شما ابوذر باشید! معمولاً بعد از اتمام همین کلاس‌های حزب جمهوری*، در مسیر خروج شهید بهشتی از کلاس، بعضی از حضار سوالاتی مطرح می‌کردند که ایشان در عین خستگی با روی گشاده پاسخ می‌دادند. یک روز بنده و یکی از دوستان بعد از کلاس خدمت ایشان رفتیم. زمانی که اوج قدرت‌نمایی بنی‌صدر بود و مخالفت‌ها و شعار‌ها علیه شهید بهشتی و حزب جمهوری اسلامی در نهایت خود بود. دوست من با حالت تقریباً عصبانی به ایشان گفت: امام در مورد بنی‌صدر چیزی نمی‌گوید بلکه گاهی رویکرد حمایت‌گونه هم دارد، شما هم که در مصاحبه‌ها می‌گویید: «رویهٔ ما سکوت است، سکوتِ الهام‌بخش وحدت». با این وضعیت تکلیف ما چیست؟ ایشان که با متانت و گشاده‌رویی به حرف‌های ما گوش می‌داد، در آخر پاسخ کوتاهی داد و گفت: «شما ابوذر باشید.» خیلی پاسخ جالب و تعیین کننده‌ای بود. اخیراً که رهبری مسئلهٔ آتش به اختیار را مطرح کردند به یاد این جملهٔ کوتاه شهید مظلوم افتادم: «شما ابوذر باشید!» روحش شاد. *جلسات «مواضع ما» که در سال ۱۳۶۰ برگزار می‌شد و شهادت آیت‌الله بهشتی این جلسات را ناتمام گذاشت. 📩 ارسالی از مخاطبان اندیشه بهشتی. 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه بیستم: حرکت رشدیاب جهان این جهان طبیعت یک «شدن» است، یک حرکت مستمر است که پویش، دگرگونی و تغییر بر آن حاکم است و «شدن»ی است متکی به «بودن». قوانین ثابتی بر آن حاکم است و خود این قوانین ثابت، «بودن» است، آنها «شدن» نیست، آنها «اَستن» است، هستی است و این نشانه‌ای است بر این که یک «اَستن» فراتر و نیرومندتر و قوی، و به تعبیر قرآن، عزیز و والا، بالا، سرافراز و بر فراز، تکیه‌گاه این «شدن» است. امروز در ادامه این بحث می‌خواهیم به نکته دیگری توجه پیدا کنیم و آن این است که این «شدن»، همراه با فزایندگی است؛ این «شدن» خودافزاست. 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه بیست و یکم:مبدا فزایندگی آیا جرم کنونی با جرم یک میلیارد سال پیش مساوی است؛ یعنی جرم کم نشده؟ آن وقت سؤال می کنیم که پس این صورتها از کجا پیدا شده؟ منشاء پیدایش این صورت ها چیست؟ اگر بخواهید بگویید خود این، ماده است، معلوم می شود که ماده می تواند بیافریند بی آنکه از خودش چیزی کم شود؛ این می شود خود خدا، دیگر بی خود به آن ماده می گویید. اگر ما توانستیم چیزی داشته باشیم که می تواند بیافریند بی آنکه از خودش چیزی کم شود این دیگر ماده نیست، این خداست. 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه بیست و دوم: جهان در حال فزایندگی دائم است ماده در حال «شدن» است و این «شدن» همراه با تبدل «ماده» به «صورت» است و بنابراین اصلا و واقعا هم فرجامی دارد که همان قیامت است و متکی به مبدأ هم هست. یعنی از میان تمام این فروض، با توجه به مبدأ و معاد، ما این فرض را می پذیریم که جهان «شدن» است، «شدن»ی برخاسته از ماده، اما مبدأیی دارد که هم مبدأ ماده است و هم مبدأ این حرکت «شدن»، و فرجامی دارد که فرجامش یک تحول تام کامل است و پیداشدن جهانی جدید و وضعی جدید به اراده و مشیت همان مبدأیی که وضع کنونی را پدید آورده است. در حقیقت، این بحث هم با مبدأ و هم با معاد ارتباط پیدا می کند و بحثی است در ارتباط با مبدأ و معاد. 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه بیست و سوم: تکامل بی‌پایان انسان و طبیعت در مجموع تطورات و دگرگونی‌های عالم، آهنگی خاص می‌یابیم آهنگ رشد، گستردگی و تنوع و پیچیدگی فزاینده. اینجا ما روی نکته دیگری هم دست گذاشته‌ایم و آن این است که در این فزایندگی، آهنگ رشد و تکامل هست. تکامل یعنی چه؟ 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه بیست و چهارم: پیدایش انسان و وحدت جهان سرانجام در جهان موجودی چون انسان پدید آمده که در پی تکامل طبیعی محدودش می‌تواند تکامل معنوی نامحدود داشته باشد. هر انسانی می‌تواند تکامل معنوی نامحدود داشته باشد، کل بشریت که در جای خود، و بدین سان برای کل جهان، تکاملی وقفه ناپذیر و سیری بی‌پایان می‌یابیم به‌سوی ابدیت وكمال مطلق، از طریق تکامل انسان؛ و به این ترتیب کل جهان به‌سوی یک نقطه، روان است. 