🔰 دغدغه‌مندان دینداری و آگاهی در جهان معاصر گزارشی از پروژه فکری برخی عالمان دین در دوران حاضر _ قسمت اول 📌به گزارش جوان آنلاین، یاسر عسگری در یادداشتی به تحلیل اندیشه برخی از بزرگان و عالمان معاصر پرداخته و پروژه فکری هرکدام از ایشان را طبقه بندی کرده است. دراین یادداشت آمده است: 🔺نداشتن پروژه فکری مشخص، نقطه ضعف برخی شخصیت‌ها و اندیشوران ماست. اینکه پروژه فکری هر اندیشوری برای او و مخاطبانش مشخص باشد، یک حُسن و توفیق برای او خواهد بود، مگر در موارد خاص و نادر که به دلایلی برخی اندیشوران تمایل ندارند پروژه فکری‌شان آشکار و عیان باشد. تجربه نشان داده است اگر پروژه فکری اندیشور یا کنشگری روشن باشد، اثرگذاری و ماندگاری بیشتری خواهد داشت. البته اندیشمندانی که در این یادداشت آمده‌اند، نه همه اندیشمندان جامعه‌اند و نه آنان که نام‌شان ذکر شد، در یک سطح اثرگذاری‌اند و نه یک محقق به تنهایی، می‌تواند پروژه فکری اندیشوران کشور را آنگونه که شایسته است، دریابد؛ بنابراین تعداد معدودی که نگارنده آثار آن‌ها را مطالعه کرده و از این جهت که فعالیت‌های رسانه‌ای دارند یا اینکه در رسانه‌ها و مراکز فرهنگی و علمی، آثارشان بیشتر دیده می‌شود، به ترتیب اولویت و اثرگذاری، انتخاب شده‌اند. طبیعی است در یک یادداشت، نمی‌توان به همه شخصیت‌های فکری، فرهنگی و سیاسی برجسته کشور پرداخت و اگر مخاطبان و دانشوران به ضرورت «داشتن پروژه فکری مشخص» ترغیب کند، نگارنده به هدف خود رسیده است. محتوای این یادداشت پیش‌تر در جلسات و گفتارهایی، در حسینیه هنر قم ارائه و هم اکنون مکتوب شده است. 🔸 کلان پروژه امام روح‌الله خمینی (ره) ️◀به نظر می‌رسد کلان پروژه امام خمینی (ره)، «احیای دین اسلام» در دوره معاصر است و برای اینکه نشان دهد دین اسلام برای همه دوران‌ها و از جمله دوران حاضر، سخنی برای گفتن دارد، باید به صورت جامع متبلور و محقق شود. تحقق جامع دین، جز با تشکیل حکومت اسلامی امکانپذیر نیست. امام پس از تشکیل حکومت اسلامی، سبک جدیدی از حکمرانی دینی ارائه داد که برای تمام پیروان ادیان هم قابل الگوبرداری است و حکومت جمهوری اسلامی نیز الگوی دین‌مداران دنیا شده است. اما چرا می‌گوییم که کلان پروژه امام «احیای دین» بوده، ولی «حکومت اسلامی» نبوده است، برای اینکه امام بر مبنای تعبیر قرآنی «قیام لله/ قوموا لله» تلاش داشته است، نام دین را که در دوره‌ای مورد هجمه ایسم‌ها، استبداد، طاغوت و استکبار بود، زنده کند. برای او تحقق و جامعیت دین در جامعه، مهم و اساسی بود و از سردمداران و مسئولان حکومتی، عمل به اسلام را خواستار بود. ️◀امام با توجه به تجربه‌های گذشته، به این نتیجه رسید که تنها راه «تحقق جامعیت دین در جهان»، تشکیل حکومت اسلامی و داشتن حاکم اسلامی عادل و نظام مقتدر اسلامی و جامعه اسلامی باورمند است که تمام هم و غم خویش را در این زمینه به کار گرفت. او خواست جامعه اسلامی را به سمت ظهور حضرت حجت (عج) سوق دهد و اگر فردی بگوید کلان پروژه امام (ره) زمینه‌سازی برای ظهور حضرت حجت (عج) بوده است نیز دور از ذهن و واقع نگفته است. گرچه امام از جمله افرادی نبوده که چنین ادعایی داشته باشد، ولی نقشی که در جهان معاصر ایفا کرد و باعث توجه مجدد جهانیان به دین و دینداران در این دوران شد، قابل ارزیابی