزهایى هستند كه مراد از آنها بر ما پوشیده است و به مرتبه‌هایى از آن معانى دلالت دارند كه براى ما مجهول است، چون آن مراتب دقیق‌تر و والاتر از فهم ماست. به ‌نظر می‌رسد این تحلیل با رأیى كه حروف مقطعه را رموزى میان خدا و پیغمبر می‌داند، خاستگاه واحدى دارند. 💐 @jqk_ir 💐

مباحث #حروف_مقطعه 📍قسمت نهم📍 ✍ 🍃حروف مقطعه به عنوان هجاى قراردادى🍃 🔸 مجاهد این حروف را حروف هجاى قراردادى دانسته است، اما منظور او از این سخن روشن نیست. شاید مقصود این باشد كه خدا در سرآغاز سوره‌ها در برابر حروف ابجد یا الفبا، نظامى دیگر از حروف را وضع می‌كند یا شاید راویان در نقل سخن مجاهد به خطا رفته باشند زیرا در جایى دیگر از وى منقول است كه «سرآغاز سوره‌ها جملگى هجاى مقطع‌اند» و نه هجاى قراردادى. در صورت درستى گزارش اخیر، مجاهد هم مانند ابن‌عباس و دیگران، این حروف را نشانه‌هاى اختصارى می‌دانسته است. 💐 @jqk_ir 💐

مباحث #حروف_مقطعه 📍قسمت دهم📍 ✍ 🍃حساب مجمل🍃 👥گروهى دیگر از مفسران، این حروف را رمزهایى همراه با معناى نمادینِ مبتنى بر ارزش عددى حروفِ عربى، موسوم به «عَدُّ اَبى جاد» یا «حساب جُمَل»، دانسته‌اند. این گروه كه از یهودیان اثر پذیرفته‌اند با تفسیر عددى حروف مقطعه خواسته‌اند زمان تأسیس حكومت ها و انقراض آنها، مدت عمر و سیادت اقوام و گروهها و به‌ ویژه مدت دوام و بقاى امت مسلمان را بدست آورند و آن را پیشگویى كنند، چنان‌كه مثلاً مقاتل‌ بن سلیمان (متوفى ۱۵۰) گفته است: ما این حروف را پس از حذف مكررها حساب كردیم، حاصل آن ۷۴۴ سال شد و این، مدتِ بقاى این امت است. 👤دیگرى گفته است: ما دوباره حساب كردیم عدد ۶۹۳ بدست آمد. در برخى مجموعه‌هاى حدیثى شیعه، روایت هایى از برخى امامان آورده شده كه در آنها به تفسیر عددى این حروف پرداخته‌اند اما این روایتها با اخبار دیگرى كه تفسیر عددى این حروف را مردود می‌شمارند، در تعارض‌اند. 👤على ناصوح طاهر از محققان معاصر، معتقد است كه ارزش عددى این حروف از شمار آیه‌ها در روایت هاى اولیه سوره‌ها یا مجموعه‌اى از سوره‌هاى مرتبط با هم حكایت می‌كند. او براى موجه جلوه دادن رأى خود، به‌ ناچار انواع سوره‌ها را با شیوه‌اى خودسرانه در هم آمیخته تا تعداد آیات مورد نیازش را بدست آورد. مثلاً، ۱۱۱ آیه سوره دوازدهم (سوره یوسف) را به ۱۲۰ آیه مكى در سوره یازدهم (سوره هود) افزوده تا عدد ۲۳۱ را كه ارزش عددى «الر» است، بدست آورد. «الر» حروف آغازین این دو سوره و نیز سوره‌هاى دهم و چهاردهم و پانزدهم است كه طاهر از آنها ذكرى به‌ میان نیاورده است. گفتنى است كه شمار آیات هیچیك از این سوره‌ها با ارزش عددى حروف مقطعه آنها برابر نیست و در هیچ مورد، تعداد آیات اصلى یا مكّی‌اى كه طاهر پیشنهاد كرده است با آنچه از چاپ معیار قرآن (مانند مصحف ملك فؤاد یا مصحف مدینه منوره) برمی‌آید تطابق ندارد، چه رسد به این كه بخواهیم رأى او را از منظر تاریخ نزول سوره‌ها نقد كنیم. 💐 @jqk_ir 💐

