آیت‌الله ملک زاده
✅ #مصاحبه ⏮ گفتگوی اختصاصی #دفتر_مطالعات_اسلامی با آیت‌الله ملک زاده؛ 🔶 قسمت #دو ✅ تبیین #اجتهاد
✅ #مصاحبه
⏮ گفتگوی اختصاصی #دفتر_مطالعات_اسلامی با آیت‌الله ملک زاده؛
🔶 قسمت #سه
✅ تبیین #اجتهاد_ابتدائى و #اجتهاد_دفاعى با تطبیق بر مسائل #فقه_فضاى_مجازى؛
🔶 ... حتی اگر فرض احکام تکلیفیه، مثلاً برای یک ربات انسان‌نمای دارای هوش مصنوعی، به سهولت قابل ردّ و انکار باشد، و اصلاً «وضعُ القلم» بر او ثابت نباشد تا از «رفع القلم» از او بحث شود، آیا احکام وضعیه هم بر آن مترتب نمی‌شود. به طور مثال آیا معاملاتی که مستقلاً انجام می‌دهد نافذ هستند؟ اگر بتوان به نوعی قصد انشاء برای آن تصوّر نمود آیا باز هم، مسلوب العباره است؟ آیا می‌توان برای آن ذمّه در نظر گرفت؟ آیا می‌تواند ضامن یا دائن و یا مدین شود؟ آیا دارای شخصیت است؟ و اگر برای آن، شخصیت لحاظ شود، این شخصیت، حقیقی است یا حقوقی؟ و ... .
🔶 البته بنده بخشی از این‌گونه مسائل را بحث کرده و با بضاعت مزجات و فهم قاصر خویش پاسخ فقهی داده‌ام، ولی به هر حال، از این دست سؤالات به وفور، قابل طرح می‌باشند و باید پاسخ داده شوند.
⏮ لطفاً علاوه بر اینها، چند مسأله دیگر از مسائلی که در درس خارج فقه فضای مجازی در حوزه علمیه قم بررسی کردید را بفرمایید.
🔶 به طور مثال، در این درس، در مورد رمزارزها بحث کردیم که از مسائل اختصاصی فضای مجازی است. رمزارز، تعدادی کد و رمز در فضای مجازی است که با تکیه بر فناوری بلاک چین به وجود می‌آید و با توجه به آن، یک ارزش مالی، یا به اصطلاح، یک ارز یا سکه اعتبار می‌گردد؛ مثل بیت کوین و امثال آن.
🔶 این ارز یا سکه، هیچ وجودی در خارج از فضای مجازی و دیجیتالی ندارد و تا الآن، به بانک مرکزی هیچ کشوری وابسته نبوده است، کما اینکه تاکنون، بسیاری از حکومت‌ها و دولت‌ها از به رسمیت شناختنِ آن سر باز زده‌اند.
🔶 یا از خیار مجلس در تجارت الکترونیکی و بیوع اینترنتی بحث کردیم. یکی از مهمترین خیاراتِ مختصّ بیع، خیار مجلس است. در حال حاضر معاملات و بیوع فراوانی در دنیا از طریق ارتباطات مجازی، در فضای اینترنتی و به صورت الکترونیکی انجام می‌شوند. در تمام این تجارات و بیوع، یا در غالب آنها، متبایعَین و طرفین بیع، یعنی خریدار و فروشنده، نه تنها در یک مکان حضور ندارند بلکه گاهی اوقات در دو نقطه بسیار دور از هم، مثلاً یکی در یک کشور و نفر دوم در کشور دیگری که ممکن است در آن طرف کره زمین قرار داشته باشد حضور دارند. در نتیجه، از همان ابتدا مجلس معامله، با همان نگاه عرف سنتی، انعقاد نیافته است و تفرّق مکانی به صورت کامل در مورد آنها صدق می‌کند.
🔶 حال، با این اوصاف و شرایط، آیا می‌توان برای تجارت و بیع اینترنتی، در صورتی که طرفین در مکان‌هایی دور از هم حضور دارند، نیز خیار مجلس در نظر گرفت و قاعده «البَیِّعان بالخیار ما لم یَفترقا» را درباره خرید و فروش در فضای مجازی و با استفاده از این فضا هم جاری دانست؟
البته خیار مجلس بحثی است که در تراث فقهی و فقه سنّتی مطرح بوده است، اما تطبیقش بر فضای مجازی، نیازمند بحث و بررسی‌های تازه و ویژه‌ای است که قبلاً صورت نگرفته است. و هکذا فروع و مسائل دیگر.
⏮ تا اینجا درباره اجتهاد دفاعی در فقه فضای مجازی، مطالب بسیار ارزشمندی را بیان کردید. اما لطف بفرمایید، اشاره‌ای هم به اجتهاد ابتدائی داشته باشید.
