📚 سيره حکومتی امام علی(علیه السلام) 4
💠 ویژگی های «حاکم» از ديدگاه امام علی(ع)
حضرت علي(ع) در بخشی از نامه 33 نهج البلاغه، درباره ويژگی های فرماندار موفق صفات مهمي را بيان مي كند: دورانديش بودن، با صلابت و قدرت در برابر حوادث ايستادن، خيرخواه مردم و پيشوا و امام بودن و چشم و گوش بر امر و فرمان داشتن از آن جمله اند. به يقين اگر اين شرايط در هر مدير و فرمانده اى جمع شود، در كار خود موفق خواهد بود و توطئه هاى دشمن را در هم خواهد شكست.
💠 امام علی(ع) و بیان منشأ اصلی «فتنه ها»
امام علی(ع) درباره ریشه اصلی فتنه ها می فرمايد: «آغاز پيدايش فتنه ها، پيروى از هواها و هوسها و بدعتهاي مخالف كتاب خداست؛ که گروهى چشم و گوش بسته و نادان، يا هواپرست آگاه، به پيروى از فتنه گران بر مى خيزند و از هوس ها و بدعتهاى آنان حمايت مى كنند. [فتنه گران، براى رسيدن به مقاصد خود حق و باطل را به هم مى آميزند. و] اگر باطل از آميختن با حق جدا مى گرديد [ديگر] بر طالبان حق پوشيده نمى ماند؛ در اين حالت شيطان بر پيروان خود مسلّط مى شود و تنها آنان كه مشمول رحمت خدا بوده اند نجات مى يابند».
💠 دستورات امام علی(ع) به کارگزاران خراج و بیت المال
امام علی(ع) در تبیین وظایف کارگزاران خراج می فرمایند: «شما خزانه داران رعيّت و وكلاى امّت و سفيران ائمه و پيشوايان هستيد». این سخن امام اشاره به سه مسئوليت مهم آنها دارد. نخست کارگزاران را خازن رعيّت، به معنى حافظ اموال مردم دانسته تا در مصارفش صرف شود. ديگر اينكه آنها وكيلان امّتند تا حقوق مردم را از كسانى كه حق بر ذمه آنهاست به طور كامل بگيرند. سوم اينكه آنها سفيران امامان هستند كه بايد با همان اخلاق و روش پيشوايان با مردم رفتار كنند، بنابراين هم اخذ حقوق مى كنند و هم حفظ آن و هم با اخلاق حسنه با آنان رفتار مى كنند.
💠 عدم استفاده ابزاری امام علی(ع) از «بیت المال»
جمعى از ياران امام علی(ع) از روی خيرخواهى گفتند: «عدالت شما موجب نارضایتی متمکنان و کارشکنی آنها شده است. اگر بخشش هایی از بیت المال داشته باشید طرفدار شما خواهند شد». حضرت(ع) در جواب فرمودند: «به خدا سوگند اگر شب را بر روى خارهاى [جانگداز] سَعْدان بيدار به سر برم و يا در غل و زنجيرها دست و پا بسته كشيده شوم براى من محبوب تر از آن است كه روز قيامت خدا و رسولش را در حالى ملاقات كنم كه به بعضى از بندگان ستم كرده باشم، چگونه بر كسى ستم روا دارم، آن هم براى جسمى دنیایی كه بزودی فرسوده می شود».
💠 نحوه برخورد امام علي(ع) با «فساد مالی» در حکومت؟!
امام علي(ع) توسط نیروهای اطلاعاتی خود از قصد «زیاد بن ابیه» براي خيانت در بيت المال آگاه شد و در نامه شدید اللحن به او نوشت: «صادقانه به خداوند سوگند ياد مى كنم اگر به من گزارش رسد كه از بيت المال مسلمين چيزى كم يا زياد به خيانت برداشته اى آنچنان بر تو سخت مى گيرم كه در زندگى تو را كم بهره، سنگين بار و حقير و ذليل سازد». صريح نفرمودن امام(ع) براي اين بود كه «زیاد» در عمل مجرمانه جسور نشود.
💠 درسهايي از برخورد امام علي(ع) با «شريح قاضي»
برخورد امام علي(ع) با شریح قاضی به خاطر خريد خانه از جهات مختلفى شايان دقت است؛ اولا: چون خريدار يكى از قضات است و قاضى هميشه در معرض اتهام و وسوسه هاى نفسانى است، امام(ع) اين کار را براى او نمى پسندد. ثانيا: دوران حكومت امام(ع) بعد از دوران عثمان بوده كه با ريخت و پاش گسترده بيت المال و روى آوردن عده اي به زندگى پر زرق و برق همراه بوده است و لذا اين برخورد عده اى را متنبه كرد و گروهي را به خاطر ترس از اعتراض مردم، با آن هماهنگ كرد. آری اين نامه مخصوص آن عصر و زمان نبوده و براى امروز و فردا و براى همه نسل ها در همه زمانها صادق است و مخصوص گروهي خاص نيست.
