eitaa logo
دانشگاه قرآن
344 دنبال‌کننده
779 عکس
1.9هزار ویدیو
84 فایل
🕋لینک دانشگاه قرآن 🕋 دانشگاه مجازی با محوریت آموزش روخوانی، روانخوانی، تجوید، مفاهیم و تفسیر قرآن از مبتدی تا عالی تمام سنین قرآن را آسان و رایگان یاد بگیریم ⬇️ https://eitaa.com/ketab1404
مشاهده در ایتا
دانلود
❇️جلسه یازدهم❇️ 👈 طنین و انعطاف مهم ترین ویژگی های صوت در میان ویژگی های مربوط به صوت، مهم ترین ویژگی های صدا در درجه اول طنین و سپس انعطاف صدا می باشد. چرا؟ به خاطر اینکه برای اجرای نغمات داشتن یک صدای خوش طنین بسیار مهم است. بسیاری از قراء هستند که الحان و نغمات بسیار خوبی را اجراء می کنند ولی دارای طنین زیبائی نیستند، و گاهی هم قرائی هستند که الحان و نغمات را ساده اجراء می کنند ولی به خاطر داشتن طنین زیبا، خواندنشان بسیار خوب جلوه می کند. مثل استاد عبدالباسط. استاد عبدالباسط شکل های ساده ای از نغمات را اجراء می کند و تلاوتش به پیچیدگی تلاوت مصطفی اسماعیل نمی رسد، اما به خاطر داشتن یک صدای خوش طنین و زنگ دار و زیبا بسیار بر روی مخاطبین تاثیر می گذارد. بنابراین در میان ویژگی های صوت از همه بیشتر طنین و در درجه بعدی انعطاف از اهمیت زیادی برخوردار است. چرا؟ به خاطر اینکه که اگر ما انعطاف صدا نداشته باشیم، امکان اینکه درجات مختلف یک نغمه را اجراء کنیم، نداریم و بنابراین صدای ما نغمه پذیر نخواهد بود.
❇️جلسه یازدهم❇️ 👈انواع مقامات همانطوری که قبلا گفته شد در بین درجات یک گام موسیقائی، 4 درجه اول را دانگ اول(جنس اول) گویند که مهمترین قسمت ساختمان یک مقام، همین 4 نت اول(4درجه اول) می باشد که به عنوان جنس اول(جنس اصلی) معروف است. بر اساس تفاوت هایی که در اجناس مقام های مختلف وجود دارد به طور کلی می توان گفت که 3 نوع مقام وجود دارد : 1 – مقام اصلی 2 – مقام فرعی 3 – مقام مرکب اگر بخواهیم اصطلاح اصلی و صحیح تری را نسبت به هر کدام از انواع مقامات به کار ببریم، بهتر است به جای مقام اصلی همان کلمه مقام و به جای مقام فرعی از اصطلاح نغمه استفاده کنیم. در واقع مقام های فرعی، نغماتی هستند که در دل یک مقام اصلی اجراء می شوند. مثل بیات حسینی که نغمه فرعی است که در مقام اصلی بیات اجراء می شود و بعد از آن نیز مقام های مرکب هستند که در واقع ترکیبی از 2 جنس مختلف می باشند. مثل ترکیب جنس حجاز+جنس سیکا = نغمه هزام(خزام) (به ضم هاء و خاء) که در جای خود در بحث مقامات فرعی خواهیم گفت که از اجناس مختلفی که در یک مقام یا مقامات مختلف وجود دارد، چه ترکیباتی به وجود می آید. مقام های اصلی مثل رنگ ها می مانند مثلا اگر رنگ های قرمز – زرد – آبی – سفید را رنگ های اصلی در نظر بگیریم. اگر رنگ قرمز را با رنگ زرد مخلوط کنیم، رنگ نارنجی بدست می آید. بنابراین رنگ نارنجی، رنگ فرعی به حساب می آید. یا فرض کنید رنگ زرد را با رنگ آبی مخلوط کنیم، رنگ سبز و مثلا رنگ سفید را با رنگ قرمز مخلوط کنیم، رنگ صورتی به وجود می آید. مقامات نیز مانند رنگ های اصلی هستند که با تلفیق همدیگر، مقامات مرکب به وجود می آیند. یعنی می شود مقام های جدیدی تولید کرد. در موسیقی تلاوت و در استفاده از مقامات عربی ما شاهد هستیم که بسیاری از وقت ها، رنگ های اصلی(مقامات اصلی) که در این 4 صدای اول شکل می گیرند وقتی با هم ترکیب شوند، یک جنس جدیدی را به وجود می آورند که در 4 نت دوم شکل می گیرد و بدین ترتیب مقام فرعی جدیدی تشکیل می شود.