🔶 بله تا اینجا عرض شد که حتی اگر ما فقه و اجتهاد را در همان سطح رایج و سنتی یعنی سطح دفاعی لحاظ کنیم، باز هم فقها باید به عرصه فقه فضای مجازی و مسائل آن ورود کنند و به این مسائل و پرسش‌ها که بسیار زیاد و گاهی بسیار پیچیده، دقیق و ذو ابعاد هم هستند پاسخ دهند.
🔶 اما اگر از این سطح بالاتر رفته و علاوه بر اجتهاد دفاعی قائل به اجتهاد ابتدائی نیز شدیم، مسلّماً وظیفه فقه و فقها و انتظاری که از آنها باید داشت به مراتب افزون‌تر و اساسی‌تر خواهد شد.
🔶 در اجتهاد ابتدائی، بر خلاف اجتهاد دفاعی، فقیه منتظر نمی‌ماند تا امری به یک مشکل و مسأله تبدیل شود و بخش قابل توجهی از مردم به آن دچار شوند، سپس آن مشکل را در قالب سؤال فقهی و استفتاء با فقیه در میان بگذارند و از او راهنمایی بخواهند، آنگاه او به سراغ منابع و ادله برود و حکم آن را استنباط نماید، بلکه فقیه، خود و پیش از به وجود آمدن مسأله و گرفتار شدن انسان‌ها و مکلفین به آن، دیدگاه دین، و در حقیقت، نقشه و برنامه دین برای زندگی انسان را به دست می‌آورد و در اختیار قرار می‌دهد تا با اجرایی شدن آن برنامه، اصلاً چنان مشکل و مسأله‌ای فرصت بروز نیابد و طرح نشود. یعنی به جای حلّ مسأله و دفع مشکلی که هجوم آورده و چه بسا تلفات زیاد جانی، اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و ... هم بر جای گذاشته است، بستر را به گونه‌ای فراهم می‌آورد که اساساً آن مشکل و مسأله به وجود نیاید ...
متن کامل مصاحبه:
http://b2n.ir/746859
http://eitaa.com/joinchat/761921543C9cf554b0c9
هدایت شده از برنامه اجتهاد
💥 خرید اینترنتی 💥
🔶 مژده به طلاب و دانش پژوهان غیرساکن در شهر قم؛
📗 کتاب «برنامه درسی برای رسیدن به اجتهاد در شش سال»
🔶 مولف: آیت‌الله ملک زاده
✅ این کتاب را هم اکنون میتوانید از طریق «وبسایت پاتوق کتاب فردا»تهیه نمایید.
⏪ آدرس：
https://bookroom.ir/book/80468
http://eitaa.com/joinchat/761921543C9cf554b0c9
✅ #سلسله_نشست های بررسی رویکردهای فکری #ایران_معاصر در حوزه #نظام_سازی دینی
⏪ نظام سازی دینی در #اندیشه #شهید_صدر
🔶 باحضور آیت الله ملک زاده
▪️ (استاد درس خارج فقه و اصول)
🗓 زمان: ۳۱شهریور ۹۸
مکان: تهران، رسالت شرق، خیابان برادران صادقی، مجتمع شهید اسدالهی، پژوهشگاه #شهید_صدر
http://eitaa.com/joinchat/761921543C9cf554b0c9
آیت‌الله ملک زاده
✅ #مصاحبه ⏮ گفتگوی اختصاصی #دفتر_مطالعات_اسلامی با #آیت‌الله_ملک_زاده 🗓 زمان: ۹۹/۲/۳۰ 🔶 فقه و فقه
✅ #مصاحبه
⏮ گفتگوی اختصاصی #دفتر_مطالعات_اسلامی با آیت‌الله ملک زاده؛
🔶 قسمت #چهار
🔶 طرح مورد تأیید اسلام یا طرحی که بتواند به شکل حداکثری، اهداف، مقاصد و آرمان‌های اسلامی را در زمینه نظام اقتصادی و مشخّصاً سیستم مالی و پولی محقَّق نماید، باشیم که در صورت به منصه ظهور رسیدن و اجرا شدنش اصلاً چنین مسأله‌ای و عویصات و معضلات شبیه به آن پیش نیایند. و معنای عرض بنده به طور خلاصه عبارت بود از اینکه: به جای پرداختن به اجتهاد دفاعی، به دنبال اجتهاد ابتدائی باشیم.
🔶 حقیقت آن است که در اجتهاد دفاعی با نوعی انفعال در قبال حادثه‌سازی‌ها و مسأله‌آفرینی‌های دیگران مواجهیم؛ گویا فقیه در صحنه و زمینی که دیگران طراحی کرده‌اند ایفای نقش می‌کند. این دیگران هم می‌توانند عبارت باشند از مکاتب، علوم، فرهنگ‌ها، سبک‌های زندگی و تمدن‌های غیر اسلامی.