و تحلیل است. در این میان اظهار نظرات بسیاری از رهبران ادیان در این زمینه وجود دارد که امام خمینی را سبب احیای مجدد دین (نه تنها دین اسلام) در دوران معاصر می‌دانند. (ر. ک: امام فراتر از مرزها، به کوشش پژمان عرب، تهران: انتشارات راه یار) 🔸 کلان پروژه فکری آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای ️◀برای هر شخصیتی، معمولاً پروژه‌های فکری به مرور کامل و با توجه به افزایش تجربه یا تعالی اندیشه‌ها عمیق‌تر می‌شود، بنابراین به جای یک کلان پروژه درباره زندگی و اندیشه یک شخصیت، می‌توان از چندین کلان پروژه سخن گفت که ممکن است در طول همدیگر باشند. «قرآن» جایگاه محوری در کلان پروژه رهبر معظم انقلاب دارد و چه در قبل و بعد از انقلاب، قبل و بعد از رهبری، همواره قرآن نقش و جایگاه و اصالت بنیادین را در فکر و اندیشه معظم له داشته است. شاید بتوان گفت کلان پروژه فکری آیت‌الله خامنه‌ای در پیش از انقلاب، «جامعه‌سازی قرآنی» یا تشکیل «حکومت و جامعه قرآنی» بوده است. ️◀ در دوره‌های اول رهبری، «نظام‌سازی قرآنی» (نظام به معنایی فراتر از حکومت و جامعه) و در دوره متأخر، «تمدن‌سازی قرآنی» است (تمدن به معنایی فراتر و فراخ‌تر از حکومت و جامعه و نظام و ملیت و طراحی برای تمام امت اسلامی و جوامع بشری). محوریت قرآن در اندیشه و منظومه فکری و معرفتی آیت‌الله خامنه‌ای، بسیار بنیادی است و می‌توان گفت این بزرگ از شخصیت‌های قرآن محور، جامع الاطراف و ممتاز دوران معاصر است. #کلان_پروژه_فکری #تغییر_فرهنگی 🆔 @m_rasad

🔰 دغدغه‌مندان دینداری و آگاهی در جهان معاصر گزارشی از پروژه فکری برخی عالمان دین در دوران حاضر _ قسمت دوم 🔸 کلان پروژه آیت‌الله مرتضی مطهری ️◀️می‌توان گفت کلان پروژه فکری آیت‌الله شهید مطهری، ارائه «اسلام عقلانی» است. با اینکه استاد مطهری یک فیلسوف، فقیه و مفسر برجسته است، اما بُعد متکلم بودن او و دفاع کلامی از دین بسیار بارزتر است. ناگفته نماند شرایط تاریخی هم بر تعیین پروژه فکری شخصیت‌ها مؤثر است و امثال شهید مطهری و همدوره‌ای‌هایش، در دوره‌ای زندگی می‌کردند که اساس دین و باور‌های دینی به صورت جدی زیر سؤال رفته بود یا می‌رفت، اما با این همه ایشان درصدد تبیین عقلانی از دین است و همه آثار و نوشته‌ها و گفتار‌های او را باید در این کلان پروژه تعریف و تبیین کرد. می‌توان گفت همه نوشته‌ها و سخنرانی‌های استاد، متناسب با نیاز زمان و پاسخگوی سؤالات «زمان» و «نیازسنجی مخاطبان» از ویژگی‌های ممتاز شهید مطهری است، بنابراین بدین سبب، آثار و گفتار‌های او متنوع و بسیار گسترده است و کمتر شخصیت حوزوی داریم که مانند ایشان در ابعاد مختلف علوم اسلامی اظهارنظر یا تبیین کارشناسی و البته دقیق و راهگشا داشته باشد. 🔸 کلان پروژه فکری آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی ️◀️درباره آیت‌الله مصباح یزدی بسیار گفته‌اند و هنوز جا دارد درباره اندیشه و عمل آن حکیم مجاهد بیشتر بگوییم. می‌توان گفت کلان پروژه فکری آیت‌الله مصباح «دفاع عقلانی و منطقی از عقاید اسلامی و شیعی و مبارزه با انحرافات فکری و عقیدتی» است که در این میان، بُعد سلبی آن یعنی «مبارزه با انحرافات فکری و عقیدتی»، پررنگ‌تر است. استاد دغدغه زیادی در زمینه دفع تهاجم فرهنگی داشت و تلاش‌های