❇️جلسه دوازدهم❇️ 👈طنین در پرده های مختلف ممکن است صدای کسی در یک پرده ای دارای طنین زیبا باشد ولی در پرده دیگر چنین حالتی را نداشته باشد. اگر به تلاوت استاد مصطفی اسماعیل دقت کنید معمولا در پرده های شروع و در پرده های بم خیلی مخاطب را جذب نمی کند. اما وقتی به حوزه های توسط صدا و اوج که می رسد زیبائی خاص خودش را پیدا می کند و از این نظر نقیصه ای ندارد و بالعکس بعضی صداها هستند که در پرده های بم بسیار زیبا هستند ولی وقتی این صداها به پرده های اوج یا جواب که می رسند زیبائی خودشان را از دست می دهند. نمونه این صداها، صدای استاد احمد بسیونی است که ایشان به خصوص در تلاوتهایی که در سالهای اخیر در ایران داشت وقتی که به اوج می رسید، صدا از آن حالت زیبائی و ملاحت خارج می شد ولی در پرده های بم صدای این استاد یکی از فاخرترین صداها در میان قراء مصری می باشد. یکی از خصوصیات صدا که در انتخاب گوینده در صدا و سیما و مراکز مهم است، طنین صدا است. یعنی در گویندگی کسی با نغمه پذیر بودن صدا یا با ارتفاع صوت یا مساحت صوتش کار ندارد. اما روی طنین صدا و جذابیت ذاتی صدا خیلی حساسیت وجود دارد. اکثر گوینده هایی که در مراکز صدا و سیما استخدام می شوند بر اساس تست های صوتی که مربوط به طنین صدای آنها است، گزینش می شوند. طنین صدا در مردان در پرده های باس و توسط قرار دارد. یعنی یک صدای فاخر و زیبا از نظر طنین در پرده های اوج کمتر یافت می شود. و بیشتر در پرده های بم و پائین خودش را نشان می دهد.
❇️جلسه دوازدهم❇️ 👈فواصل موجود در دانگ اول مقامات اصلی مقامات اصلی که در موسیقی عرب 7 مقام هستند و در عبارت صنع بسحر (یعنی ساخته شده در سحرگاه) خلاصه شده اند، عبارتند از : ص : مقام صباء ن : مقام نهاوند (نهوند) ع : مقام عجم ب : مقام بیات (بیاتی) س : مقام سیکا (سه گاه) ح : مقام حجاز راء : مقام راست اینها مقامات اصلی هستند که در 4 درجه اول، فواصلشان به هیچ عنوان با هم مشابهتی ندارند. به عنوان مثال 4 درجه اول مقام راست را که از نت Do شروع می شود، مورد بررسی قرار می دهیم. میخواهیم ببینیم چه فواصلی بین این درجات هست که مقام راست را تولید می کند. 4 درجه اول این مقام به این ترتیب هستند : از چپ به راست بخوانید : 3/4 3/4 1 همانطوری که قبلا گفته شد جمع 4 درجه اول برابر با 2.5 پرده می باشد، چون گام طبیعی به این صورت بود. 3 عدد بالا را با هم جمع کنید، قطعا به عدد 2.5 خواهید رسید. حال وقتی مقام بعدی را بررسی کنیم می بینیم که این فواصل در 4 درجه اول تغییر پیدا می کنند. ولی جمع فواصلشان همان 2.5 پرده خواهد بود. مثلا فواصل مقام بیات در 4 درجه اول به این صورت است : از چپ به راست بخوانید : 1 - 3/4 - 3/4 یا در مقام حجاز که این فواصل باز تغییر پیدا می کنند. به این ترتیب : 1/2 - (1.5پرده)1.1/2 - 1 یا در مقام عجم که فواصل آن در 4 درجه اول به این ترتیب می باشد : 1/2 - 1 - 1 یا مقام نهاوند که فواصل آن در 4 درجه اول به این ترتیب می باشد : 1 - 1/2 - 1 همه ساختمان اصلی مقامات در دانگ اول به هیچ عنوان با هم مشابهتی ندارند و فقط جمع فواصل آنها به صورت قراردادی 2.5 پرده می باشند.