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه بیست و پنجم: سرچشمه هستی، خدا ما چگونه از جهان شناسی به خداشناسی رسیدیم؟ با شناخت مستقل جهان، به وجود نظام دهندۀ حکیم آن پی می‌بریم. ما وقتی که خود جهان را شناختیم، پی بردیم به این که خدایی هست که به آن نظم داده؛ بنابراین از اصل جهان به اصل وجود خدا پی بردیم و از وحدت جهان به وحدت خدا رسیدیم و با شناسایی پیوستگی و هماهنگی کل پدیده‌ها، به وحدت اراده حاکم بر آنها پی می‌بریم. یعنی هم به شناخت خود مبدأ و هم به شناخت یگانگی او نائل می‌شویم. 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه بیست و ششم: هر ذره‌ای از جهان آیت اللّه است هر ذره‌ای از این جهان، نشانه‌ای بر خداست. حوادث استثنایی، دلیل خداشناسی ما نیست، چون بعضی‌ها هستند که خداشناسی شان در گرو حوادث استثنایی است. بنابراین تا یک نفر می‌آید این حادثه را که شما «استثنایی و معجزه» می‌گفتید، می‌گوید یک روند طبیعی داشته، آن وقت خداشناسی‌اش از دستش می‌پرد و از بین می‌رود. خداشناسي انسان اندیشمند باهوش و هوشمند، «اولوا الألباب» و خردمند و تحلیل گر، در گرو حوادث استثنایی نیست. 🔹 رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه بیست و هفتم: مبدا فیاض می‌گوییم واقعیتی که داریم آیا منحصر به این عالم ماده و جهان طبیعت است، یا مبدأیی هست که واقعیت اصلی، اوست و این جهان ماده و جهان طبیعت، فیض، افاضه و مخلوق اوست؟ اگر دومی است که بحثی نداریم و ما بحث‌هایی مانند آنتروپی و امثال آن را کنار می‌گذاریم. یعنی اگر بر این باوریم که این جهان طبیعت متکی به یک آفریدگار و مبدأ و سرچشمه هستی است و این، فيضان آن سرچشمه فیاض است و تراوشی از اوست، بحثی با هم نداریم. ولی اگر کسی بر این باور باشد که نه، واقعیت، همین جهان طبیعت، همین جهان ماده، همین ماده و مادیات است، روی سخن ما با اوست. از او می پرسیم: آیا مجموع این واقعیت، اعم از شکل و ماده، ثابت است یا متغیر؟ 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه بیست و هشتم: شناخت از راه عرفان درباره رابطه آگاهی‌بخش میان ما و خدای ما - آفریدگار ما، مبدأ هستی ما، معشوق و معبود ما، آنکه «یا غایت آمال الطالبين» اش می‌نامیم، آنکه در دورترین افق آرزوی ماست و همه خواهندگان و همه طلب‌کنندگان، فراترین آرزویشان اوست - باید گفت که ما به کمک اندیشه و عقل نظری، با خدا یک رابطه آگاهی بخش داریم که فشرده‌اش را در هفته پیش گفتیم و خلاصه می‌شد در همان دلیل و راهنمای نظری دیرین، که این گردونه را گرداننده‌ای هست، این پدیده‌ها را پدید آورنده‌ای هست، این فناشدنی را مبدأ بقایی هست، این تکیه دهنده را تکیه گاهی هست، این سایه را صاحب سایه‌ای هست، این شعاع تابان را سر چشمه نوری هست، این فرع را اصلی هست و این فقیران را موجود غنی‌ای هست که به آنها غنا می‌بخشد. اینها همه تعبیرهای گوناگونی از یک استدلال، از رهیابی اندیشه انسان به سوی خدا با کمک اندیشه تحلیل‌گر و عقل نظری است. امروز می‌خواهیم بگوییم این رهیابی، کار فکر، مغز، تفکر و اندیشیدن بود؛ ما راه دیگری نزدیک‌تر، روشن‌تر و ایمان زاتر از آن داریم و آن کار دل است؛ راهی که دل به سوی خدا دارد. 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه بیست و نهم: نهیلیسم انسان اگر به پویش و حرکت و جنبش و تلاش خودش نگاه کند، اگر به خویشتن خویش بازگردد، اگر آهنگ زندگی‌اش را به دقت بنگرد، می‌بیند اگر زندگی صرفا بر پایه محاسبات و برنامه‌ریزی‌ها و جهت یابی‌های عقل حسابگر باشد، پوچ و بی‌معنی است 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti.