مباحث #حروف_مقطعه 📍قسمت یازدهم📍 ✍ 🍃به عنوان ادات تنبیه🍃 یكى دیگر از نظریه‌هاى رایج این است كه هر یك از این حروف به مثابه ادات تنبیه (از قبیل اَلا، اَما، و هان) هستند و می‌گویند چون مشركان با هم قرار گذاشته بودند از قرآن اِعراض كنند و به آن گوش نسپارند و در اثناى خواندن آیات سر و صدا راه بیندازند، خدا سخنان خود را در برخى از سوره‌ها با این حروف آغاز كرد تا موجب سكوت مشركان و انگیزه هشیارى و استماع و جلب‌ نظر آنان به قرآن گردد. ✨ در این‌باره كه «چرا خدا از ادوات تنبیه مشهور بهره نگرفته است؟» گفته شده كه قرآن كلامى است كه به سخن بشر شباهت ندارد؛ پس باید با نوعى از ادوات تنبیهِ نامعهود و نامتعارف آغاز گردد تا از كلامهاى دیگر بلیغ‌تر و مؤثرتر باشد. ✨ به نظر طرفداران این رأى، این كه بی‌درنگ پس از این حروف، درباره قرآن و تنزیل یا انزال آن سخن به میان آمده گواهِ درستىِ این نظریه است؛ به‌ ویژه آنكه همه این سوره‌ها به‌ جز سوره بقره و سوره آل‌ عمران، مكی‌اند. حتى این دو سوره مدنى هم در روزگارى نازل شده‌اند كه میان مسلمانان از سویى و یهودیان و ترسایان از سویى دیگر، رویارویى و ستیز سختى برپا بوده است. ✨ یكى از عالمان كه نام او را خویى یا خویبى خوانده‌اند، بر آن است كه چون ممكن بود گاه ذهن و دل رسول اكرم صلی الله علیه و آله مشغول مسائل ناسوت باشد، جبرئیل مأمور شد براى تنبیه و جلب‌ توجه پیامبر، سوره‌هایى از قرآن را با این حروف بر او بخواند، ولى رشیدرضا (ج۸، ص۳۰۳) بعید دانسته است كه براى پیامبر ادات تنبیه بكار برده باشند، زیرا ایشان همواره هشیار و روحانیت بر طبعش چیره بوده، در نتیجه این تنبیه اولا و بالذّات متوجه مشركان مكه و سپس متوجه اهل كتاب در مدینه است. 💐 @jqk_ir 💐

مباحث #حروف_مقطعه 📍قسمت دوازدهم📍 ✍ 🍃حروف مقطعه و اشاره به حقانیت اهل البیت علیهم اسلام🍃 🔷علامه حسن زاده آملی در کتاب انسان و قرآن در ذیل عنوان "بحثى اجمالى در حروف مقطعه" می گوید: 👈بدان كه فواتح سور قرآن يعنى همان حروف مقطّعه، پس از حذف مكرّرات از آنها، چهارده حرف باقى مانند، كه در اين تركيب صراط على‌ حق‌ نمسكه يا على صراط حق نمسكه جمع شده است. و آنها را، در اصطلاح علماى عدد، حروف نوارنيه دانند؛ و مقابل آنها را حروف ظلمانيه خوانند؛ و به عدد چهارده بودن حروف نورانى را اشاره به سرّ قرآن دانند، كه قرآن ظاهر و تمام و واضح نشد مگر به هياكل نوريه چهارده نفر، كه اهل بيت عصمت و طهارت و وحى‌ اند و در كلمه مباركه طه جمع‌ اند  💐 @jqk_ir 💐