❇️جلسه چهاردهم❇️ 👈عوامل موثر در نیکویی و تحسین صوت ۱- تربیت صوت: شاید در نگاه اول به نظر می رسد تربیت صوت همان تمرین و ممارست است و بنابراین جدا نمودن این دو از یکدیگر چندان منطقی نیست لیکن با توضیحاتی که در دنباله بحث خواهد آمد معلوم می شود که منظور ما از تربیت صوت چیزی متفاوت از تمرین و ممارست می باشد. برای این بحث دو نکته قابل ذکر است: الف) اصل و جوهره صوت زیباست که خاصیت نغمه پذیری ذاتی دارد و به گوش آدمی خوشایند و مطبوع می باشد. اگر کسی جوهره ذاتی در صدایش نداشته باشد تمرین و ممارست هیچگونه نقش تربیتی ندارد مثل باغبانی که با وجود همه امکانات در زمین شوره زار گل بکارد. قطعاً او نمیتواند به مقصود خود برسد. ب) ویژگی های صوت از قبیل ارتفاع شدت طنین و تحریر است که خود این ویژگی ها نیز تفکیک پذیرند زیرا برخی از آنها به گونه ای هستند که تمرین و ممارست در تربیت آنها نقشی ندارد از جمله این ویژگی ها میتوان به طنین و تحریر اشاره کرد. تا به حال کسی نبوده که بتواند ذات و شخصیت صوت خود را تغییر داده و ماهیت آن را عوض کند هرچند بسیاری از اشخاص را می توان پیدا کرد که در تقلید اصوات توانایی و مهارت فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند اما این موضوع امری تصنعی میباشد و به معنای تغییر در ذات و ماهیت صوت نمی باشد البته در مورد برخی دیگر از ویژگی های صوت مثل ارتفاع و قوت وضعیت تا حدودی متفاوت است یک شخص با تمرین اصولی و صحیح می‌تواند در یک محدوده مشخص به تقویت این دو ویژگی بپردازد اما ارتقای شخص در این دو ویژگی اندازه و میزان مشخصی دارد به طور مثال شخصی با داشتن صدای متوسط( از لحاظ گستره صوتی) صدایش را با تمرین اصولی به سمت درجاتی از محدوده ی اصوات بم یا زیر سوق بدهد. از آنچه که بیان شد بر می آید که تعلیم و تربیت صوت تنها در مورد اصواتی موثر است که دارای جوهره ذاتی بوده و خاصیت نغمه پذیری را داشته باشند.
❇️جلسه پانزدهم❇️ 👈تربیت گوش و صدا چنان که می دانیم صداها از طریق گوش به مغز ما می رسند و در آنجا پس از تجزیه و تحلیل مفهوم هر یک برای ما مشخص می گردد پس داشتن یک گوش سالم و تیز نقش فوق العاده مهمی در دریافت هر چه بهتر اصوات و در نتیجه پیام های حاصل از آن برای مغز ما دارد. شاید به جرات بتوان گفت بسیاری از انسانها که از ذوق موسیقی بی‌بهره‌اند به دلیل آن است که گوش آنها دارای استعداد لازم برای دریافت کامل اصوات نیست و به همین دلیل اصوات موسیقایی را با تمامی زوایا و نت های موجود در آن درک نمی کنند در مقابل افرادی هستند که دارای تیز گوشی بیشتری بوده و می توانند نت های گوناگون و بیشتری را در یک صوت موسیقی بشنوند و در حقیقت نت هایی را دریافت نمایند که دیگران قادر به درک آن نیستند از جمله این افراد نوابغ بزرگ موسیقی جهان هستند که در قله تیز گوشی قرار دارند در حد فاصل این قله و آن بی بهره گیری از ذوق موسیقایی مراتب و درجات مختلفی وجود دارد که تعیین کننده میزان استعداد موسیقایی افراد است. اکنون با توجه به اهمیت گوش گوش در موسیقی باید توجه کنیم که اساساً با بهره مندی از یک گوش تربیت شده شخص بهتر می تواند صدای خود را مورد استفاده قرار دهد و به وسیله همین گوش است که شخص عیبهای صوت خود را از حیث اجرای صحیح صدای نتها و گرفتن پرده های مختلف تشخیص می دهد. نیز همین گوش است که تعادل و توازن موسیقایی را در موقع خواندن برقرار و حفظ می کند لذا در مکان های پر سر و صدا به دلیل وجود صداهای اضافی که روی گوش اثر می گذارند اجرای برنامه‌های موسیقایی دشوار و حتی غیر ممکن است و احتمال خروج های لحنی و صوتی خواننده نیز به مراتب افزایش می یابد پس تعلیم و تربیت گوش و در نتیجه تربیت صوت برای یک قاری امری کاملاً ضروری به نظر می رسد. چه بسا افرادی که تا اندازه ای از خواص یک گوش موسیقایی برخوردارند ولی به علت بی توجهی در تعلیم و تربیت گوش امکان استفاده کمتری از صدای خود دارند برای این گونه افراد این مشکل به خصوص در مواردی که نت های مجاور کمتر از یک پرده با هم فاصله دارند یا با سرعت بیشتری اجرا می شوند خود را نشان می‌دهند. برای رفع این کاستی صدای افراد در مراکز آکادمیک موسیقی از روشی به نام سلفژ استفاده می‌کنند روشی است که هرچند در بدو تولد خود به معنای نت خوانی بوده اما امروزه بیشتر به تربیت گوش و شنوایی اطلاق می گردد در حقیقت با این روش به هنرجو یاد می‌دهند که چگونه صدای نت ها را به وسیله گوش تشخیص داده و با صدای خود اجرا نماید. تمرین و ممارست به وسیله سلفژ گوش و صدا به مرور به یک هماهنگی کامل می رسد به طوری که هم گوش قادر به تجزیه و تحلیل نت ها خواهد شد و هم صدا قادر به اجرای نت ها می شود. صدای خوش و زیبا گوهری است که در ابتدای کودکی درخشش و تعلق خود را نشان می دهد اما بر اثر بی توجهی و یا فراهم نبودن شرایط لازم برای رشد به مرور دچار زنگار و غبار می گردد به طوری که مرور ایام و افزایش سن مانع از تربیت صدا می گردد.