🔻جلسه سی ام: عقل حسابگر برای انسان حسابگر، انگیزه‌ها، معشوق‌ها، خواست‌ها، خواسته‌ها و محبوب‌ها هست اما وقتی این انسانی حسابگر رسید و اشباع شد، تازه می‌بیند که همه قافیه‌ها را یک جا باخته است. دیگر برای او عشقی، محبتی، گرمایی، فروغی و آتشی نمی‌ماند. در حالی که در زندگی، انسان تا وقتی زنده است که عشقی داشته باشد. زندگی بی عشق، مردگی است. 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه سی و یکم: عشق به حق همه انسان‌هایی که در درونشان میلی، گرایشی و عشقی به حق، به صدق، به عدل، به کمال، به شجاعت، به ایثار، به فداکاری، به عطوفت و رحمت و دل‌سوزی برای دیگران و انصاف وجود دارد، همه آن‌هایی که در دلشان عشق و علاقه‌ای به این گونه ارزش‌ها می‌یابند بدانند که آنها راهی به سوی خدا یافته‌اند و دارند؛ چون عقل حسابگر این حرف‌ها سرش نمی‌شود. اینجا، جای عشق است. 🔹 رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه سی و دوم: قلب مومن، خانه خداست ما امروز اینجا تازه حدیث عشق را گفتیم. ای برادر، ای خواهر، این حدیث عشق بود. اگر می‌خواهید این عشق را داشته باشید باید به خویشتن خویش برگردید. فقط این حدیث، این قصه و این داستان یادت بماند و آن قدر این درونت را و قلبت را بکاوی تا خدا را در آنجا بیابی که قلب مؤمن، خانه خداست. 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه سی و سوم: راه عرفان و معرفت برو برادرم! برو خواهرم! برو به جایی که بتوانی این عشق را لمس کنی و تجربه کنی، که این عشق یافتنی و داشتنی است و شنیدنی و اثبات کردنی نیست. 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه سی و چهارم: خرد باید در خدمت دل در آید عزیزان! قرآن را، ذکرالله را، نماز را، دعا را، عمل برای خدا را، سکوت برای خدا را، فریاد برای خدا را، مسالمت برای خدا را، پرخاش و جنگ و حمله برای خدا را، بیش از هر کتاب و بیش از هر سخن و بیش از هر بیان، روشنگر راه بدانید که راهنما اینجاست. 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه سی و پنجم: قرآن کتاب عشق است کلمه عشق در قرآن نیست، این درست است اما واژه‌ها که یکی نیست. کلمه «Love» هم در قرآن نیست، کلمه عشق هم در انگلیسی نیست، «Love» هم در فارسی یا عربی نیست. آنچه هست همان مسأله‌ای است که قرآن به‌عنوان ولایت میان انسان و خدا، ایمان انسان به خدا، حب نسبت به خدا، حب و دوستی خدا و دوستی خدا نسبت به انسان: «ان الله يحب المحسنين»، «ان الله لایحب المعتدين» این که چه کسانی را دوست دارد و چه کسانی را دوست ندارد و یا «يحبهم و يحبونه» انسان‌هایی که خدا را دوست دارند و خدا آن‌ها را دوست دارد، تحت این عناوین بیان شده است 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه سی و ششم: پرسش و پاسخ پرسش: حالاتی که در اثر ترس و امن و غیره در قلب به‌وجود می‌آید، بر اثر دستوراتی است که مغز، توسط دستگاه عصبی به آن می‌دهد. پس خود قلب، خود به خود دچار این تغییرات نمی‌شود؟ 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه سی و هفتم: پرسش و پاسخ پرسش: رابطه بین عقل نظری و عقل عملی را بیان فرمایید. پاسخ: رابطه این است که عرض کردم. عقل نظری، عقلی واقعیت‌شناس است و عقل عملی، عقلی حقیقت‌شناس است. عقل عملی، عقلی است که خیر و کمال و زیبایی‌ها را می‌یابد اما این از عقل نظری انتظاریست بیهوده، سراغش هم نروید؛ عرضه این کار را ندارد. اما عقل نظری باید در خدمت عقل عملی قرار گیرد. 