ایشان را ذیل این پروژه می‌توان تبیین نمود. یکی از خصلت‌های ویژه آیت‌الله مصباح «تکلیف مداری» ایشان است. ایشان مرد انجام وظیفه بود، نه نتیجه. در هر زمان آنچه تشخیص می‌داد وظیفه اوست، دنبال همان می‌رفت. مراحل مختلفی از زندگی و عمل آیت‌الله مصباح یزدی هست که بدون توجه به ملامت ملامت‌گران و خوشایند یا بدآیند دیگران، مواضع خویش را صریحاً اعلام و علنی می‌کرد. کم نبودند حامیان نظام اسلامی که بعد از تغییر رویکرد‌ها و روحیات، در قبال مسائل سیاسی و حوادث ساکت شدند، ولی آیت‌الله مصباح در عداد این دسته نبود و همچنان در عرصه‌های فکری، فرهنگی و سیاسی روشنگری می‌کرد. ایشان به راحتی از کنار انحرافات و التقاطات نمی‌گذشت و مخالف و منتقد شدید هر گونه دیدگاه انحرافی و التقاطی بود. 🔸 کلان پروژه آیت‌الله حسن حسن‌زاده آملی ️◀️کلان پروژه آیت‌الله حسن حسن‌زاده آملی را می‌توان «انسان و جامعه خودساخته/ مهذب الهی» دانست. هم و غم اصلی ایشان، تربیت انسان‌های خودساخته و بالطبع، جامعه خود ساخته است. او توجه ویژه‌ای به ضرورت خودسازی انسان و تهذیب انسان بر محور قرآن و روایات (مکتب اهل بیت (ع)) دارد. شاید این عبارت از سخنان محوری او در طول زندگی باشد که «ای انسان‌ها! خود را ارزان می‌فروشید، شما برای ابدیت آمده‌اید....» حسن‌زاده تشنه دانش است و تأکید بسیاری بر کسب علوم و دانش‌های مختلف دارد و معتقد است «انسانی که مزاجش معتدل باشد خواهان کسب همه علوم است و به علم خاصی محدود نمی‌شود....» 🔸 کلان پروژه آیت‌الله عبدالله جوادی آملی ️◀️تعیین کلان پروژه آیت‌الله عبدالله جوادی آملی کار سهلی نیست، اگرچه او نیز همانند شهید آیت‌الله مطهری، درصدد تبیین عقلانی از دین و آموزه‌های دینی است، ولی با تمرکزش در حوزه تفسیر قرآن و فلسفه اسلامی، درصدد تربیت انسان‌های حکیم مُهذّب قرآنی (خودساخته) است. در منظومه فکری آیت‌الله جوادی آملی، نقش عقلانیت اسلامی، عقلانیت قرآنی و عقلانیت فلسفی، بسیار پررنگ است و کمتر وارد چالش جدی و بنیادین با مفاهیم دنیای مدرن می‌شود. (برخلاف رویکرد‌های آیت‌الله مصباح یزدی به صورت ویژه و برخلاف رویکرد‌های شهید آیت‌الله مطهری به صورت عمومی) #کلان_پروژه_فکری #تغییر_فرهنگی 🆔 @m_rasad

🔰 دغدغه‌مندان دینداری و آگاهی در جهان معاصر گزارشی از پروژه فکری برخی عالمان دین در دوران حاضر _ قسمت سوم 🔸 کلان پروژه آیت‌الله محی‌الدین حائری شیرازی ◀️کلان پروژه آیت‌الله محی‌الدین حائری شیرازی را می‌توان «تربیت فطری انسان» یا «برگشت انسان‌ها به تربیت فطری آنها» دانست. آیت‌الله حائری شیرازی به انسان شناسی توجهی ویژه دارد و می‌توان گفت نظریات اصلی او، در باب انسان شناسی است. او در انسان شناسی‌اش، به «فطرت» توجه ویژه دارد و تلاش دارد تا انسان‌ها به این ودیعه الهی خود وقوف یابند و مسیر بندگی و فطرت الهی خویش را در پیش بگیرند. حکمت گمشده مؤمن است و گویی آیت‌الله حائری شیرازی در زندگی‌اش خواسته است این مسئله را به انسان‌ها و مخاطبانش یادآوری کند. 