اين آيه نوراني ﴿لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ﴾[1] نه مسئله فقهي است و نه مسئله اخلاقي، فقط مسئله کلامي است. بيان اين علوم سهگانه اين است که در فقه وقتي گفته ميشود که مختاري بين اين و آن، حالا يا واجب تخييري است مثل اين کسي که وارد حرم الهي شد مخير بين قصر و اتمام است، اين واجب تخييري است يا دو تا راه مباح است ميخواهيد از اين راه برويد يا از آن راه برويد، هر دو حلال است. در احکام تخييري ميگويند فرقي نميکند يا آن يا اين. اين مسئله فقهي است. در مسائل اخلاقي هم از نظر تربيت بعضيها راه خاص دارند ميگويند اين راه، بعضي ميگويند آن راه، بعضي با فلان عبادت، بعضي ميگويند با فلان عبادت، ميگويند مختاريد، حالا يا از اين راه، يا از آن راه، بايد خودتان را به کمال برسانيد. اينها تخيير است؛ اما اين ﴿لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ﴾ - معاذالله - در صدد بيان اين نيست ميخواهي قبول بکن يا ميخواهي قبول نکن فرق نميکند، در صدد تخيير بين دو امر و اباحه دو امر نيست، اين ميشود اباحهگري. اگر هيچ فرقي بين حلال و حرام و بهشت و جهنم نباشد - معاذالله - اينکه ميشود اباحهگري. پس اين ﴿لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ﴾ به هيچ وجه مسئله فقهي نيست. به هيچ وجه مسئله اخلاقي هم نيست که در فضاي اخلاقي يا اين راه را برويد يا آن راه را برويد، يا راهِ دين را داشته باشيد يا راه ديگري برويد، اين فقط مسئله عميق عريق علمي کلامي است؛ يعني جبر باطل است، تفويض باطل است که هر دوي اينها نفسگير است.وايات ما اين است که «لَا جَبْرَ وَ لَا تَفْوِيضَ وَ لَكِنْ أَمْرٌ بَيْنَ أَمْرَيْن‏»،[5] اين امر بين الامرين از آيه نوراني ﴿لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ﴾ بدست آمده است. اين آيه نه مربوط به مسئله فقهي است، نه مربوط به مسئله اخلاقي، فقط مربوط به مسئله کلامي است؛ يعني جبر در عالم مستحيل است، نه بد است. تفويض مستحيل است مسئله بد و خوب نيست حلال و حرام نيست. تفويض معنايش اين است که انسان کاري انجام بدهد که منقطع عن الله باشد. رابطه انسان با خدا قطع بشود، اين محال در محال در محال است. يک موجود ممکن چگونه ممکن است که ارتباطش از خدا قطع بشود؟ تفويض معنايش اين است که شخص مستقل در کار است، مستقل مستقل است! جبر معنايش اين است که هيچ استقلالي در کار نيست، مثل اين است که دست کسي را ميگيرند از جايي به جايي ميبرند. اين آيه نوراني ميخواهد بفرمايد نه جبر در عالم هست که مستحيل است، نه دقيقتر و عريقتر و عميقتر از آن تفويض در کار است ﴿لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ﴾ فشاري در عالم نيست. يا راه جهنم، يا راه بهشت، يا قبول يا نکول، يا ايمان و يا کفر، در هر دو حال، مختار است. اباحهگري نيست. ميخواهي اين راه را بروي ميخواهي آن راه را بروي هر دو حلال است! اين ميشود اباحهگري؛ لذا امر به معروف سرجايش محفوظ است، تهديد سر جايش محفوظ است، امر به معروف مراتب چهارگانه دارد اول و دوم برای مردم است، سوم و چهارم برای حکومت است. اينطور نيست که هر کسي آزاد باشد هر کاري را بخواهد انجام بدهد. پس ﴿لا إِكْراهَ﴾، يعني «لَا جَبْرَ وَ لَا تَفْوِيضَ وَ لَكِنْ أَمْرٌ بَيْنَ أَمْرَيْن‏»، انسان مختار است نه مفوّض. مفوّض يعني ارتباطش از خدا قطع است مستقل است. يک موجود ممکني که نفس کشيدنش به قدرت الهي است، تمام موجودات بايد همکاري کنند تا او نفس بکشد، مگر ميشود يک لحظه ممکن الوجود از واجب الوجود منقطع بشود؟ تفويض خطر علمياش از جبر به مراتب بيشتر است. تفويض مستحيل در مستحيل است. جبر هم مستحيل است. آيه ناظر به مسئله کلامي است، نه ناظر به مسئله فقهي است نه ناظر به مسئله اخلاقي است. انسان آزاد است يا قبول يا نکول. اين يک آزادي کلامي است، نه آزادي فقهي. آزادي فقهي بين مباحين است. آزادي فقهي بين دو تا واجب تخييري است. آزادي فقهي بين دو تا امر جزئي است که هر دو را شارع مقدس مصداق يک امر کلي ميداند. بنابراين اين ﴿لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ﴾ يعني «لَا جَبْرَ» در دين. لذا هيچ کس در قيامت حق اعتراض ندارد. به قول مرحوم فردوسي: اگر بار خارست خود کِشتهاي ٭٭٭ وگر پرنيانست خود رشتهاي[6] 🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰 واژه یاب: #جبر_و_اختیار #تفویض #اباحه_گری 🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰 برداشتها: 1️⃣تبیین مساله جبر و اختیار •┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈• https://eitaa.com/kashkole_tabligh