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه سی‌وهشتم: انسان اعجوبه عالم آفرینش است انسان بدون تردید در این جهان محسوس ما، در نقطه اوج قرار دارد. حتی مادیون هم قبول دارند که انسان کامل‌ترین و پیچیده‌ترین موجود عالم ماده است؛ در این تردیدی نیست. اگر معنی کامل‌ترین و تکامل یافته‌ترین، پیچیده‌ترین است، انسان به راستی پیچیده‌ترین موجود است، برای این که همه پیچیدگی‌هایی را که یک اتم دارد انسان نیز دارد، چون انسان هم پیکرش مجموعه‌ای از اتم‌هاست... 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔻جلسه سی‌ونهم: نفخت فیه من روحی در این مجموعه عظیم که «جهانش» می‌نامیم، «انسان» موجود برجسته و ممتازی است که باید مورد شناسایی دقیق قرار گیرد. انسان از این لحاظ که به جز جنبه مادی، دارای جنبه استثنایی دیگر نیز هست، از دیگر موجودات جهان تمایز می‌یابد. آن جنبه دیگر همان برخورداری از «نفخه ربانی» و روح خدایی است و این چیزی سوای جان در همه جانداران است. این آفرینشی دیگر است که پیش روی او راهی مخصوص و ممتاز به بی‌نهایت می‌گشاید و به اعتبار آن، خدای بزرگ، خود را «نیکوترین آفرینندگان» توصیف می کند... 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

♦️جلسه چهلم: روح الهی «ما انسان را از فشرده‌ای از خاک آفریدیم - در نخستین انسان - و سپس آن را به‌صورت نطفه و تافته‌ای در جایگاهی، دارای گنج لازم قرار دادیم - نطفه‌ای که هم در مرد و هم در زن هست و سرانجام در رحم زن جای می‌گیرد. سپس نطفه را به لخته خون تبدیل کردیم و در پی آن، لخته خون را به پارۂ گوشت مبدل ساختیم. آنگاه این پارۂ گوشت را به‌صورت مجموعه‌ای از استخوان در آوردیم که پوششی از گوشت داشت و پوششی از گوشت بر آن آوردیم.» تا اینجا چه چیز ساخته می‌شود؟ تا این‌جا بدن انسان به همراه حیات ساخته می‌شود، یعنی حتی خود نطفه هم زنده است چون اگر نطفه بمیرد، اگر اسپرم‌ها بمیرند دیگر چیزی نمی‌تواند از آنها به وجود بیاید. بنابراین جنین در این مراحل تکاملی رحم، جاندار و زنده است. تا همین مرحله که می‌رسد یک جسم بی‌جان نیست بلکه یک جسم جاندار است. در پی آن می‌گوید وقتی این کار را کردیم به او آفرینشی دگر عطا کردیم... 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

♦️ جلسه چهل‌ویکم: پیوند ویژه میان انسان و خدا همه موجودات، سرچشمه‌شان خداست اما انسان با خدا یک پیوند علاوه هم دارد. این که در مسیحیت، انسان‌ها را به‌عنوان فرزندان خدا، پسران و دختران خدا، یاد می‌کنند تعبير بدی است و شایسته نیست چون موهم این است که کسی خیال کند خدا واقعا فرزند دارد. تعبیر خوبی نیست ولی صحیح این است که بگوییم انسان‌ها، پیوند دیگری با خدا دارند و از طریق این پیوند، راهی تازه به بی‌نهایت دارند... 🔹️ رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔸 جلسه چهل‌ودوم: اندیشه دوربرد اندیشه دوربرد مربوط به چیست؟ عقل نظری؟ اگر عقل نظری به آسمان برود، به زمین بیاید، به اعماق دریا برود، روی سطح آب بیاید یا به کرات دیگر برود، محال است بتواند خیر و شر را درک کند. بنده روی این مطلب سخت تکیه دارم و این از همان مسائل بسیار ظریف در بینش و فلسفه اسلامی ماست و آن این که اصولا ما عقل نظری را قادر بر فهم خیر و شر، حسن و قبح، زیبایی و زشتی، زیبا و زشت و بد و خوب نمی‌یابیم... 