❇️جلسه شانزدهم❇️ 👈عوامل موثر در نیکویی و تحسین صوت ۲)تمرین و ممارست پس از آنکه معلوم گردید زمینه و استعداد لازم در صدای یک شخص وجود دارد و او نیز چه به طور علمی و چه به شکل تجربی صدا را تحت تربیت قرار داده است، لازم است به منظور حفظ آمادگی شخص با تمرینات صحیح و مستمر صدا را تحت مراقبت های لازم قرار دهد. چه بسا افرادی که دارای صدا های خوب و تربیت شده ای بوده اند اما در اثر رها کردن و ترک تمرین به مرور از فرم لازم خارج شده‌اند. پس معلوم شد که منظور در اینجا از جدا نمودن عنوان تمرین از تربیت نه تمرینات مربوط به تعلیم و آموزش صدا، بلکه تمرینات مربوط به حفظ آمادگی صداست. امروزه اهمیت تمرینات مستمر نه تنها در زمینه صوت بلکه در همه رشته‌های هنری امری مسلم و اثبات شده می باشد البته چگونگی و میزان این تمرینات بستگی به جنس صدا و آمادگی آن و نیز رشته تخصصی خواننده دارد . در باب تمرینات صوتی مربوط به تلاوت قرآن کریم نظرات و دیدگاه های متفاوتی وجود دارد و هر مدرسی ممکن است روشی را به عنوان روش صحیح تمرین برای شاگردان خود تجویز نموده و آن را توصیه کند لیکن از مجموعه تجارب به دست آمده و نیز بررسی متون موجود توصیه ها و روش های زیر برای تمرین و ممارست در زمینه تلاوت قرآن کریم پیشنهاد میگردد: ۱. بهترین زمان برای انجام تمرین بامداد و ابتدای شب می باشد ۲.تمرین هنگام بامداد بهتر است با پرده پایین شروع شده و حداکثر تا پرده های متوسط صدا ادامه پیدا کند استفاده از پرده های اوج را بهتر است در تمرینات هنگام غروب انجام شود ۳. حداقل میزان این تمرینات برای فرد مبتدی و متوسط بایستی ۳ تا ۴ روز در هفته و هر روز دو بار به شرحی که گفته شد باشد ۴. حداقل زمان در هر تمرین باید حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه باشد که متناسب با ظرفیت صدا و قوت جسمانی فرد تا دو برابر آن نیز قابل افزایش است ۵. در تمرین بامدادی برای گرم کردن صدا می توان از پایین ترین سطح صدا با تلفظ و کشش حروف مدی مثل آآآ به مدت ۳ تا ۴ دقیقه شروع کرد و به مرور درجه صوت را تا اندازه‌ای که صدا تحت فشار قرار نگرفته و از توان خارج نشود افزایش داد ۶.از آنجا که در فن تلاوت قرآن کریم با صدای قاری در بستر حروف و کلمات قرآنی جریان یافته و به مرور شکل می‌گیرد لازم است قاری در تمرینات خود به تلاوت آیات الهی به روش ترتیل یا تحقیق بپردازد ۷. برای ایجاد ثبات هرچه بیشتر در قرار صوت بهتر است تمرینات ویژه‌ای در نظر گرفته شده و قاری برای رفع این کاستی مدتی از وقت تمرین را به تلاوت با روش کاهش درجات صوتی از توسط به طرف بم یا پایین اختصاص دهد . در خاتمه لازم است یادآوری نماییم که تمرینات یاد شده تنها برای آمادگی و بهبود صوت قاری می‌باشد اما بهبود کیفیت لحن قاری روش های ویژه خود را دارد