⚜ تأثیر آوای حروف اشتقاق اکبر، عبارت از ابدال یا تبدیل یکی از حروف اصلی ریشه، به حرفی نزدیک به آن با حفظ ارتباط معنایی است؛ نظیر سراط و صراط، صقع و سقع، هزّ و أزّ. ✅ ابدال فراتر از صِرف تبدیل هیأت در یک لفظ است و به تبدیل یک یا چند حرف یا بیش از آن از یک واژه به حروفِ متناسب با آن از لحاظ صوتی و با حفظ تناسب معنایی منتهی می‌گردد و باز این جنبه است که تا حد زیادی مدّ نظر در ذکر مشتقّات واژگان و یا تطبیق واژگان هم‌سان و هم‌معنا است. ✅ نمونه‌ای از ابدال، ریشه‌های ب‌سس، ب‌ث‌ث، ب‌س‌ژ و ب‌ص‌ط است. تبدیل بَسَسَ به بَثَثَ را در آیات آغازین سوره واقعه می‌بینیم: 💠 وَ بُسَّتِ الْجِبَالُ بَسًّا (۵) فَكَانَتْ هَبَاءً مُنْبَثًّا (واقعه: ۶). ❇️ ریشه ب‌س‌س به صورت ثلاثی مجرد و ب‌ث‌ث به صورت ثلاثی مزید از مصدر «انبثاث» آمده است. ❇️ ریشه‌های ب‌س‌س و ب‌ث‌ث همچنین در لفظ و معنای خود مرتبط با ریشه ب‌س‌ط و صورت دیگر آن، ب‌ص‌ط می‌باشند و این هر چهار شکل در قرآن كریم با حفظ همان مفهوم قدر مشترک، یعنی گستردن و البته با حفظ تفاوتهای هریک از این چهار استعمال به كار رفته‌اند: 💠 وَ زَادَكُمْ فِی الْخَلْقِ بَصْطَةً (اعراف:۶۹). 💠 اللَّهُ الَّذِی یرْسِلُ الرِّیاحَ فَتُثِیرُ سَحَابًا فَیبْسُطُهُ فِی السَّمَاءِ كَیفَ یشَاءُ (روم:۴۸). ✅ در خصوص دو ریشه اخیر یعنی بسط و بصط، ذکر این سخن حسن مصطفوی حائز اهمیت است که ذیل عبارت وَاللَّهُ یقْبِضُ وَیبْسُطُ وَإِلَیهِ تُرْجَعُونَ (بقره: ۲۴۵) می‌نگارد: ✅ این کلمه (بسط) را در بعضی موارد برای تأمین تناسب بیشترِ حرف طاء، با حرف صاد، بصط، تلفّظ می‌کنند، چون هر دو از حروف استعلاء است، به خلاف حرف سین که از حرف استفال می‌باشد و موقع تلفّظ آن، زبان به سمت بالا نمی‌رود. ❇️ پس بصط لغت جداگانه‌ای نیست و همان ماده بسط است که بعضی از قرّاء برای میل نفسانی خود با صاد تلفّظ کرده‌اند و این‌ها غفلت کرده‌اند که کلمه بسط از لحاظ تلفّظ، روان‌تر و سهل‌تر از بصط است. ✅ زیرا حرف باء از حروف شفوی و پس از آن، سین از حروف استفال و در آخر طاء از حروف استعلاء بوده و این ترتیب در مقام تلفّظ، به ترتیب مخارج طبیعی حروف می‌باشد، ✅ گذشته از این که حروف «باء» و «سین» هر دو از حروف انفتاح و استفال بوده و با همدیگر در آغاز جریانِ تلفظ، مناسب‌تر هستند. ✅ همچنین است ابدالهای صورت گرفته که نتیجه‌اش روانی و شیواییِ بیشتر سخن است در واژه‌هایی چون: 🔹«مصیطر» به جای «مسیطر»؛ 🔹استعمال «الْمُتَصَدِّقِینَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ» در آیه ۳۵ سوره احزاب 🔹و استعمال همان واژه اما به ‌صورت ابدال‌شده «الْمُصَّدِّقِینَ وَالْمُصَّدِّقَاتِ» در آیه ۱۸ حدید 🔹و نیز تبدیل ریشه‌های قدر به قتر در آیات ۳۷روم، ۶۷ فرقان و ۲۳۶ بقره: 💠 أَوَ لَمْ یرَوْا أَنَّ اللَّهَ یبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یشَاءُ وَ یقْدِرُ إِنَّ فِی ذَلِكَ لَایاتٍ لِقَوْمٍ یؤْمِنُونَ (روم:۳۷) 💠 وَ الَّذِینَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ یسْرِفُوا وَ لَمْ یقْتُرُوا وَ كَانَ بَینَ ذَلِكَ قَوَامًا (فرقان:۶۷). ✅ استعمال دو ریشه ق‌ت‌ر و ق‌در را در كنار هم در این آیه، با اندكی تحول معنایی در ریشه ق‌در می‌بینیم: 💠 لا جُنَاحَ عَلَیكُمْ إِنْ طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ مَا لَمْ تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضُوا لَهُنَّ فَرِیضَةً وَمَتِّعُوهُنَّ عَلَی الْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَعَلَی الْمُقْتِرِ قَدَرُهُ مَتَاعًا بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَی الْمُحْسِنِینَ (بقره:۲۳۶). ❇️ زجّاجی در کتاب «الإبدال و المعاقبة و النظائر»، نمونه‌های متعددی را از ابدال حروف به یکدیگر در زبان عربی و زبان قرآن ذکر می‌کند. ✅ از جمله استشهادات او می‌توان استعمال دو نام «بکّه» و «مکّه» را در آیه‌های ۹۶ آل‌عمران و ۲۴ فتح ذکر کرد؛ و نیز استعمال دو ریشه ج‌ث‌ث و ج‌ذذ به معنای قطع در آیه‌های: 💠 وَمَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِیثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِیثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الأرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ (ابراهیم: ۲۶). 💠 فَجَعَلَهُمْ جُذَاذًا إِلا كَبِیرًا لَهُمْ لَعَلَّهُمْ إِلَیهِ یرْجِعُونَ (انبیاء:۵۸). 🔹اینها نمونه‌هایی از نقش تغییر حروف در تغییر معانی کلمات و روانی و شیواییِ پدید آمده از پس این تغییرات بود. 🖋دکتر ابوالفضل خوش‌منش 📚 نظماهنگ قرآن، ائتلاف لفظ و معنا در کلام وحی 📑 ص ۹۸-۱۰۰ 🏢 مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن (۱۴۰۳، چاپ دوم) 🆔 http://eitaa.com/zekra114