🔸 کلان پروژه آیت‌الله سیدهادی خسروشاهی ◀️استاد سیدهادی خسروشاهی از دانشوران و روحانیون مجاهدی بود که می‌توان کلان پروژه فکری او را «احیای اسلام سیاسی» دانست که در این زمینه توجه ویژه‌ای به تقریب مذاهب اسلامی و وحدت جوامع مسلمان و ارتباطات بین اندیشمندان و جریان‌های اسلامی داشت. او به دانستن سابقه و گذشته جریان‌های اسلامگرای داخلی و خارجی، توجه ویژه داشت و از این منظر به ثبت و ضبط حوادث و اتفاقات و سوابق جریانات اسلامگرای جهان پرداخت. او به دنبال وحدت جوامع اسلامی و تشکیل امت واحده اسلامی بود و علاوه بر نقد رویکرد‌ها و نقشه‌های استعمارگران و مستشرقان، توجهی به بازشناسی شخصیت‌های علمی و فرهنگی جهان اسلام داشت و آثار ارزشمندی از خود به یادگار گذاشت. خسروشاهی به معرفی عقلانی شیعه در جهان اسلام پرداخت و از اندیشه سیاسی شیعه و فقه شیعه در محافل و همایش‌های بین‌المللی جهان اسلام دفاع می‌کرد. او خود را مبلغ اسلام و مکتب اهل بیت (ع) می‌دانست. 🔸 کلان پروژه آیت‌الله محمدعلی تسخیری ◀️پروژه فکری آیت‌الله محمدعلی تسخیری مانند پروژه استاد خسروشاهی، تبیین و دفاع عقلانی از شیعه در جهان معاصر بود، به ویژه در مواجهه با جهان اسلام. تعبیری که رهبر معظم انقلاب وی را با آن ستودند، یعنی «زبان گویای اسلام و تشیع»، بسیار مهم و کلیدی است. آیت‌الله تسخیری مانند استاد خسروشاهی، بیشتر فعالیت‌هایش در حوزه جهان اسلام تعریف می‌شود و ارتباط و گفتگو با پیروان ادیان دیگر. این دو بزرگوار علاوه بر تبیین عقلانی مکتب اهل بیت (ع)، به چالش‌های نظری دنیای معاصر، فراتر از مذاهب و مرز‌ها پاسخ داده‌اند. جای نگاه امام موسی صدر در فضای دین پژوهی و دینداری معاصر ما خالی است. امام موسی صدر ادیان را در خدمت انسان می‌دانست. او تلاش داشت نقش دین را در زندگی انسان‌ها تبیین کند. 🔸 کلان پروژه حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی ◀️حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی از آن طیف شخصیت‌های حوزوی است که کلان پروژه وی «تربیت انسان قرآنی» و «زندگی قرآنی» قلمداد می‌شود. او تلاش دارد همه مؤمنان و مسلمانان، توجه جدی به قرآن داشته باشند و قرآن جدی‌ترین منبع معرفتی برای مسلمانان محسوب شود و همچنین می‌کوشد که جامعه شیعی را با قرآن بیشتر مأنوس کند. شاید او به این مسئله باور عملی دارد که شیعیان از بین دو توصیه پیامبر اعظم (ص)، توجه بیشترشان به اهل بیت (ع) است و از نقش و جایگاه قرآن غافل شدند و درصدد است که به حدیث ثقلین، به درستی و کمال عمل کند و جامعه را به سمت بهره‌برداری همزمان قرآن و اهل بیت (ع) و همتایی این دو ثقل سوق دهد. استاد قرائتی نمونه‌ای برجسته از مبلّغ اسلامی و قرآنی در دوره حاضر است و لازم است تحقیقات فراوانی درباره رویکرد‌ها و تجربیات تبلیغی و تدریسی او انجام شود. قرائتی از قدرت تمثیلی و ساده‌سازی مفاهیم اسلامی و قرآنی، برخوردار است. استاد قرائتی در مقدمه خویش بر کتاب «پرتوی از اسرار نماز» (در فروردین ۱۳۶۹ ش/ رمضان ۱۴۱۰ ق) می‌نویسد: «ارائه معارف دین اسلام، در زمینه عقاید و احکام و اخلاق، آن هم به زبانی روشن و متکی به آیات و احادیث، ضرورتی است که نیاز علاقه‌مندان به این معارف را برآورده می‌سازد.» (پرتوی از اسرار نماز، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۴، تهران: ستاد اقامه نماز، ص ۱۱). او رویکرد خودش را ارائه معارف اسلامی و قرآنی ساده و همه فهم برای توده‌ها (غیرنخبگان) می‌داند. 🔗متن کامل را اینجا مطالعه بفرمایید. #کلان_پروژه_فکری #تغییر_فرهنگی 🆔 @m_rasad