فتح الله گولن: اسلام لیبرال و الگوی تربیت سکولار فتح الله گولن (27 آوریل 1941 – 20 اکتبر 2024) مبلغ مذهبی، سخنران و فعال سیاسی ترکیه ای بود که در طول ۸۳ سال عمر خود توانست تاثیرات شگرفی را بر ترکیه و برخی دیگر از کشورهای اسلامی گذارد. گرچه آثار او در ظاهر امر بیانگر یک چهره مذهبی است اما در لایه های دیگر، فعالیت های او در حوزه تعلیم و تربیت، شبکه سازی سیاسی، خدمات اجتماعی و تبلیغ دینی بسیار پراهمیت بوده است. ▫️ اندیشه های دینی اسلام لیبرال گولن در طول عمر خود مشغول تدریس نسخه‌ای لیبرال از اسلام با عنوان اسلام آناتولیایی بود که مبتنی بر آموزه‌های سعید نورسی شکل گرفت. در این رویکرد اندیشه ای، تسامح و تساهل به شدت اهمیت دارد اما این رویکرد در غیر ایرانیان و شیعیان مطرح است. وی در یک سخنرانی گفت: «اگر هفت عالم یکجا جمع شوند، هرگز به ایران نخواهم رفت. در آخرت اگر راه بهشت از ایران بگذرد، من می‌پرسم آیا راه دیگری از کنار آن هست؟ اینقدر از این ریاکاران بیزارم! ممکن است این نفرت زیاده روی به نظر بیاید! البته در مسائل مختلف باید تعادل داشت، اما این طبیعت من است. من از دیرباز به این رافضی‌ها به چشم افرادی ریاکار، منحرف و تفرقه انداز در دنیای اسلام و آلت دست یهودیان نگاه می‌کنم. کسی نمی‌تواند آن‌ها را برای من توجیه کند». ▫️شبکه سازی مبتنی بر نخبگان یکی از مهم ترین ویژگی های جریان گولن این بود که هیچ گاه حالت سازمان خیریه به خود نگرفت؛ مگر به صورت تاکتیکی. این جریان از طریق خدمات دانشجویی نظیر کلاس های کنکور، تقویت دانشجویان در دانشگاه ها، بورسیه های دانشجویان خارج از کشور و نظایر اینها، توانسته بود، اعتماد دولت را جلب کند. او تا سال 2015 م، 1500 مرکز آموزشی در سراسر جهان ۱۲۰ کشور از جمله ایالات متحده بنیان نهاده است و درآمد او در در آمریکا بیش از ۵۰۰ میلیون دلار برآورد شده است! با این توصیف، می توان فعالیت جریان گولن را این گونه خلاصه کرد: آموزش اسلامی، کلاسهای کنکور و انتخاب افراد مستعد، خدمات جریان در راهیابی به دانشگاه و سپس استخدام در ادارات و دانشگاه ها و خدمات فرد به جریان. این حالت یک چرخش مستمر تشکیلاتی را در جریان گولن خلق نموده است. ▫️تاثیرگذاری بین الملی جریان گولن یکی از افراد نزدیک به گولن نقل می کند که در سالهای 1990 تا 1991 میلادی بود که گولن ما را جمع کرد و گفت: شوروی در حال فروپاشی است؛ بنابراین ما باید آماده باشیم و به استپهای آسیای مرکزی اعزام شویم. دانشجویانی که از سوی این جریان برای تحصیل به کشورهای خارجی بورس می شدند، بعد از فراغت از تحصیل در کشور هدف باقی می ماندند و در آنجا وارد ساختار آموزش عالی می شدند و یا مدارس غیر انتفاعی راه اندازی می کردند و از این طریق، اهداف جریان را دنبال می کردند. بعد از تأسیس مدارس، همان شکلی که در کشور ترکیه برای جذب و پرورش نیروهای مستعد انجام می شد، در این کشورها نیز اعمال می شد. به طور مثال در حال حاضر افراد جریان گولن به قدری در دستگاه حاکمیتی پاکستان نفوذ کرده اند که دولت پاکستان در صورت اقدام برای پاکسازی، بسیاری از اموراتش مختل خواهد شد. ▫️فعالیت سیاسی پنهان گولن در نظام قدر تیابی و اعمال نفوذ سیاسی، یکی از پروژه‌های گراهام فولر )اسلام شناس برجسته آمریکایی، کارشناس سازمان سیا، رئیس میز خاورمیانۀ سی.آی.ای( است. کسی که از برنامه ریزان سیاسی برای پیش‌بینی بلندمدت آیندۀ خاورمیانه بوده است) ارتباط گولن با اندیشۀ گراهام فولر زمانی بیشتر مشخص می‌شود که بدانیم، دختر او یعنی سامانتا آنکارا فولر، مترجم خصوصی شخص فتح الله گولن است. رکن اندیشۀ گولن این است که آمریکا ابر قدرت دنیا است و ما باید با او بسازیم. ناخدای کشتی دنیا آمریکاست. به آمریکا خدمات بده تا به تو خدمات دهد. همین گرایش به آمریکا، محل اختلاف طرفداران گولن با اربکانیها بود. زیرا گولنیها آمریکا را پذیرفته بودند، اما اربکانیها مخالف آمریکا هستند. گولنیها افراد یقه سفید را تربیت می‌کردند و در سازمانها و دانشگاهها و... نفوذ می دادند، اما اربکانیها با تودۀ مردم ارتباط داشتند. 📚خلاصه ای از کتاب خدمات اجتماعی در دنیا ج ۵ (موردکاوی ترکیه) ؛ با همکاری اندیشکده مرآت @m_rahmani_g