🔶 اما در اجتهاد ابتدائی، فقه و فقیه، خود، صحنه‌گردان و حادثه‌ساز، بلکه طراح زمین و صحنه هستند. در اجتهاد دفاعی، غالباً فقیه، چاره‌ای ندارد جز پرداختن به معلول‌ها و مبارزه با شاخه‌ها و میوه‌ها؛ ولی در اجتهاد ابتدائی، فقیه به سراغ علت‌ها می‌رود و به صورت ریشه‌ای به مبارزه با مشکلات و مسائل می‌پردازد.
🔶 فقیه در اجتهاد ابتدائی، منتظر نمی‌نشیند تا مسأله به او عرضه گردد، کج‌راهه پیش پایش نهاده شود، نقشه نادرست برایش ترسیم شود و کار تا جایی پیش رود که احیاناً و در تنگنای عناوین ثانویه‌ای مثل اضطرار و ضرورت، کارشناسانِ کارناشناس برای طرح‌های معوج و التقاطی خود از او امضا بگیرند، بلکه او خود، و لو در صورت نیاز پس از بازخوانی تجربه متراکم بشری، دست به طراحی می‌زند، افق‌گشایی می‌کند و عرصه‌ها و راه‌های جدیدی را فرا روی بشر، تصویر و ترسیم می‌کند. به نظر می‌آید این جمله امیر المؤمنین امام علی (ع) درباره جهاد که در خطبه 27 نهج البلاغه آمده است: «وَ الله ما غُزِیَ قَومٌ قَطُّ فی عُقْر دارِهِم إلّا ذَلّوا» تا حدودی درباره اجتهاد نیز صدق می‌کند و اهمیت اجتهاد ابتدائی را به یادمان می‌آورد؛ خصوصاً در عصر حاضر و با وجود هژمونی غرب مدرن و سیطره جهانیِ تمدن تمامیّت‌خواهِ سکولار.
🔶 فقیه در اجتهاد ابتدائی، به هیچ روی، منتظر و متوقّف نمی‌ماند؛ یا راه را می‌یابد و یا آن را می‌سازد. یا به سراغ ادله و منابع اسلامی می‌رود و راه را درون آنها می‌یابد، و یا مبتنی بر مبانی و اصول کلان گفتمانی و در چارچوب اندیشه‌ها و باورهای بنیادینِ اسلامی، راه را می‌سازد. و در مجموع، از نقشه اسلام برای عرصه‌های گوناگون حیات بشر پرده‌برداری می‌نماید.
🔶 در برخی از نوشته‌هایم از اجتهاد ابتدائی با عنوان سطح یا مرتبه پنجم اجتهاد یاد کرده‌ام. سطح و مرتبه پنجمِ اجتهاد، طبق تعریف، جایگاه انجام نظریه‌پردازی‌های اساسی و راهگشا و نوآوری‌های بنیادین و بن‌بست‌شکن در علوم و معارف اسلامی، تولید علوم انسانی – اسلامی و نیل به توان نظام‌سازی و کشف دیدگاه‌های کلان اسلام در پهنه‌های گوناگون و ارائه اَنظِمه و نظام‌های اسلامی همچون نظام فرهنگی اسلام، نظام تعلیم و تربیت اسلامی، نظام اجتماعی اسلام، نظام اقتصادی اسلام، نظام سیاسی اسلام و ... می‌باشد.
🔶 مطالبی که تا بدینجا بیان گردید همگی بر محور تقسیم اجتهاد به دفاعی و ابتدائی بود، حال اگر سه رویکرد: فردی، اجتماعی و حکومتی در عرصه فقه و فقاهت را هم لحاظ نماییم و آن دو قِسم اجتهاد، یعنی اجتهاد دفاعی و اجتهاد ابتدائی را در این سه رویکرد ضرب کنیم، شش صورت به دست می‌آید؛ که توضیح یکایک آنها و ذکر مثال‌هایی برای هر یک، مجال گسترده‌تری می‌طلبد و بهتر است که به فرصت دیگری احاله شود.
🔶 ولی به هر حال، همه این انواع، اقسام، سطوح و مراتب اجتهاد و فقاهت، مشمول تعریف مختار از اجتهاد که آن را در کتاب «رهیافت اجتهادی به علوم انسانی اسلامی» آورده‌ام می‌شوند؛ تعریفی نسبتاً جامع، و ناظر به هر نوع نظریه‌پردازی اسلامی و استخراج و استنباط هر سه شاخه از تعلیمات، آموزه‌ها و معارف الهی (عقائد، احکام و اخلاق) و علوم مختلف اسلامی: «تکاپوی نظری روشمند با تمام توان، برای کشف دیدگاه اسلام و نظریه‌پردازیِ اسلامی» و یا: «فهم قاعده‌مند "ما أنزَلَ الله" و کشف و استخراج روشمند پاسخ‌های دین به نیازها و مسائل بالفعل و بالقوه بشر».
⏮ متن کامل مصاحبه:
http://b2n.ir/746859
http://eitaa.com/joinchat/761921543C9cf554b0c9