🔹 رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔸جلسه چهل‌وسوم: اختیار و مسئولیت وقتی انسان آگاه بود، نیک و بد را شناخت، آن وقت نوبت به چه چیز می‌رسد؟ به اختیار. اختیار یعنی چه؟ یعنی نیک را برگزیدن، خیر را انتخاب کردن. به‌دنبال احساس نیک و بد، حسن و قبح و اختیار، نوبت به احساس مسئولیت می‌رسد. وقتی آدم فهمید خوب و بدی هست، تکلیفی هست، در پی آن احساس مسئولیت می‌کند... 🔹 رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔸جلسه چهل‌وچهارم: انسان خلاق انسان محیط زندگی را می‌سازد. هوا گرم است باید خنک بشود. چه کار کند؟ اول گفت می‌روم در غار یعنی چیزی نمی‌ساخت. فقط جابه جا می‌شد. اگر گاومیش هم گرمش می‌شد درون آب می‌رفت. حرکت انسان چیزی بود مثل آن. اما بعد گفت هوا گرم است و غار هم اینجا نیست، سایه بان هم نیست، زمین را کند و زیر زمین رفت... 🔹 رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔸جلسه چهل‌وپنجم: پرسش و پاسخ سوال: در آیات سوره مؤمنون، «ثم أنشاناه خلقا آخر»، طبق نظریه ملاصدرا و حرکت جوهری او، باید در همان اولین قدم رشد نطفه انسان، نفخه الهی در او باشد نه بعد از مضغه و علقه، زیرا روح خدایی در انسان جسمانية الحدوث و روحانية البقاء» است. ولی با سخنان شما، پس از مدتی که بدنش مقداری رشد کرد مضه، علقه، عظام، آنگاه پوشش لحم بر عظام و بعد نفخۀ الهی به‌وجود می‌آید، و حال آنکه نفخه الهی باید در همان اول حرکت نطفه باشد تا با نظریه ملاصدرا نیز مطابقت کند... 🔹 رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔸 جلسه چهل‌وششم: پرسش و پاسخ سوال: درباره قسمت آخر آیه شریفه «ثم أنشأناه خلقا آخر» با توجه به آنکه قبول توضیحات حضرت عالی کمی ثقیل به‌نظرم می‌رسد آیا در هر دگرگونی و تغییر و تبدیل باید یک رابطه و هم سنخیتی بین مرحله اول و دوم باشد یا نه؟ مثلا در تغییر نطفه به علقه و علقه به مضغه، یک هم جنسی و وجه تشابه و وجه مشترک بین تمام مراحل و دگرگونی‌ها هست اما در «أنشأناه خلقا آخر» هیچ نوع وجه مشترک و تشابهی وجود ندارد و به‌طورکلی جنبۀ مادی از ملکوتی جداست، پس چطور می‌شود در اینجا به خلق معنی تغییر و دگرگونی داد و آیا اصولا می‌شود از این بن بست با استفاده از کلمه «أنشأنا» گریخت. آیا ربطی بین «أنشأنا» با تازگی بودن و جدا بودن مرحله ملکوتی از مادی وجود دارد؟ 🔹 رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti

🔸 جلسه چهل‌وهفتم: غرایز و کشش‌های نامتعادل در زندگی انسان پنج ویژگی برای انسان بر شمردیم: ۱- اندیشه دوربرد ۲- شناخت خیر و شر، زیبا و زشت، نیک و بد، حسن و قبح ۳- اختیار و انتخاب آگاهانه و آزادانه ۴- احساس مسئولیت و ۵- خلاقیت و ابتکار؛ و پیرامون هر یک تا حدودی توضیح دادیم. در این جلسه هم مسائل دیگری در رابطه با شناخت انسان مطرح است. اولین آن، مسئله غرایز و انگیزه‌ها است. در انسان یک سلسله انگیزه‌های درونی هست که محرک انسان است و انسان را به حرکت و جنبش و کار و تلاش وا می‌دارند. این محرک‌ها و این انگیزه‌ها را بشناسیم. 🔹 رسانه مکتب بهشتی @maktabbeheshti @AndisheBeheshti