📖 مطالعه تفصیلی:
makarem.ir/maaref/fa/category/articles/29568
#فرماندار #حاکم #کارگزار #حاکم_اسلامی
#حکومت #سيره_حکومتی #امام_علی
#بیت_المال #غنائم #خیانت #قدرت #مردم
#رهبر #فتنه #امانت #مردم #حکومت
#حکومت_اسلامی #والی #ساده_زیستی
#مسئولین #حاکمان_مسلمان #مالیات #پایداری
#آزادی_بیان #عدالت #رانت #هوس #هوی
#خزانه_دار #قاضی_شریح #فساد_مالی
#خراج #زیاده_خواهی #زیاد_بن_ابیه
#قدرت #نیروهای_اطلاعاتی #دورانديش
#صلابت #مقاومت #استفاده_ابزاری
____________
📚 بررسی ماهیت فتنه و راه خلاصی جامعه از آن؟
💠 معنا و مفاهیم «فتنه» در قرآن کریم؟
معنای لغوی فتنه، نهادن طلا در آتش برای خالص شدن و از بین رفتن ناخالصی هاست. واژه «فتنه» در 30 آيه قرآن آمده و بدتر از کشتار شمرده شده است. بررسى اين سى آيه نشان مى دهد فتنه در قرآن معانى مختلف دارد: 1. شكنجه دادن؛ 2. آزمایش و امتحان؛ 3. عذاب الهی؛ 4. مصیبت؛ 5. فساد کبیر؛ 6. شرک و بت پرستی؛ 7. گمراهی؛ 8. فریب دادن و... . به نظر می آید همه این کاربردها با همان معنای لغوی در ارتباط است؛ زیرا همانگونه که طلا زیر فشار آتش قرار می گیرد، در این موارد نیز نوعی فشار برای اشخاص مفتون پدید می آید.
💠 ماهیّت «فتنه» در اجتماع و مصاديقی از آن؟
«فتنه» به حوادث پیچیده ای گفته می شود که ماهیت آن روشن نیست و ظاهری فریبنده و باطنی مملو از فساد دارد و جوامع انسانی را به بی نظمی، تباهی، فساد اموال و اَعراض و ... می کشاند. علل و عوامل فتنه ها بیشتر از اختلافات ناشي مي شود و دو جناح، بی فکر و بی مطالعه، به جان هم می افتند و فضای جامعه را تیره و تار می سازند. «فتنه جمل»، «فتنه شامیان» و «فتنه خوارج» نمونه هایی بارز از فتنه در دوران حکومت امام علی(ع) محسوب می شوند.
💠 منشأ اصلی «فتنه ها» در بیان امام علی(ع)؟
امام علی(ع) درباره ریشه اصلی فتنه ها می فرمايد: «آغاز پيدايش فتنه ها، پيروى از هواها و هوسها و بدعتهاي مخالف كتاب خداست؛ که گروهى چشم و گوش بسته و نادان، يا هواپرست آگاه، به پيروى از فتنه گران بر مى خيزند و از هوس ها و بدعتهاى آنان حمايت مى كنند. [فتنه گران، براى رسيدن به مقاصد خود حق و باطل را به هم مى آميزند. و] اگر باطل از آميختن با حق جدا مى گرديد [ديگر] بر طالبان حق پوشيده نمى ماند؛ در اين حالت شيطان بر پيروان خود مسلّط مى شود و تنها آنان كه مشمول رحمت خدا بوده اند نجات مى يابند».
💠 وظایف مردم در مواجهه با «فتنه» از زبان امام علی(ع)؟
امام علي(ع) درباره وظایف مردم در فتنه ها می فرمایند: «با سردمداران فتنه ها و بدعت ها همكارى نكنيد و به آنچه ضامن بقاى جامعه اسلامى و اطاعت پروردگار است پای بند باشید. اگر بر سر دو راهى ظلم کردن و مظلوم ماندن قرار گرفتيد ظلم نکنید و از نزدیک شدن به گناه، ظلم و فساد دوری کنید و لقمه هاى حرام را هر چند اندك باشد وارد شكم خود نسازيد؛ چرا كه شما در منظر كسى هستيد كه گناه را بر شما حرام كرده و راه هاى اطاعت را براى شما آسان ساخته است».
💠 راهکار رهایی از «فتنه ها»؟
امام علی(ع) در خطبه 187 نهج البلاغه می فرمایند: «اى مردم! افسار اين حيوانات [اشاره به فتنه هاست] را كه بارهاى سنگينى بر پشت دارند از دست خود رها سازيد، هرگز از اطراف پيشواى خود پراكنده نشويد كه سرانجام، خود را به موجب اعمال خود نكوهش خواهيد كرد، خود را در آتش فتنه اى كه در پيش است نيفكنيد و از مسير آن دورى گزينيد و وسط راه را براى عبور آن باز گذاريد، به جانم سوگند! مؤمنان [اگر خود را كنار نكشند] هلاك مى شوند، اما غير مسلمانان از آن جان سالم به در مى برند، مَثَل من در ميان شما همچون چراغ در تاريكى است كه هر كس در ظلمت قرار گيرد از نور آن بهره مى برد».
📖 مطالعه بیشتر:
makarem.ir/maaref/fa/category/articles/27683
#قرآن #نهج_البلاغه #امام_علی(ع) #پيشوا
#فتنه #مردم #فتنه_گران #جامعه #فریب
#هوی #هوس #بدعت #آزمایش #امتحان
______________________