✡️ تصویر جدید و بازسازی شده عالیخانی، نماد تحولات جامعه ایران از دهه هفتاد (2) 1️⃣ گزارش حمید کیهان در بی‌بی‌سی فارسی واقع‌بینانه‌تر و عمیق‌تر از برخی رسانه‌های ایرانی جایگاه عالیخانی در ایران دهه ۱۳۴۰ و سرشت رانتیه اقتصاد «عصر انقلاب سفید» (دهه ۱۳۴۰) را بیان کرده است. این گزارش به درستی تأکید می‌کند که دوران تصدی #علینقی_عالیخانی در وزارت اقتصاد (از بهمن ۱۳۴۱ تا مرداد ۱۳۴۸) دوران «تصویب و به اجرا درآمدن اصلاحات شاه موسوم به انقلاب سفید»‌ بود و می‌افزاید:‌ الگوی این اقتصاد «متمایل به چپ... تأکید بر توسعه سریع بخش صنعت (و بعدها مجتمع‌های کشاورزی - صنعتی) و تبدیل اقتصاد "شبه فئودالی- تجاری" ایران به یک اقتصاد صنعتی پیشرفته بود. در این الگو، که ملهم از نظریه‌های توسعه متمایل به چپ آن زمان بود [بخوانید تئوری‌های روستو]، برنامه توسعه اقتصادی اساساً بر مبنای سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی در صنایع به‌منظور ایجاد اشتغال برای کارگر مازاد بخش کشاورزی سنتی و در نتیجه انتقال نیروی انسانی از بخش سنتی به بخش نوین تدوین می‌شد.» (حمید کیهان، «علینقی عالیخانی، وزیر اقتصاد هویدا، علم و منصور درگذشت»، بی‌بی‌سی فارسی، ۲۵ ژوئن ۲۰۱۹/ ۴ تیر ۱۳۹۸) 2️⃣ این همان #استراتژی_توسعه است که از سال‌های ۱۳۷۰ در ابعادی بس عظیم‌تر از دهه ۱۳۴۰ به‌ویژه بر بنیاد گسترش #مونتاژ_خودرو احیا شد و وضع کنونی جامعه ایرانی را، هم از منظر اقتصادی و هم از منظر تحولات ساختاری- فرهنگی و ایجاد قطب‌های انبوه جمعیتی در پیرامون ابرشهرها، پدید آورد. غایت آرمانی نظریه توسعه روستو ایجاد «جامعه مصرف انبوه» بود که به‌نظر می‌رسد ایران کنونی در حدّی شگفت و غیرقابل باور در مقایسه با دهه ۱۳۴۰ به آن رسیده است. 3️⃣ مطرح شدن تدریجی عالیخانی به‌عنوان «نابغه اقتصادی» منطبق با این تحول بود که از دهه ۱۳۷۰ آغاز شد؛ دورانی که #الیگارشی نوخاسته و رانتیه شکل‌گرفته در درون جمهوری اسلامی ایران «پیوندهای فراملیتی» خود را شکل می‌داد و ارتباطات خویش را با همان کانون‌هایی که در دوران پهلوی هدایت اقتصاد ایران را به دست داشتند بازسازی و استوار می‌کرد؛ همان کانون‌ها و حتی با همان شخصیت‌ها یا اَخلاف آنان. در این دوران،‌ همپای تجدید فعالیت بانک HSBC در ایران، مجتمع بانکی که در کسوت بانک شاهی نخستین اسکناس ایران را در زمان ناصرالدین شاه چاپ کرد، و همزمان قانونی شدن فعالیت بخش خصوصی در حوزه بانکداری، سلطه این الیگارشی بر اقتصاد، و به تبع آن فرهنگ و سیاست ایران، تثبیت شد. این سلطه به‌تدریج ابعادی #مافیایی یافت بدین‌معنا که راه غارت هر چه بیشتر ثروت ملی را به ضرب سازوکارهای غیرقانونی و گانگستری در پیش گرفت. 4️⃣ این الیگارشی سال‌هاست پروژه #یلتسینیزاسیون ایران را دنبال می‌کند، یعنی تکرار مدل #فروپاشی نظام «ایدئولوژیک» اتحاد شوروی در اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوائل دهه ۱۹۹۰ میلادی و انتقال قدرت به #الیگارک‌ها یی که اینک در درون ایران شکل نهایی گرفته‌اند؛ الیگارک‌هایی که مانند شوروی سابق در بسیاری موارد خاستگاه اطلاعاتی- امنیتی و «حزبی» (ایدئولوژیک) دارند و از پیوندهای عمیق فراملیتی با کانون‌های معین مالی- سیاسی در غرب برخوردارند. ✍️ عبدالله شهبازی ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter