#شعرشناسی 💠فروغ‌بخش شب انتظار آمدنی است رفیق آمدنی؛ غم‌گسار، آمدنی است به خاک کوچه دیدار آب می‌پاشند بخوان ترانه, بزن تار، یار آمدنی است ببین قناری چگونه ز شوق می‌لرزد مترس از شب یلدا، بهار آمدنی است بس است هرچه پلنگان به ماه خیره شدند یگانه فاتح این کوهسار آمدنی است 📝شاعر: (مرتضی امیری اسفندقه)💠 🔸با کمی دقت در شعری که با هم مرور کردیم، می‌توان نوعی تناسب را دریافت و آن تشابه بخش آخر بعضی مصراع‌ها و همچنین تکرار کامل کلماتی در آخر بیت اول و همه مصراع‌های دوم آنست. این تناسب را (#قافیه و #ردیف) یا (#موسیقی_کناری) می‌گوییم. کلمات انتظار، غم‌گسار، یار، بهار و کوهسار (قافیه) نامیده می شوند و (آمدنی است) که بعد از همه قافیه‌ها تکرار شده ردیف است. (موسیقی کناری) نیز مانند (وزن) که بعدها در مورد آن صحبت می‌کنیم، از همراهان همیشگی شعر فارسی بوده است و تکمیل‌کننده ساختمان آن می‌باشد. از میان قافیه و ردیف، سهم قافیه در موسیقی شعر بیشتر است و ردیف، غالباً جنبه تکمیل کننده دارد. بنا بر نقش عمده ای که قافیه دارد، فارسی‌زبانان از قدیم، آن را مهم‌تر از ردیف، تلقی کرده‌اند؛ به گونه‌ای که رعایت قافیه، اجباری به شمار آمده ولی وجود ردیف، نه. 🔹وجود قافیه در شعر فارسی، با خود قواعدی نیز به‌همراه آورده است اما برای ردیف، قاعده و قانون خاصی نداریم. تشابه صرف آخرین حروف دو کلمه، می‌تواند نوعی تناسب ایجاد کند، چنان‌که در کلمه‌های (سرد) و (گرد) می‌بینیم. همچنان که تشابه آخر مصوت‌ها نیز می تواند کمی موسیقی‌آفرین باشد نظیر تشابه مصوت کوتاه (_َ) در کلمه‌های (رَنگ) و (پَند) . ولی شاعران فارسی به یکی ازین دو تشابه قانع نبودند و هر دو (تشابه صامت‌ها و مصوت‌ها) را برای (قافیه کردن) دو کلمه لازم دانسته‌اند. از همین روی مثلاً (سَرد) را بیشتر با (زَرد) و (فَرد) قافیه کرده‌اند و (بُرد) را با (مُرد) و (خورد) . 🔸قافیه کردن ۲ کلمه نوعی کشف است، کشف کلماتی که دارای این اشتراکات هستند. بنابراین طبیعی است که ما در پی کشف اشتراک های راستین باشیم نه آن‌هایی که از رهگذر جمع بستن یا وصل ضمیر به کلمات ایجاد شده‌اند. وقتی شاعر دو کلمه (نان) و (جان) را قافیه کند، چون این دو ذاتاً با هم اشتراک دارند، احساس لذت و شگفتی می‌کند؛ اما اگر (مردان) و (درختان) را قافیه کند، حس می‌شود دو کلمه (مرد) و (درخت) واقعاً هم‌قافیه نبوده اند بلکه (ان) جمع، به شکل تصنعی آن‌ها را متناسب ساخته است. پس شاعر عملاً کشفی انجام نداده است چون به‌این‌ترتیب، هر کسی می تواند اسم‌ها را با افزودن (ان) ، به‌عنوان قافیه کنار هم بگذارد پس باید بدانیم قافیه صحیح باید صامت ها و مصوت های مشابه داشته باشد و صامت های قبل از بخش مشترک نیز، متحرک بوده و مصوت یکسان داشته باشند در غیر این صورت قافیه معیوب است؛ مثلاً در ۲ کلمه (درها) و (سرها) اگر جمع را برداریم دو کلمه (در) و (سر) باقی می‌ماند که در آن‌ها صامت (ر) مشترک است و مصوت قبل از آن ( َ ) نیز در هر دو یکسان و صحیح می باشد. اما (دُر) با (سَر) هم‌قافیه نیست، چون مصوت های مختلف دارند. 🔹اگر تعداد حروف مشترک، بیش از یکی باشد نیز به همین صورت عمل می‌شود؛ مثلاً در ۲ کلمه (سفر) و (نفر) حروف مشترک (فر) هستند، یعنی صامت (ف) با مصوت کوتاه ( َ ) به همراه صامت (ر) که مصوت قبل از هر دو نیز ( َ ) است و درنتیجه این‌ها می‌توانند با هم، هم‌قافیه باشد. ─┅═ঊঈ🏳️ঊঈ═┅─ •---✾آموزش جامع مداحی ایتا👇 @maana72

#شعرشناسی 🔰 #غزل 🔰  ❇️غزل نیز شبیه #قطعه است، با این تفاوت که مصراع نخست بیت اول نیز با مصراع دوم بیت‌ها هم #قافیه است؛ یعنی در بیت نخست، هر دو مصراع هم قافیه‌اند و در بیت‌های بعدی، فقط #مصراع های دوم دارای همان قافیه هستند. 🔸تعداد بیتها نیز معمولا بین پنج تا حدود پانزده است. 🔸 می‌بینید که تفاوت صوری غزل و قطعه بسیار نیست ولی در عمل، غزل یکی از پرکاربردترین قالب های شعر ما بوده و هست و بخش عمده‌ای از شاهکارهای ادب فارسی در این شکل سروده شده اند. ❓چرا چنین است؟ ❓ 🔹بدون شک راز این تفاوت، در قافیه دار بودن بیت نخست غزل است که پیش قراول بیت های دیگر است و این امتیاز موسیقایی، شنونده را به خوبی برای شنیدن بقیه شعر ترغیب می کند. ما غالب شعرهای کهن را با مطلعشان می‌شناسیم و بیشترین توجه به آن بیت است. در قطعه، با شنیدن مطلع، هیچ اثری از #موسیقی_کناری نمی‌بینیم چون در بیت دوم است که این موسیقی آشکار می‌شود. در غزل از آغاز، این موسیقی را حس می کنیم و آن هم در دو مصراع پیاپی. 💠شاعران با به کار بردن فقط یک قافیه بیش از قافیه های قطعه، امتیاز موسیقایی بسیاری می گیرند و بنابراین، برایشان صرف می کند که از میان دو قالب، غزل را برگزینند. 🔸با فشردن هشتک #شعرشناسی می‌توانید به مطالب قبل و بعد این موضوع دسترسی داشته باشید🔸 ─┅═𑁍᪥🏳᪥𑁍═┅─ •---✾آموزش جامع مداحی ایتا👇 @maana72