⭕️راهنمای تصویری نحوه دریافت رفرنس مقاله از خود سایت فصلنامه #رفرنس_دهی #فصل_نامه انتشار فقط با فوروارد ❌         ▪︎➤@maghalenevisii1401

فصل نامه «قرآن، فرهنگ و تمدن» شماره هجدهم، زمستان ۱۴۰۳

فایل کامل فصل نامه «قرآن، فرهنگ و تمدن» شماره هفدهم، پاییز۱۴۰۳

هجدهمین شماره فصل‌نامه علمی «قرآن، فرهنگ و تمدن» از سوی دانشکده علوم قرآنی اصفهان منتشر شد. این مجله که در قالب فصل نامه و به صورت الکترونیک با درجه علمی "ب" انتشار می یابد، پذیرای مقالات علمی پژوهشی اساتید و دانشجویان حوزه و دانشگاه می باشد. 🔰اساتید، پژوهشگران و علاقه مندان می توانند جهت مطالعه و همچنین ارسال مقالات خود از طریق درگاه الکترونیکی این مجله به آدرس : qcc.quran.ac.ir اقدام فرمایند. 🔸مقالات این نوبت به شرح ذیل می باشد: ◽️1- تحلیل جنگ و حقوق اسیران جنگی از منظر اسلام در پرتو آیات قرآن کریم محمد زرشگی ◽️2- بررسی راهکارهای مهم عقیدتی مقابله با ترویج سبک زندگی غربی با تکیه بر اندیشۀ قرآنی آیت الله خامنه ای حسین رضایی ◽️3- طلا‌ معیار سنجش کالا و خدمات؛ صدور حوالۀ کد‌دار الکترونیکی طلا با تکیه بر آموزه‌های قرآنی وحید سلیمی؛ سهیلا پرستگاری؛ محبوبه سادات فدوی ◽️4- مقایسۀ تحلیلی جایگاه و کارکرد شورا در نظریۀ حکومتی دروزه و فضل‌الله با تکیه بر آیات ۱۵۹ آل عمران و ۳۸ شورا روح اله ناظمی ◽️5- چیستی گرایش تمدنی در تفسیر قرآن زهرا محمودی؛ حبیب اله بابائی ◽️6- کاربرد زیبایی‌شناسانۀ دو صفت «احد» و «صمد» در قرآن طبق ساختارگرایی و سبک‌شناسی آماری احمد عارفی؛ حبیب الله یزدانی #روابط_عمومی_مجله